Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੪੬੦] ੬. ਯੁਧਞ੍ਚਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [460] 6. Yudhañcayajātakavaṇṇanā

    ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਚੇ ਦਸਬਲੋ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸ, ਸਕਲਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਗਬ੍ਭੇ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਾਜਾ ਅਭવਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਤੁਰਿਦ੍ਧੀਹਿ ਸਮਿਦ੍ਧੋ ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਪੁਤ੍ਤਪਰਿવਾਰੋ , ਸੋ ਏવਰੂਪਂ ਸਿਰਿવਿਭવਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ ਛਨ੍ਨਸਹਾਯੋવ ਕਣ੍ਟਕਮਾਰੁਯ੍ਹ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੋਮਨਦੀਤੀਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਕਥਂ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਇਦਾਨੇવ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੇ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰੇ ਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Mittāmaccaparibyūḷhanti idaṃ satthā jetavane viharanto mahābhinikkhamanaṃ ārabbha kathesi. Ekadivasañhi dhammasabhāyaṃ sannipatitā bhikkhū ‘‘āvuso, sace dasabalo agāraṃ ajjhāvasissa, sakalacakkavāḷagabbhe cakkavattirājā abhavissa sattaratanasamannāgato caturiddhīhi samiddho parosahassaputtaparivāro , so evarūpaṃ sirivibhavaṃ pahāya kāmesu dosaṃ disvā aḍḍharattasamaye channasahāyova kaṇṭakamāruyha nikkhamitvā anomanadītīre pabbajitvā chabbassāni dukkarakārikaṃ katvā sammāsambodhiṃ patto’’ti satthu guṇakathaṃ kathayiṃsu. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, tathāgato idāneva mahābhinikkhamanaṃ nikkhanto, pubbepi dvādasayojanike bārāṇasinagare rajjaṃ pahāya nikkhantoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਰਮ੍ਮਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਬਾਰਾਣਸੀ ਉਦਯਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੧.੩੭ ਆਦਯੋ) ਸੁਰੁਨ੍ਧਨਨਗਰਂ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਚੂਲ਼ਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੧੭.੧੯੫ ਆਦਯੋ) ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ, ਸੋਣਨਨ੍ਦਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੦.੯੨ ਆਦਯੋ) ਬ੍ਰਹ੍ਮવਡ੍ਢਨਂ ਨਾਮ, ਖਣ੍ਡਹਾਲਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੯੮੨ ਆਦਯੋ) ਪੁਪ੍ਫવਤੀ ਨਾਮ, ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੩੯ ਆਦਯੋ) ਮੋਲ਼ਿਨੀ ਨਾਮ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਯੁਧਞ੍ਚਯਜਾਤਕੇ ਰਮ੍ਮਨਗਰਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾ ਕਦਾਚਿ ਨਾਮਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਤ੍ਤਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਯੁਧਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਨਾਮ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਜ੍ਜਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਏવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਾਤੋવ ਰਥવਰਮਾਰੁਯ੍ਹ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸਿਰਿવਿਭવੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗਤਿਣਗ੍ਗਸਾਖਗ੍ਗਮਕ੍ਕਟਕਸੁਤ੍ਤਜਾਲਾਦੀਸੁ ਮੁਤ੍ਤਾਜਾਲਾਕਾਰੇਨ ਲਗ੍ਗਿਤਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੂਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਸਾਰਥਿ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇ ਦੇવ, ਹਿਮਸਮਯੇ ਪਤਨਕਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੂਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲੇ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤੇ ਅਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਸਾਰਥਿ, ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤੇ ਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੂ, ਨ ਤੇ ਇਦਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਦੇવ, ਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਤਿਣਗ੍ਗੇ ਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੁਸਦਿਸਾવ, ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਧਿਜਰਾਮਰਣੇਹਿ ਅਪੀਲ਼ਿਤੇਯੇવ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੁਮੇવ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇ વਿਯ ਤਯੋ ਭવੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾਯ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਾਲਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atīte rammanagare sabbadatto nāma rājā ahosi. Ayañhi bārāṇasī udayajātake (jā. 1.11.37 ādayo) surundhananagaraṃ nāma jātā, cūḷasutasomajātake (jā. 2.17.195 ādayo) sudassanaṃ nāma, soṇanandajātake (jā. 2.20.92 ādayo) brahmavaḍḍhanaṃ nāma, khaṇḍahālajātake (jā. 2.22.982 ādayo) pupphavatī nāma, saṅkhabrāhmaṇajātake (jā. 1.10.39 ādayo) moḷinī nāma, imasmiṃ pana yudhañcayajātake rammanagaraṃ nāma ahosi. Evamassā kadāci nāmaṃ parivattati. Tattha sabbadattarañño puttasahassaṃ ahosi. Yudhañcayassa nāma jeṭṭhaputtassa uparajjaṃ adāsi. So divase divase mahādānaṃ pavattesi. Evaṃ gacchante kāle bodhisatto ekadivasaṃ pātova rathavaramāruyha mahantena sirivibhavena uyyānakīḷaṃ gacchanto rukkhaggatiṇaggasākhaggamakkaṭakasuttajālādīsu muttājālākārena laggitaussavabindūni disvā ‘‘samma sārathi, kiṃ nāmeta’’nti pucchitvā ‘‘ete deva, himasamaye patanakaussavabindūni nāmā’’ti sutvā divasabhāgaṃ uyyāne kīḷitvā sāyanhakāle paccāgacchanto te adisvāva ‘‘samma sārathi, kahaṃ nu kho ete ussavabindū, na te idāni passāmī’’ti pucchi. ‘‘Deva, te sūriye uggacchante sabbeva bhijjitvā pathaviyaṃ patantī’’ti sutvā saṃvegappatto hutvā ‘‘imesaṃ sattānaṃ jīvitasaṅkhārāpi tiṇagge ussavabindusadisāva, mayā byādhijarāmaraṇehi apīḷiteyeva mātāpitaro āpucchitvā pabbajituṃ vaṭṭatī’’ti ussavabindumeva ārammaṇaṃ katvā āditte viya tayo bhave passanto attano gehaṃ agantvā alaṅkatapaṭiyattāya vinicchayasālāya nisinnassa pitu santikaṃyeva gantvā pitaraṃ vanditvā ekamantaṃ ṭhito pabbajjaṃ yācanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੭੩.

    73.

    ‘‘ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ , ਅਹਂ વਨ੍ਦੇ ਰਥੇਸਭਂ।

    ‘‘Mittāmaccaparibyūḷhaṃ , ahaṃ vande rathesabhaṃ;

    ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਰਾਜ, ਤਂ ਦੇવੋ ਅਨੁਮਞ੍ਞਤੂ’’ਤਿ॥

    Pabbajissāmahaṃ rāja, taṃ devo anumaññatū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਂ। ਤਂ ਦੇવੋਤਿ ਤਂ ਮਮ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਦੇવੋ ਅਨੁਜਾਨਾਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha paribyūḷhanti parivāritaṃ. Taṃ devoti taṃ mama pabbajjaṃ devo anujānātūti attho.

    ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਨਿવਾਰੇਨ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha naṃ rājā nivārento dutiyaṃ gāthamāha –

    ੭੪.

    74.

    ‘‘ਸਚੇ ਤੇ ਊਨਂ ਕਾਮੇਹਿ, ਅਹਂ ਪਰਿਪੂਰਯਾਮਿ ਤੇ।

    ‘‘Sace te ūnaṃ kāmehi, ahaṃ paripūrayāmi te;

    ਯੋ ਤਂ ਹਿਂ ਸਤਿ વਾਰੇਮਿ, ਮਾ ਪਬ੍ਬਜ ਯੁਧਞ੍ਚਯਾ’’ਤਿ॥

    Yo taṃ hiṃ sati vāremi, mā pabbaja yudhañcayā’’ti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā kumāro tatiyaṃ gāthamāha –

    ੭੫.

    75.

    ‘‘ਨ ਮਤ੍ਥਿ ਊਨਂ ਕਾਮੇਹਿ, ਹਿਂਸਿਤਾ ਮੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Na matthi ūnaṃ kāmehi, hiṃsitā me na vijjati;

    ਦੀਪਞ੍ਚ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਯਂ ਜਰਾ ਨਾਭਿਕੀਰਤੀ’’ਤਿ॥

    Dīpañca kātumicchāmi, yaṃ jarā nābhikīratī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦੀਪਞ੍ਚਾਤਿ ਤਾਤ ਨੇવ ਮਯ੍ਹਂ ਕਾਮੇਹਿ ਊਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਮਂ ਹਿਂਸਨ੍ਤੋ ਕੋਚਿ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਪਰਲੋਕਗਮਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ। ਕੀਦਿਸਂ? ਯਂ ਜਰਾ ਨਾਭਿਕੀਰਤਿ ਨ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮੇ ਕਾਮੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਜਾਨਾਥ ਮਂ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha dīpañcāti tāta neva mayhaṃ kāmehi ūnaṃ atthi, na maṃ hiṃsanto koci vijjati, ahaṃ pana paralokagamanāya attano patiṭṭhaṃ kātumicchāmi. Kīdisaṃ? Yaṃ jarā nābhikīrati na viddhaṃseti, tamahaṃ kātumicchāmi, amatamahānibbānaṃ gavesissāmi, na me kāmehi attho, anujānātha maṃ, mahārājāti vadati.

    ਇਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕੁਮਾਰੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ, ਰਾਜਾ ‘‘ਮਾ ਪਬ੍ਬਜਾ’’ਤਿ વਾਰੇਤਿ। ਤਮਤ੍ਥਮਾવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਉਪਡ੍ਢਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Iti punappunaṃ kumāro pabbajjaṃ yāci, rājā ‘‘mā pabbajā’’ti vāreti. Tamatthamāvikaronto satthā upaḍḍhaṃ gāthamāha –

    ੭੬.

    76.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਪਿਤਰਂ ਯਾਚੇ, ਪਿਤਾ વਾ ਪੁਤ੍ਤਮੋਰਸ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Putto vā pitaraṃ yāce, pitā vā puttamorasa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਾ-ਕਾਰੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਏવਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਪਿਤਰਂ ਯਾਚਤਿ, ਪਿਤਾ ਚ ਓਰਸਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ।

    Tattha -kāro sampiṇḍanattho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘evaṃ, bhikkhave, putto ca pitaraṃ yācati, pitā ca orasaṃ puttaṃ yācatī’’ti.

    ਸੇਸਂ ਉਪਡ੍ਢਗਾਥਂ ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Sesaṃ upaḍḍhagāthaṃ rājā āha –

    ‘‘ਨੇਗਮੋ ਤਂ ਯਾਚੇ ਤਾਤ, ਮਾ ਪਬ੍ਬਜ ਯੁਧਞ੍ਚਯਾ’’ਤਿ॥

    ‘‘Negamo taṃ yāce tāta, mā pabbaja yudhañcayā’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਯਂ ਤੇ ਤਾਤ ਨਿਗਮવਾਸਿਮਹਾਜਨੋ ਯਾਚਤਿ, ਨਗਰਜਨੋਪਿ ਮਾ ਤ੍વਂ ਪਬ੍ਬਜਾਤਿ।

    Tassattho – ayaṃ te tāta nigamavāsimahājano yācati, nagarajanopi mā tvaṃ pabbajāti.

    ਕੁਮਾਰੋ ਪੁਨਪਿ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Kumāro punapi pañcamaṃ gāthamāha –

    ੭੭.

    77.

    ‘‘ਮਾ ਮਂ ਦੇવ ਨਿવਾਰੇਹਿ, ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਂ ਰਥੇਸਭ।

    ‘‘Mā maṃ deva nivārehi, pabbajantaṃ rathesabha;

    ਮਾਹਂ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋ, ਜਰਾਯ વਸਮਨ੍વਗੂ’’ਤਿ॥

    Māhaṃ kāmehi sammatto, jarāya vasamanvagū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਸਮਨ੍વਗੂਤਿ ਮਾ ਅਹਂ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਪਮਤ੍ਤੋ ਜਰਾਯ વਸਗਾਮੀ ਨਾਮ ਹੋਮਿ, વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਕੋ ਹੋਮਿ,। ਤਥਾ ਮਂ ਓਲੋਕੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Tattha vasamanvagūti mā ahaṃ kāmehi sammatto pamatto jarāya vasagāmī nāma homi, vaṭṭadukkhaṃ pana khepetvā yathā ca sabbaññutaññāṇappaṭivijjhanako homi,. Tathā maṃ olokehīti adhippāyo.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਰਾਜਾ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ, ਦੇવਿ, ਪਿਤਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿ ਨਿਰਸ੍ਸਾਸੇਨ ਮੁਖੇਨ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸੀਘਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਚਮਾਨਾ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ vutte rājā appaṭibhāṇo ahosi. Mātā panassa ‘‘putto te, devi, pitaraṃ pabbajjaṃ anujānāpetī’’ti sutvā ‘‘kiṃ tumhe kathethā’’ti nirassāsena mukhena suvaṇṇasivikāya nisīditvā sīghaṃ vinicchayaṭṭhānaṃ gantvā yācamānā chaṭṭhaṃ gāthamāha –

    ੭੮.

    78.

    ‘‘ਅਹਂ ਤਂ ਤਾਤ ਯਾਚਾਮਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਨਿવਾਰਯੇ।

    ‘‘Ahaṃ taṃ tāta yācāmi, ahaṃ putta nivāraye;

    ਚਿਰਂ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਮਾ ਪਬ੍ਬਜ ਯੁਧਞ੍ਚਯਾ’’ਤਿ॥

    Ciraṃ taṃ daṭṭhumicchāmi, mā pabbaja yudhañcayā’’ti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੋ ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā kumāro sattamaṃ gāthamāha –

    ੭੯.

    79.

    ‘‘ਉਸ੍ਸਾવੋવ ਤਿਣਗ੍ਗਮ੍ਹਿ, ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Ussāvova tiṇaggamhi, sūriyuggamanaṃ pati;

    ਏવਮਾਯੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਮਾ ਮਂ ਅਮ੍ਮ ਨਿવਾਰਯਾ’’ਤਿ॥

    Evamāyu manussānaṃ, mā maṃ amma nivārayā’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਮ੍ਮ, ਯਥਾ ਤਿਣਗ੍ਗੇ ਉਸ੍ਸવਬਿਨ੍ਦੁ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਪਥવਿਯਂ ਪਤਤਿ, ਏવਂ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਅਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਏવਰੂਪੇ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿવਾਸੇ ਕਥਂ ਤ੍વਂ ਚਿਰਂ ਮਂ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਮਾ ਮਂ ਨਿવਾਰੇਹੀਤਿ।

    Tassattho – amma, yathā tiṇagge ussavabindu sūriyassa uggamanaṃ patiṭṭhātuṃ na sakkoti, pathaviyaṃ patati, evaṃ imesaṃ sattānaṃ jīvitaṃ parittaṃ tāvakālikaṃ aciraṭṭhitikaṃ, evarūpe lokasannivāse kathaṃ tvaṃ ciraṃ maṃ passasi, mā maṃ nivārehīti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਿਯੇવ। ਤਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ vuttepi sā punappunaṃ yāciyeva. Tato mahāsatto pitaraṃ āmantetvā aṭṭhamaṃ gāthamāha –

    ੮੦.

    80.

    ‘‘ਤਰਮਾਨੋ ਇਮਂ ਯਾਨਂ, ਆਰੋਪੇਤੁ ਰਥੇਸਭ।

    ‘‘Taramāno imaṃ yānaṃ, āropetu rathesabha;

    ਮਾ ਮੇ ਮਾਤਾ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Mā me mātā tarantassa, antarāyakarā ahū’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤਾਤ ਰਥੇਸਭ, ਇਮਂ ਮਮ ਮਾਤਰਂ ਤਰਮਾਨੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯਾਨਂ ਆਰੋਪੇਤੁ, ਮਾ ਮੇ ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਕਨ੍ਤਾਰਂ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾ ਅਹੂਤਿ।

    Tassattho – tāta rathesabha, imaṃ mama mātaraṃ taramāno puriso suvaṇṇasivikāyānaṃ āropetu, mā me jātijarābyādhimaraṇakantāraṃ tarantassa atikkamantassa mātā antarāyakarā ahūti.

    ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਦ੍ਦੇ, ਤવ ਸਿવਿਕਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਰਤਿવਡ੍ਢਨਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਨਾਰੀਗਣਪਰਿવੁਤਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁ ਗਤਕਾਲੇ ਪੁਨ ਪਿਤਰਂ ਯਾਚਿ। ਰਾਜਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤਾਤ, ਤવ ਮਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਹਿ, ਪਬ੍ਬਜਾਹੀ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਾਲੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਯੁਧਿਟ੍ਠਿਲਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਉਭੋਪਿ ਭਾਤਰੋ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਦੇવੀਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਰਮ੍ਮਨਗਰਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    Rājā puttassa vacanaṃ sutvā ‘‘gaccha, bhadde, tava sivikāya nisīditvā rativaḍḍhanapāsādaṃ abhiruhā’’ti āha. Sā tassa vacanaṃ sutvā ṭhātuṃ asakkontī nārīgaṇaparivutā gantvā pāsādaṃ abhiruhitvā ‘‘kā nu kho puttassa pavattī’’ti vinicchayaṭṭhānaṃ olokentī aṭṭhāsi. Bodhisatto mātu gatakāle puna pitaraṃ yāci. Rājā paṭibāhituṃ asakkonto ‘‘tena hi tāta, tava manaṃ matthakaṃ pāpehi, pabbajāhī’’ti anujāni. Rañño anuññātakāle bodhisattassa kaniṭṭho yudhiṭṭhilakumāro nāma pitaraṃ vanditvā ‘‘tāta, mayhaṃ pabbajjaṃ anujānāthā’’ti anujānāpesi. Ubhopi bhātaro pitaraṃ vanditvā kāme pahāya mahājanaparivutā vinicchayato nikkhamiṃsu. Devīpi mahāsattaṃ oloketvā ‘‘mama putte pabbajite rammanagaraṃ tucchaṃ bhavissatī’’ti paridevamānā gāthādvayamāha –

    ੮੧.

    81.

    ‘‘ਅਭਿਧਾવਥ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਰਮ੍ਮਕਂ।

    ‘‘Abhidhāvatha bhaddante, suññaṃ hessati rammakaṃ;

    ਯੁਧਞ੍ਚਯੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਸਬ੍ਬਦਤ੍ਤੇਨ ਰਾਜਿਨਾ॥

    Yudhañcayo anuññāto, sabbadattena rājinā.

    ੮੨.

    82.

    ‘‘ਯੋਹੁ ਸੇਟ੍ਠੋ ਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਯੁવਾ ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭੋ।

    ‘‘Yohu seṭṭho sahassassa, yuvā kañcanasannibho;

    ਸੋਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਕਾਸਾਯવਸਨੋ ਬਲੀ’’ਤਿ॥

    Soyaṃ kumāro pabbajito, kāsāyavasano balī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਾવਥਾਤਿ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਨਾਰਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ વੇਗੇਨ ਧਾવਥਾਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਏવਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦਂ ਤવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਦਥ। ਰਮ੍ਮਕਨ੍ਤਿ ਰਮ੍ਮਨਗਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਯੋਹੁ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਯੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇવਮਾਹ।

    Tattha abhidhāvathāti parivāretvā ṭhitā nāriyo sabbā vegena dhāvathāti āṇāpeti. Bhaddanteti evaṃ gantvā ‘‘bhaddaṃ tava hotū’’ti vadatha. Rammakanti rammanagaraṃ sandhāyāha. Yohu seṭṭhoti yo rañño putto sahassassa seṭṭho ahosi, so pabbajitoti pabbajjāya gacchantaṃ sandhāyevamāha.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਨ ਤਾવ ਪਬ੍ਬਜਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਯੁਧਿਟ੍ਠਿਲਕੁਮਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਮਹਾਜਨਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਭਾਤਰੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਨੋਰਮੇ ਠਾਨੇ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ વਨਮੂਲਫਲਾਦੀਹਿ ਯਾવਜੀવਂ ਯਾਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਓਸਾਨੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾਯ ਦੀਪੇਤਿ –

    Bodhisattopi na tāva pabbajati. So hi mātāpitaro vanditvā kaniṭṭhaṃ yudhiṭṭhilakumāraṃ gahetvā nagarā nikkhamma mahājanaṃ nivattetvā ubhopi bhātaro himavantaṃ pavisitvā manorame ṭhāne assamapadaṃ karitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññaṃ nibbattetvā vanamūlaphalādīhi yāvajīvaṃ yāpetvā brahmalokaparāyaṇā ahesuṃ. Tamatthaṃ osāne abhisambuddhagāthāya dīpeti –

    ੮੩.

    83.

    ‘‘ਉਭੋ ਕੁਮਾਰਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਯੁਧਞ੍ਚਯੋ ਯੁਧਿਟ੍ਠਿਲੋ।

    ‘‘Ubho kumārā pabbajitā, yudhañcayo yudhiṭṭhilo;

    ਪਹਾਯ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ, ਸਙ੍ਗਂ ਛੇਤ੍વਾਨ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’’ਤਿ॥

    Pahāya mātāpitaro, saṅgaṃ chetvāna maccuno’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਚ੍ਚੁਨੋਤਿ ਮਾਰਸ੍ਸ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯੁਧਞ੍ਚਯੋ ਚ ਯੁਧਿਟ੍ਠਿਲੋ ਚ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਕੁਮਾਰਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਹਾਯ ਮਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਸਙ੍ਗਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ।

    Tattha maccunoti mārassa. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, yudhañcayo ca yudhiṭṭhilo ca te ubhopi kumārā mātāpitaro pahāya mārassa santakaṃ rāgadosamohasaṅgaṃ chinditvā pabbajitāti.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਰਜ੍ਜਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਹਾਰਾਜਕੁਲਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਯੁਧਿਟ੍ਠਿਲਕੁਮਾਰੋ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਯੁਧਞ੍ਚਯੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā ‘‘na bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato rajjaṃ chaḍḍetvā pabbajitoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuṃ, yudhiṭṭhilakumāro ānando, yudhañcayo pana ahameva ahosi’’nti.

    ਯੁਧਞ੍ਚਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਛਟ੍ਠਾ।

    Yudhañcayajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੬੦. ਯੁਧਞ੍ਚਯਜਾਤਕਂ • 460. Yudhañcayajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact