Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૧૦. યુગનદ્ધસુત્તવણ્ણના
10. Yuganaddhasuttavaṇṇanā
૧૭૦. દસમે સમથપુબ્બઙ્ગમં વિપસ્સનં ભાવેતીતિ ઇદં સમથયાનિકસ્સ વસેન વુત્તં. સો હિ પઠમં ઉપચારસમાધિં વા અપ્પનાસમાધિં વા ઉપ્પાદેતિ, અયં સમથો. સો તઞ્ચ તંસમ્પયુત્તે ચ ધમ્મે અનિચ્ચાદીહિ વિપસ્સતિ, અયં વિપસ્સના, ઇતિ પઠમં સમથો, પચ્છા વિપસ્સના. તેન વુચ્ચતિ ‘‘સમથપુબ્બઙ્ગમં વિપસ્સનં ભાવેતી’’તિ. વિપસ્સનાપુબ્બઙ્ગમં સમથં ભાવેતીતિ ઇદં પન વિપસ્સનાયાનિકસ્સ વસેન વુત્તં. સો તં વુત્તપ્પકારં સમથં અસમ્પાદેત્વા પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધે અનિચ્ચાદીહિ વિપસ્સતિ. પઠમો લોકુત્તરમગ્ગો નિબ્બત્તતીતિ સોતાપત્તિમગ્ગં સન્ધાય વદતિ, લોકિયમગ્ગવસેનેવ વા ઇમિસ્સા પાળિયા અત્થો વેદિતબ્બો. કથં? મગ્ગો સઞ્જાયતિ, પુબ્બભાગિયો લોકિયમગ્ગો ઉપ્પજ્જતિ. આસેવતિ નિબ્બિદાનુપસ્સનાવસેન. ભાવેતિ મુચ્ચિતુકમ્યતાવસેન. બહુલીકરોતિ પટિસઙ્ખાનુપસ્સનાવસેન. આસેવતિ વા ભયતુપટ્ઠાનાદિઞાણવસેન. ભાવેતિ મુચ્ચિતુકમ્યતાદિઞાણવસેન. બહુલીકરોતિ વુટ્ઠાનગામિનિવિપસ્સનાવસેન. સંયોજનાનિ પહીયન્તિ. અનુસયા બ્યન્તી હોન્તીતિ મગ્ગપ્પટિપાટિયા પહીયન્તિ બ્યન્તી હોન્તિ.
170. Dasame samathapubbaṅgamaṃ vipassanaṃ bhāvetīti idaṃ samathayānikassa vasena vuttaṃ. So hi paṭhamaṃ upacārasamādhiṃ vā appanāsamādhiṃ vā uppādeti, ayaṃ samatho. So tañca taṃsampayutte ca dhamme aniccādīhi vipassati, ayaṃ vipassanā, iti paṭhamaṃ samatho, pacchā vipassanā. Tena vuccati ‘‘samathapubbaṅgamaṃ vipassanaṃ bhāvetī’’ti. Vipassanāpubbaṅgamaṃ samathaṃ bhāvetīti idaṃ pana vipassanāyānikassa vasena vuttaṃ. So taṃ vuttappakāraṃ samathaṃ asampādetvā pañcupādānakkhandhe aniccādīhi vipassati. Paṭhamo lokuttaramaggo nibbattatīti sotāpattimaggaṃ sandhāya vadati, lokiyamaggavaseneva vā imissā pāḷiyā attho veditabbo. Kathaṃ? Maggo sañjāyati, pubbabhāgiyo lokiyamaggo uppajjati. Āsevati nibbidānupassanāvasena. Bhāveti muccitukamyatāvasena. Bahulīkaroti paṭisaṅkhānupassanāvasena. Āsevati vā bhayatupaṭṭhānādiñāṇavasena. Bhāveti muccitukamyatādiñāṇavasena. Bahulīkaroti vuṭṭhānagāminivipassanāvasena. Saṃyojanāni pahīyanti. Anusayā byantī hontīti maggappaṭipāṭiyā pahīyanti byantī honti.
ધમ્મુદ્ધચ્ચવિગ્ગહિતમાનસન્તિ ઓભાસાદીસુ અરિયધમ્મોતિ પવત્તં ઉદ્ધચ્ચં વિક્ખેપો ધમ્મુદ્ધચ્ચં , તેન ધમ્મુદ્ધચ્ચેન વિપસ્સનાવીથિતો ઉગ્ગમનેન વિરૂપં ગહિતં પવત્તિયમાનં ધમ્મુદ્ધચ્ચવિગ્ગહિતમાનસં. વુત્તઞ્હેતં –
Dhammuddhaccaviggahitamānasanti obhāsādīsu ariyadhammoti pavattaṃ uddhaccaṃ vikkhepo dhammuddhaccaṃ , tena dhammuddhaccena vipassanāvīthito uggamanena virūpaṃ gahitaṃ pavattiyamānaṃ dhammuddhaccaviggahitamānasaṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘ધમ્મુદ્ધચ્ચવિગ્ગહિતમાનસં હોતિ, અનિચ્ચતો મનસિ કરોતિ, ઓભાસો ઉપ્પજ્જતિ, ઓભાસો ધમ્મોતિ ઓભાસં આવજ્જતિ, તતો વિક્ખેપો ઉદ્ધચ્ચં, તેન ઉદ્ધચ્ચેન વિગ્ગહિતમાનસો અનિચ્ચતો ઉપટ્ઠાનં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. દુક્ખતો…પે॰… અનત્તતો ઉપટ્ઠાનં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. તથા અનિચ્ચતો મનસિકરોતો ઞાણં ઉપ્પજ્જતિ…પે॰… પીતિ પસ્સદ્ધિ સુખં અધિમોક્ખો પગ્ગહો ઉપટ્ઠાનં ઉપેક્ખા નિકન્તિ ઉપ્પજ્જતિ, નિકન્તિ ધમ્મોતિ નિકન્તિં આવજ્જતિ, તતો વિક્ખેપો ઉદ્ધચ્ચં, તેન ઉદ્ધચ્ચેન વિગ્ગહિતમાનસો અનિચ્ચતો ઉપટ્ઠાનં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. દુક્ખતો…પે॰… અનત્તતો ઉપટ્ઠાનં યથાભૂતં નપ્પજાનાતી’’તિ (પટિ॰ મ॰ ૨.૬). સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ.
‘‘Dhammuddhaccaviggahitamānasaṃ hoti, aniccato manasi karoti, obhāso uppajjati, obhāso dhammoti obhāsaṃ āvajjati, tato vikkhepo uddhaccaṃ, tena uddhaccena viggahitamānaso aniccato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhato…pe… anattato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Tathā aniccato manasikaroto ñāṇaṃ uppajjati…pe… pīti passaddhi sukhaṃ adhimokkho paggaho upaṭṭhānaṃ upekkhā nikanti uppajjati, nikanti dhammoti nikantiṃ āvajjati, tato vikkhepo uddhaccaṃ, tena uddhaccena viggahitamānaso aniccato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhato…pe… anattato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānātī’’ti (paṭi. ma. 2.6). Sesamettha uttānameva.
યુગનદ્ધસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Yuganaddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
પટિપદાવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭipadāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧૦. યુગનદ્ધસુત્તં • 10. Yuganaddhasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. યુગનદ્ધસુત્તવણ્ણના • 10. Yuganaddhasuttavaṇṇanā