Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરીગાથા-અટ્ઠકથા • Therīgāthā-aṭṭhakathā

    ૩. તિકનિપાતો

    3. Tikanipāto

    ૧. અપરાસામાથેરીગાથાવણ્ણના

    1. Aparāsāmātherīgāthāvaṇṇanā

    તિકનિપાતે પણ્ણવીસતિવસ્સાનીતિઆદિકા અપરાય સામાય થેરિયા ગાથા. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારા તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયં કુસલં ઉપચિનન્તી વિપસ્સિસ્સ ભગવતો કાલે ચન્દભાગાય નદિયા તીરે કિન્નરયોનિયં નિબ્બત્તિ. સા તત્થ કિન્નરેહિ સદ્ધિં કીળાપસુતા વિચરતિ. અથેકદિવસં સત્થા તસ્સા કુસલબીજરોપનત્થં તત્થ ગન્ત્વા નદીતીરે ચઙ્કમિ. સા ભગવન્તં દિસ્વા હટ્ઠતુટ્ઠા સળલપુપ્ફાનિ આદાય સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા વન્દિત્વા તેહિ પુપ્ફેહિ ભગવન્તં પૂજેસિ. સા તેન પુઞ્ઞકમ્મેન દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તી ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે કોસમ્બિયં કુલઘરે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તા સામાવતિયા સહાયિકા હુત્વા તસ્સા મતકાલે સંવેગજાતા પબ્બજિત્વા પઞ્ચવીસતિ વસ્સાનિ ચિત્તસમાધાનં અલભિત્વા મહલ્લિકાકાલે સુગતોવાદં લભિત્વા વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેરી ૨.૨.૨૨-૨૯) –

    Tikanipāte paṇṇavīsativassānītiādikā aparāya sāmāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī vipassissa bhagavato kāle candabhāgāya nadiyā tīre kinnarayoniyaṃ nibbatti. Sā tattha kinnarehi saddhiṃ kīḷāpasutā vicarati. Athekadivasaṃ satthā tassā kusalabījaropanatthaṃ tattha gantvā nadītīre caṅkami. Sā bhagavantaṃ disvā haṭṭhatuṭṭhā saḷalapupphāni ādāya satthu santikaṃ gantvā vanditvā tehi pupphehi bhagavantaṃ pūjesi. Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde kosambiyaṃ kulaghare nibbattitvā vayappattā sāmāvatiyā sahāyikā hutvā tassā matakāle saṃvegajātā pabbajitvā pañcavīsati vassāni cittasamādhānaṃ alabhitvā mahallikākāle sugatovādaṃ labhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.2.22-29) –

    ‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે, અહોસિં કિન્નરી તદા;

    ‘‘Candabhāgānadītīre, ahosiṃ kinnarī tadā;

    અદ્દસાહં દેવદેવં, ચઙ્કમન્તં નરાસભં.

    Addasāhaṃ devadevaṃ, caṅkamantaṃ narāsabhaṃ.

    ‘‘ઓચિનિત્વાન સળલં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;

    ‘‘Ocinitvāna saḷalaṃ, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    ઉપસિઙ્ઘિ મહાવીરો, સળલં દેવગન્ધિકં.

    Upasiṅghi mahāvīro, saḷalaṃ devagandhikaṃ.

    ‘‘પટિગ્ગહેત્વા સમ્બુદ્ધો, વિપસ્સી લોકનાયકો;

    ‘‘Paṭiggahetvā sambuddho, vipassī lokanāyako;

    ઉપસિઙ્ઘિ મહાવીરો, પેક્ખમાનાય મે તદા.

    Upasiṅghi mahāvīro, pekkhamānāya me tadā.

    ‘‘અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વાન, વન્દિત્વા દ્વિપદુત્તમં;

    ‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, vanditvā dvipaduttamaṃ;

    સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, તતો પબ્બતમારુહિં.

    Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, tato pabbatamāruhiṃ.

    ‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમદદિં તદા;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamadadiṃ tadā;

    દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    અરહત્તં પન પત્વા અત્તનો પટિપત્તિં પચ્ચવેક્ખિત્વા ઉદાનવસેન –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena –

    ૩૯.

    39.

    ‘‘પણ્ણવીસતિ વસ્સાનિ, યતો પબ્બજિતાય મે;

    ‘‘Paṇṇavīsati vassāni, yato pabbajitāya me;

    નાભિજાનામિ ચિત્તસ્સ, સમં લદ્ધં કુદાચનં.

    Nābhijānāmi cittassa, samaṃ laddhaṃ kudācanaṃ.

    ૪૦.

    40.

    ‘‘અલદ્ધા ચેતસો સન્તિં, ચિત્તે અવસવત્તિની;

    ‘‘Aladdhā cetaso santiṃ, citte avasavattinī;

    તતો સંવેગમાપાદિં, સરિત્વા જિનસાસનં.

    Tato saṃvegamāpādiṃ, saritvā jinasāsanaṃ.

    ૪૧.

    41.

    ‘‘બહૂહિ દુક્ખધમ્મેહિ, અપ્પમાદરતાય મે;

    ‘‘Bahūhi dukkhadhammehi, appamādaratāya me;

    તણ્હક્ખયો અનુપ્પત્તો, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;

    Taṇhakkhayo anuppatto, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;

    અજ્જ મે સત્તમી રત્તિ, યતો તણ્હા વિસોસિતા’’તિ. –

    Ajja me sattamī ratti, yato taṇhā visositā’’ti. –

    ઇમા ગાથા અભાસિ.

    Imā gāthā abhāsi.

    તત્થ ચિત્તસ્સ સમન્તિ ચિત્તસ્સ વૂપસમં, ચેતોસમથમગ્ગફલસમાધીતિ અત્થો.

    Tattha cittassa samanti cittassa vūpasamaṃ, cetosamathamaggaphalasamādhīti attho.

    તતોતિ તસ્મા ચિત્તવસં વત્તેતું અસમત્થભાવતો. સંવેગમાપાદિન્તિ સત્થરિ ધરન્તેપિ પબ્બજિતકિચ્ચં મત્થકં પાપેતું અસક્કોન્તી પચ્છા કથં પાપયિસ્સામીતિ સંવેગં ઞાણુત્રાસં આપજ્જિં. સરિત્વા જિનસાસનન્તિ કાણકચ્છપોપમાદિસત્થુઓવાદં (સં॰ નિ॰ ૫.૧૧૧૭; મ॰ નિ॰ ૩.૨૫૨) અનુસ્સરિત્વા. સેસં વુત્તનયમેવ.

    Tatoti tasmā cittavasaṃ vattetuṃ asamatthabhāvato. Saṃvegamāpādinti satthari dharantepi pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetuṃ asakkontī pacchā kathaṃ pāpayissāmīti saṃvegaṃ ñāṇutrāsaṃ āpajjiṃ. Saritvā jinasāsananti kāṇakacchapopamādisatthuovādaṃ (saṃ. ni. 5.1117; ma. ni. 3.252) anussaritvā. Sesaṃ vuttanayameva.

    અપરાસામાથેરીગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Aparāsāmātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરીગાથાપાળિ • Therīgāthāpāḷi / ૧. અપરાસામાથેરીગાથા • 1. Aparāsāmātherīgāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact