| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૫. અત્તદીપવગ્ગો
5. Attadīpavaggo
૧. અત્તદીપસુત્તં
1. Attadīpasuttaṃ
૪૩. સાવત્થિનિદાનં . ‘‘અત્તદીપા, ભિક્ખવે, વિહરથ અત્તસરણા અનઞ્ઞસરણા, ધમ્મદીપા ધમ્મસરણા અનઞ્ઞસરણા. અત્તદીપાનં, ભિક્ખવે, વિહરતં અત્તસરણાનં અનઞ્ઞસરણાનં, ધમ્મદીપાનં ધમ્મસરણાનં અનઞ્ઞસરણાનં યોનિ ઉપપરિક્ખિતબ્બા. કિંજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા, કિંપહોતિકા’’તિ?
43. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā. Attadīpānaṃ, bhikkhave, viharataṃ attasaraṇānaṃ anaññasaraṇānaṃ, dhammadīpānaṃ dhammasaraṇānaṃ anaññasaraṇānaṃ yoni upaparikkhitabbā. Kiṃjātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, kiṃpahotikā’’ti?
‘‘કિંજાતિકા ચ, ભિક્ખવે, સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા, કિંપહોતિકા? ઇધ, ભિક્ખવે, અસ્સુતવા પુથુજ્જનો અરિયાનં અદસ્સાવી અરિયધમ્મસ્સ અકોવિદો અરિયધમ્મે અવિનીતો, સપ્પુરિસાનં અદસ્સાવી સપ્પુરિસધમ્મસ્સ અકોવિદો સપ્પુરિસધમ્મે અવિનીતો, રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, રૂપવન્તં વા અત્તાનં; અત્તનિ વા રૂપં, રૂપસ્મિં વા અત્તાનં. તસ્સ તં રૂપં વિપરિણમતિ, અઞ્ઞથા ચ હોતિ. તસ્સ રૂપવિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, વેદનાવન્તં વા અત્તાનં; અત્તનિ વા વેદનં, વેદનાય વા અત્તાનં. તસ્સ સા વેદના વિપરિણમતિ, અઞ્ઞથા ચ હોતિ. તસ્સ વેદનાવિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, વિઞ્ઞાણવન્તં વા અત્તાનં; અત્તનિ વા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણસ્મિં વા અત્તાનં. તસ્સ તં વિઞ્ઞાણં વિપરિણમતિ, અઞ્ઞથા ચ હોતિ . તસ્સ વિઞ્ઞાણવિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા.
‘‘Kiṃjātikā ca, bhikkhave, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, kiṃpahotikā? Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā ca hoti. Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ; attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ. Tassa sā vedanā vipariṇamati, aññathā ca hoti. Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Saññaṃ attato samanupassati… saṅkhāre attato samanupassati… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā ca hoti . Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
‘‘રૂપસ્સ ત્વેવ, ભિક્ખવે, અનિચ્ચતં વિદિત્વા વિપરિણામં વિરાગં નિરોધં 1, પુબ્બે ચેવ રૂપં એતરહિ ચ સબ્બં રૂપં અનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મન્તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યે સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા તે પહીયન્તિ. તેસં પહાના ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં સુખં વિહરતિ, સુખવિહારી ભિક્ખુ ‘તદઙ્ગનિબ્બુતો’તિ વુચ્ચતિ. વેદનાય ત્વેવ, ભિક્ખવે, અનિચ્ચતં વિદિત્વા વિપરિણામં વિરાગં નિરોધં, પુબ્બે ચેવ વેદના એતરહિ ચ સબ્બા વેદના અનિચ્ચા દુક્ખા વિપરિણામધમ્માતિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યે સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા તે પહીયન્તિ. તેસં પહાના ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં સુખં વિહરતિ, સુખવિહારી ભિક્ખુ ‘તદઙ્ગનિબ્બુતો’તિ વુચ્ચતિ. સઞ્ઞાય… સઙ્ખારાનં ત્વેવ, ભિક્ખવે, અનિચ્ચતં વિદિત્વા વિપરિણામં વિરાગં નિરોધં, પુબ્બે ચેવ સઙ્ખારા એતરહિ ચ સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા દુક્ખા વિપરિણામધમ્માતિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યે સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા તે પહીયન્તિ. તેસં પહાના ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં સુખં વિહરતિ, સુખવિહારી ભિક્ખુ ‘તદઙ્ગનિબ્બુતો’તિ વુચ્ચતિ. વિઞ્ઞાણસ્સ ત્વેવ, ભિક્ખવે, અનિચ્ચતં વિદિત્વા વિપરિણામં વિરાગં નિરોધં, પુબ્બે ચેવ વિઞ્ઞાણં એતરહિ ચ સબ્બં વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મન્તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યે સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા તે પહીયન્તિ. તેસં પહાના ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં સુખં વિહરતિ, સુખવિહારી ભિક્ખુ ‘તદઙ્ગનિબ્બુતો’તિ વુચ્ચતી’’તિ. પઠમં.
‘‘Rūpassa tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ 2, pubbe ceva rūpaṃ etarahi ca sabbaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati. Vedanāya tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva vedanā etarahi ca sabbā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati. Saññāya… saṅkhārānaṃ tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva saṅkhārā etarahi ca sabbe saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati. Viññāṇassa tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva viññāṇaṃ etarahi ca sabbaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccatī’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. અત્તદીપસુત્તવણ્ણના • 1. Attadīpasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. અત્તદીપસુત્તવણ્ણના • 1. Attadīpasuttavaṇṇanā
