Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī |
൩. യുത്തിഹാരസമ്പാതവിഭാവനാ
3. Yuttihārasampātavibhāvanā
൬൫. യേന യേന വിചയഹാരസമ്പാതേന സുത്തപ്പദേസത്ഥാ ആചരിയേന വിചയിതബ്ബാ, അമ്ഹേഹി ച ഞാതാ, സോ വിചയഹാരസമ്പാതോ പരിപുണ്ണോ, ‘‘കതമോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ’’തി പുച്ഛിതബ്ബത്താ ‘‘തത്ഥ കതമോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ’’തിആദി വുത്തം. അട്ഠകഥായം പന – ‘‘ഏവം നാനാനയേഹി വിചയഹാരസമ്പാതം വിത്ഥാരേത്വാ ഇദാനി യുത്തിഹാരസമ്പാതാദീനി ദസ്സേതും ‘തത്ഥ കതമോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ’തിആദി ആരദ്ധ’’ന്തി (നേത്തി॰ അട്ഠ॰ ൬൫) വുത്തം. തത്ഥാതി തേസു ദേസനാഹാരസമ്പാതാദീസു സോളസസു ഹാരസമ്പാതേസു കതമോ സംവണ്ണനാവിസേസോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ നാമാതി പുച്ഛതി, പുച്ഛിത്വാ യസ്മിം സുത്തപ്പദേസേ വുത്താനം അത്ഥാനം യുത്തിഭാവോ വിചാരേതബ്ബോ, തം സുത്തപ്പദേസം നീഹരിതും –
65. Yena yena vicayahārasampātena suttappadesatthā ācariyena vicayitabbā, amhehi ca ñātā, so vicayahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo yuttihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo yuttihārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ nānānayehi vicayahārasampātaṃ vitthāretvā idāni yuttihārasampātādīni dassetuṃ ‘tattha katamo yuttihārasampāto’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 65) vuttaṃ. Tatthāti tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso yuttihārasampāto nāmāti pucchati, pucchitvā yasmiṃ suttappadese vuttānaṃ atthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo, taṃ suttappadesaṃ nīharituṃ –
‘‘തസ്മാ രക്ഖിതചിത്തസ്സ, സമ്മാസങ്കപ്പഗോചരോ;
‘‘Tasmā rakkhitacittassa, sammāsaṅkappagocaro;
സമ്മാദിട്ഠിപുരേക്ഖാരോ, ഞത്വാന ഉദയബ്ബയം;
Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbayaṃ;
ഥിനമിദ്ധാഭിഭൂ ഭിക്ഖു, സബ്ബാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹേ’’തി. (ഉദാ॰ ൩൨; നേത്തി॰ ൩൧, ൭൮) –
Thinamiddhābhibhū bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe’’ti. (udā. 32; netti. 31, 78) –
വുത്തം. തസ്സം ഗാഥായം തസ്മാ അരക്ഖിതചിത്തസ്സ മാരവസാനുഗതത്താ സതിസംവരഇന്ദ്രിയസംവരാദിവസേന ഭിക്ഖു രക്ഖിതചിത്തോ അസ്സ ഭവേയ്യ, തസ്മാ കാമവിതക്കാദിമിച്ഛാസങ്കപ്പഗോചരസ്സ മാരവസാനുഗതത്താ നേക്ഖമ്മസങ്കപ്പാദിവസേന ഭിക്ഖു സമ്മാസങ്കപ്പഗോചരോ അസ്സ ഭവേയ്യ, തസ്മാ മിച്ഛാദിട്ഠിഹതചിത്തസ്സ മാരവസാനുഗതത്താ യോനിസോമനസികാരേന ഭിക്ഖു ഉദയബ്ബയം ഞത്വാന സമ്മാദിട്ഠിപുരേക്ഖാരോ അസ്സ ഭവേയ്യ, തസ്മാ ഥിനമിദ്ധേന ഹതചിത്തസ്സ മാരവസാനുഗതത്താ വീരിയവസേന ഭിക്ഖു ഥിനമിദ്ധാഭിഭൂ അസ്സ ഭവേയ്യ, താദിസോ ഭിക്ഖു സബ്ബാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹേ ജഹിസ്സതീതി അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ.
Vuttaṃ. Tassaṃ gāthāyaṃ tasmā arakkhitacittassa māravasānugatattā satisaṃvaraindriyasaṃvarādivasena bhikkhu rakkhitacitto assa bhaveyya, tasmā kāmavitakkādimicchāsaṅkappagocarassa māravasānugatattā nekkhammasaṅkappādivasena bhikkhu sammāsaṅkappagocaro assa bhaveyya, tasmā micchādiṭṭhihatacittassa māravasānugatattā yonisomanasikārena bhikkhu udayabbayaṃ ñatvāna sammādiṭṭhipurekkhāro assa bhaveyya, tasmā thinamiddhena hatacittassa māravasānugatattā vīriyavasena bhikkhu thinamiddhābhibhū assa bhaveyya, tādiso bhikkhu sabbā duggatiyo jahe jahissatīti attho veditabbo.
‘‘തസ്സം ഗാഥായം കഥം യുത്തിഭാവോ വിചാരേതബ്ബോ’’തി വത്തബ്ബത്താ ‘‘തസ്മാ രക്ഖിതചിത്തസ്സാ’’തിആദി വുത്തം. രക്ഖിതചിത്തസ്സ സമ്മാസങ്കപ്പഗോചരോ ഭവിസ്സതീതി അത്ഥോ യുജ്ജതി ഏവ, നോ ന യുജ്ജതി. മിച്ഛാസങ്കപ്പാനമ്പി ജഹിതത്താ സമ്മാദിട്ഠിപുരേക്ഖാരോ ഹുത്വാ വിഹരന്തോ ഉദയബ്ബയം പടിവിജ്ഝിസ്സതീതി അത്ഥോ യുജ്ജതി സമ്മാദിട്ഠിപുരേക്ഖാരസ്സ ഉദയബ്ബയാനുപസ്സനാസമ്ഭവതോ. ഉദയബ്ബയം പടിവിജ്ഝന്തോ സബ്ബാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹിസ്സതീതി അത്ഥോ യുജ്ജതി ഉദയബ്ബയാനുപസ്സനാനുക്കമേന അരിയമഗ്ഗസമ്ഭവതോ. സബ്ബാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹന്തോ സബ്ബാനി ദുഗ്ഗതിവിനിപാതഭയാനി സമതിക്കമിസ്സതീതി അത്ഥോ യുജ്ജതി സബ്ബേസം ദുഗ്ഗതിവിനിപാതഭയാനം അനുപ്പജ്ജനതോ.
‘‘Tassaṃ gāthāyaṃ kathaṃ yuttibhāvo vicāretabbo’’ti vattabbattā ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādi vuttaṃ. Rakkhitacittassa sammāsaṅkappagocaro bhavissatīti attho yujjati eva, no na yujjati. Micchāsaṅkappānampi jahitattā sammādiṭṭhipurekkhāro hutvā viharanto udayabbayaṃ paṭivijjhissatīti attho yujjati sammādiṭṭhipurekkhārassa udayabbayānupassanāsambhavato. Udayabbayaṃ paṭivijjhanto sabbā duggatiyo jahissatīti attho yujjati udayabbayānupassanānukkamena ariyamaggasambhavato. Sabbā duggatiyo jahanto sabbāni duggativinipātabhayāni samatikkamissatīti attho yujjati sabbesaṃ duggativinipātabhayānaṃ anuppajjanato.
‘‘ഏത്തകോവ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ പരിപുണ്ണോ’’തി വത്തബ്ബത്താ ‘‘നിയുത്തോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ’’തി വുത്തം. യേന യേന സംവണ്ണനാവിസേസഭൂതേന യുത്തിഹാരസമ്പാതേന സുത്തപ്പദേസത്ഥാനം യുത്തിഭാവോ വിചാരേതബ്ബോ , സോ സോ സംവണ്ണനാവിസേസഭൂതോ യുത്തിഹാരസമ്പാതോ നിയുത്തോ യഥാരഹം നിദ്ധാരേത്വാ യുജ്ജിതബ്ബോതി അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോതി.
‘‘Ettakova yuttihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto yuttihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena yuttihārasampātena suttappadesatthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo , so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto yuttihārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
ഇതി യുത്തിഹാരസമ്പാതേ സത്തിബലാനുരൂപാ രചിതാ
Iti yuttihārasampāte sattibalānurūpā racitā
വിഭാവനാ നിട്ഠിതാ.
Vibhāvanā niṭṭhitā.
പണ്ഡിതേഹി പന…പേ॰… ഗഹേതബ്ബോതി.
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൩. യുത്തിഹാരസമ്പാതോ • 3. Yuttihārasampāto
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൩. യുത്തിഹാരസമ്പാതവണ്ണനാ • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ൩. യുത്തിഹാരസമ്പാതവണ്ണനാ • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā