| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੪. ਯਸ੍ਸਂਦਿਸਂਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Yassaṃdisaṃsuttavaṇṇanā
੧੩੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ‘‘ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ વੁਤ੍ਤੇ ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਸੁਜਾਤਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ, ਸੁਜਾਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ‘‘ਸੁਜਾਤੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੯੯; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੫੫੩; ਥੇਰਗਾ॰ ੮੧੮) ਆਰੋਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਸੁਜਾਤਤਂ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੋਰਸਪੁਤ੍ਤવਸੇਨਪਿ ਲੋਕੇ ਮਾਤੁਪਿਤੁਸਮਞ੍ਞਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਸਾ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂਸੁਦ੍ਧਗ੍ਗਹਣਿਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਗਹਣੀ, ਗਬ੍ਭਾਸਯਸਞ੍ਞਿਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਪ੍ਪਦੇਸੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਂਸੁਦ੍ਧਾਯ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ। ਯਥਾਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ વਿਪਾਚਨવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਅਛਡ੍ਡਨਤੋ ਗਹਣੀ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ। ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਾ ਚ ਪਿਤਰੋ। ਪਿਤੂਨਂ ਪਿਤਰੋ ਪਿਤਾਮਹਾ। ਤੇਸਂ ਯੁਗੋ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ, ਪਿਤਾਮਹਦ੍વਨ੍ਦਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਪਿਤਾਮਹਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਮਾਤਾਮਹੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਸੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਿਸੁਂ ਨ ਉਦ੍ਧਤੋ। ਯੁਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ‘‘ਯੁਗੋ ਚ ਯੁਗੋ ਚ ਯੁਗੋ’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪੁਬ੍ਬਪੁਰਿਸਾ ਪਿਤਾਮਹਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ। ਪੁਰਿਸਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸવਸੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ‘‘ਮਾਤਿਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿવਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ।
134. Catutthe ‘‘ubhato sujāto’’ti ettake vutte yehi kehici dvīhi bhāgehi sujātatā paññāpeyya, sujāta-saddo ca ‘‘sujāto cārudassano’’tiādīsu (ma. ni. 2.399; su. ni. 553; theragā. 818) ārohasampattipariyāyoti jātivasena sujātataṃ vibhāvetuṃ ‘‘mātito ca pitito cā’’ti vuttaṃ. Anorasaputtavasenapi loke mātupitusamaññā dissati, idha pana sā orasaputtavasena icchitāti dassetuṃ ‘‘saṃsuddhaggahaṇiko’’ti vuttaṃ. Gabbhaṃ gaṇhāti dhāretīti gahaṇī, gabbhāsayasaññito mātukucchippadeso. Tenāha ‘‘saṃsuddhāya mātukucchiyā samannāgato’’ti. Yathābhuttassa āhārassa vipācanavasena gaṇhanato achaḍḍanato gahaṇī, tejodhātu. Pitā ca mātā ca pitaro. Pitūnaṃ pitaro pitāmahā. Tesaṃ yugo pitāmahayugo, tasmā yāva sattamā pitāmahayugā, pitāmahadvandāti evamettha attho daṭṭhabbo. Evañhi pitāmahaggahaṇeneva mātāmahopi gahitoti so aṭṭhakathāyaṃ visuṃ na uddhato. Yuga-saddo cettha ekasesanayena daṭṭhabbo ‘‘yugo ca yugo ca yugo’’ti. Evañhi tattha tattha dvinnaṃ gahitameva hoti. Tenāha ‘‘tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā’’ti. Purisaggahaṇañcettha ukkaṭṭhaniddesavasena katanti daṭṭhabbaṃ. Evañhi ‘‘mātito’’ti pāḷivacanaṃ samatthitaṃ hoti.
ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪੋ। ਅਨવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤવਿવਾਦਾਦੀਸੁ ਨ ਅવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਨ ਛਡ੍ਡਿਤੋ। ਜਾਤਿવਾਦੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਉਭਤੋ…ਪੇ॰… ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਯੋਨਿਦੋਸਾਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗ੍ਗਹਣਿਕਭਾવਕਿਤ੍ਤਨਤੋ। ‘‘ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਧਾਭਾવੋ। ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਧੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਖੇਪਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਯੁਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਾਭਾવੋ। ਅਯੁਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਞ੍ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਕੋਸਂ ਲਭਨ੍ਤਿ।
Akkhittoti appattakkhepo. Anavakkhittoti sampattavivādādīsu na avakkhitto na chaḍḍito. Jātivādenāti hetumhi karaṇavacananti dassetuṃ ‘‘kena kāraṇenā’’tiādi vuttaṃ. Ettha ca ‘‘ubhato…pe… pitāmahayugā’’ti etena khattiyassa yonidosābhāvo dassito saṃsuddhaggahaṇikabhāvakittanato. ‘‘Akkhitto’’ti iminā kiriyāparādhābhāvo. Kiriyāparādhena hi sattā khepaṃ pāpuṇanti. ‘‘Anupakkuṭṭho’’ti iminā ayuttasaṃsaggābhāvo. Ayuttasaṃsaggañhi paṭicca sattā akkosaṃ labhanti.
ਅਡ੍ਢਤਾ ਨਾਮ વਿਭવਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ, ਸਾ ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਨ વਿਭવੇਨ ਅਡ੍ਢੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਥਾ ਮਹਦ੍ਧਨਤਾਪੀਤਿ ਤਂ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਹਤਾ ਅਪਰਿਮਾਣਸਙ੍ਖੇਨ ਧਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ વਿਸੇਸਤੋ ਕਾਮਾ ਭੋਗਾ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣવਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਕੋਟ੍ਠਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆવਸਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਕੋਟ੍ਠਭੂਤਂ ਅਗਾਰਂ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧਞ੍ਞੇਨ ਚ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਾਰਗਬ੍ਭਂ ਕੋਸੋ, ਧਞ੍ਞਪਰਿਟ੍ਠਪਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ વਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਸਿਨੋ ਤਿਕ੍ਖਭਾવਪਰਿਹਾਰਕੋ ਪਟਿਚ੍ਛਦੋ ‘‘ਕੋਸੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਰਞ੍ਞੋ ਤਿਕ੍ਖਭਾવਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨੀ ਸੇਨਾ ਕੋਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਕੋਸੋ ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਾ ਰਥਾ ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। વਤ੍ਥਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਭਣ੍ਡਟ੍ਠਪਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿવਿਧਂ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Aḍḍhatā nāma vibhavasampannatā, sā taṃ taṃ upādāyupādāya vuccatīti āha ‘‘yo koci attano santakena vibhavena aḍḍho hotī’’ti. Tathā mahaddhanatāpīti taṃ ukkaṃsagataṃ dassetuṃ ‘‘mahatā aparimāṇasaṅkhena dhanena samannāgato’’ti vuttaṃ. Bhuñjitabbato paribhuñjitabbato visesato kāmā bhogā nāmāti āha ‘‘pañcakāmaguṇavasenā’’ti. Koṭṭhaṃ vuccati dhaññassa āvasanaṭṭhānaṃ, koṭṭhabhūtaṃ agāraṃ koṭṭhāgāraṃ. Tenāha ‘‘dhaññena ca paripuṇṇakoṭṭhāgāro’’ti. Evaṃ sāragabbhaṃ koso, dhaññapariṭṭhapanaṭṭhānañca koṭṭhāgāranti dassetvā idāni tato aññathā taṃ dassetuṃ ‘‘atha vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathā asino tikkhabhāvaparihārako paṭicchado ‘‘koso’’ti vuccati. Evaṃ rañño tikkhabhāvaparihāraṃ katvā caturaṅginī senā kosoti āha ‘‘catubbidho koso hatthī assā rathā pattī’’ti. Vatthakoṭṭhāgāraggahaṇeneva sabbassapi bhaṇḍaṭṭhapanaṭṭhānassa gahitattā ‘‘tividhaṃ koṭṭhāgāra’’nti vuttaṃ.
ਯਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વਸੇਨ ਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ। ਤਂਤਂਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਸੁ ਛੇਕਭਾવੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾવੋ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਹਿਂਸਤਿ વਿਧਮਤੀਤਿ ਮੇਧਾ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੇਧਾવੀ। ਠਾਨੇ ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਠਾਨਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਪਞ੍ਞਾ। વਡ੍ਢਿਅਤ੍ਥੇਤਿ વਡ੍ਢਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ।
Yassā paññāya vasena puriso ‘‘paṇḍito’’ti vuccati, taṃ paṇḍiccanti āha ‘‘paṇḍiccena samannāgato’’ti. Taṃtaṃitikattabbatāsu chekabhāvo byattabhāvo veyyattiyaṃ. Sammohaṃ hiṃsati vidhamatīti medhā, sā etassa atthīti medhāvī. Ṭhāne ṭhāne uppatti etissā atthīti ṭhānuppatti, ṭhānaso uppajjanapaññā. Vaḍḍhiattheti vaḍḍhisaṅkhāte atthe.
ਯਸ੍ਸਂਦਿਸਂਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Yassaṃdisaṃsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਯਸ੍ਸਂਦਿਸਂਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Yassaṃdisaṃsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਯਸ੍ਸਂਦਿਸਂਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Yassaṃdisaṃsuttavaṇṇanā
