Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi |
૧૦. બાહિયસુત્તં
10. Bāhiyasuttaṃ
૧૦. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન બાહિયો દારુચીરિયો સુપ્પારકે પટિવસતિ સમુદ્દતીરે સક્કતો ગરુકતો માનિતો પૂજિતો અપચિતો લાભી ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારાનં. અથ ખો બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘યે ખો કેચિ લોકે અરહન્તો વા અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્ના, અહં તેસં અઞ્ઞતરો’’તિ.
10. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bāhiyo dārucīriyo suppārake paṭivasati samuddatīre sakkato garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ye kho keci loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, ahaṃ tesaṃ aññataro’’ti.
અથ ખો બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ પુરાણસાલોહિતા દેવતા અનુકમ્પિકા અત્થકામા બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય યેન બાહિયો દારુચીરિયો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા બાહિયં દારુચીરિયં એતદવોચ – ‘‘નેવ ખો ત્વં , બાહિય, અરહા, નાપિ અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્નો. સાપિ તે પટિપદા નત્થિ યાય ત્વં અરહા વા અસ્સ 1 અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્નો’’તિ.
Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa purāṇasālohitā devatā anukampikā atthakāmā bāhiyassa dārucīriyassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena bāhiyo dārucīriyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘neva kho tvaṃ , bāhiya, arahā, nāpi arahattamaggaṃ vā samāpanno. Sāpi te paṭipadā natthi yāya tvaṃ arahā vā assa 2 arahattamaggaṃ vā samāpanno’’ti.
‘‘અથ કે ચરહિ સદેવકે લોકે અરહન્તો વા અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્નો’’તિ? ‘‘અત્થિ, બાહિય, ઉત્તરેસુ જનપદેસુ 3 સાવત્થિ નામ નગરં. તત્થ સો ભગવા એતરહિ વિહરતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો. સો હિ, બાહિય, ભગવા અરહા ચેવ અરહત્તાય ચ ધમ્મં દેસેતી’’તિ.
‘‘Atha ke carahi sadevake loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpanno’’ti? ‘‘Atthi, bāhiya, uttaresu janapadesu 4 sāvatthi nāma nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho. So hi, bāhiya, bhagavā arahā ceva arahattāya ca dhammaṃ desetī’’ti.
અથ ખો બાહિયો દારુચીરિયો તાય દેવતાય સંવેજિતો તાવદેવ સુપ્પારકમ્હા પક્કામિ. સબ્બત્થ એકરત્તિપરિવાસેન યેન સાવત્થિ જેતવનં અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામો તેનુપસઙ્કમિ. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ અબ્ભોકાસે ચઙ્કમન્તિ. અથ ખો બાહિયો દારુચીરિયો યેન તે ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘કહં નુ ખો, ભન્તે, એતરહિ ભગવા વિહરતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો? દસ્સનકામમ્હા મયં તં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધ’’ન્તિ. ‘‘અન્તરઘરં પવિટ્ઠો ખો, બાહિય, ભગવા પિણ્ડાયા’’તિ.
Atha kho bāhiyo dārucīriyo tāya devatāya saṃvejito tāvadeva suppārakamhā pakkāmi. Sabbattha ekarattiparivāsena yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho bāhiyo dārucīriyo yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho? Dassanakāmamhā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Antaragharaṃ paviṭṭho kho, bāhiya, bhagavā piṇḍāyā’’ti.
અથ ખો બાહિયો દારુચીરિયો તરમાનરૂપો જેતવના નિક્ખમિત્વા સાવત્થિં પવિસિત્વા અદ્દસ ભગવન્તં સાવત્થિયં પિણ્ડાય ચરન્તં પાસાદિકં પસાદનીયં સન્તિન્દ્રિયં સન્તમાનસં ઉત્તમદમથસમથમનુપ્પત્તં દન્તં ગુત્તં યતિન્દ્રિયં નાગં. દિસ્વાન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પાદે સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દેસેતુ મે, ભન્તે ભગવા, ધમ્મં; દેસેતુ, સુગતો, ધમ્મં, યં મમસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. એવં વુત્તે, ભગવા બાહિયં દારુચીરિયં એતદવોચ – ‘‘અકાલો ખો તાવ, બાહિય, અન્તરઘરં પવિટ્ઠમ્હા પિણ્ડાયા’’તિ.
Atha kho bāhiyo dārucīriyo taramānarūpo jetavanā nikkhamitvā sāvatthiṃ pavisitvā addasa bhagavantaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya carantaṃ pāsādikaṃ pasādanīyaṃ santindriyaṃ santamānasaṃ uttamadamathasamathamanuppattaṃ dantaṃ guttaṃ yatindriyaṃ nāgaṃ. Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavato pāde sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘desetu me, bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho tāva, bāhiya, antaragharaṃ paviṭṭhamhā piṇḍāyā’’ti.
દુતિયમ્પિ ખો બાહિયો દારુચીરિયો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દુજ્જાનં ખો પનેતં, ભન્તે, ભગવતો વા જીવિતન્તરાયાનં, મય્હં વા જીવિતન્તરાયાનં . દેસેતુ મે, ભન્તે ભગવા, ધમ્મં; દેસેતુ, સુગતો, ધમ્મં, યં મમસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો ભગવા બાહિયં દારુચીરિયં એતદવોચ – ‘‘અકાલો ખો તાવ, બાહિય, અન્તરઘરં પવિટ્ઠમ્હા પિણ્ડાયા’’તિ.
Dutiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dujjānaṃ kho panetaṃ, bhante, bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ . Desetu me, bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho tāva, bāhiya, antaragharaṃ paviṭṭhamhā piṇḍāyā’’ti.
તતિયમ્પિ ખો બાહિયો દારુચીરિયો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દુજ્જાનં ખો પનેતં, ભન્તે, ભગવતો વા જીવિતન્તરાયાનં, મય્હં વા જીવિતન્તરાયાનં. દેસેતુ મે ભન્તે ભગવા, ધમ્મં; દેસેતુ, સુગતો, ધમ્મં, યં મમસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ.
Tatiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dujjānaṃ kho panetaṃ, bhante, bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ. Desetu me bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
‘‘તસ્માતિહ તે, બાહિય, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘દિટ્ઠે દિટ્ઠમત્તં ભવિસ્સતિ, સુતે સુતમત્તં ભવિસ્સતિ, મુતે મુતમત્તં ભવિસ્સતિ, વિઞ્ઞાતે વિઞ્ઞાતમત્તં ભવિસ્સતી’તિ. એવઞ્હિ તે, બાહિય, સિક્ખિતબ્બં. યતો ખો તે, બાહિય, દિટ્ઠે દિટ્ઠમત્તં ભવિસ્સતિ, સુતે સુતમત્તં ભવિસ્સતિ, મુતે મુતમત્તં ભવિસ્સતિ, વિઞ્ઞાતે વિઞ્ઞાતમત્તં ભવિસ્સતિ, તતો ત્વં, બાહિય, ન તેન; યતો ત્વં, બાહિય, ન તેન તતો ત્વં, બાહિય, ન તત્થ ; યતો ત્વં, બાહિય, ન તત્થ, તતો ત્વં, બાહિય, નેવિધ ન હુરં ન ઉભયમન્તરેન. એસેવન્તો દુક્ખસ્સા’’તિ.
‘‘Tasmātiha te, bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissatī’ti. Evañhi te, bāhiya, sikkhitabbaṃ. Yato kho te, bāhiya, diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissati, tato tvaṃ, bāhiya, na tena; yato tvaṃ, bāhiya, na tena tato tvaṃ, bāhiya, na tattha ; yato tvaṃ, bāhiya, na tattha, tato tvaṃ, bāhiya, nevidha na huraṃ na ubhayamantarena. Esevanto dukkhassā’’ti.
અથ ખો બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ ભગવતો ઇમાય સંખિત્તાય ધમ્મદેસનાય તાવદેવ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચિ.
Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa bhagavato imāya saṃkhittāya dhammadesanāya tāvadeva anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci.
અથ ખો ભગવા બાહિયં દારુચીરિયં ઇમિના સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદિત્વા પક્કામિ. અથ ખો અચિરપક્કન્તસ્સ ભગવતો બાહિયં દારુચીરિયં ગાવી તરુણવચ્છા અધિપતિત્વા 5 જીવિતા વોરોપેસિ.
Atha kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ iminā saṃkhittena ovādena ovaditvā pakkāmi. Atha kho acirapakkantassa bhagavato bāhiyaṃ dārucīriyaṃ gāvī taruṇavacchā adhipatitvā 6 jīvitā voropesi.
અથ ખો ભગવા સાવત્થિયં પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં નગરમ્હા નિક્ખમિત્વા અદ્દસ બાહિયં દારુચીરિયં કાલઙ્કતં 7; દિસ્વાન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ગણ્હથ, ભિક્ખવે, બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ સરીરકં; મઞ્ચકં આરોપેત્વા નીહરિત્વા ઝાપેથ; થૂપઞ્ચસ્સ કરોથ. સબ્રહ્મચારી વો, ભિક્ખવે, કાલઙ્કતો’’તિ.
Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ nagaramhā nikkhamitvā addasa bāhiyaṃ dārucīriyaṃ kālaṅkataṃ 8; disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘gaṇhatha, bhikkhave, bāhiyassa dārucīriyassa sarīrakaṃ; mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetha; thūpañcassa karotha. Sabrahmacārī vo, bhikkhave, kālaṅkato’’ti.
‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પટિસ્સુત્વા બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ સરીરકં મઞ્ચકં આરોપેત્વા નીહરિત્વા ઝાપેત્વા થૂપઞ્ચસ્સ કત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘દડ્ઢં, ભન્તે, બાહિયસ્સ દારુચીરિયસ્સ સરીરં, થૂપો ચસ્સ કતો. તસ્સ કા ગતિ, કો અભિસમ્પરાયો’’તિ? ‘‘પણ્ડિતો, ભિક્ખવે, બાહિયો દારુચીરિયો પચ્ચપાદિ ધમ્મસ્સાનુધમ્મં; ન ચ મં ધમ્માધિકરણં વિહેસેસિ. પરિનિબ્બુતો, ભિક્ખવે, બાહિયો દારુચીરિયો’’તિ.
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā bāhiyassa dārucīriyassa sarīrakaṃ mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetvā thūpañcassa katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘daḍḍhaṃ, bhante, bāhiyassa dārucīriyassa sarīraṃ, thūpo cassa kato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, bāhiyo dārucīriyo paccapādi dhammassānudhammaṃ; na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Parinibbuto, bhikkhave, bāhiyo dārucīriyo’’ti.
અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘યત્થ આપો ચ પથવી, તેજો વાયો ન ગાધતિ;
‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;
ન તત્થ સુક્કા જોતન્તિ, આદિચ્ચો નપ્પકાસતિ;
Na tattha sukkā jotanti, ādicco nappakāsati;
ન તત્થ ચન્દિમા ભાતિ, તમો તત્થ ન વિજ્જતિ.
Na tattha candimā bhāti, tamo tattha na vijjati.
અથ રૂપા અરૂપા ચ, સુખદુક્ખા પમુચ્ચતી’’તિ. દસમં;
Atha rūpā arūpā ca, sukhadukkhā pamuccatī’’ti. dasamaṃ;
બોધિવગ્ગો પઠમો નિટ્ઠિતો.
Bodhivaggo paṭhamo niṭṭhito.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā / ૧૦. બાહિયસુત્તવણ્ણના • 10. Bāhiyasuttavaṇṇanā