Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౧౦. యోగసుత్తవణ్ణనా
10. Yogasuttavaṇṇanā
౧౦. దసమే యోజేన్తీతి కమ్మం విపాకేన భవాదిం, భవన్తరాదీహి దుక్ఖేన సత్తం యోజేన్తి ఘటేన్తీతి యోగా. కామనట్ఠేన కామో చ సో యథావుత్తేనత్థేన యోగో చాతి కామయోగో. భవయోగో నామ భవరాగోతి దస్సేతుం ‘‘రూపారూపభవేసూ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ పఠమో ఉపపత్తిభవేసు రాగో, దుతియో కమ్మభవేసు, తతియో భవదిట్ఠిసహగతో యథా రజ్జనట్ఠేన రాగో, ఏవం యుజ్జనట్ఠేన యోగోతి వుత్తో. చతూసు సచ్చేసు అఞ్ఞాణన్తి ఇదం సుత్తన్తనయం నిస్సాయ వుత్తం. సుత్తన్తసంవణ్ణనా హేసాతి, తదన్తోగధత్తా వా పుబ్బన్తాదీనం.
10. Dasame yojentīti kammaṃ vipākena bhavādiṃ, bhavantarādīhi dukkhena sattaṃ yojenti ghaṭentīti yogā. Kāmanaṭṭhena kāmo ca so yathāvuttenatthena yogo cāti kāmayogo. Bhavayogo nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhavesu, tatiyo bhavadiṭṭhisahagato yathā rajjanaṭṭhena rāgo, evaṃ yujjanaṭṭhena yogoti vutto. Catūsu saccesu aññāṇanti idaṃ suttantanayaṃ nissāya vuttaṃ. Suttantasaṃvaṇṇanā hesāti, tadantogadhattā vā pubbantādīnaṃ.
సముదయన్తి ద్వే సముదయా ఖణికసముదయో పచ్చయసముదయో చ. ఉప్పాదక్ఖణో ఖణికసముదయో, పచ్చయోవ పచ్చయసముదయో. సముదయతే సముదయనం సముదయో, సముదేతి ఏతస్మాతి సముదయోతి ఏవం ఉభిన్నం సముదయానం సద్దత్థతోపి భేదో వేదితబ్బో. పచ్చయసముదయం పజానన్తోపి భిక్ఖు ఖణికసముదయం పజానాతి, ఖణికసముదయం పజానన్తోపి పచ్చయసముదయం పజానాతి. పచ్చయతో హి సఙ్ఖారానం ఉదయం పస్సతో ఖణతో చ నేసం ఉదయదస్సనం సుఖం హోతి, ఖణతో చ నేసం ఉదయం పస్సతో పగేవ పచ్చయానం సుగ్గహితత్తా పచ్చయతో దస్సనం సుఖేన ఇజ్ఝతి. ఇధ పన ఖణికసముదయం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సముదయన్తి ఉప్పత్తి’’న్తి.
Samudayanti dve samudayā khaṇikasamudayo paccayasamudayo ca. Uppādakkhaṇo khaṇikasamudayo, paccayova paccayasamudayo. Samudayate samudayanaṃ samudayo, samudeti etasmāti samudayoti evaṃ ubhinnaṃ samudayānaṃ saddatthatopi bhedo veditabbo. Paccayasamudayaṃ pajānantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ pajānāti, khaṇikasamudayaṃ pajānantopi paccayasamudayaṃ pajānāti. Paccayato hi saṅkhārānaṃ udayaṃ passato khaṇato ca nesaṃ udayadassanaṃ sukhaṃ hoti, khaṇato ca nesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati. Idha pana khaṇikasamudayaṃ dassento āha ‘‘samudayanti uppatti’’nti.
అత్థఙ్గమోపి దువిధో అచ్చన్తత్థఙ్గమో, భేదత్థఙ్గమోతి. అచ్చన్తత్థఙ్గమో అప్పవత్తినిరోధో, నిబ్బానన్తి కేచి. భేదత్థఙ్గమో ఖణికనిరోధో. తదుభయం పుబ్బభాగే ఉగ్గహపరిపుచ్ఛాదివసేన పస్సతో అఞ్ఞతరదస్సనేన ఇతరదస్సనమ్పి సిద్ధమేవ హోతి. పుబ్బభాగేయేవ ఆరమ్మణవసేన ఖయతో వయతో సమ్మసనాదికాలే భేదత్థఙ్గమం పస్సన్తో బ్యతిరేకవసేన అనుస్సవాదితో అచ్చన్తత్థఙ్గమం పస్సతి, మగ్గక్ఖణే పన ఆరమ్మణతో అచ్చన్తత్థఙ్గమం పస్సన్తో అసమ్మోహతో ఇతరమ్పి పస్సతి. ఇధ పన భేదత్థఙ్గమం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అత్థఙ్గమన్తి భేద’’న్తి. కామానం ఉప్పత్తిభేదగ్గహణేనేవ చేత్థ యథా కామానం పటిచ్చసముప్పన్నతా విభావితా, ఏవం కామవత్థునోపీతి ఉభయేసమ్పి అనిచ్చతా దుక్ఖతా అనత్తతా చ విభావితాతి దట్ఠబ్బం. మధురభావన్తి ఇమినా కామసన్నిస్సితం సుఖం సోమనస్సం దస్సేతి. ‘‘యం ఖో, భిక్ఖవే, ఇమే పఞ్చ కామగుణే పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం, అయం కామానం అస్సాదో’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౧౬౬) హి వుత్తం. అమధురభావన్తి ఇమినా పన కామహేతుకం దుక్ఖం దోమనస్సం దస్సేతి.
Atthaṅgamopi duvidho accantatthaṅgamo, bhedatthaṅgamoti. Accantatthaṅgamo appavattinirodho, nibbānanti keci. Bhedatthaṅgamo khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passato aññataradassanena itaradassanampi siddhameva hoti. Pubbabhāgeyeva ārammaṇavasena khayato vayato sammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto byatirekavasena anussavādito accantatthaṅgamaṃ passati, maggakkhaṇe pana ārammaṇato accantatthaṅgamaṃ passanto asammohato itarampi passati. Idha pana bhedatthaṅgamaṃ dassento āha ‘‘atthaṅgamanti bheda’’nti. Kāmānaṃ uppattibhedaggahaṇeneva cettha yathā kāmānaṃ paṭiccasamuppannatā vibhāvitā, evaṃ kāmavatthunopīti ubhayesampi aniccatā dukkhatā anattatā ca vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Madhurabhāvanti iminā kāmasannissitaṃ sukhaṃ somanassaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) hi vuttaṃ. Amadhurabhāvanti iminā pana kāmahetukaṃ dukkhaṃ domanassaṃ dasseti.
ఫస్సాయతనానన్తి ఛద్వారికస్స ఫస్సస్స కారణభూతానం చక్ఖాదిఆయతనానం. తేనాహ ‘‘చక్ఖాదీనం చక్ఖుసమ్ఫస్సాదికారణాన’’న్తి. పునబ్భవకరణం పునోభవో ఉత్తరపదలోపేన, మనో-సద్దస్స వియ చ పురిమపదస్స ఓకారన్తతా దట్ఠబ్బా. పునోభవో సీలమేతేసన్తి పోనోభవికా. అథ వా సీలత్థేన ఇకసద్దేన గమితత్థత్తా కిరియావాచకసద్దస్స అదస్సనం దట్ఠబ్బం యథా అపూపభక్ఖనసీలో ఆపూపికో. అథ వా పునబ్భవం దేన్తి, పునబ్భవాయ సంవత్తన్తి, పునప్పునబ్భవే నిబ్బత్తేన్తీతి పోనోభవికా. ‘‘తద్ధితా’’తి హి బహువచననిద్దేసా విచిత్తత్తా వా తద్ధితానం అభిధానలక్ఖణత్తా వా ‘‘పునబ్భవం దేన్తీ’’తిఆదీసుపి అత్థేసు పోనోభవికసద్దసిద్ధి దట్ఠబ్బా.
Phassāyatanānanti chadvārikassa phassassa kāraṇabhūtānaṃ cakkhādiāyatanānaṃ. Tenāha ‘‘cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇāna’’nti. Punabbhavakaraṇaṃ punobhavo uttarapadalopena, mano-saddassa viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā. Punobhavo sīlametesanti ponobhavikā. Atha vā sīlatthena ikasaddena gamitatthattā kiriyāvācakasaddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā apūpabhakkhanasīlo āpūpiko. Atha vā punabbhavaṃ denti, punabbhavāya saṃvattanti, punappunabbhave nibbattentīti ponobhavikā. ‘‘Taddhitā’’ti hi bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ dentī’’tiādīsupi atthesu ponobhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.
విసంయోజేన్తి పటిపన్నం పుగ్గలం కామయోగాదితో వియోజేన్తీతి విసంయోగా, అసుభజ్ఝానాదీని విసంయోజనకారణాని. తేనాహ ‘‘విసంయోగాతి విసంయోజనకారణానీ’’తిఆది.
Visaṃyojenti paṭipannaṃ puggalaṃ kāmayogādito viyojentīti visaṃyogā, asubhajjhānādīni visaṃyojanakāraṇāni. Tenāha ‘‘visaṃyogāti visaṃyojanakāraṇānī’’tiādi.
యోగసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Yogasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
భణ్డగామవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Bhaṇḍagāmavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౧౦. యోగసుత్తం • 10. Yogasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. యోగసుత్తవణ్ణనా • 10. Yogasuttavaṇṇanā