| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૮. નિગણ્ઠનાટપુત્તસુત્તં
8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttaṃ
૩૫૦. તેન ખો પન સમયેન નિગણ્ઠો નાટપુત્તો 1 મચ્છિકાસણ્ડં અનુપ્પત્તો હોતિ મહતિયા નિગણ્ઠપરિસાય સદ્ધિં. અસ્સોસિ ખો ચિત્તો ગહપતિ – ‘‘નિગણ્ઠો કિર નાટપુત્તો મચ્છિકાસણ્ડં અનુપ્પત્તો મહતિયા નિગણ્ઠપરિસાય સદ્ધિ’’ન્તિ. અથ ખો ચિત્તો ગહપતિ સમ્બહુલેહિ ઉપાસકેહિ સદ્ધિં યેન નિગણ્ઠો નાટપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા નિગણ્ઠેન નાટપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો ચિત્તં ગહપતિં નિગણ્ઠો નાટપુત્તો એતદવોચ – ‘‘સદ્દહસિ ત્વં, ગહપતિ, સમણસ્સ ગોતમસ્સ – અત્થિ અવિતક્કો અવિચારો સમાધિ, અત્થિ વિતક્કવિચારાનં નિરોધો’’તિ?
350. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 2 macchikāsaṇḍaṃ anuppatto hoti mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Assosi kho citto gahapati – ‘‘nigaṇṭho kira nāṭaputto macchikāsaṇḍaṃ anuppatto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhi’’nti. Atha kho citto gahapati sambahulehi upāsakehi saddhiṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘saddahasi tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa – atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti?
‘‘ન ખ્વાહં એત્થ, ભન્તે, ભગવતો સદ્ધાય ગચ્છામિ. અત્થિ અવિતક્કો અવિચારો સમાધિ, અત્થિ વિતક્કવિચારાનં નિરોધો’’તિ. એવં વુત્તે, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો ઉલ્લોકેત્વા 3 એતદવોચ – ‘‘ઇદં ભવન્તો પસ્સન્તુ, યાવ ઉજુકો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ અસઠો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ અમાયાવી ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, વાતં વા સો જાલેન બાધેતબ્બં મઞ્ઞેય્ય, યો વિતક્કવિચારે નિરોધેતબ્બં મઞ્ઞેય્ય , સકમુટ્ઠિના વા સો ગઙ્ગાય સોતં આવારેતબ્બં મઞ્ઞેય્ય, યો વિતક્કવિચારે નિરોધેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’’તિ.
‘‘Na khvāhaṃ ettha, bhante, bhagavato saddhāya gacchāmi. Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto ulloketvā 4 etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapati, vātaṃ vā so jālena bādhetabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyya , sakamuṭṭhinā vā so gaṅgāya sotaṃ āvāretabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, ભન્તે, કતમં નુ ખો પણીતતરં – ઞાણં વા સદ્ધા વા’’તિ? ‘‘સદ્ધાય ખો, ગહપતિ, ઞાણંયેવ પણીતતર’’ન્તિ. ‘‘અહં ખો, ભન્તે, યાવદેવ આકઙ્ખામિ, વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ . અહં ખો, ભન્તે, યાવદેવ આકઙ્ખામિ, વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા…પે॰… દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. અહં ખો, ભન્તે, યાવદેવ આકઙ્ખામિ, પીતિયા ચ વિરાગા…પે॰… તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. અહં ખો, ભન્તે, યાવદેવ આકઙ્ખામિ, સુખસ્સ ચ પહાના…પે॰… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. ન સો ખ્વાહં, ભન્તે, એવં જાનન્તો એવં પસ્સન્તો કસ્સ અઞ્ઞસ્સ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા સદ્ધાય ગમિસ્સામિ? અત્થિ અવિતક્કો અવિચારો સમાધિ, અત્થિ વિતક્કવિચારાનં નિરોધો’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhante, katamaṃ nu kho paṇītataraṃ – ñāṇaṃ vā saddhā vā’’ti? ‘‘Saddhāya kho, gahapati, ñāṇaṃyeva paṇītatara’’nti. ‘‘Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Na so khvāhaṃ, bhante, evaṃ jānanto evaṃ passanto kassa aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā saddhāya gamissāmi? Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti.
એવં વુત્તે, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો સકં પરિસં અપલોકેત્વા એતદવોચ – ‘‘ઇદં ભવન્તો પસ્સન્તુ, યાવ અનુજુકો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ સઠો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ માયાવી ચાયં ચિત્તો ગહપતી’’તિ.
Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto sakaṃ parisaṃ apaloketvā etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’’ti.
‘‘ઇદાનેવ ખો તે 5 મયં, ભન્તે, ભાસિતં – ‘એવં આજાનામ ઇદં ભવન્તો પસ્સન્તુ, યાવ ઉજુકો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ અસઠો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ અમાયાવી ચાયં ચિત્તો ગહપતી’તિ. ઇદાનેવ ચ પન મયં, ભન્તે, ભાસિતં – ‘એવં આજાનામ ઇદં ભવન્તો પસ્સન્તુ, યાવ અનુજુકો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ સઠો ચાયં ચિત્તો ગહપતિ, યાવ માયાવી ચાયં ચિત્તો ગહપતી’તિ. સચે તે, ભન્તે, પુરિમં સચ્ચં, પચ્છિમં તે મિચ્છા. સચે પન તે, ભન્તે, પુરિમં મિચ્છા, પચ્છિમં તે સચ્ચં. ઇમે ખો પન, ભન્તે, દસ સહધમ્મિકા પઞ્હા આગચ્છન્તિ. યદા નેસં અત્થં આજાનેય્યાસિ, અથ મં પટિહરેય્યાસિ સદ્ધિં નિગણ્ઠપરિસાય. એકો પઞ્હો, એકો ઉદ્દેસો, એકં વેય્યાકરણં. દ્વે પઞ્હા, દ્વે ઉદ્દેસા, દ્વે વેય્યાકરણાનિ. તયો પઞ્હા, તયો ઉદ્દેસા, તીણિ વેય્યાકરણાનિ. ચત્તારો પઞ્હા, ચત્તારો ઉદ્દેસા, ચત્તારિ વેય્યાકરણાનિ. પઞ્ચ પઞ્હા, પઞ્ચ ઉદ્દેસા, પઞ્ચ વેય્યાકરણાનિ. છ પઞ્હા, છ ઉદ્દેસા, છ વેય્યાકરણાનિ. સત્ત પઞ્હા, સત્ત ઉદ્દેસા, સત્ત વેય્યાકરણાનિ . અટ્ઠ પઞ્હા, અટ્ઠ ઉદ્દેસા, અટ્ઠ વેય્યાકરણાનિ. નવ પઞ્હા, નવ ઉદ્દેસા, નવ વેય્યાકરણાનિ. દસ પઞ્હા, દસ ઉદ્દેસા, દસ વેય્યાકરણાની’’તિ. અથ ખો ચિત્તો ગહપતિ નિગણ્ઠં નાટપુત્તં ઇમે દસ સહધમ્મિકે પઞ્હે આપુચ્છિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામીતિ. અટ્ઠમં.
‘‘Idāneva kho te 6 mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Idāneva ca pana mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Sace te, bhante, purimaṃ saccaṃ, pacchimaṃ te micchā. Sace pana te, bhante, purimaṃ micchā, pacchimaṃ te saccaṃ. Ime kho pana, bhante, dasa sahadhammikā pañhā āgacchanti. Yadā nesaṃ atthaṃ ājāneyyāsi, atha maṃ paṭihareyyāsi saddhiṃ nigaṇṭhaparisāya. Eko pañho, eko uddeso, ekaṃ veyyākaraṇaṃ. Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇāni. Tayo pañhā, tayo uddesā, tīṇi veyyākaraṇāni. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇāni. Pañca pañhā, pañca uddesā, pañca veyyākaraṇāni. Cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇāni. Satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇāni . Aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇāni. Nava pañhā, nava uddesā, nava veyyākaraṇāni. Dasa pañhā, dasa uddesā, dasa veyyākaraṇānī’’ti. Atha kho citto gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ ime dasa sahadhammike pañhe āpucchitvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. નિગણ્ઠનાટપુત્તસુત્તવણ્ણના • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૮. નિગણ્ઠનાટપુત્તસુત્તવણ્ણના • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
