Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga |
૯. દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદં
9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadaṃ
૫૩૨. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો અઞ્ઞતરં પુરિસં એતદવોચ – ‘‘અય્યં ઉપનન્દં ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામી’’તિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘અહમ્પિ અય્યં ઉપનન્દં ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામી’’તિ. અસ્સોસિ ખો અઞ્ઞતરો પિણ્ડચારિકો ભિક્ખુ તેસં પુરિસાનં ઇમં કથાસલ્લાપં. અથ ખો સો ભિક્ખુ યેનાયસ્મા ઉપનન્દો સક્યપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં ઉપનન્દં સક્યપુત્તં એતદવોચ – ‘‘મહાપુઞ્ઞોસિ ત્વં, આવુસો ઉપનન્દ. અમુકસ્મિં ઓકાસે અઞ્ઞતરો પુરિસો અઞ્ઞતરં પુરિસં એતદવોચ – ‘અય્યં ઉપનન્દં ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામી’તિ. સોપિ એવમાહ – ‘અહમ્પિ અય્યં ઉપનન્દં ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામી’’’તિ. ‘‘અત્થાવુસો, મં તે ઉપટ્ઠાકા’’તિ.
532. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññataro puriso aññataraṃ purisaṃ etadavoca – ‘‘ayyaṃ upanandaṃ cīvarena acchādessāmī’’ti. Sopi evamāha – ‘‘ahampi ayyaṃ upanandaṃ cīvarena acchādessāmī’’ti. Assosi kho aññataro piṇḍacāriko bhikkhu tesaṃ purisānaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho so bhikkhu yenāyasmā upanando sakyaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ etadavoca – ‘‘mahāpuññosi tvaṃ, āvuso upananda. Amukasmiṃ okāse aññataro puriso aññataraṃ purisaṃ etadavoca – ‘ayyaṃ upanandaṃ cīvarena acchādessāmī’ti. Sopi evamāha – ‘ahampi ayyaṃ upanandaṃ cīvarena acchādessāmī’’’ti. ‘‘Atthāvuso, maṃ te upaṭṭhākā’’ti.
અથ ખો આયસ્મા ઉપનન્દો સક્યપુત્તો યેન તે પુરિસા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તે પુરિસે એતદવોચ – ‘‘સચ્ચં કિર મં તુમ્હે, આવુસો, ચીવરેહિ અચ્છાદેતુકામાત્થા’’તિ? ‘‘અપિ નય્ય, એવં હોતિ – ‘અય્યં ઉપનન્દં ચીવરેહિ અચ્છાદેસ્સામા’’’તિ. ‘‘સચે ખો મં તુમ્હે , આવુસો, ચીવરેહિ અચ્છાદેતુકામાત્થ, એવરૂપેન ચીવરેન અચ્છાદેથ, ક્યાહં તેહિ અચ્છન્નોપિ કરિસ્સામિ, યાનાહં ન પરિભુઞ્જિસ્સામી’’તિ . અથ ખો તે પુરિસા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘મહિચ્છા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા અસન્તુટ્ઠા. નયિમે સુકરા ચીવરેહિ અચ્છાદેતું. કથઞ્હિ નામ અય્યો ઉપનન્દો અમ્હેહિ પુબ્બે અપ્પવારિતો ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જિસ્સતી’’તિ!
Atha kho āyasmā upanando sakyaputto yena te purisā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te purise etadavoca – ‘‘saccaṃ kira maṃ tumhe, āvuso, cīvarehi acchādetukāmātthā’’ti? ‘‘Api nayya, evaṃ hoti – ‘ayyaṃ upanandaṃ cīvarehi acchādessāmā’’’ti. ‘‘Sace kho maṃ tumhe , āvuso, cīvarehi acchādetukāmāttha, evarūpena cīvarena acchādetha, kyāhaṃ tehi acchannopi karissāmi, yānāhaṃ na paribhuñjissāmī’’ti . Atha kho te purisā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘mahicchā ime samaṇā sakyaputtiyā asantuṭṭhā. Nayime sukarā cīvarehi acchādetuṃ. Kathañhi nāma ayyo upanando amhehi pubbe appavārito upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjissatī’’ti!
અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં પુરિસાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે॰… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા ઉપનન્દો સક્યપુત્તો પુબ્બે અપ્પવારિતો ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જિસ્સતી’’તિ! અથ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં ઉપનન્દં સક્યપુત્તં અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં, ઉપનન્દ, પુબ્બે અપ્પવારિતો ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જસી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. ‘‘ઞાતકા તે, ઉપનન્દ, અઞ્ઞાતકા’’તિ? ‘‘અઞ્ઞાતકા, ભગવા’’તિ. ‘‘અઞ્ઞાતકો, મોઘપુરિસ, અઞ્ઞાતકાનં ન જાનાતિ પતિરૂપં વા અપ્પતિરૂપં વા સન્તં વા અસન્તં વા. તત્થ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, પુબ્બે અપ્પવારિતો અઞ્ઞાતકે ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જિસ્સસિ! નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ purisānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto pubbe appavārito gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjissatī’’ti! Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, upananda, pubbe appavārito gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjasī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. ‘‘Ñātakā te, upananda, aññātakā’’ti? ‘‘Aññātakā, bhagavā’’ti. ‘‘Aññātako, moghapurisa, aññātakānaṃ na jānāti patirūpaṃ vā appatirūpaṃ vā santaṃ vā asantaṃ vā. Tattha nāma tvaṃ, moghapurisa, pubbe appavārito aññātake gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjissasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
૫૩૩. ‘‘ભિક્ખું પનેવ ઉદ્દિસ્સ ઉભિન્નં અઞ્ઞાતકાનં ગહપતીનં વા ગહપતાનીનં વા પચ્ચેકચીવરચેતાપન્નાનિ ઉપક્ખટાનિ હોન્તિ – ‘ઇમેહિ મયં પચ્ચેકચીવરચેતાપન્નેહિ પચ્ચેકચીવરાનિ ચેતાપેત્વા ઇત્થન્નામં ભિક્ખું ચીવરેહિ અચ્છાદેસ્સામા’તિ ; તત્ર ચે સો ભિક્ખુ પુબ્બે અપ્પવારિતો ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જેય્ય – ‘સાધુ વત મં આયસ્મન્તો ઇમેહિ પચ્ચેકચીવરચેતાપન્નેહિ એવરૂપં વા એવરૂપં વા ચીવરં ચેતાપેત્વા અચ્છાદેથ, ઉભોવ સન્તા એકેના’તિ, કલ્યાણકમ્યતં ઉપાદાય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
533.‘‘Bhikkhuṃ paneva uddissa ubhinnaṃ aññātakānaṃ gahapatīnaṃ vā gahapatānīnaṃ vā paccekacīvaracetāpannāni upakkhaṭāni honti – ‘imehi mayaṃ paccekacīvaracetāpannehi paccekacīvarāni cetāpetvā itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvarehi acchādessāmā’ti ; tatra ce so bhikkhu pubbe appavārito upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjeyya – ‘sādhu vata maṃ āyasmanto imehi paccekacīvaracetāpannehi evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā cīvaraṃ cetāpetvā acchādetha, ubhova santā ekenā’ti, kalyāṇakamyataṃ upādāya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
૫૩૪. ભિક્ખું પનેવ ઉદ્દિસ્સાતિ ભિક્ખુસ્સત્થાય, ભિક્ખું આરમ્મણં કરિત્વા, ભિક્ખું અચ્છાદેતુકામા.
534.Bhikkhuṃpaneva uddissāti bhikkhussatthāya, bhikkhuṃ ārammaṇaṃ karitvā, bhikkhuṃ acchādetukāmā.
ઉભિન્નન્તિ દ્વિન્નં.
Ubhinnanti dvinnaṃ.
અઞ્ઞાતકા નામ માતિતો વા પિતિતો વા યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અસમ્બદ્ધા.
Aññātakā nāma mātito vā pitito vā yāva sattamā pitāmahayugā asambaddhā.
ગહપતી નામ યે કેચિ અગાર અજ્ઝાવસન્તિ.
Gahapatī nāma ye keci agāra ajjhāvasanti.
ગહપતાનિયો નામ યા કાચિ અગારં અજ્ઝાવસન્તિ.
Gahapatāniyo nāma yā kāci agāraṃ ajjhāvasanti.
ચીવરચેતાપન્નાનિ નામ હિરઞ્ઞા વા સુવણ્ણા વા મુત્તા વા મણી વા પવાળા વા ફલિકા વા પટકા વા સુત્તા વા કપ્પાસા વા.
Cīvaracetāpannāni nāma hiraññā vā suvaṇṇā vā muttā vā maṇī vā pavāḷā vā phalikā vā paṭakā vā suttā vā kappāsā vā.
ઇમેહિ પચ્ચેકચીવરચેતાપન્નેહિતિ પચ્ચુપટ્ઠિતેહિ.
Imehi paccekacīvaracetāpannehiti paccupaṭṭhitehi.
ચેતાપેત્વાતિ પરિવત્તેત્વા.
Cetāpetvāti parivattetvā.
અચ્છાદેસ્સામાતિ દસ્સામ.
Acchādessāmāti dassāma.
તત્ર ચે સો ભિક્ખૂતિ યં ભિક્ખું ઉદ્દિસ્સ ચીવરચેતાપન્નાનિ ઉપક્ખટાનિ હોન્તિ સો ભિક્ખુ.
Tatra ce so bhikkhūti yaṃ bhikkhuṃ uddissa cīvaracetāpannāni upakkhaṭāni honti so bhikkhu.
પુબ્બે અપ્પવારિતોતિ પુબ્બે અવુત્તો હોતિ – ‘‘કીદિસેન તે, ભન્તે, ચીવરેન અત્થો, કીદિસં તે ચીવરં ચેતાપેમા’’તિ.
Pubbe appavāritoti pubbe avutto hoti – ‘‘kīdisena te, bhante, cīvarena attho, kīdisaṃ te cīvaraṃ cetāpemā’’ti.
ઉપસઙ્કમિત્વાતિ ઘરં ગન્ત્વા યત્થ કત્થચિ ઉપસઙ્કમિત્વા.
Upasaṅkamitvāti gharaṃ gantvā yattha katthaci upasaṅkamitvā.
ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જેય્યાતિ આયતં વા હોતુ વિત્થતં વા અપ્પિતં વા સણ્હં વા.
Cīvare vikappaṃ āpajjeyyāti āyataṃ vā hotu vitthataṃ vā appitaṃ vā saṇhaṃ vā.
ઇમેહિ પચ્ચેકચીવરચેતાપન્નેહીતિ પચ્ચુપટ્ઠિતેહિ.
Imehi paccekacīvaracetāpannehīti paccupaṭṭhitehi.
એવરૂપં વા એવરૂપં વાતિ આયતં વા વિત્થતં વા અપ્પિતં વા સણ્હં વા.
Evarūpaṃ vā evarūpaṃ vāti āyataṃ vā vitthataṃ vā appitaṃ vā saṇhaṃ vā.
ચેતાપેત્વાતિ પરિવત્તેત્વા.
Cetāpetvāti parivattetvā.
અચ્છાદેથાતિ દજ્જેથ.
Acchādethāti dajjetha.
ઉભોવ સન્તા એકેનાતિ દ્વેપિ જના એકેન.
Ubhova santā ekenāti dvepi janā ekena.
કલ્યાણકમ્યતં ઉપાદાયાતિ સાધત્થિકો મહગ્ઘત્થિકો.
Kalyāṇakamyataṃ upādāyāti sādhatthiko mahagghatthiko.
તસ્સ વચનેન આયતં વા વિત્થતં વા અપ્પિતં વા સણ્હં વા ચેતાપેન્તિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં પુબ્બે અપ્પવારિતો અઞ્ઞાતકે ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપન્નં નિસ્સગ્ગિયં. ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામીતિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… આયસ્મતો દમ્મીતિ.
Tassa vacanena āyataṃ vā vitthataṃ vā appitaṃ vā saṇhaṃ vā cetāpenti, payoge dukkaṭaṃ. Paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbaṃ…pe… idaṃ me, bhante, cīvaraṃ pubbe appavārito aññātake gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpannaṃ nissaggiyaṃ. Imāhaṃ saṅghassa nissajjāmīti…pe… dadeyyāti…pe… dadeyyunti…pe… āyasmato dammīti.
૫૩૫. અઞ્ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞી પુબ્બે અપ્પવારિતો ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞાતકે વેમતિકો પુબ્બે અપ્પવારિતો ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞાતકે ઞાતકસઞ્ઞી પુબ્બે અપ્પવારિતો ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
535. Aññātake aññātakasaññī pubbe appavārito gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjati, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Aññātake vematiko pubbe appavārito gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjati, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Aññātake ñātakasaññī pubbe appavārito gahapatike upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjati, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞી, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઞાતકે વેમતિકો, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઞાતકે ઞાતકસઞ્ઞી, અનાપત્તિ.
Ñātake aññātakasaññī, āpatti dukkaṭassa. Ñātake vematiko, āpatti dukkaṭassa. Ñātake ñātakasaññī, anāpatti.
૫૩૬. અનાપત્તિ – ઞાતકાનં, પવારિતાનં, અઞ્ઞસ્સત્થાય, અત્તનો ધનેન, મહગ્ઘં ચેતાપેતુકામાનં અપ્પગ્ઘં ચેતાપેતિ, ઉમ્મત્તકસ્સ, આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
536. Anāpatti – ñātakānaṃ, pavāritānaṃ, aññassatthāya, attano dhanena, mahagghaṃ cetāpetukāmānaṃ appagghaṃ cetāpeti, ummattakassa, ādikammikassāti.
દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં નવમં.
Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૯. દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૮. પઠમઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૯. દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૯. દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā