Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૧૯. આસીવિસવગ્ગો
19. Āsīvisavaggo
૧. આસીવિસોપમસુત્તં
1. Āsīvisopamasuttaṃ
૨૩૮. ‘‘સેય્યથાપિ , ભિક્ખવે, ચત્તારો આસીવિસા ઉગ્ગતેજા ઘોરવિસા. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય જીવિતુકામો અમરિતુકામો સુખકામો દુક્ખપ્પટિકૂલો. તમેનં એવં વદેય્યું – ‘ઇમે તે, અમ્ભો પુરિસ, ચત્તારો આસીવિસા ઉગ્ગતેજા ઘોરવિસા કાલેન કાલં વુટ્ઠાપેતબ્બા, કાલેન કાલં ન્હાપેતબ્બા, કાલેન કાલં ભોજેતબ્બા, કાલેન કાલં સંવેસેતબ્બા 1. યદા ચ ખો તે, અમ્ભો પુરિસ, ઇમેસં ચતુન્નં આસીવિસાનં ઉગ્ગતેજાનં ઘોરવિસાનં અઞ્ઞતરો વા અઞ્ઞતરો વા કુપ્પિસ્સતિ, તતો ત્વં, અમ્ભો પુરિસ, મરણં વા નિગચ્છસિ, મરણમત્તં વા દુક્ખં. યં તે, અમ્ભો પુરિસ, કરણીયં તં કરોહી’’’તિ.
238. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ime te, ambho purisa, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā kālena kālaṃ vuṭṭhāpetabbā, kālena kālaṃ nhāpetabbā, kālena kālaṃ bhojetabbā, kālena kālaṃ saṃvesetabbā 2. Yadā ca kho te, ambho purisa, imesaṃ catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ aññataro vā aññataro vā kuppissati, tato tvaṃ, ambho purisa, maraṇaṃ vā nigacchasi, maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો ભીતો ચતુન્નં આસીવિસાનં ઉગ્ગતેજાનં ઘોરવિસાનં યેન વા તેન વા પલાયેથ. તમેનં એવં વદેય્યું – ‘ઇમે ખો, અમ્ભો પુરિસ, પઞ્ચ વધકા પચ્ચત્થિકા પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધા, યત્થેવ નં પસ્સિસ્સામ તત્થેવ જીવિતા વોરોપેસ્સામાતિ. યં તે, અમ્ભો પુરિસ, કરણીયં તં કરોહી’’’તિ.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ yena vā tena vā palāyetha. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ime kho, ambho purisa, pañca vadhakā paccatthikā piṭṭhito piṭṭhito anubandhā, yattheva naṃ passissāma tattheva jīvitā voropessāmāti. Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો ભીતો ચતુન્નં આસીવિસાનં ઉગ્ગતેજાનં ઘોરવિસાનં, ભીતો પઞ્ચન્નં વધકાનં પચ્ચત્થિકાનં યેન વા તેન વા પલાયેથ. તમેનં એવં વદેય્યું – ‘અયં તે, અમ્ભો પુરિસ, છટ્ઠો અન્તરચરો વધકો ઉક્ખિત્તાસિકો પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધો યત્થેવ નં પસ્સિસ્સામિ તત્થેવ સિરો પાતેસ્સામીતિ. યં તે, અમ્ભો પુરિસ, કરણીયં તં કરોહી’’’તિ.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ yena vā tena vā palāyetha. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsiko piṭṭhito piṭṭhito anubandho yattheva naṃ passissāmi tattheva siro pātessāmīti. Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો ભીતો ચતુન્નં આસીવિસાનં ઉગ્ગતેજાનં ઘોરવિસાનં, ભીતો પઞ્ચન્નં વધકાનં પચ્ચત્થિકાનં, ભીતો છટ્ઠસ્સ અન્તરચરસ્સ વધકસ્સ ઉક્ખિત્તાસિકસ્સ યેન વા તેન વા પલાયેથ. સો પસ્સેય્ય સુઞ્ઞં ગામં. યઞ્ઞદેવ ઘરં પવિસેય્ય રિત્તકઞ્ઞેવ પવિસેય્ય તુચ્છકઞ્ઞેવ પવિસેય્ય સુઞ્ઞકઞ્ઞેવ પવિસેય્ય. યઞ્ઞદેવ ભાજનં પરિમસેય્ય રિત્તકઞ્ઞેવ પરિમસેય્ય તુચ્છકઞ્ઞેવ પરિમસેય્ય સુઞ્ઞકઞ્ઞેવ પરિમસેય્ય. તમેનં એવં વદેય્યું – ‘ઇદાનિ, અમ્ભો પુરિસ, ઇમં સુઞ્ઞં ગામં ચોરા ગામઘાતકા પવિસન્તિ 3. યં તે, અમ્ભો પુરિસ, કરણીયં તં કરોહી’’’તિ.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa yena vā tena vā palāyetha. So passeyya suññaṃ gāmaṃ. Yaññadeva gharaṃ paviseyya rittakaññeva paviseyya tucchakaññeva paviseyya suññakaññeva paviseyya. Yaññadeva bhājanaṃ parimaseyya rittakaññeva parimaseyya tucchakaññeva parimaseyya suññakaññeva parimaseyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘idāni, ambho purisa, imaṃ suññaṃ gāmaṃ corā gāmaghātakā pavisanti 4. Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો ભીતો ચતુન્નં આસીવિસાનં ઉગ્ગતેજાનં ઘોરવિસાનં, ભીતો પઞ્ચન્નં વધકાનં પચ્ચત્થિકાનં, ભીતો છટ્ઠસ્સ અન્તરચરસ્સ વધકસ્સ ઉક્ખિત્તાસિકસ્સ, ભીતો ચોરાનં ગામઘાતકાનં યેન વા તેન વા પલાયેથ. સો પસ્સેય્ય મહન્તં ઉદકણ્ણવં ઓરિમં તીરં સાસઙ્કં સપ્પટિભયં, પારિમં તીરં ખેમં અપ્પટિભયં. ન ચસ્સ નાવા સન્તારણી ઉત્તરસેતુ વા અપારા પારં ગમનાય. અથ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ પુરિસસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં ખો મહાઉદકણ્ણવો ઓરિમં તીરં સાસઙ્કં સપ્પટિભયં, પારિમં તીરં ખેમં અપ્પટિભયં, નત્થિ ચ 5 નાવા સન્તારણી ઉત્તરસેતુ વા અપારા પારં ગમનાય. યંનૂનાહં તિણકટ્ઠસાખાપલાસં સંકડ્ઢિત્વા કુલ્લં બન્ધિત્વા તં કુલ્લં નિસ્સાય હત્થેહિ ચ પાદેહિ ચ વાયમમાનો સોત્થિના પારં ગચ્છેય્ય’’’ન્તિ.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa, bhīto corānaṃ gāmaghātakānaṃ yena vā tena vā palāyetha. So passeyya mahantaṃ udakaṇṇavaṃ orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ. Na cassa nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa evamassa – ‘ayaṃ kho mahāudakaṇṇavo orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ, natthi ca 6 nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya. Yaṃnūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ gaccheyya’’’nti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો તિણકટ્ઠસાખાપલાસં સંકડ્ઢિત્વા કુલ્લં બન્ધિત્વા તં કુલ્લં નિસ્સાય હત્થેહિ ચ પાદેહિ ચ વાયમમાનો સોત્થિના પારં ગચ્છેય્ય, તિણ્ણો પારઙ્ગતો 7 થલે તિટ્ઠતિ બ્રાહ્મણો.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ gaccheyya, tiṇṇo pāraṅgato 8 thale tiṭṭhati brāhmaṇo.
‘‘ઉપમા ખો મ્યાયં, ભિક્ખવે, કતા અત્થસ્સ વિઞ્ઞાપનાય. અયઞ્ચેત્થ 9 અત્થો – ચત્તારો આસીવિસા ઉગ્ગતેજા ઘોરવિસાતિ ખો, ભિક્ખવે, ચતુન્નેતં મહાભૂતાનં અધિવચનં – પથવીધાતુયા, આપોધાતુયા, તેજોધાતુયા, વાયોધાતુયા.
‘‘Upamā kho myāyaṃ, bhikkhave, katā atthassa viññāpanāya. Ayañcettha 10 attho – cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisāti kho, bhikkhave, catunnetaṃ mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ – pathavīdhātuyā, āpodhātuyā, tejodhātuyā, vāyodhātuyā.
‘‘પઞ્ચ વધકા પચ્ચત્થિકાતિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચન્નેતં ઉપાદાનક્ખન્ધાનં અધિવચનં, સેય્યથિદં – રૂપુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, વેદનુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, સઞ્ઞુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, સઙ્ખારુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, વિઞ્ઞાણુપાદાનક્ખન્ધસ્સ.
‘‘Pañca vadhakā paccatthikāti kho, bhikkhave, pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandhassa, vedanupādānakkhandhassa, saññupādānakkhandhassa, saṅkhārupādānakkhandhassa, viññāṇupādānakkhandhassa.
‘‘છટ્ઠો અન્તરચરો વધકો ઉક્ખિત્તાસિકોતિ ખો, ભિક્ખવે, નન્દીરાગસ્સેતં અધિવચનં.
‘‘Chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsikoti kho, bhikkhave, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘સુઞ્ઞો ગામોતિ ખો, ભિક્ખવે, છન્નેતં અજ્ઝત્તિકાનં આયતનાનં અધિવચનં. ચક્ખુતો ચેપિ નં, ભિક્ખવે, પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી ઉપપરિક્ખતિ રિત્તકઞ્ઞેવ ખાયતિ, તુચ્છકઞ્ઞેવ ખાયતિ, સુઞ્ઞકઞ્ઞેવ ખાયતિ…પે॰… જિવ્હાતો ચેપિ નં, ભિક્ખવે…પે॰… મનતો ચેપિ નં, ભિક્ખવે, પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી ઉપપરિક્ખતિ રિત્તકઞ્ઞેવ ખાયતિ, તુચ્છકઞ્ઞેવ ખાયતિ, સુઞ્ઞકઞ્ઞેવ ખાયતિ.
‘‘Suñño gāmoti kho, bhikkhave, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Cakkhuto cepi naṃ, bhikkhave, paṇḍito byatto medhāvī upaparikkhati rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati…pe… jivhāto cepi naṃ, bhikkhave…pe… manato cepi naṃ, bhikkhave, paṇḍito byatto medhāvī upaparikkhati rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.
‘‘ચોરા ગામઘાતકાતિ ખો, ભિક્ખવે, છન્નેતં બાહિરાનં આયતનાનં અધિવચનં. ચક્ખુ, ભિક્ખવે, હઞ્ઞતિ મનાપામનાપેસુ રૂપેસુ; સોતં, ભિક્ખવે…પે॰… ઘાનં, ભિક્ખવે…પે॰… જિવ્હા, ભિક્ખવે, હઞ્ઞતિ મનાપામનાપેસુ રસેસુ; કાયો, ભિક્ખવે…પે॰… મનો, ભિક્ખવે, હઞ્ઞતિ મનાપામનાપેસુ ધમ્મેસુ.
‘‘Corā gāmaghātakāti kho, bhikkhave, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Cakkhu, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu rūpesu; sotaṃ, bhikkhave…pe… ghānaṃ, bhikkhave…pe… jivhā, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu rasesu; kāyo, bhikkhave…pe… mano, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu dhammesu.
‘‘મહા ઉદકણ્ણવોતિ ખો, ભિક્ખવે, ચતુન્નેતં ઓઘાનં અધિવચનં – કામોઘસ્સ, ભવોઘસ્સ, દિટ્ઠોઘસ્સ, અવિજ્જોઘસ્સ.
‘‘Mahā udakaṇṇavoti kho, bhikkhave, catunnetaṃ oghānaṃ adhivacanaṃ – kāmoghassa, bhavoghassa, diṭṭhoghassa, avijjoghassa.
‘‘ઓરિમં તીરં સાસઙ્કં સપ્પટિભયન્તિ ખો, ભિક્ખવે, સક્કાયસ્સેતં અધિવચનં.
‘‘Orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayanti kho, bhikkhave, sakkāyassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘પારિમં તીરં ખેમં અપ્પટિભયન્તિ ખો, ભિક્ખવે, નિબ્બાનસ્સેતં અધિવચનં.
‘‘Pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayanti kho, bhikkhave, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘કુલ્લન્તિ ખો, ભિક્ખવે, અરિયસ્સેતં અટ્ઠઙ્ગિકસ્સ મગ્ગસ્સ અધિવચનં, સેય્યથિદં – સમ્માદિટ્ઠિ…પે॰… સમ્માસમાધિ.
‘‘Kullanti kho, bhikkhave, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
‘‘તસ્સ હત્થેહિ ચ પાદેહિ ચ વાયામોતિ ખો, ભિક્ખવે, વીરિયારમ્ભસ્સેતં અધિવચનં.
‘‘Tassa hatthehi ca pādehi ca vāyāmoti kho, bhikkhave, vīriyārambhassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘તિણ્ણો પારઙ્ગતો થલે તિટ્ઠતિ બ્રાહ્મણોતિ ખો, ભિક્ખવે, અરહતો એતં અધિવચન’’ન્તિ. પઠમં.
‘‘Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti kho, bhikkhave, arahato etaṃ adhivacana’’nti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. આસીવિસોપમસુત્તવણ્ણના • 1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. આસીવિસોપમસુત્તવણ્ણના • 1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā