| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પેતવત્થુ-અટ્ઠકથા • Petavatthu-aṭṭhakathā |
૧૩. અક્ખરુક્ખપેતવત્થુવણ્ણના
13. Akkharukkhapetavatthuvaṇṇanā
યં દદાતિ ન તં હોતીતિ ઇદં અક્ખદાયકપેતવત્થુ. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવતિ સાવત્થિયં વિહરન્તે અઞ્ઞતરો સાવત્થિવાસી ઉપાસકો સકટેહિ ભણ્ડસ્સ પૂરેત્વા વણિજ્જાય વિદેસં ગન્ત્વા તત્થ અત્તનો ભણ્ડં વિક્કિણિત્વા પટિભણ્ડં સકટેસુ આરોપેત્વા સાવત્થિં ઉદ્દિસ્સ મગ્ગં પટિપજ્જિ. તસ્સ મગ્ગં ગચ્છન્તસ્સ અટવિયં એકસ્સ સકટસ્સ અક્ખો ભિજ્જિ. અથ અઞ્ઞતરો પુરિસો રુક્ખગહણત્થં કુઠારિફરસું ગાહાપેત્વા અત્તનો ગામતો નિક્ખમિત્વા અરઞ્ઞે વિચરન્તો તં ઠાનં પત્વા તં ઉપાસકં અક્ખભઞ્જનેન દોમનસ્સપ્પત્તં દિસ્વા ‘‘અયં વાણિજો અક્ખભઞ્જનેન અટવિયં કિલમતી’’તિ અનુકમ્પં ઉપાદાય રુક્ખદણ્ડં છિન્દિત્વા દળ્હં અક્ખં કત્વા સકટે યોજેત્વા અદાસિ.
Yaṃ dadāti na taṃ hotīti idaṃ akkhadāyakapetavatthu. Tassa kā uppatti? Bhagavati sāvatthiyaṃ viharante aññataro sāvatthivāsī upāsako sakaṭehi bhaṇḍassa pūretvā vaṇijjāya videsaṃ gantvā tattha attano bhaṇḍaṃ vikkiṇitvā paṭibhaṇḍaṃ sakaṭesu āropetvā sāvatthiṃ uddissa maggaṃ paṭipajji. Tassa maggaṃ gacchantassa aṭaviyaṃ ekassa sakaṭassa akkho bhijji. Atha aññataro puriso rukkhagahaṇatthaṃ kuṭhāripharasuṃ gāhāpetvā attano gāmato nikkhamitvā araññe vicaranto taṃ ṭhānaṃ patvā taṃ upāsakaṃ akkhabhañjanena domanassappattaṃ disvā ‘‘ayaṃ vāṇijo akkhabhañjanena aṭaviyaṃ kilamatī’’ti anukampaṃ upādāya rukkhadaṇḍaṃ chinditvā daḷhaṃ akkhaṃ katvā sakaṭe yojetvā adāsi.
સો અપરેન સમયેન કાલં કત્વા તસ્મિંયેવ અટવિપદેસે ભુમ્મદેવતા હુત્વા નિબ્બત્તો. અત્તનો કમ્મં પચ્ચવેક્ખિત્વા રત્તિયં તસ્સ ઉપાસકસ્સ ગેહં ગન્ત્વા ગેહદ્વારે ઠત્વા –
So aparena samayena kālaṃ katvā tasmiṃyeva aṭavipadese bhummadevatā hutvā nibbatto. Attano kammaṃ paccavekkhitvā rattiyaṃ tassa upāsakassa gehaṃ gantvā gehadvāre ṭhatvā –
૮૦૦.
800.
‘‘યં દદાતિ ન તં હોતિ, દેથેવ દાનં દત્વા ઉભયં તરતિ;
‘‘Yaṃ dadāti na taṃ hoti, detheva dānaṃ datvā ubhayaṃ tarati;
ઉભયં તેન દાનેન ગચ્છતિ, જાગરથ મા પમજ્જથા’’તિ. –
Ubhayaṃ tena dānena gacchati, jāgaratha mā pamajjathā’’ti. –
ગાથમાહ. તત્થ યં દદાતિ ન તં હોતીતિ યં દેય્યધમ્મં દાયકો દેતિ, ન તદેવ પરલોકે તસ્સ દાનસ્સ ફલભાવેન હોતિ, અથ ખો અઞ્ઞં બહું ઇટ્ઠં કન્તં ફલં હોતિયેવ. તસ્મા દેથેવ દાનન્તિ યથા તથા દાનં દેથ એવ. તત્થ કારણમાહ ‘‘દત્વા ઉભયં તરતી’’તિ , દાનં દત્વા દિટ્ઠધમ્મિકમ્પિ સમ્પરાયિકમ્પિ દુક્ખં અનત્થઞ્ચ અતિક્કમતિ. ઉભયં તેન દાનેન ગચ્છતીતિ દિટ્ઠધમ્મિકં સમ્પરાયિકઞ્ચાતિ ઉભયમ્પિ સુખં તેન દાનેન ઉપગચ્છતિ પાપુણાતિ, અત્તનો પરેસઞ્ચ હિતસુખવસેનાપિ અયમત્થો યોજેતબ્બો. જાગરથ મા પમજ્જથાતિ એવં ઉભયાનત્થનિવારણં ઉભયહિતસાધનં દાનં સમ્પાદેતું જાગરથ, દાનૂપકરણાનિ સજ્જેત્વા તત્થ ચ અપ્પમત્તા હોથાતિ અત્થો. આદરદસ્સનત્થં ચેત્થ આમેડિતવસેન વુત્તં.
Gāthamāha. Tattha yaṃ dadāti na taṃ hotīti yaṃ deyyadhammaṃ dāyako deti, na tadeva paraloke tassa dānassa phalabhāvena hoti, atha kho aññaṃ bahuṃ iṭṭhaṃ kantaṃ phalaṃ hotiyeva. Tasmā detheva dānanti yathā tathā dānaṃ detha eva. Tattha kāraṇamāha ‘‘datvā ubhayaṃ taratī’’ti , dānaṃ datvā diṭṭhadhammikampi samparāyikampi dukkhaṃ anatthañca atikkamati. Ubhayaṃ tena dānena gacchatīti diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañcāti ubhayampi sukhaṃ tena dānena upagacchati pāpuṇāti, attano paresañca hitasukhavasenāpi ayamattho yojetabbo. Jāgaratha mā pamajjathāti evaṃ ubhayānatthanivāraṇaṃ ubhayahitasādhanaṃ dānaṃ sampādetuṃ jāgaratha, dānūpakaraṇāni sajjetvā tattha ca appamattā hothāti attho. Ādaradassanatthaṃ cettha āmeḍitavasena vuttaṃ.
વાણિજો અત્તનો કિચ્ચં તીરેત્વા પટિનિવત્તિત્વા અનુક્કમેન સાવત્થિં પત્વા દુતિયદિવસે સત્થારં ઉપસઙ્કમિત્વા વન્દિત્વા એકમન્તં નિસિન્નો તં પવત્તિં ભગવતો આરોચેસિ. સત્થા તમત્થં અટ્ઠુપ્પત્તિં કત્વા સમ્પત્તપરિસાય ધમ્મં દેસેસિ. સા દેસના મહાજનસ્સ સાત્થિકા અહોસીતિ.
Vāṇijo attano kiccaṃ tīretvā paṭinivattitvā anukkamena sāvatthiṃ patvā dutiyadivase satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinno taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi. Satthā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
અક્ખરુક્ખપેતવત્થુવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Akkharukkhapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પેતવત્થુપાળિ • Petavatthupāḷi / ૧૩. અક્ખરુક્ખપેતવત્થુ • 13. Akkharukkhapetavatthu
