Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya

    ૮. પદીપોપમસુત્તં

    8. Padīpopamasuttaṃ

    ૯૮૪. ‘‘આનાપાનસ્સતિસમાધિ , ભિક્ખવે, ભાવિતો બહુલીકતો મહપ્ફલો હોતિ મહાનિસંસો. કથં ભાવિતો ચ, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ કથં બહુલીકતો મહપ્ફલો હોતિ મહાનિસંસો?

    984. ‘‘Ānāpānassatisamādhi , bhikkhave, bhāvito bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso. Kathaṃ bhāvito ca, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso?

    ‘‘ઇધ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા. સો સતોવ અસ્સસતિ, સતોવ પસ્સસતિ. દીઘં વા અસ્સસન્તો ‘દીઘં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ…પે॰… ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ. એવં ભાવિતો ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ એવં બહુલીકતો મહપ્ફલો હોતિ મહાનિસંસો.

    ‘‘Idha , bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvito kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso.

    ‘‘અહમ્પિ સુદં, ભિક્ખવે, પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધો બોધિસત્તોવ સમાનો ઇમિના વિહારેન બહુલં વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, ઇમિના વિહારેન બહુલં વિહરતો નેવ કાયો કિલમતિ ન ચક્ખૂનિ; અનુપાદાય ચ મે આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચિ.

    ‘‘Ahampi sudaṃ, bhikkhave, pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno iminā vihārena bahulaṃ viharāmi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, iminā vihārena bahulaṃ viharato neva kāyo kilamati na cakkhūni; anupādāya ca me āsavehi cittaṃ vimucci.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘નેવ મે કાયો કિલમેય્ય ન ચક્ખૂનિ, અનુપાદાય ચ મે આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચેય્યા’તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘neva me kāyo kilameyya na cakkhūni, anupādāya ca me āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘યે મે ગેહસિતા સરસઙ્કપ્પા તે પહીયેય્યુ’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘ye me gehasitā sarasaṅkappā te pahīyeyyu’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘અપ્પટિકૂલે પટિકૂલસઞ્ઞી વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘પટિકૂલે અપ્પટિકૂલસઞ્ઞી વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha , bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘પટિકૂલે ચ અપ્પટિકૂલે ચ પટિકૂલસઞ્ઞી વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘પટિકૂલે ચ અપ્પટિકૂલે ચ અપ્પટિકૂલસઞ્ઞી વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘અપ્પટિકૂલઞ્ચ પટિકૂલઞ્ચ તદુભયં અભિનિવજ્જેત્વા ઉપેક્ખકો વિહરેય્યં સતો સમ્પજાનો’તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહરેય્યં સતો ચ સમ્પજાનો, સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેય્યં, યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ – ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારીતિ તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṃ sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyyaṃ, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાનં સમતિક્કમા પટિઘસઞ્ઞાનં અત્થઙ્ગમા નાનત્તસઞ્ઞાનં અમનસિકારા અનન્તો આકાસોતિ આકાસાનઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સબ્બસો આકાસાનઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ અનન્તં વિઞ્ઞાણન્તિ વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ નત્થિ કિઞ્ચીતિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સબ્બસો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha , bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘સબ્બસો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, અયમેવ આનાપાનસ્સતિસમાધિ સાધુકં મનસિ કાતબ્બો.

    ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja vihareyya’nti, ayameva ānāpānassatisamādhi sādhukaṃ manasi kātabbo.

    ‘‘એવં ભાવિતે ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિમ્હિ એવં બહુલીકતે, સુખં ચે વેદનં વેદયતિ, સા ‘અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ, ‘અનજ્ઝોસિતા’તિ પજાનાતિ, ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ; દુક્ખં ચે વેદનં વેદયતિ, ‘સા અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ, ‘અનજ્ઝોસિતા’તિ પજાનાતિ, ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ; અદુક્ખમસુખં ચે વેદનં વેદયતિ, ‘સા અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ, ‘અનજ્ઝોસિતા’તિ પજાનાતિ, ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ’’.

    ‘‘Evaṃ bhāvite kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhimhi evaṃ bahulīkate, sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti’’.

    ‘‘સુખં 1 ચે વેદનં વેદયતિ, વિસંયુત્તો નં વેદયતિ; દુક્ખં ચે વેદનં વેદયતિ, વિસંયુત્તો નં વેદયતિ; અદુક્ખમસુખં ચે વેદનં વેદયતિ, વિસંયુત્તો નં વેદયતિ. સો કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ, જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ, ‘કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ઇધેવ સબ્બવેદયિતાનિ અનભિનન્દિતાનિ સીતીભવિસ્સન્તી’તિ પજાનાતિ’’.

    ‘‘Sukhaṃ 2 ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti’’.

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, તેલઞ્ચ પટિચ્ચ, વટ્ટિઞ્ચ પટિચ્ચ તેલપ્પદીપો ઝાયેય્ય, તસ્સેવ તેલસ્સ ચ વટ્ટિયા ચ પરિયાદાના અનાહારો નિબ્બાયેય્ય; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ, જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ, ‘કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ઇધેવ સબ્બવેદયિતાનિ અનભિનન્દિતાનિ સીતીભવિસ્સન્તી’તિ પજાનાતી’’તિ. અટ્ઠમં.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, telañca paṭicca, vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyeyya, tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti. Aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. સો સુખં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰) મ॰ નિ॰ ૩.૩૬૪ અટ્ઠકથાટીકા ઓલોકેતબ્બા
    2. so sukhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.) ma. ni. 3.364 aṭṭhakathāṭīkā oloketabbā



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. પદીપોપમસુત્તવણ્ણના • 8. Padīpopamasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૮. પદીપોપમસુત્તવણ્ણના • 8. Padīpopamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact