Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૮૦] ૫. આસઙ્કજાતકવણ્ણના

    [380] 5. Āsaṅkajātakavaṇṇanā

    આસાવતી નામ લતાતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો પુરાણદુતિયિકાપલોભનં આરબ્ભ કથેસિ. વત્થુ ઇન્દ્રિયજાતકે (જા॰ ૧.૮.૬૦ આદયો) આવિ ભવિસ્સતિ. ઇધ પન સત્થા તં ભિક્ખું ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં ઉક્કણ્ઠિતોસી’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘સચ્ચં, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘કેન ઉક્કણ્ઠાપિતોસી’’તિ વત્વા ‘‘પુરાણદુતિયિકાય, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘ભિક્ખુ એસા ઇત્થી તુય્હં અનત્થકારિકા, પુબ્બેપિ ત્વં એતં નિસ્સાય ચતુરઙ્ગિનિસેનં જહિત્વા હિમવન્તપદેસે મહન્તં દુક્ખં અનુભવન્તો તીણિ સંવચ્છરાનિ વસી’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Āsāvatīnāma latāti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇadutiyikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Vatthu indriyajātake (jā. 1.8.60 ādayo) āvi bhavissati. Idha pana satthā taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kena ukkaṇṭhāpitosī’’ti vatvā ‘‘purāṇadutiyikāya, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu esā itthī tuyhaṃ anatthakārikā, pubbepi tvaṃ etaṃ nissāya caturaṅginisenaṃ jahitvā himavantapadese mahantaṃ dukkhaṃ anubhavanto tīṇi saṃvaccharāni vasī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો કાસિગામે બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો તક્કસિલાયં ઉગ્ગહિતસિપ્પો ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા વનમૂલફલાહારો અભિઞ્ઞા ચ સમાપત્તિયો ચ નિબ્બત્તેત્વા હિમવન્તપદેસે વસિ. તસ્મિં કાલે એકો પુઞ્ઞસમ્પન્નો સત્તો તાવતિંસભવનતો ચવિત્વા તસ્મિં ઠાને પદુમસરે એકસ્મિં પદુમગબ્ભે દારિકા હુત્વા નિબ્બત્તિ, સેસપદુમેસુ પુરાણભાવં પત્વા પતન્તેસુપિ તં મહાકુચ્છિકં હુત્વા તિટ્ઠતેવ. તાપસો નહાયિતું પદુમસરં ગતો તં દિસ્વા ‘‘અઞ્ઞેસુ પદુમેસુ પતન્તેસુપિ ઇદં મહાકુચ્છિકં હુત્વા તિટ્ઠતિ, કિં નુ ખો કારણ’’ન્તિ ચિન્તેત્વા ઉદકસાટકં નિવાસેત્વા ઓતરન્તો ગન્ત્વા તં પદુમં વિવરિત્વા તં દારિકં દિસ્વા ધીતુસઞ્ઞં ઉપ્પાદેત્વા પણ્ણસાલં આનેત્વા પટિજગ્ગિ. સા અપરભાગે સોળસવસ્સિકા હુત્વા અભિરૂપા અહોસિ ઉત્તમરૂપધરા અતિક્કન્તા માનુસકવણ્ણં, અપત્તા દેવવણ્ણં. તદા સક્કો બોધિસત્તસ્સ ઉપટ્ઠાનં આગચ્છતિ, સો તં દારિકં દિસ્વા ‘‘કુતો એસા’’તિ પુચ્છિત્વા લદ્ધનિયામં સુત્વા ‘‘ઇમિસ્સા કિં લદ્ધું વટ્ટતી’’તિ પુચ્છિ. ‘‘નિવાસટ્ઠાનં વત્થાલઙ્કારભોજનવિધાનં, મારિસા’’તિ. સો ‘‘સાધુ, ભન્તે’’તિ તસ્સા વસનટ્ઠાનસ્સ આસન્ને ફલિકપાસાદં માપેત્વા દિબ્બસયનદિબ્બવત્થાલઙ્કારદિબ્બન્નપાનાનિ માપેસિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsigāme brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ uggahitasippo isipabbajjaṃ pabbajitvā vanamūlaphalāhāro abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā himavantapadese vasi. Tasmiṃ kāle eko puññasampanno satto tāvatiṃsabhavanato cavitvā tasmiṃ ṭhāne padumasare ekasmiṃ padumagabbhe dārikā hutvā nibbatti, sesapadumesu purāṇabhāvaṃ patvā patantesupi taṃ mahākucchikaṃ hutvā tiṭṭhateva. Tāpaso nahāyituṃ padumasaraṃ gato taṃ disvā ‘‘aññesu padumesu patantesupi idaṃ mahākucchikaṃ hutvā tiṭṭhati, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti cintetvā udakasāṭakaṃ nivāsetvā otaranto gantvā taṃ padumaṃ vivaritvā taṃ dārikaṃ disvā dhītusaññaṃ uppādetvā paṇṇasālaṃ ānetvā paṭijaggi. Sā aparabhāge soḷasavassikā hutvā abhirūpā ahosi uttamarūpadharā atikkantā mānusakavaṇṇaṃ, apattā devavaṇṇaṃ. Tadā sakko bodhisattassa upaṭṭhānaṃ āgacchati, so taṃ dārikaṃ disvā ‘‘kuto esā’’ti pucchitvā laddhaniyāmaṃ sutvā ‘‘imissā kiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti pucchi. ‘‘Nivāsaṭṭhānaṃ vatthālaṅkārabhojanavidhānaṃ, mārisā’’ti. So ‘‘sādhu, bhante’’ti tassā vasanaṭṭhānassa āsanne phalikapāsādaṃ māpetvā dibbasayanadibbavatthālaṅkāradibbannapānāni māpesi.

    સો પાસાદો તસ્સા અભિરુહનકાલે ઓતરિત્વા ભૂમિયં પતિટ્ઠાતિ, અભિરુળ્હકાલે લઙ્ઘિત્વા આકાસે તિટ્ઠતિ. સા બોધિસત્તસ્સ વત્તપટિવત્તં કુરુમાના પાસાદે વસતિ. તમેકો વનચરકો દિસ્વા ‘‘અયં, વો ભન્તે, કિં હોતી’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ધીતા મે’’તિ સુત્વા બારાણસિં ગન્ત્વા ‘‘દેવ, મયા હિમવન્તપદેસે એવરૂપા નામ એકસ્સ તાપસસ્સ ધીતા દિટ્ઠા’’તિ રઞ્ઞો આરોચેસિ. તં સુત્વા સો સવનસંસગ્ગેન બજ્ઝિત્વા વનચરકં મગ્ગદેસકં કત્વા ચતુરઙ્ગિનિયા સેનાય તં ઠાનં ગન્ત્વા ખન્ધાવારં નિવાસાપેત્વા વનચરકં આદાય અમચ્ચગણપરિવુતો અસ્સમપદં પવિસિત્વા મહાસત્તં વન્દિત્વા એકમન્તં નિસિન્નો ‘‘ભન્તે, ઇત્થિયો નામ બ્રહ્મચરિયસ્સ મલં, તુમ્હાકં ધીતરં અહં પટિજગ્ગિસ્સામી’’તિ આહ. બોધિસત્તો પન ‘‘કિં નુ ખો એતસ્મિં પદુમે’’તિ આસઙ્કં કત્વા ઉદકં ઓતરિત્વા આનીતભાવેન તસ્સા કુમારિકાય આસઙ્કાતિ નામં અકાસિ. સો તં રાજાનં ‘‘ઇમં ગહેત્વા ગચ્છા’’તિ ઉજુકં અવત્વા ‘‘મહારાજ, ઇમાય કુમારિકાય નામં જાનન્તો ગણ્હિત્વા ગચ્છા’’તિ આહ. ‘‘તુમ્હેહિ કથિતે ઞસ્સામિ, ભન્તે’’તિ. ‘‘અહં તે ન કથેમિ, ત્વં અત્તનો પઞ્ઞાબલેન નામં જાનન્તોવ ગહેત્વા યાહી’’તિ. સો ‘‘સાધૂ’’તિ સમ્પટિચ્છિત્વા તતો પટ્ઠાય અમચ્ચેહિ સદ્ધિં ‘‘કિન્નામા નુ ખો એસા’’તિ નામં ઉપધારેતિ. સો યાનિ દુજ્જાનાનિ નામાનિ, તાનિ કિત્તેત્વા ‘‘અસુકા નામ ભવિસ્સતી’’તિ બોધિસત્તેન સદ્ધિં કથેતિ. બોધિસત્તો ‘‘ન એવંનામા’’તિ પટિક્ખિપતિ.

    So pāsādo tassā abhiruhanakāle otaritvā bhūmiyaṃ patiṭṭhāti, abhiruḷhakāle laṅghitvā ākāse tiṭṭhati. Sā bodhisattassa vattapaṭivattaṃ kurumānā pāsāde vasati. Tameko vanacarako disvā ‘‘ayaṃ, vo bhante, kiṃ hotī’’ti pucchitvā ‘‘dhītā me’’ti sutvā bārāṇasiṃ gantvā ‘‘deva, mayā himavantapadese evarūpā nāma ekassa tāpasassa dhītā diṭṭhā’’ti rañño ārocesi. Taṃ sutvā so savanasaṃsaggena bajjhitvā vanacarakaṃ maggadesakaṃ katvā caturaṅginiyā senāya taṃ ṭhānaṃ gantvā khandhāvāraṃ nivāsāpetvā vanacarakaṃ ādāya amaccagaṇaparivuto assamapadaṃ pavisitvā mahāsattaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘bhante, itthiyo nāma brahmacariyassa malaṃ, tumhākaṃ dhītaraṃ ahaṃ paṭijaggissāmī’’ti āha. Bodhisatto pana ‘‘kiṃ nu kho etasmiṃ padume’’ti āsaṅkaṃ katvā udakaṃ otaritvā ānītabhāvena tassā kumārikāya āsaṅkāti nāmaṃ akāsi. So taṃ rājānaṃ ‘‘imaṃ gahetvā gacchā’’ti ujukaṃ avatvā ‘‘mahārāja, imāya kumārikāya nāmaṃ jānanto gaṇhitvā gacchā’’ti āha. ‘‘Tumhehi kathite ñassāmi, bhante’’ti. ‘‘Ahaṃ te na kathemi, tvaṃ attano paññābalena nāmaṃ jānantova gahetvā yāhī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā tato paṭṭhāya amaccehi saddhiṃ ‘‘kinnāmā nu kho esā’’ti nāmaṃ upadhāreti. So yāni dujjānāni nāmāni, tāni kittetvā ‘‘asukā nāma bhavissatī’’ti bodhisattena saddhiṃ katheti. Bodhisatto ‘‘na evaṃnāmā’’ti paṭikkhipati.

    રઞ્ઞો ચ નામં ઉપધારેન્તસ્સ સંવચ્છરો અતીતો. તદા હત્થિઅસ્સમનુસ્સે સીહાદયો વાળા ગણ્હન્તિ, દીઘજાતિકપરિપન્થો હોતિ, મક્ખિકપરિપન્થો હોતિ, સીતેન કિલમિત્વા બહૂ મનુસ્સા મરન્તિ. અથ રાજા કુજ્ઝિત્વા ‘‘કિં મે એતાયા’’તિ બોધિસત્તસ્સ કથેત્વા પાયાસિ. આસઙ્કા કુમારિકા તં દિવસં ફલિકવાતપાનં વિવરિત્વા અત્તાનં દસ્સેન્તી અટ્ઠાસિ. રાજા તં દિસ્વા ‘‘મયં તવ નામં જાનિતું ન સક્કોમ, ત્વં હિમવન્તેયેવ વસ, મયં ગમિસ્સામા’’તિ આહ. ‘‘કહં, મહારાજ, ગચ્છન્તો માદિસં ઇત્થિં લભિસ્સસિ, મમ વચનં સુણાહિ, તાવતિંસદેવલોકે ચિત્તલતાવને આસાવતી નામ લતા અત્થિ, તસ્સા ફલસ્સ અબ્ભન્તરે દિબ્બપાનં નિબ્બત્તં, તં એકવારં પિવિત્વા ચત્તારો માસે મત્તા હુત્વા દિબ્બસયને સયન્તિ, સા પન વસ્સસહસ્સેન ફલતિ, સુરાસોણ્ડા દેવપુત્તા ‘ઇતો ફલં લભિસ્સામા’તિ દિબ્બપાનપિપાસં અધિવાસેત્વા વસ્સસહસ્સં નિબદ્ધં ગન્ત્વા તં લતં ‘અરોગા નુ ખો’તિ ઓલોકેન્તિ, ત્વં પન એકસંવચ્છરેનેવ ઉક્કણ્ઠિતો, આસાફલવતી નામ સુખા, મા ઉક્કણ્ઠી’’તિ વત્વા તિસ્સો ગાથા અભાસિ –

    Rañño ca nāmaṃ upadhārentassa saṃvaccharo atīto. Tadā hatthiassamanusse sīhādayo vāḷā gaṇhanti, dīghajātikaparipantho hoti, makkhikaparipantho hoti, sītena kilamitvā bahū manussā maranti. Atha rājā kujjhitvā ‘‘kiṃ me etāyā’’ti bodhisattassa kathetvā pāyāsi. Āsaṅkā kumārikā taṃ divasaṃ phalikavātapānaṃ vivaritvā attānaṃ dassentī aṭṭhāsi. Rājā taṃ disvā ‘‘mayaṃ tava nāmaṃ jānituṃ na sakkoma, tvaṃ himavanteyeva vasa, mayaṃ gamissāmā’’ti āha. ‘‘Kahaṃ, mahārāja, gacchanto mādisaṃ itthiṃ labhissasi, mama vacanaṃ suṇāhi, tāvatiṃsadevaloke cittalatāvane āsāvatī nāma latā atthi, tassā phalassa abbhantare dibbapānaṃ nibbattaṃ, taṃ ekavāraṃ pivitvā cattāro māse mattā hutvā dibbasayane sayanti, sā pana vassasahassena phalati, surāsoṇḍā devaputtā ‘ito phalaṃ labhissāmā’ti dibbapānapipāsaṃ adhivāsetvā vassasahassaṃ nibaddhaṃ gantvā taṃ lataṃ ‘arogā nu kho’ti olokenti, tvaṃ pana ekasaṃvacchareneva ukkaṇṭhito, āsāphalavatī nāma sukhā, mā ukkaṇṭhī’’ti vatvā tisso gāthā abhāsi –

    ૨૬.

    26.

    ‘‘આસાવતી નામ લતા, જાતા ચિત્તલતાવને;

    ‘‘Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;

    તસ્સા વસ્સસહસ્સેન, એકં નિબ્બત્તતે ફલં.

    Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.

    ૨૭.

    27.

    ‘‘તં દેવા પયિરુપાસન્તિ, તાવ દૂરફલં સતિં;

    ‘‘Taṃ devā payirupāsanti, tāva dūraphalaṃ satiṃ;

    આસીસેવ તુવં રાજ, આસા ફલવતી સુખા.

    Āsīseva tuvaṃ rāja, āsā phalavatī sukhā.

    ૨૮.

    28.

    ‘‘આસીસતેવ સો પક્ખી, આસીસતેવ સો દિજો;

    ‘‘Āsīsateva so pakkhī, āsīsateva so dijo;

    તસ્સ ચાસા સમિજ્ઝતિ, તાવ દૂરગતા સતી;

    Tassa cāsā samijjhati, tāva dūragatā satī;

    આસીસેવ તુવં રાજ, આસા ફલવતી સુખા’’તિ.

    Āsīseva tuvaṃ rāja, āsā phalavatī sukhā’’ti.

    તત્થ આસાવતીતિ એવંનામિકા. સા હિ યસ્મા તસ્સા ફલે આસા ઉપ્પજ્જતિ, તસ્મા એતં નામં લભતિ. ચિત્તલતાવનેતિ એવંનામકે ઉય્યાને. તસ્મિં કિર ઉય્યાને તિણરુક્ખલતાદીનં પભા તત્થ પવિટ્ઠપવિટ્ઠાનં દેવતાનં સરીરવણ્ણં ચિત્તં કરોતિ, તેનસ્સ ‘‘ચિત્તલતાવન’’ન્તિ નામં જાતં. પયિરુપાસન્તીતિ પુનપ્પુનં ઉપેન્તિ. આસીસેવાતિ આસીસાહિયેવ પત્થેહિયેવ, મા આસચ્છેદં કરોહીતિ.

    Tattha āsāvatīti evaṃnāmikā. Sā hi yasmā tassā phale āsā uppajjati, tasmā etaṃ nāmaṃ labhati. Cittalatāvaneti evaṃnāmake uyyāne. Tasmiṃ kira uyyāne tiṇarukkhalatādīnaṃ pabhā tattha paviṭṭhapaviṭṭhānaṃ devatānaṃ sarīravaṇṇaṃ cittaṃ karoti, tenassa ‘‘cittalatāvana’’nti nāmaṃ jātaṃ. Payirupāsantīti punappunaṃ upenti. Āsīsevāti āsīsāhiyeva patthehiyeva, mā āsacchedaṃ karohīti.

    રાજા તસ્સા કથાય બજ્ઝિત્વા પુન અમચ્ચે સન્નિપાતાપેત્વા દસનામકં કારેત્વા નામં ગવેસન્તો અપરમ્પિ સંવચ્છરં વસિ. તસ્સા દસનામકમ્પિ નામં નાહોસિ, ‘‘અસુકા નામા’’તિ વુત્તે બોધિસત્તો પટિક્ખિપતેવ. પુન રાજા ‘‘કિં મે ઇમાયા’’તિ તુરઙ્ગં આરુય્હ પાયાસિ. સાપિ પુન વાતપાને ઠત્વા અત્તાનં દસ્સેસિ. રાજા ‘‘તિટ્ઠ ત્વં, મયં ગમિસ્સામા’’તિ આહ. ‘‘કસ્મા યાસિ, મહારાજા’’તિ? ‘‘તવ નામં જાનિતું ન સક્કોમી’’તિ. ‘‘મહારાજ, કસ્મા નામં ન જાનિસ્સસિ, આસા નામ અસમિજ્ઝનકા નામ નત્થિ, એકો કિર બકો પબ્બતમુદ્ધનિ ઠિતો અત્તના પત્થિતં લભિ, ત્વં કસ્મા ન લભિસ્સસિ, અધિવાસેહિ, મહારાજા’’તિ. એકો કિર બકો એકસ્મિં પદુમસરે ગોચરં ગહેત્વા ઉપ્પતિત્વા પબ્બતમત્થકે નિલીયિ. સો તં દિવસં તત્થેવ વસિત્વા પુનદિવસે ચિન્તેસિ ‘‘અહં ઇમસ્મિં પબ્બતમત્થકે સુખં નિસિન્નો, સચે ઇતો અનોતરિત્વા એત્થેવ નિસિન્નો ગોચરં ગહેત્વા પાનીયં પિવિત્વા ઇમં દિવસં વસેય્યં, ભદ્રકં વત અસ્સા’’તિ. અથ તં દિવસમેવ સક્કો દેવરાજા અસુરનિમ્મથનં કત્વા તાવતિંસભવને દેવિસ્સરિયં લદ્ધા ચિન્તેસિ ‘મમ તાવ મનોરથો મત્થકં પત્તો, અત્થિ નુ ખો અઞ્ઞો કોચિ અપરિપુણ્ણમનોરથો’તિ ઉપધારેન્તો તં દિસ્વા ‘ઇમસ્સ મનોરથં મત્થકં પાપેસ્સામી’તિ બકસ્સ નિસિન્નટ્ઠાનતો અવિદૂરે એકા નદી અત્થિ, તં નદિં ઓઘપુણ્ણં કત્વા પબ્બતમત્થકેન પેસેસિ. સોપિ બકો તત્થેવ નિસિન્નો મચ્છે ખાદિત્વા પાનીયં પિવિત્વા તં દિવસં તત્થેવ વસિ, ઉદકમ્પિ ભસ્સિત્વા ગતં. ‘‘એવં, મહારાજ, બકોપિ તાવ અત્તનો આસાફલં લભિ, કિં ત્વં ન લભિસ્સસી’’તિ વત્વા ‘‘આસીસતેવા’’તિઆદિમાહ.

    Rājā tassā kathāya bajjhitvā puna amacce sannipātāpetvā dasanāmakaṃ kāretvā nāmaṃ gavesanto aparampi saṃvaccharaṃ vasi. Tassā dasanāmakampi nāmaṃ nāhosi, ‘‘asukā nāmā’’ti vutte bodhisatto paṭikkhipateva. Puna rājā ‘‘kiṃ me imāyā’’ti turaṅgaṃ āruyha pāyāsi. Sāpi puna vātapāne ṭhatvā attānaṃ dassesi. Rājā ‘‘tiṭṭha tvaṃ, mayaṃ gamissāmā’’ti āha. ‘‘Kasmā yāsi, mahārājā’’ti? ‘‘Tava nāmaṃ jānituṃ na sakkomī’’ti. ‘‘Mahārāja, kasmā nāmaṃ na jānissasi, āsā nāma asamijjhanakā nāma natthi, eko kira bako pabbatamuddhani ṭhito attanā patthitaṃ labhi, tvaṃ kasmā na labhissasi, adhivāsehi, mahārājā’’ti. Eko kira bako ekasmiṃ padumasare gocaraṃ gahetvā uppatitvā pabbatamatthake nilīyi. So taṃ divasaṃ tattheva vasitvā punadivase cintesi ‘‘ahaṃ imasmiṃ pabbatamatthake sukhaṃ nisinno, sace ito anotaritvā ettheva nisinno gocaraṃ gahetvā pānīyaṃ pivitvā imaṃ divasaṃ vaseyyaṃ, bhadrakaṃ vata assā’’ti. Atha taṃ divasameva sakko devarājā asuranimmathanaṃ katvā tāvatiṃsabhavane devissariyaṃ laddhā cintesi ‘mama tāva manoratho matthakaṃ patto, atthi nu kho añño koci aparipuṇṇamanoratho’ti upadhārento taṃ disvā ‘imassa manorathaṃ matthakaṃ pāpessāmī’ti bakassa nisinnaṭṭhānato avidūre ekā nadī atthi, taṃ nadiṃ oghapuṇṇaṃ katvā pabbatamatthakena pesesi. Sopi bako tattheva nisinno macche khāditvā pānīyaṃ pivitvā taṃ divasaṃ tattheva vasi, udakampi bhassitvā gataṃ. ‘‘Evaṃ, mahārāja, bakopi tāva attano āsāphalaṃ labhi, kiṃ tvaṃ na labhissasī’’ti vatvā ‘‘āsīsatevā’’tiādimāha.

    તત્થ આસીસતેવાતિ આસીસતિયેવ પત્થેતિયેવ. પક્ખીતિ પક્ખેહિ યુત્તતાય પક્ખી. દ્વિક્ખત્તું જાતતાય દિજો. તાવ દૂરગતા સતીતિ પબ્બતમત્થકતો મચ્છાનઞ્ચ ઉદકસ્સ ચ દૂરભાવં પસ્સ, એવં દૂરગતા સમાના સક્કસ્સ આનુભાવેન બકસ્સ આસા પૂરિયેવાતિ.

    Tattha āsīsatevāti āsīsatiyeva patthetiyeva. Pakkhīti pakkhehi yuttatāya pakkhī. Dvikkhattuṃ jātatāya dijo. Tāva dūragatā satīti pabbatamatthakato macchānañca udakassa ca dūrabhāvaṃ passa, evaṃ dūragatā samānā sakkassa ānubhāvena bakassa āsā pūriyevāti.

    અથ રાજા તસ્સા કથં સુત્વા રૂપે બજ્ઝિત્વા કથાય અલ્લીનો ગન્તું અસક્કોન્તો અમચ્ચે સન્નિપાતેત્વા સતનામં કારેસિ, સતનામવસેન નામં ગવેસતોપિસ્સ અઞ્ઞં સંવચ્છરં અતીતં . સો તિણ્ણં સંવચ્છરાનં અચ્ચયેન બોધિસત્તં ઉપસઙ્કમિત્વા સતનામવસેન ‘‘અસુકા નામ ભવિસ્સતી’’તિ પુચ્છિ. ‘‘ન જાનાસિ, મહારાજા’’તિ. સો ‘‘ગમિસ્સામ દાનિ મય’’ન્તિ બોધિસત્તં વન્દિત્વા પાયાસિ. આસઙ્કા કુમારિકા ચ પુન ફલિકવાતપાનં નિસ્સાય ઠિતાવ. રાજા તં દિસ્વા ‘‘ત્વં અચ્છ, મયં ગમિસ્સામા’’તિ આહ. ‘‘કસ્મા, મહારાજા’’તિ. ‘‘ત્વં મં વચનેનેવ સન્તપ્પેસિ, ન ચ કામરતિયા, તવ મધુરવચનેન બજ્ઝિત્વા વસન્તસ્સ મમ તીણિ સંવચ્છરાનિ અતિક્કન્તાનિ, ઇદાનિ ગમિસ્સામી’’તિ ઇમા ગાથા આહ –

    Atha rājā tassā kathaṃ sutvā rūpe bajjhitvā kathāya allīno gantuṃ asakkonto amacce sannipātetvā satanāmaṃ kāresi, satanāmavasena nāmaṃ gavesatopissa aññaṃ saṃvaccharaṃ atītaṃ . So tiṇṇaṃ saṃvaccharānaṃ accayena bodhisattaṃ upasaṅkamitvā satanāmavasena ‘‘asukā nāma bhavissatī’’ti pucchi. ‘‘Na jānāsi, mahārājā’’ti. So ‘‘gamissāma dāni maya’’nti bodhisattaṃ vanditvā pāyāsi. Āsaṅkā kumārikā ca puna phalikavātapānaṃ nissāya ṭhitāva. Rājā taṃ disvā ‘‘tvaṃ accha, mayaṃ gamissāmā’’ti āha. ‘‘Kasmā, mahārājā’’ti. ‘‘Tvaṃ maṃ vacaneneva santappesi, na ca kāmaratiyā, tava madhuravacanena bajjhitvā vasantassa mama tīṇi saṃvaccharāni atikkantāni, idāni gamissāmī’’ti imā gāthā āha –

    ૨૯.

    29.

    ‘‘સમ્પેસિ ખો મં વાચાય, ન ચ સમ્પેસિ કમ્મુના;

    ‘‘Sampesi kho maṃ vācāya, na ca sampesi kammunā;

    માલા સેરેય્યકસ્સેવ, વણ્ણવન્તા અગન્ધિકા.

    Mālā sereyyakasseva, vaṇṇavantā agandhikā.

    ૩૦.

    30.

    ‘‘અફલં મધુરં વાચં, યો મિત્તેસુ પકુબ્બતિ;

    ‘‘Aphalaṃ madhuraṃ vācaṃ, yo mittesu pakubbati;

    અદદં અવિસ્સજં ભોગં, સન્ધિ તેનસ્સ જીરતિ.

    Adadaṃ avissajaṃ bhogaṃ, sandhi tenassa jīrati.

    ૩૧.

    31.

    ‘‘યઞ્હિ કયિરા તઞ્હિ વદે, યં ન કયિરા ન તં વદે;

    ‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;

    અકરોન્તં ભાસમાનં, પરિજાનન્તિ પણ્ડિતા.

    Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.

    ૩૨.

    32.

    ‘‘બલઞ્ચ વત મે ખીણં, પાથેય્યઞ્ચ ન વિજ્જતિ;

    ‘‘Balañca vata me khīṇaṃ, pātheyyañca na vijjati;

    સઙ્કે પાણૂપરોધાય, હન્દ દાનિ વજામહ’’ન્તિ.

    Saṅke pāṇūparodhāya, handa dāni vajāmaha’’nti.

    તત્થ સમ્પેસીતિ સન્તપ્પેસિ પીણેસિ. સેરેય્યકસ્સાતિ સુવણ્ણકુરણ્ડકસ્સ. દેસનાસીસમેવેતં, યંકિઞ્ચિ પન સુવણ્ણકુરણ્ડકજયસુમનાદિકં અઞ્ઞમ્પિ પુપ્ફં વણ્ણસમ્પન્નં અગન્ધકં, સબ્બં તં સન્ધાયેવમાહ. વણ્ણવન્તા અગન્ધિકાતિ યથા સેરેય્યકાદીનં માલા વણ્ણવન્તતાય દસ્સનેન તપ્પેતિ, અગન્ધતાય ગન્ધેન ન તપ્પેતિ, એવં ત્વમ્પિ દસ્સનેન પિયવચનેન ચ સન્તપ્પેસિ, ન કમ્મુનાતિ દીપેતિ. અદદન્તિ ભદ્દે, યો ‘‘ઇમં નામ વો ભોગં દસ્સામી’’તિ મધુરવચનેન વત્વા તં ભોગં અદદન્તો અવિસ્સજ્જેન્તો કેવલં મધુરવચનમેવ કરોતિ, તેન સદ્ધિં અસ્સ મિત્તસ્સ સન્ધિ જીરતિ, મિત્તસન્થવો ન ઘટીયતિ. પાથેય્યઞ્ચાતિ ભદ્દે, મય્હં તવ મધુરવચનેન બજ્ઝિત્વા તીણિ સંવચ્છરાનિ વસન્તસ્સેવ હત્થિઅસ્સરથપત્તિસઙ્ખાતં બલઞ્ચ ખીણં, મનુસ્સાનં ભત્તવેતનસઙ્ખાતં પાથેય્યઞ્ચ નત્થિ. સઙ્કે પાણૂપરોધાયાતિ સ્વાહં ઇધેવ અત્તનો જીવિતવિનાસં આસઙ્કામિ, હન્દ દાનાહં ગચ્છામીતિ.

    Tattha sampesīti santappesi pīṇesi. Sereyyakassāti suvaṇṇakuraṇḍakassa. Desanāsīsamevetaṃ, yaṃkiñci pana suvaṇṇakuraṇḍakajayasumanādikaṃ aññampi pupphaṃ vaṇṇasampannaṃ agandhakaṃ, sabbaṃ taṃ sandhāyevamāha. Vaṇṇavantā agandhikāti yathā sereyyakādīnaṃ mālā vaṇṇavantatāya dassanena tappeti, agandhatāya gandhena na tappeti, evaṃ tvampi dassanena piyavacanena ca santappesi, na kammunāti dīpeti. Adadanti bhadde, yo ‘‘imaṃ nāma vo bhogaṃ dassāmī’’ti madhuravacanena vatvā taṃ bhogaṃ adadanto avissajjento kevalaṃ madhuravacanameva karoti, tena saddhiṃ assa mittassa sandhi jīrati, mittasanthavo na ghaṭīyati. Pātheyyañcāti bhadde, mayhaṃ tava madhuravacanena bajjhitvā tīṇi saṃvaccharāni vasantasseva hatthiassarathapattisaṅkhātaṃ balañca khīṇaṃ, manussānaṃ bhattavetanasaṅkhātaṃ pātheyyañca natthi. Saṅke pāṇūparodhāyāti svāhaṃ idheva attano jīvitavināsaṃ āsaṅkāmi, handa dānāhaṃ gacchāmīti.

    આસઙ્કા કુમારિકા રઞ્ઞો વચનં સુત્વા ‘‘મહારાજ, ત્વં મય્હં નામં જાનાસિ, તયા વુત્તમેવ મમ નામં, ઇદં મે પિતુ કથેત્વા મં ગણ્હિત્વા યાહી’’તિ રઞ્ઞા સદ્ધિં સલ્લપન્તી આહ –

    Āsaṅkā kumārikā rañño vacanaṃ sutvā ‘‘mahārāja, tvaṃ mayhaṃ nāmaṃ jānāsi, tayā vuttameva mama nāmaṃ, idaṃ me pitu kathetvā maṃ gaṇhitvā yāhī’’ti raññā saddhiṃ sallapantī āha –

    ૩૩.

    33.

    ‘‘એતદેવ હિ મે નામં, યંનામસ્મિ રથેસભ;

    ‘‘Etadeva hi me nāmaṃ, yaṃnāmasmi rathesabha;

    આગમેહિ મહારાજ, પિતરં આમન્તયામહ’’ન્તિ.

    Āgamehi mahārāja, pitaraṃ āmantayāmaha’’nti.

    તસ્સત્થો – યંનામા અહં અસ્મિ, તં એતં આસઙ્કાત્વેવ મમ નામન્તિ.

    Tassattho – yaṃnāmā ahaṃ asmi, taṃ etaṃ āsaṅkātveva mama nāmanti.

    તં સુત્વા રાજા બોધિસત્તસ્સ સન્તિકં ગન્ત્વા ‘‘ભન્તે, તુમ્હાકં ધીતા આસઙ્કા નામા’’તિ આહ. ‘‘નામં ઞાતકાલતો પટ્ઠાય તં ગહેત્વા ગચ્છ, મહારાજા’’તિ. સો મહાસત્તં વન્દિત્વા ફલિકવિમાનદ્વારં આગન્ત્વા આહ – ‘‘ભદ્દે, પિતરાપિ તે મય્હં દિન્ના, એહિ દાનિ ગમિસ્સામા’’તિ. ‘‘આગમેહિ, મહારાજ, પિતરં આમન્તયામહ’’ન્તિ પાસાદા ઓતરિત્વા મહાસત્તં વન્દિત્વા રોદિત્વા ખમાપેત્વા રઞ્ઞો સન્તિકં આગતા. રાજા તં ગહેત્વા બારાણસિં ગન્ત્વા પુત્તધીતાહિ વડ્ઢન્તો પિયસંવાસં વસિ. બોધિસત્તો અપરિહીનજ્ઝાનો બ્રહ્મલોકે ઉપ્પજ્જિ.

    Taṃ sutvā rājā bodhisattassa santikaṃ gantvā ‘‘bhante, tumhākaṃ dhītā āsaṅkā nāmā’’ti āha. ‘‘Nāmaṃ ñātakālato paṭṭhāya taṃ gahetvā gaccha, mahārājā’’ti. So mahāsattaṃ vanditvā phalikavimānadvāraṃ āgantvā āha – ‘‘bhadde, pitarāpi te mayhaṃ dinnā, ehi dāni gamissāmā’’ti. ‘‘Āgamehi, mahārāja, pitaraṃ āmantayāmaha’’nti pāsādā otaritvā mahāsattaṃ vanditvā roditvā khamāpetvā rañño santikaṃ āgatā. Rājā taṃ gahetvā bārāṇasiṃ gantvā puttadhītāhi vaḍḍhanto piyasaṃvāsaṃ vasi. Bodhisatto aparihīnajjhāno brahmaloke uppajji.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને ઉક્કણ્ઠિતભિક્ખુ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિ. તદા આસઙ્કા કુમારિકા પુરાણદુતિયિકા અહોસિ, રાજા ઉક્કણ્ઠિતભિક્ખુ, તાપસો પન અહમેવ અહોસિન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā āsaṅkā kumārikā purāṇadutiyikā ahosi, rājā ukkaṇṭhitabhikkhu, tāpaso pana ahameva ahosinti.

    આસઙ્કજાતકવણ્ણના પઞ્ચમા.

    Āsaṅkajātakavaṇṇanā pañcamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૮૦. આસઙ્કજાતકં • 380. Āsaṅkajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact