Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
૭. ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણના
7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
૪૪૫. એવં મે સુતન્તિ ધનઞ્જાનિસુત્તં. તત્થ દક્ખિણાગિરિસ્મિન્તિ ગિરીતિ પબ્બતો, રાજગહં પરિક્ખિપિત્વા ઠિતપબ્બતસ્સ દક્ખિણદિસાભાગે જનપદસ્સેતં નામં. તણ્ડુલપાલિદ્વારાયાતિ રાજગહસ્સ કિર દ્વત્તિંસમહાદ્વારાનિ ચતુસટ્ઠિખુદ્દકદ્વારાનિ, તેસુ એકં તણ્ડુલપાલિદ્વારં નામ, તં સન્ધાયેવમાહ. રાજાનં નિસ્સાયાતિ ‘‘ગચ્છ મનુસ્સે અપીળેત્વા સસ્સભાગં ગણ્હાહી’’તિ રઞ્ઞા પેસિતો ગન્ત્વા સબ્બમેવ સસ્સં ગણ્હાતિ, ‘‘મા નો, ભન્તે, નાસેહી’’તિ ચ વુત્તે – ‘‘રાજકુલે વુત્તં મન્દં, અહં રઞ્ઞા આગમનકાલેયેવ એવં આણત્તો, મા કન્દિત્થા’’તિ એવં રાજાનં નિસ્સાય બ્રાહ્મણગહપતિકે વિલુમ્પતિ. ધઞ્ઞં યેભુય્યેન અત્તનો ઘરં પવેસેત્વા અપ્પકં રાજકુલે પવેસેતિ. કિં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં ન પીળં અકાસીતિ ચ વુત્તો – ‘‘આમ, મહારાજ, ઇમસ્મિં વારે ખેત્તાનિ મન્દસસ્સાનિ અહેસું, તસ્મા અપીળેન્તસ્સ મે ગણ્હતો ન બહું જાત’’ન્તિ એવં બ્રાહ્મણગહપતિકે નિસ્સાય રાજાનં વિલુમ્પતિ.
445.Evaṃme sutanti dhanañjānisuttaṃ. Tattha dakkhiṇāgirisminti girīti pabbato, rājagahaṃ parikkhipitvā ṭhitapabbatassa dakkhiṇadisābhāge janapadassetaṃ nāmaṃ. Taṇḍulapālidvārāyāti rājagahassa kira dvattiṃsamahādvārāni catusaṭṭhikhuddakadvārāni, tesu ekaṃ taṇḍulapālidvāraṃ nāma, taṃ sandhāyevamāha. Rājānaṃ nissāyāti ‘‘gaccha manusse apīḷetvā sassabhāgaṃ gaṇhāhī’’ti raññā pesito gantvā sabbameva sassaṃ gaṇhāti, ‘‘mā no, bhante, nāsehī’’ti ca vutte – ‘‘rājakule vuttaṃ mandaṃ, ahaṃ raññā āgamanakāleyeva evaṃ āṇatto, mā kanditthā’’ti evaṃ rājānaṃ nissāya brāhmaṇagahapatike vilumpati. Dhaññaṃ yebhuyyena attano gharaṃ pavesetvā appakaṃ rājakule paveseti. Kiṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ na pīḷaṃ akāsīti ca vutto – ‘‘āma, mahārāja, imasmiṃ vāre khettāni mandasassāni ahesuṃ, tasmā apīḷentassa me gaṇhato na bahuṃ jāta’’nti evaṃ brāhmaṇagahapatike nissāya rājānaṃ vilumpati.
૪૪૬. પયો પીયતન્તિ તરુણખીરં પિવતુ. તાવ ભત્તસ્સાતિ યાવ ખીરં પિવિત્વા નિસીદિસ્સથ, તાવદેવ ભત્તસ્સ કાલો ભવિસ્સતિ. ઇધેવ હિ નો પાતરાસભત્તં આહરિસ્સન્તીતિ દસ્સેતિ. માતાપિતરોતિઆદીસુ મહલ્લકા માતાપિતરો મુદુકાનિ અત્થરણપાવુરણાનિ સુખુમાનિ વત્થાનિ મધુરભોજનં સુગન્ધગન્ધમાલાદીનિ ચ પરિયેસિત્વા પોસેતબ્બા. પુત્તધીતાનં નામકરણમઙ્ગલાદીનિ સબ્બકિચ્ચાનિ કરોન્તેન પુત્તદારો પોસેતબ્બો. એવઞ્હિ અકરિયમાને ગરહા ઉપ્પજ્જતીતિ ઇમિના નયેન અત્થો વેદિતબ્બો.
446.Payo pīyatanti taruṇakhīraṃ pivatu. Tāva bhattassāti yāva khīraṃ pivitvā nisīdissatha, tāvadeva bhattassa kālo bhavissati. Idheva hi no pātarāsabhattaṃ āharissantīti dasseti. Mātāpitarotiādīsu mahallakā mātāpitaro mudukāni attharaṇapāvuraṇāni sukhumāni vatthāni madhurabhojanaṃ sugandhagandhamālādīni ca pariyesitvā posetabbā. Puttadhītānaṃ nāmakaraṇamaṅgalādīni sabbakiccāni karontena puttadāro posetabbo. Evañhi akariyamāne garahā uppajjatīti iminā nayena attho veditabbo.
૪૪૭. અધમ્મચારીતિ પઞ્ચ દુસ્સીલ્યકમ્માનિ વા દસ દુસ્સીલ્યકમ્માનિ વા ઇધ અધમ્મો નામ. ઉપકડ્ઢેય્યુન્તિ પઞ્ચવિધબન્ધનાદિકમ્મકરણત્થં તં તં નિરયં કડ્ઢેય્યું.
447.Adhammacārīti pañca dussīlyakammāni vā dasa dussīlyakammāni vā idha adhammo nāma. Upakaḍḍheyyunti pañcavidhabandhanādikammakaraṇatthaṃ taṃ taṃ nirayaṃ kaḍḍheyyuṃ.
૪૪૮. ધમ્મચારીતિ ધમ્મિકસિવવિજ્જાદિકમ્મકારી. પટિક્કમન્તીતિ ઓસરન્તિ પરિહાયન્તિ. અભિક્કમન્તીતિ અભિસરન્તિ વડ્ઢન્તિ. સેય્યોતિ વરતરં. હીનેતિ નિહીને લામકે. કાલઙ્કતો ચ સારિપુત્તાતિ ઇદં ભગવા ‘‘તત્રસ્સ ગન્ત્વા દેસેહી’’તિ અધિપ્પાયેન થેરમાહ. થેરોપિ તંખણંયેવ ગન્ત્વા મહાબ્રહ્મુનો ધમ્મં દેસેસિ, તતો પટ્ઠાય ચાતુપ્પદિકં ગાથં કથેન્તોપિ ચતુસચ્ચવિમુત્તં નામ ન કથેસીતિ.
448.Dhammacārīti dhammikasivavijjādikammakārī. Paṭikkamantīti osaranti parihāyanti. Abhikkamantīti abhisaranti vaḍḍhanti. Seyyoti varataraṃ. Hīneti nihīne lāmake. Kālaṅkato ca sāriputtāti idaṃ bhagavā ‘‘tatrassa gantvā desehī’’ti adhippāyena theramāha. Theropi taṃkhaṇaṃyeva gantvā mahābrahmuno dhammaṃ desesi, tato paṭṭhāya cātuppadikaṃ gāthaṃ kathentopi catusaccavimuttaṃ nāma na kathesīti.
પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dhanañjānisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૭. ધનઞ્જાનિસુત્તં • 7. Dhanañjānisuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૭. ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણના • 7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā