Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૩૭] ૭. પીઠજાતકવણ્ણના

    [337] 7. Pīṭhajātakavaṇṇanā

    તે પીઠમદાયિમ્હાતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ કથેસિ. સો કિર જનપદતો જેતવનં ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિસામેત્વા સત્થારં વન્દિત્વા સામણેરદહરે પુચ્છિ ‘‘આવુસો, સાવત્થિયં આગન્તુકભિક્ખૂનં કે ઉપકારકા’’તિ . ‘‘આવુસો, અનાથપિણ્ડિકો નામ મહાસેટ્ઠિ, વિસાખા નામ મહાઉપાસિકા એતે ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ઉપકારકા માતાપિતુટ્ઠાનિયા’’તિ. સો ‘‘સાધૂ’’તિ પુનદિવસે પાતોવ એકભિક્ખુસ્સપિ અપવિટ્ઠકાલે અનાથપિણ્ડિકસ્સ ઘરદ્વારં અગમાસિ. તં અવેલાય ગતત્તા કોચિ ન ઓલોકેસિ . સો તતો કિઞ્ચિ અલભિત્વા વિસાખાય ઘરદ્વારં ગતો. તત્રાપિ અતિપાતોવ ગતત્તા કિઞ્ચિ ન લભિ. સો તત્થ તત્થ વિચરિત્વા પુનાગચ્છન્તો યાગુયા નિટ્ઠિતાય ગતો, પુનપિ તત્થ તત્થ વિચરિત્વા ભત્તે નિટ્ઠિતે ગતો. સો વિહારં ગન્ત્વા ‘‘દ્વેપિ કુલાનિ અસ્સદ્ધાનિ અપ્પસન્નાનિ એવ, ઇમે ભિક્ખૂ પન ‘સદ્ધાનિ પસન્નાની’તિ કથેન્તી’’તિ તાનિ કુલાનિ પરિભવન્તો ચરતિ.

    Na te pīṭhamadāyimhāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira janapadato jetavanaṃ gantvā pattacīvaraṃ paṭisāmetvā satthāraṃ vanditvā sāmaṇeradahare pucchi ‘‘āvuso, sāvatthiyaṃ āgantukabhikkhūnaṃ ke upakārakā’’ti . ‘‘Āvuso, anāthapiṇḍiko nāma mahāseṭṭhi, visākhā nāma mahāupāsikā ete bhikkhusaṅghassa upakārakā mātāpituṭṭhāniyā’’ti. So ‘‘sādhū’’ti punadivase pātova ekabhikkhussapi apaviṭṭhakāle anāthapiṇḍikassa gharadvāraṃ agamāsi. Taṃ avelāya gatattā koci na olokesi . So tato kiñci alabhitvā visākhāya gharadvāraṃ gato. Tatrāpi atipātova gatattā kiñci na labhi. So tattha tattha vicaritvā punāgacchanto yāguyā niṭṭhitāya gato, punapi tattha tattha vicaritvā bhatte niṭṭhite gato. So vihāraṃ gantvā ‘‘dvepi kulāni assaddhāni appasannāni eva, ime bhikkhū pana ‘saddhāni pasannānī’ti kathentī’’ti tāni kulāni paribhavanto carati.

    અથેકદિવસં ધમ્મસભાયં ભિક્ખૂ કથં સમુટ્ઠાપેસું – ‘‘આવુસો, અસુકો કિર જાનપદો ભિક્ખુ અતિકાલસ્સેવ કુલદ્વારં ગતો ભિક્ખં અલભિત્વા કુલાનિ પરિભવન્તો ચરતી’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે તં ભિક્ખું પક્કોસાપેત્વા ‘‘સચ્ચં કિર ભિક્ખૂ’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘સચ્ચં, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘કસ્મા ત્વં ભિક્ખુ કુજ્ઝસિ, પુબ્બે અનુપ્પન્ને બુદ્ધે તાપસાપિ તાવ કુલદ્વારં ગન્ત્વા ભિક્ખં અલભિત્વા ન કુજ્ઝિંસૂ’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, asuko kira jānapado bhikkhu atikālasseva kuladvāraṃ gato bhikkhaṃ alabhitvā kulāni paribhavanto caratī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ bhikkhuṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira bhikkhū’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kasmā tvaṃ bhikkhu kujjhasi, pubbe anuppanne buddhe tāpasāpi tāva kuladvāraṃ gantvā bhikkhaṃ alabhitvā na kujjhiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો તક્કસિલાયં સબ્બસિપ્પાનિ ઉગ્ગણ્હિત્વા અપરભાગે તાપસપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા હિમવન્તે ચિરં વસિત્વા લોણમ્બિલસેવનત્થાય બારાણસિં પત્વા ઉય્યાને વસિત્વા પુનદિવસે નગરં ભિક્ખાય પાવિસિ. તદા બારાણસિસેટ્ઠિ સદ્ધો હોતિ પસન્નો. બોધિસત્તો ‘‘કતરં કુલઘરં સદ્ધ’’ન્તિ પુચ્છિત્વા ‘‘સેટ્ઠિઘર’’ન્તિ સુત્વા સેટ્ઠિનો ઘરદ્વારં અગમાસિ. તસ્મિં ખણે સેટ્ઠિ રાજુપટ્ઠાનં ગતો, મનુસ્સાપિ નં ન પસ્સિંસુ, સો નિવત્તિત્વા ગચ્છતિ. અથ નં સેટ્ઠિ રાજકુલતો નિવત્તન્તો દિસ્વા વન્દિત્વા ભિક્ખાભાજનં ગહેત્વા ઘરં નેત્વા નિસીદાપેત્વા પાદધોવનતેલમક્ખનયાગુખજ્જકાદીહિ સન્તપ્પેત્વા અન્તરાભત્તે કિઞ્ચિ કારણં અપુચ્છિત્વા કતભત્તકિચ્ચં વન્દિત્વા એકમન્તં નિસિન્નો ‘‘ભન્તે, અમ્હાકં ઘરદ્વારં આગતા નામ યાચકા વા ધમ્મિકસમણબ્રાહ્મણા વા સક્કારસમ્માનં અલભિત્વા ગતપુબ્બા નામ નત્થિ, તુમ્હે પન અજ્જ અમ્હાકં દારકેહિ અદિટ્ઠત્તા આસનં વા પાનીયં વા પાદધોવનં વા યાગુભત્તં વા અલભિત્વાવ ગતા, અયં અમ્હાકં દોસો, તં નો ખમિતું વટ્ટતી’’તિ વત્વા પઠમં ગાથમાહ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā aparabhāge tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavante ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya bārāṇasiṃ patvā uyyāne vasitvā punadivase nagaraṃ bhikkhāya pāvisi. Tadā bārāṇasiseṭṭhi saddho hoti pasanno. Bodhisatto ‘‘kataraṃ kulagharaṃ saddha’’nti pucchitvā ‘‘seṭṭhighara’’nti sutvā seṭṭhino gharadvāraṃ agamāsi. Tasmiṃ khaṇe seṭṭhi rājupaṭṭhānaṃ gato, manussāpi naṃ na passiṃsu, so nivattitvā gacchati. Atha naṃ seṭṭhi rājakulato nivattanto disvā vanditvā bhikkhābhājanaṃ gahetvā gharaṃ netvā nisīdāpetvā pādadhovanatelamakkhanayāgukhajjakādīhi santappetvā antarābhatte kiñci kāraṇaṃ apucchitvā katabhattakiccaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘bhante, amhākaṃ gharadvāraṃ āgatā nāma yācakā vā dhammikasamaṇabrāhmaṇā vā sakkārasammānaṃ alabhitvā gatapubbā nāma natthi, tumhe pana ajja amhākaṃ dārakehi adiṭṭhattā āsanaṃ vā pānīyaṃ vā pādadhovanaṃ vā yāgubhattaṃ vā alabhitvāva gatā, ayaṃ amhākaṃ doso, taṃ no khamituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ૧૪૫.

    145.

    ‘‘ન તે પીઠમદાયિમ્હા, ન પાનં નપિ ભોજનં;

    ‘‘Na te pīṭhamadāyimhā, na pānaṃ napi bhojanaṃ;

    બ્રહ્મચારિ ખમસ્સુ મે, એતં પસ્સામિ અચ્ચય’’ન્તિ.

    Brahmacāri khamassu me, etaṃ passāmi accaya’’nti.

    તત્થ ન તે પીઠમદાયિમ્હાતિ પીઠમ્પિ તે ન દાપયિમ્હ.

    Tattha na te pīṭhamadāyimhāti pīṭhampi te na dāpayimha.

    તં સુત્વા બોધિસત્તો દુતિયં ગાથમાહ –

    Taṃ sutvā bodhisatto dutiyaṃ gāthamāha –

    ૧૪૬.

    146.

    ‘‘નેવાભિસજ્જામિ ન ચાપિ કુપ્પે, ન ચાપિ મે અપ્પિયમાસિ કિઞ્ચિ;

    ‘‘Nevābhisajjāmi na cāpi kuppe, na cāpi me appiyamāsi kiñci;

    અથોપિ મે આસિ મનોવિતક્કો, એતાદિસો નૂન કુલસ્સ ધમ્મો’’તિ.

    Athopi me āsi manovitakko, etādiso nūna kulassa dhammo’’ti.

    તત્થ નેવાભિસજ્જામીતિ નેવ લગ્ગામિ. એતાદિસોતિ ‘‘ઇમસ્સ કુલસ્સ એતાદિસો નૂન સભાવો, અદાયકવંસો એસ ભવિસ્સતી’’તિ એવં મે મનોવિતક્કો ઉપ્પન્નો.

    Tattha nevābhisajjāmīti neva laggāmi. Etādisoti ‘‘imassa kulassa etādiso nūna sabhāvo, adāyakavaṃso esa bhavissatī’’ti evaṃ me manovitakko uppanno.

    તં સુત્વા સેટ્ઠિ ઇતરા દ્વે ગાથા અભાસિ –

    Taṃ sutvā seṭṭhi itarā dve gāthā abhāsi –

    ૧૪૭.

    147.

    ‘‘એસસ્માકં કુલે ધમ્મો, પિતુપિતામહો સદા;

    ‘‘Esasmākaṃ kule dhammo, pitupitāmaho sadā;

    આસનં ઉદકં પજ્જં, સબ્બેતં નિપદામસે.

    Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, sabbetaṃ nipadāmase.

    ૧૪૮.

    148.

    ‘‘એસસ્માકં કુલે ધમ્મો, પિતુપિતામહો સદા;

    ‘‘Esasmākaṃ kule dhammo, pitupitāmaho sadā;

    સક્કચ્ચં ઉપતિટ્ઠામ, ઉત્તમં વિય ઞાતક’’ન્તિ.

    Sakkaccaṃ upatiṭṭhāma, uttamaṃ viya ñātaka’’nti.

    તત્થ ધમ્મોતિ સભાવો. પિતુપિતામહોતિ પિતૂનઞ્ચ પિતામહાનઞ્ચ સન્તકો. ઉદકન્તિ પાદધોવનઉદકં. પજ્જન્તિ પાદમક્ખનતેલં. સબ્બેતન્તિ સબ્બં એતં. નિપદામસેતિ નિકારકારા ઉપસગ્ગા, દામસેતિ અત્થો, દદામાતિ વુત્તં હોતિ. ઇમિના યાવ સત્તમા કુલપરિવટ્ટા દાયકવંસો અમ્હાકં વંસોતિ દસ્સેતિ. ઉત્તમં વિય ઞાતકન્તિ માતરં વિય પિતરં વિય ચ મયં ધમ્મિકં સમણં વા બ્રાહ્મણં વા દિસ્વા સક્કચ્ચં સહત્થેન ઉપટ્ઠહામાતિ અત્થો.

    Tattha dhammoti sabhāvo. Pitupitāmahoti pitūnañca pitāmahānañca santako. Udakanti pādadhovanaudakaṃ. Pajjanti pādamakkhanatelaṃ. Sabbetanti sabbaṃ etaṃ. Nipadāmaseti nikārapakārā upasaggā, dāmaseti attho, dadāmāti vuttaṃ hoti. Iminā yāva sattamā kulaparivaṭṭā dāyakavaṃso amhākaṃ vaṃsoti dasseti. Uttamaṃ viya ñātakanti mātaraṃ viya pitaraṃ viya ca mayaṃ dhammikaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā disvā sakkaccaṃ sahatthena upaṭṭhahāmāti attho.

    બોધિસત્તો પન કતિપાહં બારાણસિસેટ્ઠિનો ધમ્મં દેસેન્તો તત્થ વસિત્વા પુન હિમવન્તમેવ ગન્ત્વા અભિઞ્ઞા ચ સમાપત્તિયો ચ નિબ્બત્તેત્વા બ્રહ્મલોકપરાયણો અહોસિ.

    Bodhisatto pana katipāhaṃ bārāṇasiseṭṭhino dhammaṃ desento tattha vasitvā puna himavantameva gantvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને સો ભિક્ખુ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિ. તદા બારાણસિસેટ્ઠિ આનન્દો અહોસિ, તાપસો પન અહમેવ અહોસિન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā bārāṇasiseṭṭhi ānando ahosi, tāpaso pana ahameva ahosinti.

    પીઠજાતકવણ્ણના સત્તમા.

    Pīṭhajātakavaṇṇanā sattamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૩૭. પીઠજાતકં • 337. Pīṭhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact