Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ૮. કોસમ્બિયસુત્તવણ્ણના

    8. Kosambiyasuttavaṇṇanā

    ૪૯૧. એવં મે સુતન્તિ કોસમ્બિયસુત્તં. તત્થ કોસમ્બિયન્તિ એવંનામકે નગરે. તસ્સ કિર નગરસ્સ આરામપોક્ખરણીઆદીસુ તેસુ તેસુ ઠાનેસુ કોસમ્બરુક્ખાવ ઉસ્સન્ના અહેસું, તસ્મા કોસમ્બીતિ સઙ્ખં અગમાસિ. કુસમ્બસ્સ નામ ઇસિનો અસ્સમતો અવિદૂરે માપિતત્તાતિપિ એકે. ઘોસિતારામેતિ ઘોસિતસેટ્ઠિના કારિતે આરામે.

    491.Evaṃme sutanti kosambiyasuttaṃ. Tattha kosambiyanti evaṃnāmake nagare. Tassa kira nagarassa ārāmapokkharaṇīādīsu tesu tesu ṭhānesu kosambarukkhāva ussannā ahesuṃ, tasmā kosambīti saṅkhaṃ agamāsi. Kusambassa nāma isino assamato avidūre māpitattātipi eke. Ghositārāmeti ghositaseṭṭhinā kārite ārāme.

    પુબ્બે કિર અદ્દિલરટ્ઠં નામ અહોસિ. તતો કોતૂહલકો નામ દલિદ્દો છાતકભયેન સપુત્તદારો કેદારપરિચ્છિન્નં સુભિક્ખં રટ્ઠં ગચ્છન્તો પુત્તં વહિતું અસક્કોન્તો છડ્ડેત્વા અગમાસિ. માતા નિવત્તિત્વા તં ગહેત્વા ગતા. તે એકં ગોપાલકગામકં પવિસિંસુ, ગોપાલકાનઞ્ચ તદા પહતપાયસો પટિયત્તો હોતિ, તતો પાયસં લભિત્વા ભુઞ્જિંસુ. અથ સો પુરિસો પહૂતપાયસં ભુઞ્જિત્વા જિરાપેતું અસક્કોન્તો રત્તિભાગે કાલં કત્વા તત્થેવ સુનખિયા કુચ્છિમ્હિ પટિસન્ધિં ગહેત્વા કુક્કુરો જાતો. સો ગોપાલકસ્સ પિયો અહોસિ મનાપો, ગોપાલકો ચ પચ્ચેકબુદ્ધં ઉપટ્ઠાસિ. પચ્ચેકબુદ્ધોપિ ભત્તકિચ્ચાવસાને કુક્કુરસ્સ એકં પિણ્ડં દેતિ. સો પચ્ચેકબુદ્ધે સિનેહં ઉપ્પાદેત્વા ગોપાલકેન સદ્ધિં પણ્ણસાલમ્પિ ગચ્છતિ.

    Pubbe kira addilaraṭṭhaṃ nāma ahosi. Tato kotūhalako nāma daliddo chātakabhayena saputtadāro kedāraparicchinnaṃ subhikkhaṃ raṭṭhaṃ gacchanto puttaṃ vahituṃ asakkonto chaḍḍetvā agamāsi. Mātā nivattitvā taṃ gahetvā gatā. Te ekaṃ gopālakagāmakaṃ pavisiṃsu, gopālakānañca tadā pahatapāyaso paṭiyatto hoti, tato pāyasaṃ labhitvā bhuñjiṃsu. Atha so puriso pahūtapāyasaṃ bhuñjitvā jirāpetuṃ asakkonto rattibhāge kālaṃ katvā tattheva sunakhiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gahetvā kukkuro jāto. So gopālakassa piyo ahosi manāpo, gopālako ca paccekabuddhaṃ upaṭṭhāsi. Paccekabuddhopi bhattakiccāvasāne kukkurassa ekaṃ piṇḍaṃ deti. So paccekabuddhe sinehaṃ uppādetvā gopālakena saddhiṃ paṇṇasālampi gacchati.

    સો ગોપાલકે અસન્નિહિતે ભત્તવેલાય સયમેવ ગન્ત્વા કાલારોચનત્થં પણ્ણસાલદ્વારે ભુસ્સતિ, અન્તરામગ્ગેપિ ચણ્ડમિગે દિસ્વા ભુસ્સિત્વા પલાપેતિ. સો પચ્ચેકબુદ્ધે મુદુકેન ચિત્તેન કાલં કત્વા દેવલોકે નિબ્બત્તિ. તત્રસ્સ ઘોસકદેવપુત્તોત્વેવ નામં અહોસિ. સો દેવલોકતો ચવિત્વા કોસમ્બિયં એકસ્મિં કુલઘરે નિબ્બત્તિ. તં અપુત્તકો સેટ્ઠિ તસ્સ માતાપિતૂનં ધનં દત્વા પુત્તં કત્વા અગ્ગહેસિ. અથ સો અત્તનો પુત્તે જાતે સત્તક્ખત્તું મારાપેતું ઉપક્કમિ. સો પુઞ્ઞવન્તતાય સત્તસુપિ ઠાનેસુ મરણં અપ્પત્વા અવસાને એકાય સેટ્ઠિધીતાય વેય્યત્તિયેન લદ્ધજીવિકો અપરભાગે પિતુઅચ્ચયેન સેટ્ઠિટ્ઠાનં પત્વા ઘોસિતસેટ્ઠિ નામ જાતો. અઞ્ઞેપિ કોસમ્બિયં કુક્કુટસેટ્ઠિ પાવારિકસેટ્ઠીતિ દ્વે સેટ્ઠિનો સન્તિ. ઇમેહિ સદ્ધિં તયો અહેસું.

    So gopālake asannihite bhattavelāya sayameva gantvā kālārocanatthaṃ paṇṇasāladvāre bhussati, antarāmaggepi caṇḍamige disvā bhussitvā palāpeti. So paccekabuddhe mudukena cittena kālaṃ katvā devaloke nibbatti. Tatrassa ghosakadevaputtotveva nāmaṃ ahosi. So devalokato cavitvā kosambiyaṃ ekasmiṃ kulaghare nibbatti. Taṃ aputtako seṭṭhi tassa mātāpitūnaṃ dhanaṃ datvā puttaṃ katvā aggahesi. Atha so attano putte jāte sattakkhattuṃ mārāpetuṃ upakkami. So puññavantatāya sattasupi ṭhānesu maraṇaṃ appatvā avasāne ekāya seṭṭhidhītāya veyyattiyena laddhajīviko aparabhāge pituaccayena seṭṭhiṭṭhānaṃ patvā ghositaseṭṭhi nāma jāto. Aññepi kosambiyaṃ kukkuṭaseṭṭhi pāvārikaseṭṭhīti dve seṭṭhino santi. Imehi saddhiṃ tayo ahesuṃ.

    તેન ચ સમયેન તેસં સહાયકાનં સેટ્ઠીનં કુલૂપકા પઞ્ચસતા ઇસયો પબ્બતપાદે વસિંસુ. તે કાલેન કાલં લોણમ્બિલસેવનત્થાય મનુસ્સપથં આગચ્છન્તિ. અથેકસ્મિં વારે ગિમ્હસમયે મનુસ્સપથં આગચ્છન્તા નિરુદકમહાકન્તારં અતિક્કમિત્વા કન્તારપરિયોસાને મહન્તં નિગ્રોધરુક્ખં દિસ્વા ચિન્તેસું – ‘‘યાદિસો અયં રુક્ખો, અદ્ધા એત્થ મહેસક્ખાય દેવતાય ભવિતબ્બં, સાધુ વતસ્સ, સચે નો પાનીયં વા ભોજનીયં વા દદેય્યા’’તિ. દેવતા ઇસીનં અજ્ઝાસયં વિદિત્વા ઇમેસં સઙ્ગહં કરિસ્સામીતિ અત્તનો આનુભાવેન વિટપન્તરતો નઙ્ગલસીસમત્તં ઉદકધારં પવત્તેસિ. ઇસિગણો રજતક્ખન્ધસદિસં ઉદકવટ્ટિં દિસ્વા અત્તનો ભાજનેહિ ઉદકં ગહેત્વા પરિભોગં કત્વા ચિન્તેસિ – ‘‘દેવતાય અમ્હાકં પરિભોગઉદકં દિન્નં, ઇદં પન અગામકં મહાઅરઞ્ઞં, સાધુ વતસ્સ, સચે નો આહારમ્પિ દદેય્યા’’તિ. દેવતા ઇસીનં ઉપસંકપ્પનવસેન દિબ્બાનિ યાગુખજ્જકાદીનિ દત્વા સન્તપ્પેસિ. ઇસયો ચિન્તયિંસુ – ‘‘દેવતાય અમ્હાકં પરિભોગઉદકમ્પિ ભોજનમ્પિ સબ્બં દિન્નં, સાધુ વતસ્સ, સચે નો અત્તાનં દસ્સેય્યા’’તિ.

    Tena ca samayena tesaṃ sahāyakānaṃ seṭṭhīnaṃ kulūpakā pañcasatā isayo pabbatapāde vasiṃsu. Te kālena kālaṃ loṇambilasevanatthāya manussapathaṃ āgacchanti. Athekasmiṃ vāre gimhasamaye manussapathaṃ āgacchantā nirudakamahākantāraṃ atikkamitvā kantārapariyosāne mahantaṃ nigrodharukkhaṃ disvā cintesuṃ – ‘‘yādiso ayaṃ rukkho, addhā ettha mahesakkhāya devatāya bhavitabbaṃ, sādhu vatassa, sace no pānīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā dadeyyā’’ti. Devatā isīnaṃ ajjhāsayaṃ viditvā imesaṃ saṅgahaṃ karissāmīti attano ānubhāvena viṭapantarato naṅgalasīsamattaṃ udakadhāraṃ pavattesi. Isigaṇo rajatakkhandhasadisaṃ udakavaṭṭiṃ disvā attano bhājanehi udakaṃ gahetvā paribhogaṃ katvā cintesi – ‘‘devatāya amhākaṃ paribhogaudakaṃ dinnaṃ, idaṃ pana agāmakaṃ mahāaraññaṃ, sādhu vatassa, sace no āhārampi dadeyyā’’ti. Devatā isīnaṃ upasaṃkappanavasena dibbāni yāgukhajjakādīni datvā santappesi. Isayo cintayiṃsu – ‘‘devatāya amhākaṃ paribhogaudakampi bhojanampi sabbaṃ dinnaṃ, sādhu vatassa, sace no attānaṃ dasseyyā’’ti.

    દેવતા તેસં અજ્ઝાસયં વિદિત્વા ઉપડ્ઢકાયં દસ્સેસિ. તે આહંસુ – ‘‘દેવતે, મહતી તે સમ્પત્તિ, કિં કમ્મં કત્વા ઇમં સમ્પત્તિં અધિગતાસી’’તિ? ભન્તે, નાતિમહન્તં પરિત્તકં કમ્મં કત્વાતિ. ઉપડ્ઢઉપોસથકમ્મં નિસ્સાય હિ દેવતાય સા સમ્પત્તિ લદ્ધા.

    Devatā tesaṃ ajjhāsayaṃ viditvā upaḍḍhakāyaṃ dassesi. Te āhaṃsu – ‘‘devate, mahatī te sampatti, kiṃ kammaṃ katvā imaṃ sampattiṃ adhigatāsī’’ti? Bhante, nātimahantaṃ parittakaṃ kammaṃ katvāti. Upaḍḍhauposathakammaṃ nissāya hi devatāya sā sampatti laddhā.

    અનાથપિણ્ડિકસ્સ કિર ગેહે અયં દેવપુત્તો કમ્મકારો અહોસિ. સેટ્ઠિસ્સ હિ ગેહે ઉપોસથદિવસેસુ અન્તમસો દાસકમ્મકારે ઉપાદાય સબ્બો જનો ઉપોસથિકો હોતિ. એકદિવસં અયં કમ્મકારો એકકોવ પાતો ઉટ્ઠાય કમ્મન્તં ગતો. મહાસેટ્ઠિ નિવાપં લભનમનુસ્સે સલ્લક્ખેન્તો એતસ્સેવેકસ્સ અરઞ્ઞં ગતભાવં ઞત્વા અસ્સ સાયમાસત્થાય નિવાપં અદાસિ. ભત્તકારિકા દાસી એકસ્સેવ ભત્તં પચિત્વા અરઞ્ઞતો આગતસ્સ ભત્તં વડ્ઢેત્વા અદાસિ, કમ્મકારો આહ – ‘‘અઞ્ઞેસુ દિવસેસુ ઇમસ્મિં કાલે ગેહં એકસદ્દં અહોસિ, અજ્જ અતિવિય સન્નિસિન્નં, કિં નુ ખો એત’’ન્તિ ? તસ્સ સા આચિક્ખિ – ‘‘અજ્જ ઇમસ્મિં ગેહે સબ્બે મનુસ્સા ઉપોસથિકા, મહાસેટ્ઠિ તુય્હેવેકસ્સ નિવાપં અદાસી’’તિ. એવં અમ્માતિ? આમ સામીતિ. ઇમસ્મિં કાલે ઉપોસથં સમાદિન્નસ્સ ઉપોસથકમ્મં હોતિ ન હોતીતિ મહાસેટ્ઠિં પુચ્છ અમ્માતિ? તાય ગન્ત્વા પુચ્છિતો મહાસેટ્ઠિ આહ – ‘‘સકલઉપોસથકમ્મં ન હોતિ, ઉપડ્ઢકમ્મં પન હોતિ, ઉપોસથિકો હોતૂ’’તિ . કમ્મકારો ભત્તં અભુઞ્જિત્વા મુખં વિક્ખાલેત્વા ઉપોસથિકો હુત્વા વસનટ્ઠાનં ગન્ત્વા નિપજ્જિ. તસ્સ આહારપરિક્ખીણકાયસ્સ રત્તિં વાતો કુપ્પિ. સો પચ્ચૂસસમયે કાલં કત્વા ઉપડ્ઢઉપોસથકમ્મનિસ્સન્દેન મહાવટ્ટનિઅટવિયં નિગ્રોધરુક્ખે દેવપુત્તો હુત્વા નિબ્બત્તિ. સો તં પવત્તિં ઇસીનં આરોચેસિ.

    Anāthapiṇḍikassa kira gehe ayaṃ devaputto kammakāro ahosi. Seṭṭhissa hi gehe uposathadivasesu antamaso dāsakammakāre upādāya sabbo jano uposathiko hoti. Ekadivasaṃ ayaṃ kammakāro ekakova pāto uṭṭhāya kammantaṃ gato. Mahāseṭṭhi nivāpaṃ labhanamanusse sallakkhento etassevekassa araññaṃ gatabhāvaṃ ñatvā assa sāyamāsatthāya nivāpaṃ adāsi. Bhattakārikā dāsī ekasseva bhattaṃ pacitvā araññato āgatassa bhattaṃ vaḍḍhetvā adāsi, kammakāro āha – ‘‘aññesu divasesu imasmiṃ kāle gehaṃ ekasaddaṃ ahosi, ajja ativiya sannisinnaṃ, kiṃ nu kho eta’’nti ? Tassa sā ācikkhi – ‘‘ajja imasmiṃ gehe sabbe manussā uposathikā, mahāseṭṭhi tuyhevekassa nivāpaṃ adāsī’’ti. Evaṃ ammāti? Āma sāmīti. Imasmiṃ kāle uposathaṃ samādinnassa uposathakammaṃ hoti na hotīti mahāseṭṭhiṃ puccha ammāti? Tāya gantvā pucchito mahāseṭṭhi āha – ‘‘sakalauposathakammaṃ na hoti, upaḍḍhakammaṃ pana hoti, uposathiko hotū’’ti . Kammakāro bhattaṃ abhuñjitvā mukhaṃ vikkhāletvā uposathiko hutvā vasanaṭṭhānaṃ gantvā nipajji. Tassa āhāraparikkhīṇakāyassa rattiṃ vāto kuppi. So paccūsasamaye kālaṃ katvā upaḍḍhauposathakammanissandena mahāvaṭṭaniaṭaviyaṃ nigrodharukkhe devaputto hutvā nibbatti. So taṃ pavattiṃ isīnaṃ ārocesi.

    ઇસયો તુમ્હેહિ મયં બુદ્ધો, ધમ્મો, સઙ્ઘોતિ અસુતપુબ્બં સાવિતા, ઉપ્પન્નો નુ ખો લોકે બુદ્ધોતિ? આમ, ભન્તે, ઉપ્પન્નોતિ. ઇદાનિ કુહિં વસતીતિ? સાવત્થિં નિસ્સાય જેતવને, ભન્તેતિ. ઇસયો તિટ્ઠથ તાવ તુમ્હે મયં સત્થારં પસ્સિસ્સામાતિ હટ્ઠતુટ્ઠા નિક્ખમિત્વા અનુપુબ્બેન કોસમ્બિનગરં સમ્પાપુણિંસુ. મહાસેટ્ઠિનો, ‘‘ઇસયો આગતા’’તિ પચ્ચુગ્ગમનં કત્વા, ‘‘સ્વે અમ્હાકં ભિક્ખં ગણ્હથ, ભન્તે’’તિ નિમન્તેત્વા પુનદિવસે ઇસિગણસ્સ મહાદાનં અદંસુ. ઇસયો ભુઞ્જિત્વાવ ગચ્છામાતિ આપુચ્છિંસુ. તુમ્હે, ભન્તે, અઞ્ઞસ્મિં કાલે એકમ્પિ માસં દ્વેપિ તયોપિ ચત્તારોપિ માસે વસિત્વા ગચ્છથ. ઇમસ્મિં પન વારે હિય્યો આગન્ત્વા અજ્જેવ ગચ્છામાતિ વદથ, કિમિદન્તિ? આમ ગહપતયો બુદ્ધો લોકે ઉપ્પન્નો, ન ખો પન સક્કા જીવિતન્તરાયો વિદિતું, તેન મયં તુરિતા ગચ્છામાતિ. તેન હિ, ભન્તે, મયમ્પિ ગચ્છામ, અમ્હેહિ સદ્ધિંયેવ ગચ્છથાતિ. તુમ્હે અગારિયા નામ મહાજટા, તિટ્ઠથ તુમ્હે, મયં પુરેતરં ગમિસ્સામાતિ નિક્ખમિત્વા એકસ્મિં ઠાને દ્વેપિ દિવસાનિ અવસિત્વા તુરિતગમનેનેવ સાવત્થિં પત્વા જેતવનવિહારે સત્થુ સન્તિકમેવ અગમંસુ. સત્થુ મધુરધમ્મકથં સુત્વા સબ્બેવ પબ્બજિત્વા અરહત્તં પાપુણિંસુ.

    Isayo tumhehi mayaṃ buddho, dhammo, saṅghoti asutapubbaṃ sāvitā, uppanno nu kho loke buddhoti? Āma, bhante, uppannoti. Idāni kuhiṃ vasatīti? Sāvatthiṃ nissāya jetavane, bhanteti. Isayo tiṭṭhatha tāva tumhe mayaṃ satthāraṃ passissāmāti haṭṭhatuṭṭhā nikkhamitvā anupubbena kosambinagaraṃ sampāpuṇiṃsu. Mahāseṭṭhino, ‘‘isayo āgatā’’ti paccuggamanaṃ katvā, ‘‘sve amhākaṃ bhikkhaṃ gaṇhatha, bhante’’ti nimantetvā punadivase isigaṇassa mahādānaṃ adaṃsu. Isayo bhuñjitvāva gacchāmāti āpucchiṃsu. Tumhe, bhante, aññasmiṃ kāle ekampi māsaṃ dvepi tayopi cattāropi māse vasitvā gacchatha. Imasmiṃ pana vāre hiyyo āgantvā ajjeva gacchāmāti vadatha, kimidanti? Āma gahapatayo buddho loke uppanno, na kho pana sakkā jīvitantarāyo vidituṃ, tena mayaṃ turitā gacchāmāti. Tena hi, bhante, mayampi gacchāma, amhehi saddhiṃyeva gacchathāti. Tumhe agāriyā nāma mahājaṭā, tiṭṭhatha tumhe, mayaṃ puretaraṃ gamissāmāti nikkhamitvā ekasmiṃ ṭhāne dvepi divasāni avasitvā turitagamaneneva sāvatthiṃ patvā jetavanavihāre satthu santikameva agamaṃsu. Satthu madhuradhammakathaṃ sutvā sabbeva pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu.

    તેપિ તયો સેટ્ઠિનો પઞ્ચહિ પઞ્ચહિ સકટસતેહિ સપ્પિમધુફાણિતાદીનિ ચેવ પટ્ટુન્નદુકૂલાદીનિ ચ આદાય કોસમ્બિતો નિક્ખમિત્વા અનુપુબ્બેન સાવત્થિં પત્વા જેતવનસામન્તે ખન્ધાવારં બન્ધિત્વા સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા વન્દિત્વા પટિસન્થારં કત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. સત્થા તિણ્ણમ્પિ સહાયકાનં મધુરધમ્મકથં કથેસિ. તે બલવસોમનસ્સજાતા સત્થારં નિમન્તેત્વા પુનદિવસે મહાદાનં અદંસુ. પુન નિમન્તેત્વા પુનદિવસેતિ એવં અડ્ઢમાસં દાનં દત્વા, ‘‘અમ્હાકં જનપદં આગમનાય પટિઞ્ઞં દેથા’’તિ પાદમૂલે નિપજ્જિંસુ. ભગવા, ‘‘સુઞ્ઞાગારે ખો ગહપતયો તથાગતા અભિરમન્તી’’તિ આહ. એત્તાવતા પટિઞ્ઞા દિન્ના નામ હોતીતિ ગહપતયો સલ્લક્ખેત્વા દિન્ના નો ભગવતા પટિઞ્ઞાતિ દસબલં વન્દિત્વા નિક્ખમિત્વા અન્તરામગ્ગે યોજને યોજને ઠાને વિહારં કારેત્વા અનુપુબ્બેન કોસમ્બિં પત્વા, ‘‘લોકે બુદ્ધો ઉપ્પન્નો’’તિ કથયિંસુ. તયોપિ જના અત્તનો અત્તનો આરામે મહન્તં ધનપરિચ્ચાગં કત્વા ભગવતો વસનત્થાય વિહારે કારાપયિંસુ. તત્થ કુક્કુટસેટ્ઠિના કારિતો કુક્કુટારામો નામ અહોસિ. પાવારિકસેટ્ઠિના અમ્બવને કારિતો પાવારિકમ્બવનો નામ અહોસિ. ઘોસિતેન કારિતો ઘોસિતારામો નામ અહોસિ. તં સન્ધાય વુત્તં – ‘‘ઘોસિતસેટ્ઠિના કારિતે આરામે’’તિ.

    Tepi tayo seṭṭhino pañcahi pañcahi sakaṭasatehi sappimadhuphāṇitādīni ceva paṭṭunnadukūlādīni ca ādāya kosambito nikkhamitvā anupubbena sāvatthiṃ patvā jetavanasāmante khandhāvāraṃ bandhitvā satthu santikaṃ gantvā vanditvā paṭisanthāraṃ katvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Satthā tiṇṇampi sahāyakānaṃ madhuradhammakathaṃ kathesi. Te balavasomanassajātā satthāraṃ nimantetvā punadivase mahādānaṃ adaṃsu. Puna nimantetvā punadivaseti evaṃ aḍḍhamāsaṃ dānaṃ datvā, ‘‘amhākaṃ janapadaṃ āgamanāya paṭiññaṃ dethā’’ti pādamūle nipajjiṃsu. Bhagavā, ‘‘suññāgāre kho gahapatayo tathāgatā abhiramantī’’ti āha. Ettāvatā paṭiññā dinnā nāma hotīti gahapatayo sallakkhetvā dinnā no bhagavatā paṭiññāti dasabalaṃ vanditvā nikkhamitvā antarāmagge yojane yojane ṭhāne vihāraṃ kāretvā anupubbena kosambiṃ patvā, ‘‘loke buddho uppanno’’ti kathayiṃsu. Tayopi janā attano attano ārāme mahantaṃ dhanapariccāgaṃ katvā bhagavato vasanatthāya vihāre kārāpayiṃsu. Tattha kukkuṭaseṭṭhinā kārito kukkuṭārāmo nāma ahosi. Pāvārikaseṭṭhinā ambavane kārito pāvārikambavano nāma ahosi. Ghositena kārito ghositārāmo nāma ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ghositaseṭṭhinā kārite ārāme’’ti.

    ભણ્ડનજાતાતિઆદીસુ કલહસ્સ પુબ્બભાગો ભણ્ડનં નામ, તં જાતં એતેસન્તિ ભણ્ડનજાતા. હત્થપરામાસાદિવસેન મત્થકં પત્તો કલહો જાતો એતેસન્તિ કલહજાતા. વિરુદ્ધભૂતં વાદન્તિ વિવાદં, તં આપન્નાતિ વિવાદાપન્ના. મુખસત્તીહીતિ વાચાસત્તીહિ. વિતુદન્તાતિ વિજ્ઝન્તા. તે ન ચેવ અઞ્ઞમઞ્ઞં સઞ્ઞાપેન્તિ ન ચ સઞ્ઞત્તિં ઉપેન્તીતિ તે અત્થઞ્ચ કારણઞ્ચ દસ્સેત્વા નેવ અઞ્ઞમઞ્ઞં જાનાપેન્તિ. સચેપિ સઞ્ઞાપેતું આરભન્તિ, તથાપિ સઞ્ઞત્તિં ન ઉપેન્તિ, જાનિતું ન ઇચ્છન્તીતિ અત્થો. નિજ્ઝત્તિયાપિ એસેવ નયો. એત્થ ચ નિજ્ઝત્તીતિ સઞ્ઞત્તિવેવચનમેવેતં. કસ્મા પનેતે ભણ્ડનજાતા અહેસુન્તિ? અપ્પમત્તકેન કારણેન.

    Bhaṇḍanajātātiādīsu kalahassa pubbabhāgo bhaṇḍanaṃ nāma, taṃ jātaṃ etesanti bhaṇḍanajātā. Hatthaparāmāsādivasena matthakaṃ patto kalaho jāto etesanti kalahajātā. Viruddhabhūtaṃ vādanti vivādaṃ, taṃ āpannāti vivādāpannā. Mukhasattīhīti vācāsattīhi. Vitudantāti vijjhantā. Te na ceva aññamaññaṃ saññāpenti na ca saññattiṃ upentīti te atthañca kāraṇañca dassetvā neva aññamaññaṃ jānāpenti. Sacepi saññāpetuṃ ārabhanti, tathāpi saññattiṃ na upenti, jānituṃ na icchantīti attho. Nijjhattiyāpi eseva nayo. Ettha ca nijjhattīti saññattivevacanamevetaṃ. Kasmā panete bhaṇḍanajātā ahesunti? Appamattakena kāraṇena.

    દ્વે કિર ભિક્ખૂ એકસ્મિં આવાસે વસન્તિ વિનયધરો ચ સુત્તન્તિકો ચ. તેસુ સુત્તન્તિકો ભિક્ખુ એકદિવસં વચ્ચકુટિં પવિટ્ઠો આચમનઉદકાવસેસં ભાજને ઠપેત્વાવ નિક્ખમિ. વિનયધરો પચ્છા પવિટ્ઠો તં ઉદકં દિસ્વા નિક્ખમિત્વા તં ભિક્ખું પુચ્છિ, આવુસો, તયા ઇદં ઉદકં ઠપિતન્તિ? આમ, આવુસોતિ. ત્વમેત્થ આપત્તિભાવં ન જાનાસીતિ? આમ ન જાનામીતિ. હોતિ, આવુસો, એત્થ આપત્તીતિ. સચે હોતિ દેસેસ્સામીતિ. સચે પન તે, આવુસો, અસઞ્ચિચ્ચ અસતિયા કતં, નત્થિ તે આપત્તીતિ. સો તસ્સા આપત્તિયા અનાપત્તિદિટ્ઠિ અહોસિ.

    Dve kira bhikkhū ekasmiṃ āvāse vasanti vinayadharo ca suttantiko ca. Tesu suttantiko bhikkhu ekadivasaṃ vaccakuṭiṃ paviṭṭho ācamanaudakāvasesaṃ bhājane ṭhapetvāva nikkhami. Vinayadharo pacchā paviṭṭho taṃ udakaṃ disvā nikkhamitvā taṃ bhikkhuṃ pucchi, āvuso, tayā idaṃ udakaṃ ṭhapitanti? Āma, āvusoti. Tvamettha āpattibhāvaṃ na jānāsīti? Āma na jānāmīti. Hoti, āvuso, ettha āpattīti. Sace hoti desessāmīti. Sace pana te, āvuso, asañcicca asatiyā kataṃ, natthi te āpattīti. So tassā āpattiyā anāpattidiṭṭhi ahosi.

    વિનયધરો અત્તનો નિસ્સિતકાનં, ‘‘અયં સુત્તન્તિકો આપત્તિં આપજ્જમાનોપિ ન જાનાતી’’તિ આરોચેસિ. તે તસ્સ નિસ્સિતકે દિસ્વા – ‘‘તુમ્હાકં ઉપજ્ઝાયો આપત્તિં આપજ્જિત્વાપિ આપત્તિભાવં ન જાનાતી’’તિ આહંસુ. તે ગન્ત્વા અત્તનો ઉપજ્ઝાયસ્સ આરોચેસું. સો એવમાહ – ‘‘અયં વિનયધરો પુબ્બે ‘અનાપત્તી’તિ વત્વા ઇદાનિ ‘આપત્તી’તિ વદતિ, મુસાવાદી એસો’’તિ. તે ગન્ત્વા, ‘‘તુમ્હાકં ઉપજ્ઝાયો મુસાવાદી’’તિ એવં અઞ્ઞમઞ્ઞં કલહં વડ્ઢયિંસુ, તં સન્ધાયેતં વુત્તં.

    Vinayadharo attano nissitakānaṃ, ‘‘ayaṃ suttantiko āpattiṃ āpajjamānopi na jānātī’’ti ārocesi. Te tassa nissitake disvā – ‘‘tumhākaṃ upajjhāyo āpattiṃ āpajjitvāpi āpattibhāvaṃ na jānātī’’ti āhaṃsu. Te gantvā attano upajjhāyassa ārocesuṃ. So evamāha – ‘‘ayaṃ vinayadharo pubbe ‘anāpattī’ti vatvā idāni ‘āpattī’ti vadati, musāvādī eso’’ti. Te gantvā, ‘‘tumhākaṃ upajjhāyo musāvādī’’ti evaṃ aññamaññaṃ kalahaṃ vaḍḍhayiṃsu, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.

    ભગવન્તં એતદવોચાતિ એતં, ‘‘ઇધ, ભન્તે, કોસમ્બિયં ભિક્ખૂ ભણ્ડનજાતા’’તિઆદિવચનં અવોચ. તઞ્ચ ખો નેવ પિયકમ્યતાય ન ભેદાધિપ્પાયેન, અથ ખો અત્થકામતાય હિતકામતાય. સામગ્ગિકારકો કિરેસ ભિક્ખુ, તસ્માસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યથા ઇમે ભિક્ખૂ વિવાદં આરદ્ધા, ન સક્કા મયા, નાપિ અઞ્ઞેન ભિક્ખુના સમગ્ગા કાતું, અપ્પેવ નામ સદેવકે લોકે અપ્પટિપુગ્ગલો ભગવા સયં વા ગન્ત્વા, અત્તનો વા સન્તિકં પક્કોસાપેત્વા એતેસં ભિક્ખૂનં ખન્તિમેત્તાપટિસંયુત્તં સારણીયધમ્મદેસનં કથેત્વા સામગ્ગિં કરેય્યા’’તિ અત્થકામતાય હિતકામતાય ગન્ત્વા અવોચ.

    Bhagavantaṃ etadavocāti etaṃ, ‘‘idha, bhante, kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā’’tiādivacanaṃ avoca. Tañca kho neva piyakamyatāya na bhedādhippāyena, atha kho atthakāmatāya hitakāmatāya. Sāmaggikārako kiresa bhikkhu, tasmāssa etadahosi – ‘‘yathā ime bhikkhū vivādaṃ āraddhā, na sakkā mayā, nāpi aññena bhikkhunā samaggā kātuṃ, appeva nāma sadevake loke appaṭipuggalo bhagavā sayaṃ vā gantvā, attano vā santikaṃ pakkosāpetvā etesaṃ bhikkhūnaṃ khantimettāpaṭisaṃyuttaṃ sāraṇīyadhammadesanaṃ kathetvā sāmaggiṃ kareyyā’’ti atthakāmatāya hitakāmatāya gantvā avoca.

    ૪૯૨. છયિમે, ભિક્ખવે, ધમ્મા સારણીયાતિ હેટ્ઠા કલહભણ્ડનવસેન દેસના આરદ્ધા. ઇમસ્મિં ઠાને છ સારણીયા ધમ્મા આગતાતિ એવમિદં કોસમ્બિયસુત્તં યથાનુસન્ધિનાવ ગતં હોતિ. તત્થ સારણીયાતિ સરિતબ્બયુત્તા અદ્ધાને અતિક્કન્તેપિ ન પમુસ્સિતબ્બા. યો તે ધમ્મે પૂરેતિ, તં સબ્રહ્મચારીનં પિયં કરોન્તીતિ પિયકરણા. ગરું કરોન્તીતિ ગરુકરણા. સઙ્ગહાયાતિ સઙ્ગહણત્થાય. અવિવાદાયાતિ અવિવાદનત્થાય. સામગ્ગિયાતિ સમગ્ગભાવત્થાય . એકીભાવાયાતિ એકીભાવત્થાય નિન્નાનાકરણાય. સંવત્તન્તીતિ ભવન્તિ. મેત્તં કાયકમ્મન્તિ મેત્તચિત્તેન કત્તબ્બં કાયકમ્મં. વચીકમ્મમનોકમ્મેસુપિ એસેવ નયો. ઇમાનિ ભિક્ખૂનં વસેન આગતાનિ, ગિહીસુપિ લબ્ભન્તિયેવ. ભિક્ખૂનઞ્હિ મેત્તચિત્તેન આભિસમાચારિકધમ્મપૂરણં મેત્તં કાયકમ્મં નામ. ગિહીનં ચેતિયવન્દનત્થાય બોધિવન્દનત્થાય સઙ્ઘનિમન્તનત્થાય ગમનં ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠે ભિક્ખૂ દિસ્વા પચ્ચુગ્ગમનં પત્તપટિગ્ગહણં આસનપઞ્ઞાપનં અનુગમનન્તિ એવમાદિકં મેત્તં કાયકમ્મં નામ.

    492.Chayime, bhikkhave, dhammā sāraṇīyāti heṭṭhā kalahabhaṇḍanavasena desanā āraddhā. Imasmiṃ ṭhāne cha sāraṇīyā dhammā āgatāti evamidaṃ kosambiyasuttaṃ yathānusandhināva gataṃ hoti. Tattha sāraṇīyāti saritabbayuttā addhāne atikkantepi na pamussitabbā. Yo te dhamme pūreti, taṃ sabrahmacārīnaṃ piyaṃ karontīti piyakaraṇā. Garuṃ karontīti garukaraṇā. Saṅgahāyāti saṅgahaṇatthāya. Avivādāyāti avivādanatthāya. Sāmaggiyāti samaggabhāvatthāya . Ekībhāvāyāti ekībhāvatthāya ninnānākaraṇāya. Saṃvattantīti bhavanti. Mettaṃ kāyakammanti mettacittena kattabbaṃ kāyakammaṃ. Vacīkammamanokammesupi eseva nayo. Imāni bhikkhūnaṃ vasena āgatāni, gihīsupi labbhantiyeva. Bhikkhūnañhi mettacittena ābhisamācārikadhammapūraṇaṃ mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Gihīnaṃ cetiyavandanatthāya bodhivandanatthāya saṅghanimantanatthāya gamanaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhe bhikkhū disvā paccuggamanaṃ pattapaṭiggahaṇaṃ āsanapaññāpanaṃ anugamananti evamādikaṃ mettaṃ kāyakammaṃ nāma.

    ભિક્ખૂનં મેત્તચિત્તેન આચારપઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદં, કમ્મટ્ઠાનકથનં ધમ્મદેસના તેપિટકમ્પિ બુદ્ધવચનં મેત્તં વચીકમ્મં નામ. ગિહીનઞ્ચ, ‘‘ચેતિયવન્દનત્થાય ગચ્છામ, બોધિવન્દનત્થાય ગચ્છામ, ધમ્મસ્સવનં કરિસ્સામ, પદીપમાલાપુપ્ફપૂજં કરિસ્સામ, તીણિ સુચરિતાનિ સમાદાય વત્તિસ્સામ, સલાકભત્તાદીનિ દસ્સામ, વસ્સાવાસિકં દસ્સામ, અજ્જ સઙ્ઘસ્સ ચત્તારો પચ્ચયે દસ્સામ, સઙ્ઘં નિમન્તેત્વા ખાદનીયાદીનિ સંવિદહથ, આસનાનિ પઞ્ઞાપેથ, પાનીયં ઉપટ્ઠપેથ, સઙ્ઘં પચ્ચુગ્ગન્ત્વા આનેથ, પઞ્ઞત્તાસને નિસીદાપેત્વા છન્દજાતા ઉસ્સાહજાતા વેય્યાવચ્ચં કરોથા’’તિઆદિકથનકાલે મેત્તં વચીકમ્મં નામ.

    Bhikkhūnaṃ mettacittena ācārapaññattisikkhāpadaṃ, kammaṭṭhānakathanaṃ dhammadesanā tepiṭakampi buddhavacanaṃ mettaṃ vacīkammaṃ nāma. Gihīnañca, ‘‘cetiyavandanatthāya gacchāma, bodhivandanatthāya gacchāma, dhammassavanaṃ karissāma, padīpamālāpupphapūjaṃ karissāma, tīṇi sucaritāni samādāya vattissāma, salākabhattādīni dassāma, vassāvāsikaṃ dassāma, ajja saṅghassa cattāro paccaye dassāma, saṅghaṃ nimantetvā khādanīyādīni saṃvidahatha, āsanāni paññāpetha, pānīyaṃ upaṭṭhapetha, saṅghaṃ paccuggantvā ānetha, paññattāsane nisīdāpetvā chandajātā ussāhajātā veyyāvaccaṃ karothā’’tiādikathanakāle mettaṃ vacīkammaṃ nāma.

    ભિક્ખૂનં પાતોવ ઉટ્ઠાય સરીરપટિજગ્ગનં ચેતિયઙ્ગણવત્તાદીનિ ચ કત્વા વિવિત્તાસને નિસીદિત્વા, ‘‘ઇમસ્મિં વિહારે ભિક્ખૂ સુખી હોન્તુ, અવેરા અબ્યાપજ્ઝા’’તિ ચિન્તનં મેત્તં મનોકમ્મં નામ. ગિહીનં ‘‘અય્યા સુખી હોન્તુ, અવેરા અબ્યાપજ્ઝા’’તિ ચિન્તનં મેત્તં મનોકમ્મં નામ.

    Bhikkhūnaṃ pātova uṭṭhāya sarīrapaṭijagganaṃ cetiyaṅgaṇavattādīni ca katvā vivittāsane nisīditvā, ‘‘imasmiṃ vihāre bhikkhū sukhī hontu, averā abyāpajjhā’’ti cintanaṃ mettaṃ manokammaṃ nāma. Gihīnaṃ ‘‘ayyā sukhī hontu, averā abyāpajjhā’’ti cintanaṃ mettaṃ manokammaṃ nāma.

    આવિ ચેવ રહો ચાતિ સમ્મુખા ચ પરમ્મુખા ચ. તત્થ નવકાનં ચીવરકમ્માદીસુ સહાયભાવૂપગમનં સમ્મુખા મેત્તં કાયકમ્મં નામ. થેરાનં પન પાદધોવનવન્દનબીજનદાનાદિભેદમ્પિ સબ્બં સામીચિકમ્મં સમ્મુખા મેત્તં કાયકમ્મં નામ. ઉભયેહિપિ દુન્નિક્ખિત્તાનં દારુભણ્ડાદીનં તેસુ અવમઞ્ઞં અકત્વા અત્તના દુન્નિક્ખિત્તાનં વિય પટિસામનં પરમ્મુખા મેત્તં કાયકમ્મં નામ. દેવત્થેરો તિસ્સત્થેરોતિ એવં પગ્ગય્હ વચનં સમ્મુખા મેત્તં વચીકમ્મં નામ. વિહારે અસન્તં પન પરિપુચ્છન્તસ્સ, કુહિં અમ્હાકં દેવત્થેરો, અમ્હાકં તિસ્સત્થેરો કદા નુ ખો આગમિસ્સતીતિ એવં મમાયનવચનં પરમ્મુખા મેત્તં વચીકમ્મં નામ. મેત્તાસિનેહસિનિદ્ધાનિ પન નયનાનિ ઉમ્મીલેત્વા સુપ્પસન્નેન મુખેન ઓલોકનં સમ્મુખા મેત્તં મનોકમ્મં નામ. દેવત્થેરો, તિસ્સત્થેરો અરોગો હોતુ અપ્પાબાધોતિ સમન્નાહરણં પરમ્મુખા મેત્તં મનોકમ્મં નામ.

    Āvi ceva raho cāti sammukhā ca parammukhā ca. Tattha navakānaṃ cīvarakammādīsu sahāyabhāvūpagamanaṃ sammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Therānaṃ pana pādadhovanavandanabījanadānādibhedampi sabbaṃ sāmīcikammaṃ sammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Ubhayehipi dunnikkhittānaṃ dārubhaṇḍādīnaṃ tesu avamaññaṃ akatvā attanā dunnikkhittānaṃ viya paṭisāmanaṃ parammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Devatthero tissattheroti evaṃ paggayha vacanaṃ sammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma. Vihāre asantaṃ pana paripucchantassa, kuhiṃ amhākaṃ devatthero, amhākaṃ tissatthero kadā nu kho āgamissatīti evaṃ mamāyanavacanaṃ parammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma. Mettāsinehasiniddhāni pana nayanāni ummīletvā suppasannena mukhena olokanaṃ sammukhā mettaṃ manokammaṃ nāma. Devatthero, tissatthero arogo hotu appābādhoti samannāharaṇaṃ parammukhā mettaṃ manokammaṃ nāma.

    લાભાતિ ચીવરાદયો લદ્ધપચ્ચયા. ધમ્મિકાતિ કુહનાદિભેદં મિચ્છાજીવં વજ્જેત્વા ધમ્મેન સમેન ભિક્ખાચરિયવત્તેન ઉપ્પન્ના. અન્તમસો પત્તપરિયાપન્નમત્તમ્પીતિ પચ્છિમકોટિયા પત્તે પરિયાપન્નં પત્તસ્સ અન્તોગતં દ્વત્તિકટચ્છુભિક્ખામત્તમ્પિ. અપ્પટિવિભત્તભોગીતિ એત્થ દ્વે પટિવિભત્તાનિ નામ આમિસપટિવિભત્તં પુગ્ગલપટિવિભત્તઞ્ચ. તત્થ, ‘‘એત્તકં દસ્સામિ, એત્તકં ન દસ્સામી’’તિ એવં ચિત્તેન વિભજનં આમિસપટિવિભત્તં નામ. ‘‘અસુકસ્સ દસ્સામિ, અસુકસ્સ ન દસ્સામી’’તિ એવં ચિત્તેન વિભજનં પન પુગ્ગલપટિવિભત્તં નામ. તદુભયમ્પિ અકત્વા યો અપ્પટિવિભત્તં ભુઞ્જતિ, અયં અપ્પટિવિભત્તભોગી નામ.

    Lābhāti cīvarādayo laddhapaccayā. Dhammikāti kuhanādibhedaṃ micchājīvaṃ vajjetvā dhammena samena bhikkhācariyavattena uppannā. Antamaso pattapariyāpannamattampīti pacchimakoṭiyā patte pariyāpannaṃ pattassa antogataṃ dvattikaṭacchubhikkhāmattampi. Appaṭivibhattabhogīti ettha dve paṭivibhattāni nāma āmisapaṭivibhattaṃ puggalapaṭivibhattañca. Tattha, ‘‘ettakaṃ dassāmi, ettakaṃ na dassāmī’’ti evaṃ cittena vibhajanaṃ āmisapaṭivibhattaṃ nāma. ‘‘Asukassa dassāmi, asukassa na dassāmī’’ti evaṃ cittena vibhajanaṃ pana puggalapaṭivibhattaṃ nāma. Tadubhayampi akatvā yo appaṭivibhattaṃ bhuñjati, ayaṃ appaṭivibhattabhogī nāma.

    સીલવન્તેહિ સબ્રહ્મચારીહિ સાધારણભોગીતિ એત્થ સાધારણભોગિનો ઇદં લક્ખણં, યં યં પણીતં લબ્ભતિ, તં તં નેવ લાભેન લાભં જિગીસનામુખેન ગિહીનં દેતિ, ન અત્તના પરિભુઞ્જતિ; પટિગ્ગણ્હન્તોવ સઙ્ઘેન સાધારણં હોતૂતિ ગહેત્વા ગણ્ડિં પહરિત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બં સઙ્ઘસન્તકં વિય પસ્સતિ. ઇદં પન સારણીયધમ્મં કો પૂરેતિ, કો ન પૂરેતીતિ? દુસ્સીલો તાવ ન પૂરેતિ. ન હિ તસ્સ સન્તકં સીલવન્તા ગણ્હન્તિ. પરિસુદ્ધસીલો પન વત્તં અખણ્ડેન્તો પૂરેતિ.

    Sīlavantehisabrahmacārīhi sādhāraṇabhogīti ettha sādhāraṇabhogino idaṃ lakkhaṇaṃ, yaṃ yaṃ paṇītaṃ labbhati, taṃ taṃ neva lābhena lābhaṃ jigīsanāmukhena gihīnaṃ deti, na attanā paribhuñjati; paṭiggaṇhantova saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti gahetvā gaṇḍiṃ paharitvā paribhuñjitabbaṃ saṅghasantakaṃ viya passati. Idaṃ pana sāraṇīyadhammaṃ ko pūreti, ko na pūretīti? Dussīlo tāva na pūreti. Na hi tassa santakaṃ sīlavantā gaṇhanti. Parisuddhasīlo pana vattaṃ akhaṇḍento pūreti.

    તત્રિદં વત્તં – યો હિ ઓદિસ્સકં કત્વા માતુ વા પિતુ વા આચરિયુપજ્ઝાયાદીનં વા દેતિ, સો દાતબ્બં દેતિ, સારણીયધમ્મો પનસ્સ ન હોતિ, પલિબોધજગ્ગનં નામ હોતિ. સારણીયધમ્મો હિ મુત્તપલિબોધસ્સેવ વટ્ટતિ, તેન પન ઓદિસ્સકં દેન્તેન ગિલાનગિલાનુપટ્ઠાકઆગન્તુકગમિકાનઞ્ચેવ નવપબ્બજિતસ્સ ચ સઙ્ઘાટિપત્તગ્ગહણં અજાનન્તસ્સ દાતબ્બં. એતેસં દત્વા અવસેસં થેરાસનતો પટ્ઠાય થોકં થોકં અદત્વા યો યત્તકં ગણ્હાતિ, તસ્સ તત્તકં દાતબ્બં. અવસિટ્ઠે અસતિ પુન પિણ્ડાય ચરિત્વા થેરાસનતો પટ્ઠાય યં યં પણીતં, તં તં દત્વા સેસં પરિભુઞ્જિતબ્બં, ‘‘સીલવન્તેહી’’તિ વચનતો દુસ્સીલસ્સ અદાતુમ્પિ વટ્ટતિ.

    Tatridaṃ vattaṃ – yo hi odissakaṃ katvā mātu vā pitu vā ācariyupajjhāyādīnaṃ vā deti, so dātabbaṃ deti, sāraṇīyadhammo panassa na hoti, palibodhajagganaṃ nāma hoti. Sāraṇīyadhammo hi muttapalibodhasseva vaṭṭati, tena pana odissakaṃ dentena gilānagilānupaṭṭhākaāgantukagamikānañceva navapabbajitassa ca saṅghāṭipattaggahaṇaṃ ajānantassa dātabbaṃ. Etesaṃ datvā avasesaṃ therāsanato paṭṭhāya thokaṃ thokaṃ adatvā yo yattakaṃ gaṇhāti, tassa tattakaṃ dātabbaṃ. Avasiṭṭhe asati puna piṇḍāya caritvā therāsanato paṭṭhāya yaṃ yaṃ paṇītaṃ, taṃ taṃ datvā sesaṃ paribhuñjitabbaṃ, ‘‘sīlavantehī’’ti vacanato dussīlassa adātumpi vaṭṭati.

    અયં પન સારણીયધમ્મો સુસિક્ખિતાય પરિસાય સુપૂરો હોતિ, નો અસિક્ખિતાય પરિસાય. સુસિક્ખિતાય હિ પરિસાય યો અઞ્ઞતો લભતિ, સો ન ગણ્હાતિ, અઞ્ઞતો અલભન્તોપિ પમાણયુત્તમેવ ગણ્હાતિ, ન અતિરેકં. અયઞ્ચ પન સારણીયધમ્મો એવં પુનપ્પુનં પિણ્ડાય ચરિત્વા લદ્ધં લદ્ધં દેન્તસ્સાપિ દ્વાદસહિ વસ્સેહિ પૂરતિ, ન તતો ઓરં. સચે હિ દ્વાદસમેપિ વસ્સે સારણીયધમ્મપૂરકો પિણ્ડપાતપૂરં પત્તં આસનસાલાયં ઠપેત્વા નહાયિતું ગચ્છતિ, સઙ્ઘત્થેરો ચ કસ્સેસો પત્તોતિ? સારણીયધમ્મપૂરકસ્સાતિ વુત્તે – ‘‘આહરથ ન’’ન્તિ સબ્બં પિણ્ડપાતં વિચારેત્વા ભુઞ્જિત્વા ચ રિત્તપત્તં ઠપેતિ. અથ સો ભિક્ખુ રિત્તપત્તં દિસ્વા, ‘‘મય્હં અસેસેત્વાવ પરિભુઞ્જિંસૂ’’તિ દોમનસ્સં ઉપ્પાદેતિ, સારણીયધમ્મો ભિજ્જતિ, પુન દ્વાદસ વસ્સાનિ પૂરેતબ્બો હોતિ, તિત્થિયપરિવાસસદિસો હેસ. સકિં ખણ્ડે જાતે પુન પૂરેતબ્બોવ. યો પન, ‘‘લાભા વત મે, સુલદ્ધં વત મે, યસ્સ મે પત્તગતં અનાપુચ્છાવ સબ્રહ્મચારી પરિભુઞ્જન્તી’’તિ સોમનસ્સં જનેતિ, તસ્સ પુણ્ણો નામ હોતિ.

    Ayaṃ pana sāraṇīyadhammo susikkhitāya parisāya supūro hoti, no asikkhitāya parisāya. Susikkhitāya hi parisāya yo aññato labhati, so na gaṇhāti, aññato alabhantopi pamāṇayuttameva gaṇhāti, na atirekaṃ. Ayañca pana sāraṇīyadhammo evaṃ punappunaṃ piṇḍāya caritvā laddhaṃ laddhaṃ dentassāpi dvādasahi vassehi pūrati, na tato oraṃ. Sace hi dvādasamepi vasse sāraṇīyadhammapūrako piṇḍapātapūraṃ pattaṃ āsanasālāyaṃ ṭhapetvā nahāyituṃ gacchati, saṅghatthero ca kasseso pattoti? Sāraṇīyadhammapūrakassāti vutte – ‘‘āharatha na’’nti sabbaṃ piṇḍapātaṃ vicāretvā bhuñjitvā ca rittapattaṃ ṭhapeti. Atha so bhikkhu rittapattaṃ disvā, ‘‘mayhaṃ asesetvāva paribhuñjiṃsū’’ti domanassaṃ uppādeti, sāraṇīyadhammo bhijjati, puna dvādasa vassāni pūretabbo hoti, titthiyaparivāsasadiso hesa. Sakiṃ khaṇḍe jāte puna pūretabbova. Yo pana, ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me pattagataṃ anāpucchāva sabrahmacārī paribhuñjantī’’ti somanassaṃ janeti, tassa puṇṇo nāma hoti.

    એવં પૂરિતસારણીયધમ્મસ્સ પન નેવ ઇસ્સા, ન મચ્છરિયં હોતિ, સો મનુસ્સાનં પિયો હોતિ, સુલભપચ્ચયો; પત્તગતમસ્સ દીયમાનમ્પિ ન ખીયતિ, ભાજનીયભણ્ડટ્ઠાને અગ્ગભણ્ડં લભતિ, ભયે વા છાતકે વા સમ્પત્તે દેવતા ઉસ્સુક્કં આપજ્જન્તિ.

    Evaṃ pūritasāraṇīyadhammassa pana neva issā, na macchariyaṃ hoti, so manussānaṃ piyo hoti, sulabhapaccayo; pattagatamassa dīyamānampi na khīyati, bhājanīyabhaṇḍaṭṭhāne aggabhaṇḍaṃ labhati, bhaye vā chātake vā sampatte devatā ussukkaṃ āpajjanti.

    તત્રિમાનિ વત્થૂનિ – લેણગિરિવાસી તિસ્સત્થેરો કિર મહાગિરિગામં ઉપનિસ્સાય વસતિ. પઞ્ઞાસ મહાથેરા નાગદીપં ચેતિયવન્દનત્થાય ગચ્છન્તા ગિરિગામે પિણ્ડાય ચરિત્વા કિઞ્ચિ અલદ્ધા નિક્ખમિંસુ. થેરો પવિસન્તો તે દિસ્વા પુચ્છિ – ‘‘લદ્ધં, ભન્તે’’તિ? વિચરિમ્હા, આવુસોતિ. સો અલદ્ધભાવં ઞત્વા આહ – ‘‘યાવાહં, ભન્તે, આગચ્છામિ, તાવ ઇધેવ હોથા’’તિ. મયં, આવુસો, પઞ્ઞાસ જના પત્તતેમનમત્તમ્પિ ન લભિમ્હાતિ. નેવાસિકા નામ, ભન્તે, પટિબલા હોન્તિ, અલભન્તાપિ ભિક્ખાચારમગ્ગસભાવં જાનન્તીતિ. થેરા આગમિંસુ. થેરો ગામં પાવિસિ. ધુરગેહેયેવ મહાઉપાસિકા ખીરભત્તં સજ્જેત્વા થેરં ઓલોકયમાના ઠિતા થેરસ્સ દ્વારં સમ્પત્તસ્સેવ પત્તં પૂરેત્વા અદાસિ. સો તં આદાય થેરાનં સન્તિકં ગન્ત્વા, ‘‘ગણ્હથ, ભન્તે’’તિ સઙ્ઘત્થેરમાહ. થેરો, ‘‘અમ્હેહિ એત્તકેહિ કિઞ્ચિ ન લદ્ધં, અયં સીઘમેવ ગહેત્વા આગતો, કિં નુ ખો’’તિ સેસાનં મુખં ઓલોકેસિ. થેરો ઓલોકનાકારેનેવ ઞત્વા – ‘‘ધમ્મેન સમેન લદ્ધપિણ્ડપાતો, નિક્કુક્કુચ્ચા ગણ્હથ ભન્તે’’તિઆદિતો પટ્ઠાય સબ્બેસં યાવદત્થં દત્વા અત્તનાપિ યાવદત્થં ભુઞ્જિ.

    Tatrimāni vatthūni – leṇagirivāsī tissatthero kira mahāgirigāmaṃ upanissāya vasati. Paññāsa mahātherā nāgadīpaṃ cetiyavandanatthāya gacchantā girigāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā nikkhamiṃsu. Thero pavisanto te disvā pucchi – ‘‘laddhaṃ, bhante’’ti? Vicarimhā, āvusoti. So aladdhabhāvaṃ ñatvā āha – ‘‘yāvāhaṃ, bhante, āgacchāmi, tāva idheva hothā’’ti. Mayaṃ, āvuso, paññāsa janā pattatemanamattampi na labhimhāti. Nevāsikā nāma, bhante, paṭibalā honti, alabhantāpi bhikkhācāramaggasabhāvaṃ jānantīti. Therā āgamiṃsu. Thero gāmaṃ pāvisi. Dhurageheyeva mahāupāsikā khīrabhattaṃ sajjetvā theraṃ olokayamānā ṭhitā therassa dvāraṃ sampattasseva pattaṃ pūretvā adāsi. So taṃ ādāya therānaṃ santikaṃ gantvā, ‘‘gaṇhatha, bhante’’ti saṅghattheramāha. Thero, ‘‘amhehi ettakehi kiñci na laddhaṃ, ayaṃ sīghameva gahetvā āgato, kiṃ nu kho’’ti sesānaṃ mukhaṃ olokesi. Thero olokanākāreneva ñatvā – ‘‘dhammena samena laddhapiṇḍapāto, nikkukkuccā gaṇhatha bhante’’tiādito paṭṭhāya sabbesaṃ yāvadatthaṃ datvā attanāpi yāvadatthaṃ bhuñji.

    અથ નં ભત્તકિચ્ચાવસાને થેરા પુચ્છિંસુ – ‘‘કદા, આવુસો, લોકુત્તરધમ્મં પટિવિજ્ઝી’’તિ? નત્થિ મે, ભન્તે, લોકુત્તરધમ્મોતિ. ઝાનલાભીસિ, આવુસોતિ? એતમ્પિ મે, ભન્તે, નત્થીતિ. નનુ, આવુસો, પાટિહારિયન્તિ? સારણીયધમ્મો મે, ભન્તે, પૂરિતો, તસ્સ મે ધમ્મસ્સ પૂરિતકાલતો પટ્ઠાય સચેપિ ભિક્ખુસતસહસ્સં હોતિ, પત્તગતં ન ખીયતીતિ. સાધુ સાધુ, સપ્પુરિસ, અનુચ્છવિકમિદં તુય્હન્તિ. ઇદં તાવ પત્તગતં ન ખીયતીતિ એત્થ વત્થુ.

    Atha naṃ bhattakiccāvasāne therā pucchiṃsu – ‘‘kadā, āvuso, lokuttaradhammaṃ paṭivijjhī’’ti? Natthi me, bhante, lokuttaradhammoti. Jhānalābhīsi, āvusoti? Etampi me, bhante, natthīti. Nanu, āvuso, pāṭihāriyanti? Sāraṇīyadhammo me, bhante, pūrito, tassa me dhammassa pūritakālato paṭṭhāya sacepi bhikkhusatasahassaṃ hoti, pattagataṃ na khīyatīti. Sādhu sādhu, sappurisa, anucchavikamidaṃ tuyhanti. Idaṃ tāva pattagataṃ na khīyatīti ettha vatthu.

    અયમેવ પન થેરો ચેતિયપબ્બતે ગિરિભણ્ડમહાપૂજાય દાનટ્ઠાનં ગન્ત્વા, ‘‘ઇમસ્મિં ઠાને કિં વરભણ્ડ’’ન્તિ પુચ્છતિ. દ્વે સાટકા, ભન્તેતિ. એતે મય્હં પાપુણિસ્સન્તીતિ. તં સુત્વા અમચ્ચો રઞ્ઞો આરોચેસિ – ‘‘એકો દહરો એવં વદતી’’તિ. ‘‘દહરસ્સેવં ચિત્તં, મહાથેરાનં પન સુખુમસાટકા વટ્ટન્તી’’તિ વત્વા, ‘‘મહાથેરાનં દસ્સામી’’તિ ઠપેસિ. તસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘે પટિપાટિયા ઠિતે દેન્તસ્સ મત્થકે ઠપિતાપિ તે સાટકા હત્થં નારોહન્તિ, અઞ્ઞેવ આરોહન્તિ. દહરસ્સ દાનકાલે પન હત્થં આરુળ્હા. સો તસ્સ હત્થે ઠપેત્વા અમચ્ચસ્સ મુખં ઓલોકેત્વા દહરં નિસીદાપેત્વા દાનં દત્વા સઙ્ઘં વિસ્સજ્જેત્વા દહરસ્સ સન્તિકે નિસીદિત્વા, ‘‘કદા, ભન્તે, ઇમં ધમ્મં પટિવિજ્ઝિત્થા’’તિ આહ. સો પરિયાયેનપિ અસન્તં અવદન્તો, ‘‘નત્થિ મય્હં, મહારાજ, લોકુત્તરધમ્મો’’તિ આહ. નનુ, ભન્તે, પુબ્બેવ અવચુત્થાતિ? આમ, મહારાજ, સારણીયધમ્મપૂરકો અહં, તસ્સ મે ધમ્મસ્સ પૂરિતકાલતો પટ્ઠાય ભાજનીયભણ્ડટ્ઠાને અગ્ગભણ્ડં પાપુણાતીતિ. સાધુ સાધુ, ભન્તે, અનુચ્છવિકમિદં તુમ્હાકન્તિ વન્દિત્વા પક્કામિ. ઇદં ભાજનીયભણ્ડટ્ઠાને અગ્ગભણ્ડં પાપુણાતીતિ એત્થ વત્થુ.

    Ayameva pana thero cetiyapabbate giribhaṇḍamahāpūjāya dānaṭṭhānaṃ gantvā, ‘‘imasmiṃ ṭhāne kiṃ varabhaṇḍa’’nti pucchati. Dve sāṭakā, bhanteti. Ete mayhaṃ pāpuṇissantīti. Taṃ sutvā amacco rañño ārocesi – ‘‘eko daharo evaṃ vadatī’’ti. ‘‘Daharassevaṃ cittaṃ, mahātherānaṃ pana sukhumasāṭakā vaṭṭantī’’ti vatvā, ‘‘mahātherānaṃ dassāmī’’ti ṭhapesi. Tassa bhikkhusaṅghe paṭipāṭiyā ṭhite dentassa matthake ṭhapitāpi te sāṭakā hatthaṃ nārohanti, aññeva ārohanti. Daharassa dānakāle pana hatthaṃ āruḷhā. So tassa hatthe ṭhapetvā amaccassa mukhaṃ oloketvā daharaṃ nisīdāpetvā dānaṃ datvā saṅghaṃ vissajjetvā daharassa santike nisīditvā, ‘‘kadā, bhante, imaṃ dhammaṃ paṭivijjhitthā’’ti āha. So pariyāyenapi asantaṃ avadanto, ‘‘natthi mayhaṃ, mahārāja, lokuttaradhammo’’ti āha. Nanu, bhante, pubbeva avacutthāti? Āma, mahārāja, sāraṇīyadhammapūrako ahaṃ, tassa me dhammassa pūritakālato paṭṭhāya bhājanīyabhaṇḍaṭṭhāne aggabhaṇḍaṃ pāpuṇātīti. Sādhu sādhu, bhante, anucchavikamidaṃ tumhākanti vanditvā pakkāmi. Idaṃ bhājanīyabhaṇḍaṭṭhāne aggabhaṇḍaṃ pāpuṇātīti ettha vatthu.

    બ્રાહ્મણતિસ્સભયે પન ભાતરગામવાસિનો નાગત્થેરિયા અનારોચેત્વાવ પલાયિંસુ. થેરી પચ્ચૂસકાલે, ‘‘અતિવિય અપ્પનિગ્ઘોસો ગામો, ઉપધારેથ તાવા’’તિ દહરભિક્ખુનિયો આહ. તા ગન્ત્વા સબ્બેસં ગતભાવં ઞત્વા આગમ્મ થેરિયા આરોચેસું. સા સુત્વા, ‘‘મા તુમ્હે તેસં ગતભાવં ચિન્તયિત્થ, અત્તનો ઉદ્દેસપરિપુચ્છાયોનિસોમનસિકારેસુયેવ યોગં કરોથા’’તિ વત્વા ભિક્ખાચારવેલાય પારુપિત્વા અત્તદ્વાદસમા ગામદ્વારે નિગ્રોધરુક્ખમૂલે અટ્ઠાસિ. રુક્ખે અધિવત્થા દેવતા દ્વાદસન્નમ્પિ ભિક્ખુનીનં પિણ્ડપાતં દત્વા, ‘‘અય્યે, અઞ્ઞત્થ મા ગચ્છથ, નિચ્ચં ઇધેવ એથા’’તિ આહ. થેરિયા પન કનિટ્ઠભાતા નાગત્થેરો નામ અત્થિ. સો, ‘‘મહન્તં ભયં, ન સક્કા ઇધ યાપેતું, પરતીરં ગમિસ્સામાતિ અત્તદ્વાદસમોવ અત્તનો વસનટ્ઠાના નિક્ખન્તો થેરિં દિસ્વા ગમિસ્સામી’’તિ ભાતરગામં આગતો. થેરી, ‘‘થેરા આગતા’’તિ સુત્વા તેસં સન્તિકં ગન્ત્વા, કિં અય્યાતિ પુચ્છિ. સો તં પવત્તિં આચિક્ખિ. સા, ‘‘અજ્જ એકદિવસં વિહારેયેવ વસિત્વા સ્વેવ ગમિસ્સથા’’તિ આહ. થેરા વિહારં અગમંસુ.

    Brāhmaṇatissabhaye pana bhātaragāmavāsino nāgattheriyā anārocetvāva palāyiṃsu. Therī paccūsakāle, ‘‘ativiya appanigghoso gāmo, upadhāretha tāvā’’ti daharabhikkhuniyo āha. Tā gantvā sabbesaṃ gatabhāvaṃ ñatvā āgamma theriyā ārocesuṃ. Sā sutvā, ‘‘mā tumhe tesaṃ gatabhāvaṃ cintayittha, attano uddesaparipucchāyonisomanasikāresuyeva yogaṃ karothā’’ti vatvā bhikkhācāravelāya pārupitvā attadvādasamā gāmadvāre nigrodharukkhamūle aṭṭhāsi. Rukkhe adhivatthā devatā dvādasannampi bhikkhunīnaṃ piṇḍapātaṃ datvā, ‘‘ayye, aññattha mā gacchatha, niccaṃ idheva ethā’’ti āha. Theriyā pana kaniṭṭhabhātā nāgatthero nāma atthi. So, ‘‘mahantaṃ bhayaṃ, na sakkā idha yāpetuṃ, paratīraṃ gamissāmāti attadvādasamova attano vasanaṭṭhānā nikkhanto theriṃ disvā gamissāmī’’ti bhātaragāmaṃ āgato. Therī, ‘‘therā āgatā’’ti sutvā tesaṃ santikaṃ gantvā, kiṃ ayyāti pucchi. So taṃ pavattiṃ ācikkhi. Sā, ‘‘ajja ekadivasaṃ vihāreyeva vasitvā sveva gamissathā’’ti āha. Therā vihāraṃ agamaṃsu.

    થેરી પુનદિવસે રુક્ખમૂલે પિણ્ડાય ચરિત્વા થેરં ઉપસઙ્કમિત્વા, ‘‘ઇમં પિણ્ડપાતં પરિભુઞ્જથા’’તિ આહ. થેરો, ‘‘વટ્ટિસ્સતિ થેરી’’તિ વત્વા તુણ્હી અટ્ઠાસિ. ધમ્મિકો તાતા પિણ્ડપાતો કુક્કુચ્ચં અકત્વા પરિભુઞ્જથાતિ. વટ્ટિસ્સતિ થેરીતિ. સા પત્તં ગહેત્વા આકાસે ખિપિ, પત્તો આકાસે અટ્ઠાસિ. થેરો, ‘‘સત્તતાલમત્તે ઠિતમ્પિ ભિક્ખુનીભત્તમેવ, થેરીતિ વત્વા ભયં નામ સબ્બકાલં ન હોતિ, ભયે વૂપસન્તે અરિયવંસં કથયમાનો, ‘ભો પિણ્ડપાતિક ભિક્ખુનીભત્તં ભુઞ્જિત્વા વીતિનામયિત્થા’તિ ચિત્તેન અનુવદિયમાનો સન્થમ્ભેતું ન સક્ખિસ્સામિ, અપ્પમત્તા હોથ થેરિયો’’તિ મગ્ગં આરુહિ.

    Therī punadivase rukkhamūle piṇḍāya caritvā theraṃ upasaṅkamitvā, ‘‘imaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjathā’’ti āha. Thero, ‘‘vaṭṭissati therī’’ti vatvā tuṇhī aṭṭhāsi. Dhammiko tātā piṇḍapāto kukkuccaṃ akatvā paribhuñjathāti. Vaṭṭissati therīti. Sā pattaṃ gahetvā ākāse khipi, patto ākāse aṭṭhāsi. Thero, ‘‘sattatālamatte ṭhitampi bhikkhunībhattameva, therīti vatvā bhayaṃ nāma sabbakālaṃ na hoti, bhaye vūpasante ariyavaṃsaṃ kathayamāno, ‘bho piṇḍapātika bhikkhunībhattaṃ bhuñjitvā vītināmayitthā’ti cittena anuvadiyamāno santhambhetuṃ na sakkhissāmi, appamattā hotha theriyo’’ti maggaṃ āruhi.

    રુક્ખદેવતાપિ, ‘‘સચે થેરો થેરિયા હત્થતો પિણ્ડપાતં પરિભુઞ્જિસ્સતિ, ન નં નિવત્તેસ્સામિ, સચે પન ન પરિભુઞ્જિસ્સતિ, નિવત્તેસ્સામી’’તિ ચિન્તયમાના ઠત્વા થેરસ્સ ગમનં દિસ્વા રુક્ખા ઓરુય્હ પત્તં, ભન્તે, દેથાતિ પત્તં ગહેત્વા થેરં રુક્ખમૂલંયેવ આનેત્વા આસનં પઞ્ઞાપેત્વા પિણ્ડપાતં દત્વા કતભત્તકિચ્ચં પટિઞ્ઞં કારેત્વા દ્વાદસ ભિક્ખુનિયો, દ્વાદસ ચ ભિક્ખૂ સત્ત વસ્સાનિ ઉપટ્ઠહિ. ઇદં દેવતા ઉસ્સુક્કં આપજ્જન્તીતિ એત્થ વત્થુ, તત્ર હિ થેરી સારણીયધમ્મપૂરિકા અહોસિ.

    Rukkhadevatāpi, ‘‘sace thero theriyā hatthato piṇḍapātaṃ paribhuñjissati, na naṃ nivattessāmi, sace pana na paribhuñjissati, nivattessāmī’’ti cintayamānā ṭhatvā therassa gamanaṃ disvā rukkhā oruyha pattaṃ, bhante, dethāti pattaṃ gahetvā theraṃ rukkhamūlaṃyeva ānetvā āsanaṃ paññāpetvā piṇḍapātaṃ datvā katabhattakiccaṃ paṭiññaṃ kāretvā dvādasa bhikkhuniyo, dvādasa ca bhikkhū satta vassāni upaṭṭhahi. Idaṃ devatā ussukkaṃ āpajjantīti ettha vatthu, tatra hi therī sāraṇīyadhammapūrikā ahosi.

    અખણ્ડાનીતિઆદીસુ યસ્સ સત્તસુ આપત્તિક્ખન્ધેસુ આદિમ્હિ વા અન્તે વા સિક્ખાપદં ભિન્નં હોતિ, તસ્સ સીલં પરિયન્તે છિન્નસાટકો વિય ખણ્ડં નામ. યસ્સ પન વેમજ્ઝે ભિન્નં, તસ્સ મજ્ઝે છિદ્દસાટકો વિય છિદ્દં નામ હોતિ. યસ્સ પન પટિપાટિયા દ્વે તીણિ ભિન્નાનિ, તસ્સ પિટ્ઠિયં વા કુચ્છિયં વા ઉટ્ઠિતેન વિસભાગવણ્ણેન કાળરત્તાદીનં અઞ્ઞતરવણ્ણા ગાવી વિય સબલં નામ હોતિ. યસ્સ પન અન્તરન્તરા ભિન્નાનિ, તસ્સ અન્તરન્તરા વિસભાગબિન્દુચિત્રા ગાવી વિય કમ્માસં નામ હોતિ. યસ્સ પન સબ્બેન સબ્બં અભિન્નાનિ, તસ્સ તાનિ સીલાનિ અખણ્ડાનિ અચ્છિદ્દાનિ અસબલાનિ અકમ્માસાનિ નામ હોન્તિ. તાનિ પનેતાનિ તણ્હાદાસબ્યતો મોચેત્વા ભુજિસ્સભાવકરણતો ભુજિસ્સાનિ. બુદ્ધાદીહિ વિઞ્ઞૂહિ પસત્થત્તા વિઞ્ઞુપ્પસત્થાનિ. તણ્હાદિટ્ઠીહિ અપરામટ્ઠત્તા, ‘‘ઇદં નામ ત્વં આપન્નપુબ્બો’’તિ કેનચિ પરામટ્ઠું અસક્કુણેય્યત્તા ચ અપરામટ્ઠાનિ. ઉપચારસમાધિં વા અપ્પનાસમાધિં વા સંવત્તયન્તીતિ સમાધિસંવત્તનિકાનીતિ વુચ્ચન્તિ. સીલસામઞ્ઞગતો વિહરતીતિ તેસુ તેસુ દિસાભાગેસુ વિહરન્તેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં સમાનભાવૂપગતસીલો વિહરતિ . સોતાપન્નાદીનઞ્હિ સીલં સમુદ્દન્તરેપિ દેવલોકેપિ વસન્તાનં અઞ્ઞેસં સોતાપન્નાદીનં સીલેન સમાનમેવ હોતિ, નત્થિ મગ્ગસીલે નાનત્તં, તં સન્ધાયેતં વુત્તં.

    Akhaṇḍānītiādīsu yassa sattasu āpattikkhandhesu ādimhi vā ante vā sikkhāpadaṃ bhinnaṃ hoti, tassa sīlaṃ pariyante chinnasāṭako viya khaṇḍaṃ nāma. Yassa pana vemajjhe bhinnaṃ, tassa majjhe chiddasāṭako viya chiddaṃ nāma hoti. Yassa pana paṭipāṭiyā dve tīṇi bhinnāni, tassa piṭṭhiyaṃ vā kucchiyaṃ vā uṭṭhitena visabhāgavaṇṇena kāḷarattādīnaṃ aññataravaṇṇā gāvī viya sabalaṃ nāma hoti. Yassa pana antarantarā bhinnāni, tassa antarantarā visabhāgabinducitrā gāvī viya kammāsaṃ nāma hoti. Yassa pana sabbena sabbaṃ abhinnāni, tassa tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni nāma honti. Tāni panetāni taṇhādāsabyato mocetvā bhujissabhāvakaraṇato bhujissāni. Buddhādīhi viññūhi pasatthattā viññuppasatthāni. Taṇhādiṭṭhīhi aparāmaṭṭhattā, ‘‘idaṃ nāma tvaṃ āpannapubbo’’ti kenaci parāmaṭṭhuṃ asakkuṇeyyattā ca aparāmaṭṭhāni. Upacārasamādhiṃ vā appanāsamādhiṃ vā saṃvattayantīti samādhisaṃvattanikānīti vuccanti. Sīlasāmaññagatoviharatīti tesu tesu disābhāgesu viharantehi bhikkhūhi saddhiṃ samānabhāvūpagatasīlo viharati . Sotāpannādīnañhi sīlaṃ samuddantarepi devalokepi vasantānaṃ aññesaṃ sotāpannādīnaṃ sīlena samānameva hoti, natthi maggasīle nānattaṃ, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.

    યાયં દિટ્ઠીતિ મગ્ગસમ્પયુત્તા સમ્માદિટ્ઠિ. અરિયાતિ નિદ્દોસા. નિય્યાતીતિ નિય્યાનિકા. તક્કરસ્સાતિ યો તથાકારી હોતિ. દુક્ખક્ખયાયાતિ સબ્બદુક્ખક્ખયત્થં. દિટ્ઠિસામઞ્ઞગતોતિ સમાનદિટ્ઠિભાવં ઉપગતો હુત્વા વિહરતિ. અગ્ગન્તિ જેટ્ઠકં. સબ્બગોપાનસિયો સઙ્ગણ્હાતીતિ સઙ્ગાહિકં. સબ્બગોપાનસીનં સઙ્ઘાટં કરોતીતિ સઙ્ઘાટનિકં. સઙ્ઘાટનિયન્તિ અત્થો. યદિદં કૂટન્તિ યમેતં કૂટાગારકણ્ણિકાસઙ્ખાતં કૂટં નામ. પઞ્ચભૂમિકાદિપાસાદા હિ કૂટબદ્ધાવ તિટ્ઠન્તિ. યસ્મિં પતિતે મત્તિકં આદિં કત્વા સબ્બે પતન્તિ. તસ્મા એવમાહ. એવમેવ ખોતિ યથા કૂટં કૂટાગારસ્સ, એવં ઇમેસમ્પિ સારણીયધમ્માનં યા અયં અરિયા દિટ્ઠિ, સા અગ્ગા ચ સઙ્ગાહિકા ચ સઙ્ઘાટનિયા ચાતિ દટ્ઠબ્બા.

    Yāyaṃ diṭṭhīti maggasampayuttā sammādiṭṭhi. Ariyāti niddosā. Niyyātīti niyyānikā. Takkarassāti yo tathākārī hoti. Dukkhakkhayāyāti sabbadukkhakkhayatthaṃ. Diṭṭhisāmaññagatoti samānadiṭṭhibhāvaṃ upagato hutvā viharati. Agganti jeṭṭhakaṃ. Sabbagopānasiyo saṅgaṇhātīti saṅgāhikaṃ. Sabbagopānasīnaṃ saṅghāṭaṃ karotīti saṅghāṭanikaṃ. Saṅghāṭaniyanti attho. Yadidaṃ kūṭanti yametaṃ kūṭāgārakaṇṇikāsaṅkhātaṃ kūṭaṃ nāma. Pañcabhūmikādipāsādā hi kūṭabaddhāva tiṭṭhanti. Yasmiṃ patite mattikaṃ ādiṃ katvā sabbe patanti. Tasmā evamāha. Evameva khoti yathā kūṭaṃ kūṭāgārassa, evaṃ imesampi sāraṇīyadhammānaṃ yā ayaṃ ariyā diṭṭhi, sā aggā ca saṅgāhikā ca saṅghāṭaniyā cāti daṭṭhabbā.

    ૪૯૩. કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, યાયં દિટ્ઠીતિ એત્થ, ભિક્ખવે, યાયં સોતાપત્તિમગ્ગદિટ્ઠિ અરિયા નિય્યાનિકા નિય્યાતિ તક્કરસ્સ સમ્મા દુક્ખક્ખયાયાતિ વુત્તા, સા કથં કેન કારણેન નિય્યાતીતિ અત્થો. પરિયુટ્ઠિતચિત્તોવ હોતીતિ એત્તાવતાપિ પરિયુટ્ઠિતચિત્તોયેવ નામ હોતીતિ અત્થો. એસ નયો સબ્બત્થ. સુપ્પણિહિતં મે માનસન્તિ મય્હં ચિત્તં સુટ્ઠુ ઠપિતં. સચ્ચાનં બોધાયાતિ ચતુન્નં સચ્ચાનં બોધત્થાય. અરિયન્તિઆદીસુ તં ઞાણં યસ્મા અરિયાનં હોતિ, ન પુથુજ્જનાનં, તસ્મા અરિયન્તિ વુત્તં. યેસં પન લોકુત્તરધમ્મોપિ અત્થિ, તેસંયેવ હોતિ, ન અઞ્ઞેસં, તસ્મા લોકુત્તરન્તિ વુત્તં. પુથુજ્જનાનં પન અભાવતો અસાધારણં પુથુજ્જનેહીતિ વુત્તં. એસ નયો સબ્બવારેસુ.

    493.Kathañca, bhikkhave, yāyaṃ diṭṭhīti ettha, bhikkhave, yāyaṃ sotāpattimaggadiṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti vuttā, sā kathaṃ kena kāraṇena niyyātīti attho. Pariyuṭṭhitacittova hotīti ettāvatāpi pariyuṭṭhitacittoyeva nāma hotīti attho. Esa nayo sabbattha. Suppaṇihitaṃ me mānasanti mayhaṃ cittaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ. Saccānaṃ bodhāyāti catunnaṃ saccānaṃ bodhatthāya. Ariyantiādīsu taṃ ñāṇaṃ yasmā ariyānaṃ hoti, na puthujjanānaṃ, tasmā ariyanti vuttaṃ. Yesaṃ pana lokuttaradhammopi atthi, tesaṃyeva hoti, na aññesaṃ, tasmā lokuttaranti vuttaṃ. Puthujjanānaṃ pana abhāvato asādhāraṇaṃ puthujjanehīti vuttaṃ. Esa nayo sabbavāresu.

    ૪૯૪. લભામિ પચ્ચત્તં સમથન્તિ અત્તનો ચિત્તે સમથં લભામીતિ અત્થો. નિબ્બુતિયમ્પિ એસેવ નયો. એત્થ ચ સમથોતિ એકગ્ગતા. નિબ્બુતીતિ કિલેસવૂપસમો.

    494.Labhāmi paccattaṃ samathanti attano citte samathaṃ labhāmīti attho. Nibbutiyampi eseva nayo. Ettha ca samathoti ekaggatā. Nibbutīti kilesavūpasamo.

    ૪૯૫. તથારૂપાય દિટ્ઠિયાતિ એવરૂપાય સોતાપત્તિમગ્ગદિટ્ઠિયા.

    495.Tathārūpāya diṭṭhiyāti evarūpāya sotāpattimaggadiṭṭhiyā.

    ૪૯૬. ધમ્મતાયાતિ સભાવેન. ધમ્મતા એસાતિ સભાવો એસ. વુટ્ઠાનં પઞ્ઞાયતીતિ સઙ્ઘકમ્મવસેન વા દેસનાય વા વુટ્ઠાનં દિસ્સતિ. અરિયસાવકો હિ આપત્તિં આપજ્જન્તો ગરુકાપત્તીસુ કુટિકારસદિસં, લહુકાપત્તીસુ સહસેય્યાદિસદિસં અચિત્તકાપત્તિંયેવ આપજ્જતિ, તમ્પિ અસઞ્ચિચ્ચ, નો સઞ્ચિચ્ચ, આપન્નં ન પટિચ્છાદેતિ. તસ્મા અથ ખો નં ખિપ્પમેવાતિઆદિમાહ. દહરોતિ તરુણો. કુમારોતિ ન મહલ્લકો. મન્દોતિ ચક્ખુસોતાદીનં મન્દતાય મન્દો. ઉત્તાનસેય્યકોતિ અતિદહરતાય ઉત્તાનસેય્યકો, દક્ખિણેન વા વામેન વા પસ્સેન સયિતું ન સક્કોતીતિ અત્થો. અઙ્ગારં અક્કમિત્વાતિ ઇતો ચિતો ચ પસારિતેન હત્થેન વા પાદેન વા ફુસિત્વા. એવં ફુસન્તાનં પન મનુસ્સાનં ન સીઘં હત્થો ઝાયતિ, તથા હિ એકચ્ચે હત્થેન અઙ્ગારં ગહેત્વા પરિવત્તમાના દૂરમ્પિ ગચ્છન્તિ. દહરસ્સ પન હત્થપાદા સુખુમાલા હોન્તિ, સો ફુટ્ઠમત્તેનેવ દય્હમાનો ચિરીતિ સદ્દં કરોન્તો ખિપ્પં પટિસંહરતિ, તસ્મા ઇધ દહરોવ દસ્સિતો. મહલ્લકો ચ દય્હન્તોપિ અધિવાસેતિ, અયં પન અધિવાસેતું ન સક્કોતિ. તસ્માપિ દહરોવ દસ્સિતો. દેસેતીતિ આપત્તિપટિગ્ગાહકે સભાગપુગ્ગલે સતિ એકં દિવસં વા રત્તિં વા અનધિવાસેત્વા રત્તિં ચતુરઙ્ગેપિ તમે સભાગભિક્ખુનો વસનટ્ઠાનં ગન્ત્વા દેસેતિયેવ.

    496.Dhammatāyāti sabhāvena. Dhammatā esāti sabhāvo esa. Vuṭṭhānaṃ paññāyatīti saṅghakammavasena vā desanāya vā vuṭṭhānaṃ dissati. Ariyasāvako hi āpattiṃ āpajjanto garukāpattīsu kuṭikārasadisaṃ, lahukāpattīsu sahaseyyādisadisaṃ acittakāpattiṃyeva āpajjati, tampi asañcicca, no sañcicca, āpannaṃ na paṭicchādeti. Tasmā atha kho naṃ khippamevātiādimāha. Daharoti taruṇo. Kumāroti na mahallako. Mandoti cakkhusotādīnaṃ mandatāya mando. Uttānaseyyakoti atidaharatāya uttānaseyyako, dakkhiṇena vā vāmena vā passena sayituṃ na sakkotīti attho. Aṅgāraṃ akkamitvāti ito cito ca pasāritena hatthena vā pādena vā phusitvā. Evaṃ phusantānaṃ pana manussānaṃ na sīghaṃ hattho jhāyati, tathā hi ekacce hatthena aṅgāraṃ gahetvā parivattamānā dūrampi gacchanti. Daharassa pana hatthapādā sukhumālā honti, so phuṭṭhamatteneva dayhamāno cirīti saddaṃ karonto khippaṃ paṭisaṃharati, tasmā idha daharova dassito. Mahallako ca dayhantopi adhivāseti, ayaṃ pana adhivāsetuṃ na sakkoti. Tasmāpi daharova dassito. Desetīti āpattipaṭiggāhake sabhāgapuggale sati ekaṃ divasaṃ vā rattiṃ vā anadhivāsetvā rattiṃ caturaṅgepi tame sabhāgabhikkhuno vasanaṭṭhānaṃ gantvā desetiyeva.

    ૪૯૭. ઉચ્ચાવચાનીતિ ઉચ્ચનીચાનિ. કિં કરણીયાનીતિ કિં કરોમીતિ એવં વત્વા કત્તબ્બકમ્માનિ. તત્થ ઉચ્ચકમ્મં નામ ચીવરસ્સ કરણં રજનં ચેતિયે સુધાકમ્મં ઉપોસથાગારચેતિયઘરબોધિઘરેસુ કત્તબ્બકમ્મન્તિ એવમાદિ. અવચકમ્મં નામ પાદધોવનમક્ખનાદિખુદ્દકકમ્મં, અથ વા ચેતિયે સુધાકમ્માદિ ઉચ્ચકમ્મં નામ. તત્થેવ કસાવપચનઉદકાનયનકુચ્છકરણ નિય્યાસબન્ધનાદિ અવચકમ્મં નામ. ઉસ્સુક્કં આપન્નો હોતીતિ ઉસ્સુક્કભાવં કત્તબ્બતં પટિપન્નો હોતિ. તિબ્બાપેક્ખો હોતીતિ બહલપત્થનો હોતિ. થમ્બઞ્ચ આલુમ્પતીતિ તિણઞ્ચ આલુમ્પમાના ખાદતિ. વચ્છકઞ્ચ અપચિનાતીતિ વચ્છકઞ્ચ અપલોકેતિ. તરુણવચ્છા હિ ગાવી અરઞ્ઞે એકતો આગતં વચ્છકં એકસ્મિં ઠાને નિપન્નં પહાય દૂરં ન ગચ્છતિ, વચ્છકસ્સ આસન્નટ્ઠાને ચરમાના તિણં આલુમ્પિત્વા ગીવં ઉક્ખિપિત્વા એકન્તં વચ્છકમેવ ચ વિલોકેતિ, એવમેવ સોતાપન્નો ઉચ્ચાવચાનિ કિં કરણીયાનિ કરોન્તો તન્નિન્નો હોતિ, અસિથિલપૂરકો તિબ્બચ્છન્દો બહલપત્થનો હુત્વાવ કરોતિ.

    497.Uccāvacānīti uccanīcāni. Kiṃ karaṇīyānīti kiṃ karomīti evaṃ vatvā kattabbakammāni. Tattha uccakammaṃ nāma cīvarassa karaṇaṃ rajanaṃ cetiye sudhākammaṃ uposathāgāracetiyagharabodhigharesu kattabbakammanti evamādi. Avacakammaṃ nāma pādadhovanamakkhanādikhuddakakammaṃ, atha vā cetiye sudhākammādi uccakammaṃ nāma. Tattheva kasāvapacanaudakānayanakucchakaraṇa niyyāsabandhanādi avacakammaṃ nāma. Ussukkaṃ āpanno hotīti ussukkabhāvaṃ kattabbataṃ paṭipanno hoti. Tibbāpekkho hotīti bahalapatthano hoti. Thambañcaālumpatīti tiṇañca ālumpamānā khādati. Vacchakañca apacinātīti vacchakañca apaloketi. Taruṇavacchā hi gāvī araññe ekato āgataṃ vacchakaṃ ekasmiṃ ṭhāne nipannaṃ pahāya dūraṃ na gacchati, vacchakassa āsannaṭṭhāne caramānā tiṇaṃ ālumpitvā gīvaṃ ukkhipitvā ekantaṃ vacchakameva ca viloketi, evameva sotāpanno uccāvacāni kiṃ karaṇīyāni karonto tanninno hoti, asithilapūrako tibbacchando bahalapatthano hutvāva karoti.

    તત્રિદં વત્થુ – મહાચેતિયે કિર સુધાકમ્મે કરિયમાને એકો અરિયસાવકો એકેન હત્થેન સુધાભાજનં, એકેન કુચ્છં ગહેત્વા સુધાકમ્મં કરિસ્સામીતિ ચેતિયઙ્ગણં આરુળ્હો. એકો કાયદળ્હિબહુલો ભિક્ખુ ગન્ત્વા થેરસ્સ સન્તિકે અટ્ઠાસિ. થેરો અઞ્ઞસ્મિં સતિ પપઞ્ચો હોતીતિ તસ્મા ઠાના અઞ્ઞં ઠાનં ગતો. સોપિ ભિક્ખુ તત્થેવ અગમાસિ. થેરો પુન અઞ્ઞં ઠાનન્તિ એવં કતિપયટ્ઠાને આગતં, – ‘‘સપ્પુરિસ મહન્તં ચેતિયઙ્ગણં કિં અઞ્ઞસ્મિં ઠાને ઓકાસં ન લભથા’’તિ આહ. ન ઇતરો પક્કામીતિ.

    Tatridaṃ vatthu – mahācetiye kira sudhākamme kariyamāne eko ariyasāvako ekena hatthena sudhābhājanaṃ, ekena kucchaṃ gahetvā sudhākammaṃ karissāmīti cetiyaṅgaṇaṃ āruḷho. Eko kāyadaḷhibahulo bhikkhu gantvā therassa santike aṭṭhāsi. Thero aññasmiṃ sati papañco hotīti tasmā ṭhānā aññaṃ ṭhānaṃ gato. Sopi bhikkhu tattheva agamāsi. Thero puna aññaṃ ṭhānanti evaṃ katipayaṭṭhāne āgataṃ, – ‘‘sappurisa mahantaṃ cetiyaṅgaṇaṃ kiṃ aññasmiṃ ṭhāne okāsaṃ na labhathā’’ti āha. Na itaro pakkāmīti.

    ૪૯૮. બલતાય સમન્નાગતોતિ બલેન સમન્નાગતો. અટ્ઠિં કત્વાતિ અત્થિકભાવં કત્વા, અત્થિકો હુત્વાતિ અત્થો. મનસિકત્વાતિ મનસ્મિં કરિત્વા. સબ્બચેતસા સમન્નાહરિત્વાતિ અપ્પમત્તકમ્પિ વિક્ખેપં અકરોન્તો સકલચિત્તેન સમન્નાહરિત્વા. ઓહિતસોતોતિ ઠપિતસોતો. અરિયસાવકા હિ પિયધમ્મસ્સવના હોન્તિ, ધમ્મસ્સવનગ્ગં ગન્ત્વા નિદ્દાયમાના વા યેન કેનચિ સદ્ધિં સલ્લપમાના વા વિક્ખિત્તચિત્તા વા ન નિસીદન્તિ, અથ ખો અમતં પરિભુઞ્જન્તા વિય અતિત્તાવ હોન્તિ ધમ્મસ્સવને, અથ અરુણં ઉગ્ગચ્છતિ. તસ્મા એવમાહ.

    498.Balatāya samannāgatoti balena samannāgato. Aṭṭhiṃ katvāti atthikabhāvaṃ katvā, atthiko hutvāti attho. Manasikatvāti manasmiṃ karitvā. Sabbacetasā samannāharitvāti appamattakampi vikkhepaṃ akaronto sakalacittena samannāharitvā. Ohitasototi ṭhapitasoto. Ariyasāvakā hi piyadhammassavanā honti, dhammassavanaggaṃ gantvā niddāyamānā vā yena kenaci saddhiṃ sallapamānā vā vikkhittacittā vā na nisīdanti, atha kho amataṃ paribhuñjantā viya atittāva honti dhammassavane, atha aruṇaṃ uggacchati. Tasmā evamāha.

    ૫૦૦. ધમ્મતા સુસમન્નિટ્ઠા હોતીતિ સભાવો સુટ્ઠુ સમન્નેસિતો હોતિ. સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાયાતિ કરણવચનં , સોતાપત્તિફલસચ્છિકતઞાણેનાતિ અત્થો. એવં સત્તઙ્ગસમન્નાગતોતિ એવં ઇમેહિ સત્તહિ મહાપચ્ચવેક્ખણઞાણેહિ સમન્નાગતો. અયં તાવ આચરિયાનં સમાનકથા. લોકુત્તરમગ્ગો હિ બહુચિત્તક્ખણિકો નામ નત્થિ.

    500.Dhammatāsusamanniṭṭhā hotīti sabhāvo suṭṭhu samannesito hoti. Sotāpattiphalasacchikiriyāyāti karaṇavacanaṃ , sotāpattiphalasacchikatañāṇenāti attho. Evaṃ sattaṅgasamannāgatoti evaṃ imehi sattahi mahāpaccavekkhaṇañāṇehi samannāgato. Ayaṃ tāva ācariyānaṃ samānakathā. Lokuttaramaggo hi bahucittakkhaṇiko nāma natthi.

    વિતણ્ડવાદી પન એકચિત્તક્ખણિકો નામ મગ્ગો નત્થિ, ‘‘એવં ભાવેય્ય સત્ત વસ્સાની’’તિ હિ વચનતો સત્તપિ વસ્સાનિ મગ્ગભાવના હોન્તિ. કિલેસા પન લહુ છિજ્જન્તા સત્તહિ ઞાણેહિ છિજ્જન્તીતિ વદતિ. સો સુત્તં આહરાતિ વત્તબ્બો, અદ્ધા અઞ્ઞં સુત્તં અપસ્સન્તો, ‘‘ઇદમસ્સ પઠમં ઞાણં અધિગતં હોતિ, ઇદમસ્સ દુતિયં ઞાણં…પે॰… ઇદમસ્સ સત્તમં ઞાણં અધિગતં હોતી’’તિ ઇમમેવ આહરિત્વા દસ્સેસ્સતિ. તતો વત્તબ્બો કિં પનિદં સુત્તં નેય્યત્થં નીતત્થન્તિ. તતો વક્ખતિ – ‘‘નીતત્થત્થં, યથાસુત્તં તથેવ અત્થો’’તિ. સો વત્તબ્બો – ‘‘ધમ્મતા સુસમન્નિટ્ઠા હોતિ સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાયાતિ એત્થ કો અત્થો’’તિ? અદ્ધા સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાયત્થોતિ વક્ખતિ. તતો પુચ્છિતબ્બો, ‘‘મગ્ગસમઙ્ગી ફલં સચ્છિકરોતિ, ફલસમઙ્ગી’’તિ. જાનન્તો, ‘‘ફલસમઙ્ગી સચ્છિકરોતી’’તિ વક્ખતિ. તતો વત્તબ્બો, – ‘‘એવં સત્તઙ્ગસમન્નાગતો ખો, ભિક્ખવે, અરિયસાવકો સોતાપત્તિફલસમન્નાગતો હોતીતિ ઇધ મગ્ગં અભાવેત્વા મણ્ડૂકો વિય ઉપ્પતિત્વા અરિયસાવકો ફલમેવ ગણ્હિસ્સતિ. મા સુત્તં મે લદ્ધન્તિ યં વા તં વા અવચ. પઞ્હં વિસ્સજ્જેન્તેન નામ આચરિયસન્તિકે વસિત્વા બુદ્ધવચનં ઉગ્ગણ્હિત્વા અત્થરસં વિદિત્વા વત્તબ્બં હોતી’’તિ. ‘‘ઇમાનિ સત્ત ઞાણાનિ અરિયસાવકસ્સ પચ્ચવેક્ખણઞાણાનેવ, લોકુત્તરમગ્ગો બહુચિત્તક્ખણિકો નામ નત્થિ, એકચિત્તક્ખણિકોયેવા’’તિ સઞ્ઞાપેતબ્બો. સચે સઞ્જાનાતિ સઞ્જાનાતુ. નો ચે સઞ્જાનાતિ, ‘‘ગચ્છ પાતોવ વિહારં પવિસિત્વા યાગું પિવાહી’’તિ ઉય્યોજેતબ્બો. સેસં સબ્બત્થ ઉત્તાનમેવાતિ.

    Vitaṇḍavādī pana ekacittakkhaṇiko nāma maggo natthi, ‘‘evaṃ bhāveyya satta vassānī’’ti hi vacanato sattapi vassāni maggabhāvanā honti. Kilesā pana lahu chijjantā sattahi ñāṇehi chijjantīti vadati. So suttaṃ āharāti vattabbo, addhā aññaṃ suttaṃ apassanto, ‘‘idamassa paṭhamaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hoti, idamassa dutiyaṃ ñāṇaṃ…pe… idamassa sattamaṃ ñāṇaṃ adhigataṃ hotī’’ti imameva āharitvā dassessati. Tato vattabbo kiṃ panidaṃ suttaṃ neyyatthaṃ nītatthanti. Tato vakkhati – ‘‘nītatthatthaṃ, yathāsuttaṃ tatheva attho’’ti. So vattabbo – ‘‘dhammatā susamanniṭṭhā hoti sotāpattiphalasacchikiriyāyāti ettha ko attho’’ti? Addhā sotāpattiphalasacchikiriyāyatthoti vakkhati. Tato pucchitabbo, ‘‘maggasamaṅgī phalaṃ sacchikaroti, phalasamaṅgī’’ti. Jānanto, ‘‘phalasamaṅgī sacchikarotī’’ti vakkhati. Tato vattabbo, – ‘‘evaṃ sattaṅgasamannāgato kho, bhikkhave, ariyasāvako sotāpattiphalasamannāgato hotīti idha maggaṃ abhāvetvā maṇḍūko viya uppatitvā ariyasāvako phalameva gaṇhissati. Mā suttaṃ me laddhanti yaṃ vā taṃ vā avaca. Pañhaṃ vissajjentena nāma ācariyasantike vasitvā buddhavacanaṃ uggaṇhitvā attharasaṃ viditvā vattabbaṃ hotī’’ti. ‘‘Imāni satta ñāṇāni ariyasāvakassa paccavekkhaṇañāṇāneva, lokuttaramaggo bahucittakkhaṇiko nāma natthi, ekacittakkhaṇikoyevā’’ti saññāpetabbo. Sace sañjānāti sañjānātu. No ce sañjānāti, ‘‘gaccha pātova vihāraṃ pavisitvā yāguṃ pivāhī’’ti uyyojetabbo. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.

    પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    કોસમ્બિયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kosambiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૮. કોસમ્બિયસુત્તં • 8. Kosambiyasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૮. કોસમ્બિયસુત્તવણ્ણના • 8. Kosambiyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact