Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૦] ૧૦. મુનિકજાતકવણ્ણના

    [30] 10. Munikajātakavaṇṇanā

    મા મુનિકસ્સ પિહયીતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો થુલ્લકુમારિકાપલોભનં આરબ્ભ કથેસિ. તં તેરસકનિપાતે ચૂળનારદકસ્સપજાતકે (જા॰ ૧.૧૩.૪૦ આદયો) આવિ ભવિસ્સતિ. સત્થા પન તં ભિક્ખું ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં ભિક્ખુ ઉક્કણ્ઠિતોસી’’તિ પુચ્છિ. ‘‘આમ, ભન્તે’’તિ. ‘‘કિં નિસ્સાયા’’તિ? ‘‘થુલ્લકુમારિકાપલોભનં ભન્તે’’તિ. સત્થા ‘‘ભિક્ખુ એસા તવ અનત્થકારિકા, પુબ્બેપિ ત્વં ઇમિસ્સા વિવાહદિવસે જીવિતક્ખયં પત્વા મહાજનસ્સ ઉત્તરિભઙ્ગભાવં પત્તો’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    munikassa pihayīti idaṃ satthā jetavane viharanto thullakumārikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Taṃ terasakanipāte cūḷanāradakassapajātake (jā. 1.13.40 ādayo) āvi bhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchi. ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ nissāyā’’ti? ‘‘Thullakumārikāpalobhanaṃ bhante’’ti. Satthā ‘‘bhikkhu esā tava anatthakārikā, pubbepi tvaṃ imissā vivāhadivase jīvitakkhayaṃ patvā mahājanassa uttaribhaṅgabhāvaṃ patto’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો એકસ્મિં ગામકે એકસ્સ કુટુમ્બિકસ્સ ગેહે ગોયોનિયં નિબ્બત્તિ ‘‘મહાલોહિતો’’તિ નામેન, કનિટ્ઠભાતાપિસ્સ ચૂળલોહિતો નામ અહોસિ. તેયેવ દ્વે ભાતિકે નિસ્સાય તસ્મિં કુલે કમ્મધુરં વત્તતિ. તસ્મિં પન કુલે એકા કુમારિકા અત્થિ, તં એકો નગરવાસી કુલપુત્તો અત્તનો પુત્તસ્સ વારેસિ. તસ્સા માતાપિતરો ‘‘કુમારિકાય વિવાહકાલે આગતાનં પાહુનકાનં ઉત્તરિભઙ્ગો ભવિસ્સતી’’તિ યાગુભત્તં દત્વા મુનિકં નામ સૂકરં પોસેસું. તં દિસ્વા ચૂળલોહિતો ભાતરં પુચ્છિ ‘‘ઇમસ્મિં કુલે કમ્મધુરં વત્તમાનં અમ્હે દ્વે ભાતિકે નિસ્સાય વત્તતિ, ઇમે પન અમ્હાકં તિણપલાલાદીનેવ દેન્તિ, સૂકરં યાગુભત્તેન પોસેન્તિ, કેન નુ ખો કારણેન એસ એતં લભતી’’તિ. અથસ્સ ભાતા ‘‘તાત ચૂળલોહિત, મા ત્વં એતસ્સ ભોજનં પિહયિ, અયં સૂકરો મરણભત્તં ભુઞ્જતિ. એતિસ્સા હિ કુમારિકાય વિવાહકાલે આગતાનં પાહુનકાનં ઉત્તરિભઙ્ગો ભવિસ્સતીતિ ઇમે એતં સૂકરં પોસેન્તિ, ઇતો કતિપાહચ્ચયેન તે મનુસ્સા આગમિસ્સન્તિ, અથ નં સૂકરં પાદેસુ ગહેત્વા કડ્ઢેન્તા હેટ્ઠામઞ્ચતો નીહરિત્વા જીવિતક્ખયં પાપેત્વા પાહુનકાનં સૂપબ્યઞ્જનં કરિયમાનં પસ્સિસ્સસી’’તિ વત્વા ઇમં ગાથમાહ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ gāmake ekassa kuṭumbikassa gehe goyoniyaṃ nibbatti ‘‘mahālohito’’ti nāmena, kaniṭṭhabhātāpissa cūḷalohito nāma ahosi. Teyeva dve bhātike nissāya tasmiṃ kule kammadhuraṃ vattati. Tasmiṃ pana kule ekā kumārikā atthi, taṃ eko nagaravāsī kulaputto attano puttassa vāresi. Tassā mātāpitaro ‘‘kumārikāya vivāhakāle āgatānaṃ pāhunakānaṃ uttaribhaṅgo bhavissatī’’ti yāgubhattaṃ datvā munikaṃ nāma sūkaraṃ posesuṃ. Taṃ disvā cūḷalohito bhātaraṃ pucchi ‘‘imasmiṃ kule kammadhuraṃ vattamānaṃ amhe dve bhātike nissāya vattati, ime pana amhākaṃ tiṇapalālādīneva denti, sūkaraṃ yāgubhattena posenti, kena nu kho kāraṇena esa etaṃ labhatī’’ti. Athassa bhātā ‘‘tāta cūḷalohita, mā tvaṃ etassa bhojanaṃ pihayi, ayaṃ sūkaro maraṇabhattaṃ bhuñjati. Etissā hi kumārikāya vivāhakāle āgatānaṃ pāhunakānaṃ uttaribhaṅgo bhavissatīti ime etaṃ sūkaraṃ posenti, ito katipāhaccayena te manussā āgamissanti, atha naṃ sūkaraṃ pādesu gahetvā kaḍḍhentā heṭṭhāmañcato nīharitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā pāhunakānaṃ sūpabyañjanaṃ kariyamānaṃ passissasī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ૩૦.

    30.

    ‘‘મા મુનિકસ્સ પિહયિ, આતુરન્નાનિ ભુઞ્જતિ;

    ‘‘Mā munikassa pihayi, āturannāni bhuñjati;

    અપ્પોસ્સુક્કો ભુસં ખાદ, એતં દીઘાયુલક્ખણ’’ન્તિ.

    Appossukko bhusaṃ khāda, etaṃ dīghāyulakkhaṇa’’nti.

    તત્થ મા મુનિકસ્સ પિહયીતિ મુનિકસ્સ ભોજને પિહં મા ઉપ્પાદયિ, ‘‘એસ મુનિકો સુભોજનં ભુઞ્જતી’’તિ મા મુનિકસ્સ પિહયિ, ‘‘કદા નુ ખો અહમ્પિ એવં સુખિતો ભવેય્ય’’ન્તિ મા મુનિકભાવં પત્થયિ. અયઞ્હિ આતુરન્નાનિ ભુઞ્જતિ. આતુરન્નાનીતિ મરણભોજનાનિ. અપ્પોસ્સુક્કો ભુસં ખાદાતિ તસ્સ ભોજને નિરુસ્સુક્કો હુત્વા અત્તના લદ્ધં ભુસં ખાદ. એતં દીઘાયુલક્ખણન્તિ એતં દીઘાયુભાવસ્સ કારણં. તતો ન ચિરસ્સેવ તે મનુસ્સા આગમિંસુ, મુનિકં ઘાતેત્વા નાનપ્પકારેહિ પચિંસુ. બોધિસત્તો ચૂળલોહિતં આહ ‘‘દિટ્ઠો તે, તાત, મુનિકો’’તિ. દિટ્ઠં મે, ભાતિક, મુનિકસ્સ ભોજનફલં, એતસ્સ ભોજનતો સતગુણેન સહસ્સગુણેન અમ્હાકં તિણપલાલભુસમત્તમેવ ઉત્તમઞ્ચ અનવજ્જઞ્ચ દીઘાયુલક્ખણઞ્ચાતિ.

    Tattha mā munikassa pihayīti munikassa bhojane pihaṃ mā uppādayi, ‘‘esa muniko subhojanaṃ bhuñjatī’’ti mā munikassa pihayi, ‘‘kadā nu kho ahampi evaṃ sukhito bhaveyya’’nti mā munikabhāvaṃ patthayi. Ayañhi āturannāni bhuñjati. Āturannānīti maraṇabhojanāni. Appossukko bhusaṃ khādāti tassa bhojane nirussukko hutvā attanā laddhaṃ bhusaṃ khāda. Etaṃ dīghāyulakkhaṇanti etaṃ dīghāyubhāvassa kāraṇaṃ. Tato na cirasseva te manussā āgamiṃsu, munikaṃ ghātetvā nānappakārehi paciṃsu. Bodhisatto cūḷalohitaṃ āha ‘‘diṭṭho te, tāta, muniko’’ti. Diṭṭhaṃ me, bhātika, munikassa bhojanaphalaṃ, etassa bhojanato sataguṇena sahassaguṇena amhākaṃ tiṇapalālabhusamattameva uttamañca anavajjañca dīghāyulakkhaṇañcāti.

    સત્થા ‘‘એવં ખો ત્વં ભિક્ખુ પુબ્બેપિ ઇમં કુમારિકં નિસ્સાય જીવિતક્ખયં પત્વા મહાજનસ્સ ઉત્તરિભઙ્ગભાવં ગતો’’તિ ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેસિ, સચ્ચપરિયોસાને ઉક્કણ્ઠિતો ભિક્ખુ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠાસિ. સત્થા અનુસન્ધિં ઘટેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા મુનિકસૂકરો ઉક્કણ્ઠિતભિક્ખુ અહોસિ, થુલ્લકુમારિકા એસા એવ, ચૂળલોહિતો આનન્દો, મહાલોહિતો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā ‘‘evaṃ kho tvaṃ bhikkhu pubbepi imaṃ kumārikaṃ nissāya jīvitakkhayaṃ patvā mahājanassa uttaribhaṅgabhāvaṃ gato’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhito bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Satthā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā munikasūkaro ukkaṇṭhitabhikkhu ahosi, thullakumārikā esā eva, cūḷalohito ānando, mahālohito pana ahameva ahosi’’nti.

    મુનિકજાતકવણ્ણના દસમા.

    Munikajātakavaṇṇanā dasamā.

    કુરુઙ્ગવગ્ગો તતિયો.

    Kuruṅgavaggo tatiyo.

    તસ્સુદ્દાનં –

    Tassuddānaṃ –

    કુરુઙ્ગં કુક્કુરઞ્ચેવ, ભોજાજાનીયઞ્ચ આજઞ્ઞં;

    Kuruṅgaṃ kukkurañceva, bhojājānīyañca ājaññaṃ;

    તિત્થં મહિળામુખાભિણ્હં, નન્દિકણ્હઞ્ચ મુનિકન્તિ.

    Titthaṃ mahiḷāmukhābhiṇhaṃ, nandikaṇhañca munikanti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૦. મુનિકજાતકં • 30. Munikajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact