| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ಯೇವಾಪನಕವಣ್ಣನಾ
Yevāpanakavaṇṇanā
ರೂಪಾಭಾವೇನಾತಿ ರುಪ್ಪನಾಭಾವೇನ। ಧಮ್ಮಾತಿ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಸಭಾವತೋ ಉಪಲಬ್ಭಮಾನಾತಿ। ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಭಾಗೋತಿ ಅಪ್ಪನಾಪ್ಪತ್ತಾಯ ಮೇತ್ತಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ , ಪರಿಕಮ್ಮಮೇತ್ತಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತೇ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿರತಿವಸೇನಾತಿ ವಚೀಪವತ್ತಿಯಾ ನ ಪೂರೇತಿ, ಕಿನ್ತು ವಿರತಿಯೋಗೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಣ್ಣಕಙ್ಗಾನೀತಿ ಅವಿರದ್ಧಙ್ಗಾನಿ। ಯಥಾ ತಥಾ ವಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ವಿನಿಚ್ಛಯನಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನಂ। ನ ಹಿ ಅನಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಸು ದಾನಾದೀಸು ವಾ ಪವತ್ತತಿ, ಸದ್ಧಾ ಪನ ಪಸಾದನೀಯೇಸು ಪಸಾದಾಧಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ದಾರಕಸ್ಸ ವಿಯ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಂಸಪ್ಪನಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಕಿರಿಯಾ ಅಸಂಸಪ್ಪನಂ। ಪುರಿಮಮನತೋತಿ ಭವಙ್ಗತೋ। ವಿಸದಿಸಂ ವೀಥಿಜವನಂ ಮನಂ ಕರೋತೀತಿ ಮನಸಿಕಾರಸಾಮಞ್ಞೇನ ವೀಥಿಜವನಪಟಿಪಾದಕೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಧಮ್ಮೇಸು। ಅತದಾರಮ್ಮಣತ್ತೇಪಿ ಹಿ ತೇಸು ಸಮಪ್ಪವತ್ತೇಸು ಉದಾಸೀನಭಾವತೋ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಲೀನಾನುದ್ಧತಪ್ಪವತ್ತಿಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ಊನಾಧಿಕನಿವಾರಣರಸಾ। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿವತ್ಥೂನನ್ತಿ ಪಾಣಾದೀನಂ। ಅಮದ್ದನಾ ಮದ್ದನಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವೋವ।
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
ತಂತಂರಾಸಿಕಿಚ್ಚವಸೇನ ವಿಭಾಗರಹಿತಾ ಅವಿಭತ್ತಿಕಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಏತೇಸು ಸವಿಭತ್ತಿಕೇಸು ದುತಿಯಟ್ಠಾನಾದೀಸುಪಿ ಭಾಜಿಯಮಾನೇಸು ಅಪುಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪದಂ ಪೂರಿತನ್ತಿ ಝಾನಾದಿಪದಂ ಪಞ್ಚಕಾದಿವಸೇನ ಪೂರಿತಂ। ಪಞ್ಚ ಹಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಝಾನಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ, ತೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಚ ಊನೇ ಝಾನಪದಂ ಊನಂ ಹೋತೀತಿ। ಪದಸಮೂಹೋ ಪದಕೋಟ್ಠಾಸೋ ವಾ ತಂ ತಮೇವ ವಾ ಪದಂ, ಅವುತ್ತಂ ಹಾಪಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪೂರಿತ’’ನ್ತಿ। ವುತ್ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅನೇಕೇಸಂ ಪುರಿಸಸದ್ದಾನಂ ವಿಯ ಕೋಚಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ನತ್ಥೀತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಆಹ ‘‘ಅನನುಸನ್ಧಿಕಾ ಕಥಾ’’ತಿ। ಅನ್ತರನ್ತರಾ ವುತ್ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಧಮ್ಮಾ ಕಥಿತಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ’’ತಿ। ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕರಾಸಿ ಸಬ್ಬಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಸಾಧಾರಣವಸೇನ ಚತುಕ್ಖನ್ಧತಪ್ಪಚ್ಚಯಸಙ್ಗಹವಸೇನ ಚ ವುತ್ತೋ। ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಪನ ರಾಸೀಸು ಏಕರಾಸಿಕಿಚ್ಚಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವಾ ಛನ್ದಾದಯೋ ಯೇವಾಪನಕವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ವುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾ ವೇದನಾದೀನಂ ಝಾನಙ್ಗಾದಿಭಾವೋ ವುತ್ತೋ, ನ ಏವಂ ಸೋವಚಸ್ಸತಾಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾದಿವಿಸೇಸೋ ವುತ್ತೋತಿ ತಸ್ಸ ಸಙ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ಕೇಚಿ ಧಮ್ಮೇ ವಿಸುಂ ಠಪೇತ್ವಾ ತೇ ಚ ತಞ್ಚ ವಿಸೇಸಂ ‘‘ಯೇ ವಾ ಪನಾ’’ತಿ ಆಹ। ವೇನೇಯ್ಯಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ವಾ ಸಾವಸೇಸೇ ಧಮ್ಮೇ ವತ್ವಾ ‘‘ಯೇ ವಾ ಪನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
ಯೇವಾಪನಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಯೇವಾಪನಕವಣ್ಣನಾ • Yevāpanakavaṇṇanā
