Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૩. દીઘાવુઉપાસકસુત્તં
3. Dīghāvuupāsakasuttaṃ
૯૯૯. એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન દીઘાવુ ઉપાસકો આબાધિકો હોતિ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. અથ ખો દીઘાવુ ઉપાસકો પિતરં જોતિકં ગહપતિં આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં, ગહપતિ, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમ; ઉપસઙ્કમિત્વા મમ વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દ – ‘દીઘાવુ, ભન્તે , ઉપાસકો આબાધિકો હોતિ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. સો ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતી’તિ. એવઞ્ચ વદેહિ – ‘સાધુ કિર, ભન્તે, ભગવા યેન દીઘાવુસ્સ ઉપાસકસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’’તિ. ‘‘એવં, તાતા’’તિ ખો જોતિકો ગહપતિ દીઘાવુસ્સ ઉપાસકસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો જોતિકો ગહપતિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દીઘાવુ, ભન્તે, ઉપાસકો આબાધિકો હોતિ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો . સો ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતિ. એવઞ્ચ વદેતિ – ‘સાધુ કિર, ભન્તે, ભગવા યેન દીઘાવુસ્સ ઉપાસકસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન.
999. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena dīghāvu upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho dīghāvu upāsako pitaraṃ jotikaṃ gahapatiṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda – ‘dīghāvu, bhante , upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evaṃ, tātā’’ti kho jotiko gahapati dīghāvussa upāsakassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jotiko gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dīghāvu, bhante, upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno . So bhagavato pāde sirasā vandati. Evañca vadeti – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
અથ ખો ભગવા નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન દીઘાવુસ્સ ઉપાસકસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા દીઘાવું ઉપાસકં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ તે, દીઘાવુ, ખમનીયં, કચ્ચિ યાપનીયં? કચ્ચિ દુક્ખા વેદના પટિક્કમન્તિ, નો અભિક્કમન્તિ; પટિક્કમોસાનં પઞ્ઞાયતિ, નો અભિક્કમો’’તિ? ‘‘ન મે, ભન્તે, ખમનીયં, ન યાપનીયં. બાળ્હા મે દુક્ખા વેદના અભિક્કમન્તિ, નો પટિક્કમન્તિ; અભિક્કમોસાનં પઞ્ઞાયતિ, નો પટિક્કમો’’તિ. ‘‘તસ્માતિહ તે, દીઘાવુ, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘બુદ્ધે અવેચ્ચપ્પસાદેન સમન્નાગતો ભવિસ્સામિ – ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવાતિ. ધમ્મે…પે॰… સઙ્ઘે…પે॰… અરિયકન્તેહિ સીલેહિ સમન્નાગતો ભવિસ્સામિ અખણ્ડેહિ…પે॰… સમાધિસંવત્તનિકેહિ’. એવઞ્હિ તે, દીઘાવુ, સિક્ખિતબ્બ’’ન્તિ.
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā dīghāvuṃ upāsakaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, dīghāvu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ? Kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti? ‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti. ‘‘Tasmātiha te, dīghāvu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘buddhe aveccappasādena samannāgato bhavissāmi – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato bhavissāmi akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi’. Evañhi te, dīghāvu, sikkhitabba’’nti.
‘‘યાનિમાનિ, ભન્તે, ભગવતા ચત્તારિ સોતાપત્તિયઙ્ગાનિ દેસિતાનિ, સંવિજ્જન્તે તે ધમ્મા મયિ, અહઞ્ચ તેસુ ધમ્મેસુ સન્દિસ્સામિ. અહઞ્હિ, ભન્તે, બુદ્ધે અવેચ્ચપ્પસાદેન સમન્નાગતો – ઇતિપિ સો ભગવા…પે॰… સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવાતિ. ધમ્મે…પે॰… સઙ્ઘે…પે॰… અરિયકન્તેહિ સીલેહિ સમન્નાગતો અખણ્ડેહિ…પે॰… સમાધિસંવત્તનિકેહી’’તિ . ‘‘તસ્માતિહ ત્વં, દીઘાવુ, ઇમેસુ ચતૂસુ સોતાપત્તિયઙ્ગેસુ પતિટ્ઠાય છ વિજ્જાભાગિયે ધમ્મે ઉત્તરિ ભાવેય્યાસિ. ઇધ ત્વં, દીઘાવુ, સબ્બસઙ્ખારેસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરાહિ, અનિચ્ચે દુક્ખસઞ્ઞી, દુક્ખે અનત્તસઞ્ઞી પહાનસઞ્ઞી વિરાગસઞ્ઞી નિરોધસઞ્ઞીતિ. એવઞ્હિ તે, દીઘાવુ, સિક્ખિતબ્બ’’ન્તિ.
‘‘Yānimāni, bhante, bhagavatā cattāri sotāpattiyaṅgāni desitāni, saṃvijjante te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Ahañhi, bhante, buddhe aveccappasādena samannāgato – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehī’’ti . ‘‘Tasmātiha tvaṃ, dīghāvu, imesu catūsu sotāpattiyaṅgesu patiṭṭhāya cha vijjābhāgiye dhamme uttari bhāveyyāsi. Idha tvaṃ, dīghāvu, sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharāhi, anicce dukkhasaññī, dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññīti. Evañhi te, dīghāvu, sikkhitabba’’nti.
‘‘યેમે, ભન્તે, ભગવતા છ વિજ્જાભાગિયા ધમ્મા દેસિતા, સંવિજ્જન્તે તે ધમ્મા મયિ, અહઞ્ચ તેસુ ધમ્મેસુ સન્દિસ્સામિ. અહઞ્હિ, ભન્તે, સબ્બસઙ્ખારેસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરામિ, અનિચ્ચે દુક્ખસઞ્ઞી, દુક્ખે અનત્તસઞ્ઞી પહાનસઞ્ઞી વિરાગસઞ્ઞી નિરોધસઞ્ઞી. અપિ ચ મે, ભન્તે, એવં હોતિ – ‘મા હેવાયં જોતિકો ગહપતિ મમચ્ચયેન વિઘાતં આપજ્જી’’’તિ 1. ‘‘મા ત્વં, તાત દીઘાવુ, એવં મનસાકાસિ. ઇઙ્ઘ ત્વં, તાત દીઘાવુ, યદેવ તે ભગવા આહ, તદેવ ત્વં સાધુકં મનસિ કરોહી’’તિ.
‘‘Yeme, bhante, bhagavatā cha vijjābhāgiyā dhammā desitā, saṃvijjante te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Ahañhi, bhante, sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharāmi, anicce dukkhasaññī, dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññī. Api ca me, bhante, evaṃ hoti – ‘mā hevāyaṃ jotiko gahapati mamaccayena vighātaṃ āpajjī’’’ti 2. ‘‘Mā tvaṃ, tāta dīghāvu, evaṃ manasākāsi. Iṅgha tvaṃ, tāta dīghāvu, yadeva te bhagavā āha, tadeva tvaṃ sādhukaṃ manasi karohī’’ti.
અથ ખો ભગવા દીઘાવું ઉપાસકં ઇમિના ઓવાદેન ઓવદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. અથ ખો દીઘાવુ ઉપાસકો અચિરપક્કન્તસ્સ ભગવતો કાલમકાસિ. અથ ખો સમ્બહુલા ભિક્ખૂ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘યો સો, ભન્તે, દીઘાવુ નામ ઉપાસકો ભગવતા સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદિતો સો કાલઙ્કતો. તસ્સ કા ગતિ, કો અભિસમ્પરાયો’’તિ? ‘‘પણ્ડિતો, ભિક્ખવે, દીઘાવુ ઉપાસકો, પચ્ચપાદિ 3 ધમ્મસ્સાનુધમ્મં, ન ચ મં ધમ્માધિકરણં 4 વિહેસેસિ 5. દીઘાવુ, ભિક્ખવે, ઉપાસકો પઞ્ચન્નં ઓરમ્ભાગિયાનં સંયોજનાનં પરિક્ખયા ઓપપાતિકો તત્થ પરિનિબ્બાયી અનાવત્તિધમ્મો તસ્મા લોકા’’તિ. તતિયં.
Atha kho bhagavā dīghāvuṃ upāsakaṃ iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho dīghāvu upāsako acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, dīghāvu nāma upāsako bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, dīghāvu upāsako, paccapādi 6 dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ 7 vihesesi 8. Dīghāvu, bhikkhave, upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. દીઘાવુઉપાસકસુત્તવણ્ણના • 3. Dīghāvuupāsakasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. દીઘાવુઉપાસકસુત્તવણ્ણના • 3. Dīghāvuupāsakasuttavaṇṇanā