Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ૧૦. યોગસુત્તવણ્ણના

    10. Yogasuttavaṇṇanā

    ૧૦. દસમે યોજેન્તીતિ કમ્મં વિપાકેન ભવાદિં, ભવન્તરાદીહિ દુક્ખેન સત્તં યોજેન્તિ ઘટેન્તીતિ યોગા. કામનટ્ઠેન કામો ચ સો યથાવુત્તેનત્થેન યોગો ચાતિ કામયોગો. ભવયોગો નામ ભવરાગોતિ દસ્સેતું ‘‘રૂપારૂપભવેસૂ’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ પઠમો ઉપપત્તિભવેસુ રાગો, દુતિયો કમ્મભવેસુ, તતિયો ભવદિટ્ઠિસહગતો યથા રજ્જનટ્ઠેન રાગો, એવં યુજ્જનટ્ઠેન યોગોતિ વુત્તો. ચતૂસુ સચ્ચેસુ અઞ્ઞાણન્તિ ઇદં સુત્તન્તનયં નિસ્સાય વુત્તં. સુત્તન્તસંવણ્ણના હેસાતિ, તદન્તોગધત્તા વા પુબ્બન્તાદીનં.

    10. Dasame yojentīti kammaṃ vipākena bhavādiṃ, bhavantarādīhi dukkhena sattaṃ yojenti ghaṭentīti yogā. Kāmanaṭṭhena kāmo ca so yathāvuttenatthena yogo cāti kāmayogo. Bhavayogo nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhavesu, tatiyo bhavadiṭṭhisahagato yathā rajjanaṭṭhena rāgo, evaṃ yujjanaṭṭhena yogoti vutto. Catūsu saccesu aññāṇanti idaṃ suttantanayaṃ nissāya vuttaṃ. Suttantasaṃvaṇṇanā hesāti, tadantogadhattā vā pubbantādīnaṃ.

    સમુદયન્તિ દ્વે સમુદયા ખણિકસમુદયો પચ્ચયસમુદયો ચ. ઉપ્પાદક્ખણો ખણિકસમુદયો, પચ્ચયોવ પચ્ચયસમુદયો. સમુદયતે સમુદયનં સમુદયો, સમુદેતિ એતસ્માતિ સમુદયોતિ એવં ઉભિન્નં સમુદયાનં સદ્દત્થતોપિ ભેદો વેદિતબ્બો. પચ્ચયસમુદયં પજાનન્તોપિ ભિક્ખુ ખણિકસમુદયં પજાનાતિ, ખણિકસમુદયં પજાનન્તોપિ પચ્ચયસમુદયં પજાનાતિ. પચ્ચયતો હિ સઙ્ખારાનં ઉદયં પસ્સતો ખણતો ચ નેસં ઉદયદસ્સનં સુખં હોતિ, ખણતો ચ નેસં ઉદયં પસ્સતો પગેવ પચ્ચયાનં સુગ્ગહિતત્તા પચ્ચયતો દસ્સનં સુખેન ઇજ્ઝતિ. ઇધ પન ખણિકસમુદયં દસ્સેન્તો આહ ‘‘સમુદયન્તિ ઉપ્પત્તિ’’ન્તિ.

    Samudayanti dve samudayā khaṇikasamudayo paccayasamudayo ca. Uppādakkhaṇo khaṇikasamudayo, paccayova paccayasamudayo. Samudayate samudayanaṃ samudayo, samudeti etasmāti samudayoti evaṃ ubhinnaṃ samudayānaṃ saddatthatopi bhedo veditabbo. Paccayasamudayaṃ pajānantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ pajānāti, khaṇikasamudayaṃ pajānantopi paccayasamudayaṃ pajānāti. Paccayato hi saṅkhārānaṃ udayaṃ passato khaṇato ca nesaṃ udayadassanaṃ sukhaṃ hoti, khaṇato ca nesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati. Idha pana khaṇikasamudayaṃ dassento āha ‘‘samudayanti uppatti’’nti.

    અત્થઙ્ગમોપિ દુવિધો અચ્ચન્તત્થઙ્ગમો, ભેદત્થઙ્ગમોતિ. અચ્ચન્તત્થઙ્ગમો અપ્પવત્તિનિરોધો, નિબ્બાનન્તિ કેચિ. ભેદત્થઙ્ગમો ખણિકનિરોધો. તદુભયં પુબ્બભાગે ઉગ્ગહપરિપુચ્છાદિવસેન પસ્સતો અઞ્ઞતરદસ્સનેન ઇતરદસ્સનમ્પિ સિદ્ધમેવ હોતિ. પુબ્બભાગેયેવ આરમ્મણવસેન ખયતો વયતો સમ્મસનાદિકાલે ભેદત્થઙ્ગમં પસ્સન્તો બ્યતિરેકવસેન અનુસ્સવાદિતો અચ્ચન્તત્થઙ્ગમં પસ્સતિ, મગ્ગક્ખણે પન આરમ્મણતો અચ્ચન્તત્થઙ્ગમં પસ્સન્તો અસમ્મોહતો ઇતરમ્પિ પસ્સતિ. ઇધ પન ભેદત્થઙ્ગમં દસ્સેન્તો આહ ‘‘અત્થઙ્ગમન્તિ ભેદ’’ન્તિ. કામાનં ઉપ્પત્તિભેદગ્ગહણેનેવ ચેત્થ યથા કામાનં પટિચ્ચસમુપ્પન્નતા વિભાવિતા, એવં કામવત્થુનોપીતિ ઉભયેસમ્પિ અનિચ્ચતા દુક્ખતા અનત્તતા ચ વિભાવિતાતિ દટ્ઠબ્બં. મધુરભાવન્તિ ઇમિના કામસન્નિસ્સિતં સુખં સોમનસ્સં દસ્સેતિ. ‘‘યં ખો, ભિક્ખવે, ઇમે પઞ્ચ કામગુણે પટિચ્ચ ઉપ્પજ્જતિ સુખં સોમનસ્સં, અયં કામાનં અસ્સાદો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૧૬૬) હિ વુત્તં. અમધુરભાવન્તિ ઇમિના પન કામહેતુકં દુક્ખં દોમનસ્સં દસ્સેતિ.

    Atthaṅgamopi duvidho accantatthaṅgamo, bhedatthaṅgamoti. Accantatthaṅgamo appavattinirodho, nibbānanti keci. Bhedatthaṅgamo khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passato aññataradassanena itaradassanampi siddhameva hoti. Pubbabhāgeyeva ārammaṇavasena khayato vayato sammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto byatirekavasena anussavādito accantatthaṅgamaṃ passati, maggakkhaṇe pana ārammaṇato accantatthaṅgamaṃ passanto asammohato itarampi passati. Idha pana bhedatthaṅgamaṃ dassento āha ‘‘atthaṅgamanti bheda’’nti. Kāmānaṃ uppattibhedaggahaṇeneva cettha yathā kāmānaṃ paṭiccasamuppannatā vibhāvitā, evaṃ kāmavatthunopīti ubhayesampi aniccatā dukkhatā anattatā ca vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Madhurabhāvanti iminā kāmasannissitaṃ sukhaṃ somanassaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) hi vuttaṃ. Amadhurabhāvanti iminā pana kāmahetukaṃ dukkhaṃ domanassaṃ dasseti.

    ફસ્સાયતનાનન્તિ છદ્વારિકસ્સ ફસ્સસ્સ કારણભૂતાનં ચક્ખાદિઆયતનાનં. તેનાહ ‘‘ચક્ખાદીનં ચક્ખુસમ્ફસ્સાદિકારણાન’’ન્તિ. પુનબ્ભવકરણં પુનોભવો ઉત્તરપદલોપેન, મનો-સદ્દસ્સ વિય ચ પુરિમપદસ્સ ઓકારન્તતા દટ્ઠબ્બા. પુનોભવો સીલમેતેસન્તિ પોનોભવિકા. અથ વા સીલત્થેન ઇકસદ્દેન ગમિતત્થત્તા કિરિયાવાચકસદ્દસ્સ અદસ્સનં દટ્ઠબ્બં યથા અપૂપભક્ખનસીલો આપૂપિકો. અથ વા પુનબ્ભવં દેન્તિ, પુનબ્ભવાય સંવત્તન્તિ, પુનપ્પુનબ્ભવે નિબ્બત્તેન્તીતિ પોનોભવિકા. ‘‘તદ્ધિતા’’તિ હિ બહુવચનનિદ્દેસા વિચિત્તત્તા વા તદ્ધિતાનં અભિધાનલક્ખણત્તા વા ‘‘પુનબ્ભવં દેન્તી’’તિઆદીસુપિ અત્થેસુ પોનોભવિકસદ્દસિદ્ધિ દટ્ઠબ્બા.

    Phassāyatanānanti chadvārikassa phassassa kāraṇabhūtānaṃ cakkhādiāyatanānaṃ. Tenāha ‘‘cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇāna’’nti. Punabbhavakaraṇaṃ punobhavo uttarapadalopena, mano-saddassa viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā. Punobhavo sīlametesanti ponobhavikā. Atha vā sīlatthena ikasaddena gamitatthattā kiriyāvācakasaddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā apūpabhakkhanasīlo āpūpiko. Atha vā punabbhavaṃ denti, punabbhavāya saṃvattanti, punappunabbhave nibbattentīti ponobhavikā. ‘‘Taddhitā’’ti hi bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ dentī’’tiādīsupi atthesu ponobhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.

    વિસંયોજેન્તિ પટિપન્નં પુગ્ગલં કામયોગાદિતો વિયોજેન્તીતિ વિસંયોગા, અસુભજ્ઝાનાદીનિ વિસંયોજનકારણાનિ. તેનાહ ‘‘વિસંયોગાતિ વિસંયોજનકારણાની’’તિઆદિ.

    Visaṃyojenti paṭipannaṃ puggalaṃ kāmayogādito viyojentīti visaṃyogā, asubhajjhānādīni visaṃyojanakāraṇāni. Tenāha ‘‘visaṃyogāti visaṃyojanakāraṇānī’’tiādi.

    યોગસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Yogasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ભણ્ડગામવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Bhaṇḍagāmavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧૦. યોગસુત્તં • 10. Yogasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. યોગસુત્તવણ્ણના • 10. Yogasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact