| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૩. પુત્તમંસૂપમસુત્તં
3. Puttamaṃsūpamasuttaṃ
૬૩. સાવત્થિયં …પે॰… ‘‘ચત્તારોમે , ભિક્ખવે, આહારા ભૂતાનં વા સત્તાનં ઠિતિયા સમ્ભવેસીનં વા અનુગ્ગહાય . કતમે ચત્તારો? કબળીકારો આહારો ઓળારિકો વા સુખુમો વા, ફસ્સો દુતિયો, મનોસઞ્ચેતના તતિયા, વિઞ્ઞાણં ચતુત્થં. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો આહારા ભૂતાનં વા સત્તાનં ઠિતિયા સમ્ભવેસીનં વા અનુગ્ગહાય’’.
63. Sāvatthiyaṃ …pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya . Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya’’.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, કબળીકારો આહારો દટ્ઠબ્બો? સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, દ્વે જાયમ્પતિકા 1 પરિત્તં સમ્બલં આદાય કન્તારમગ્ગં પટિપજ્જેય્યું. તેસમસ્સ એકપુત્તકો પિયો મનાપો. અથ ખો તેસં, ભિક્ખવે, દ્વિન્નં જાયમ્પતિકાનં કન્તારગતાનં યા પરિત્તા સમ્બલમત્તા, સા પરિક્ખયં પરિયાદાનં ગચ્છેય્ય. સિયા ચ નેસં કન્તારાવસેસો અનતિણ્ણો. અથ ખો તેસં, ભિક્ખવે, દ્વિન્નં જાયમ્પતિકાનં એવમસ્સ – ‘અમ્હાકં ખો યા પરિત્તા સમ્બલમત્તા સા પરિક્ખીણા પરિયાદિણ્ણા 2. અત્થિ ચાયં કન્તારાવસેસો અનિત્તિણ્ણો 3. યંનૂન મયં ઇમં એકપુત્તકં પિયં મનાપં વધિત્વા વલ્લૂરઞ્ચ સોણ્ડિકઞ્ચ કરિત્વા પુત્તમંસાનિ ખાદન્તા એવં તં કન્તારાવસેસં નિત્થરેય્યામ, મા સબ્બેવ તયો વિનસ્સિમ્હા’તિ. અથ ખો તે, ભિક્ખવે, દ્વે જાયમ્પતિકા તં એકપુત્તકં પિયં મનાપં વધિત્વા વલ્લૂરઞ્ચ સોણ્ડિકઞ્ચ કરિત્વા પુત્તમંસાનિ ખાદન્તા એવં તં કન્તારાવસેસં નિત્થરેય્યું. તે પુત્તમંસાનિ ચેવ ખાદેય્યું, ઉરે ચ પટિપિસેય્યું – ‘કહં, એકપુત્તક, કહં, એકપુત્તકા’તિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, dve jāyampatikā 4 parittaṃ sambalaṃ ādāya kantāramaggaṃ paṭipajjeyyuṃ. Tesamassa ekaputtako piyo manāpo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ kantāragatānaṃ yā parittā sambalamattā, sā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Siyā ca nesaṃ kantārāvaseso anatiṇṇo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ evamassa – ‘amhākaṃ kho yā parittā sambalamattā sā parikkhīṇā pariyādiṇṇā 5. Atthi cāyaṃ kantārāvaseso anittiṇṇo 6. Yaṃnūna mayaṃ imaṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyāma, mā sabbeva tayo vinassimhā’ti. Atha kho te, bhikkhave, dve jāyampatikā taṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyuṃ. Te puttamaṃsāni ceva khādeyyuṃ, ure ca paṭipiseyyuṃ – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, અપિ નુ તે દવાય વા આહારં આહારેય્યું, મદાય વા આહારં આહારેય્યું, મણ્ડનાય વા આહારં આહારેય્યું, વિભૂસનાય વા આહારં આહારેય્યુ’’ન્તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘નનુ તે, ભિક્ખવે, યાવદેવ કન્તારસ્સ નિત્થરણત્થાય આહારં આહારેય્યુ’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એવમેવ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, કબળીકારો આહારો દટ્ઠબ્બો’’તિ વદામિ. કબળીકારે, ભિક્ખવે, આહારે પરિઞ્ઞાતે પઞ્ચકામગુણિકો રાગો પરિઞ્ઞાતો હોતિ. પઞ્ચકામગુણિકે રાગે પરિઞ્ઞાતે નત્થિ તં સંયોજનં યેન સંયોજનેન સંયુત્તો અરિયસાવકો પુન ઇમં લોકં આગચ્છેય્ય.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu te davāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, madāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, maṇḍanāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, vibhūsanāya vā āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Nanu te, bhikkhave, yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Kabaḷīkāre, bhikkhave, āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti. Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyya.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, ફસ્સાહારો દટ્ઠબ્બો? સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ગાવી નિચ્ચમ્મા કુટ્ટં ચે 7 નિસ્સાય તિટ્ઠેય્ય. યે કુટ્ટનિસ્સિતા પાણા તે નં ખાદેય્યું. રુક્ખં ચે નિસ્સાય તિટ્ઠેય્ય, યે રુક્ખનિસ્સિતા પાણા તે નં ખાદેય્યું. ઉદકં ચે નિસ્સાય તિટ્ઠેય્ય, યે ઉદકનિસ્સિતા પાણા તે નં ખાદેય્યું. આકાસં ચે નિસ્સાય તિટ્ઠેય્ય, યે આકાસનિસ્સિતા પાણા તે નં ખાદેય્યું. યં યદેવ હિ સા, ભિક્ખવે, ગાવી નિચ્ચમ્મા નિસ્સાય તિટ્ઠેય્ય, યે તન્નિસ્સિતા 8 પાણા તે નં ખાદેય્યું. એવમેવ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, ‘‘ફસ્સાહારો દટ્ઠબ્બો’’તિ વદામિ. ફસ્સે, ભિક્ખવે, આહારે પરિઞ્ઞાતે તિસ્સો વેદના પરિઞ્ઞાતા હોન્તિ. તીસુ વેદનાસુ પરિઞ્ઞાતાસુ અરિયસાવકસ્સ નત્થિ કિઞ્ચિ ઉત્તરિકરણીયન્તિ 9 વદામિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, phassāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, gāvī niccammā kuṭṭaṃ ce 10 nissāya tiṭṭheyya. Ye kuṭṭanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Rukkhaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye rukkhanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Udakaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye udakanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Ākāsaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye ākāsanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Yaṃ yadeva hi sā, bhikkhave, gāvī niccammā nissāya tiṭṭheyya, ye tannissitā 11 pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘‘phassāhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso vedanā pariññātā honti. Tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti 12 vadāmi.
‘‘કથઞ્ચ , ભિક્ખવે, મનોસઞ્ચેતનાહારો દટ્ઠબ્બો? સેય્યથાપિ , ભિક્ખવે, અઙ્ગારકાસુ સાધિકપોરિસા પુણ્ણા અઙ્ગારાનં વીતચ્ચિકાનં વીતધૂમાનં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય જીવિતુકામો અમરિતુકામો સુખકામો દુક્ખપ્પટિકૂલો. તમેનં દ્વે બલવન્તો પુરિસા નાનાબાહાસુ ગહેત્વા તં અઙ્ગારકાસું ઉપકડ્ઢેય્યું. અથ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ પુરિસસ્સ આરકાવસ્સ ચેતના આરકા પત્થના આરકા પણિધિ. તં કિસ્સ હેતુ? એવઞ્હિ, ભિક્ખવે, તસ્સ પુરિસસ્સ હોતિ – ‘ઇમં ચાહં અઙ્ગારકાસું પપતિસ્સામિ, તતોનિદાનં મરણં વા નિગચ્છામિ મરણમત્તં વા દુક્ખ’ન્તિ. એવમેવ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, ‘મનોસઞ્ચેતનાહારો દટ્ઠબ્બો’તિ વદામિ. મનોસઞ્ચેતનાય, ભિક્ખવે, આહારે પરિઞ્ઞાતે તિસ્સો તણ્હા પરિઞ્ઞાતા હોન્તિ. તીસુ તણ્હાસુ પરિઞ્ઞાતાસુ અરિયસાવકસ્સ નત્થિ કિઞ્ચિ ઉત્તરિકરણીયન્તિ વદામિ.
‘‘Kathañca , bhikkhave, manosañcetanāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi , bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa ārakāvassa cetanā ārakā patthanā ārakā paṇidhi. Taṃ kissa hetu? Evañhi, bhikkhave, tassa purisassa hoti – ‘imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘manosañcetanāhāro daṭṭhabbo’ti vadāmi. Manosañcetanāya, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti. Tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણાહારો દટ્ઠબ્બો? સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ચોરં આગુચારિં ગહેત્વા રઞ્ઞો દસ્સેય્યું – ‘અયં તે, દેવ, ચોરો આગુચારી, ઇમસ્સ યં ઇચ્છસિ તં દણ્ડં પણેહી’તિ. તમેનં રાજા એવં વદેય્ય – ‘ગચ્છથ, ભો, ઇમં પુરિસં પુબ્બણ્હસમયં સત્તિસતેન હનથા’તિ. તમેનં પુબ્બણ્હસમયં સત્તિસતેન હનેય્યું. અથ રાજા મજ્ઝન્હિકસમયં એવં વદેય્ય – ‘અમ્ભો, કથં સો પુરિસો’તિ? ‘તથેવ, દેવ, જીવતી’તિ. તમેનં રાજા એવં વદેય્ય – ‘ગચ્છથ, ભો, તં પુરિસં મજ્ઝન્હિકસમયં સત્તિસતેન હનથા’તિ. તમેનં મજ્ઝન્હિકસમયં સત્તિસતેન હનેય્યું. અથ રાજા સાયન્હસમયં એવં વદેય્ય – ‘અમ્ભો, કથં સો પુરિસો’તિ? ‘તથેવ, દેવ, જીવતી’તિ. તમેનં રાજા એવં વદેય્ય – ‘ગચ્છથ, ભો, તં પુરિસં સાયન્હસમયં સત્તિસતેન હનથા’તિ. તમેનં સાયન્હસમયં સત્તિસતેન હનેય્યું. તં કિં મઞ્ઞથ , ભિક્ખવે, અપિ નુ સો પુરિસો દિવસં તીહિ સત્તિસતેહિ હઞ્ઞમાનો તતોનિદાનં દુક્ખં દોમનસ્સં પટિસંવેદિયેથા’’તિ? ‘‘એકિસ્સાપિ, ભન્તે, સત્તિયા હઞ્ઞમાનો તતોનિદાનં દુક્ખં દોમનસ્સં પટિસંવેદિયેથ; કો પન વાદો તીહિ સત્તિસતેહિ હઞ્ઞમાનો’’તિ! ‘‘એવમેવ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણાહારો દટ્ઠબ્બોતિ વદામિ. વિઞ્ઞાણે, ભિક્ખવે, આહારે પરિઞ્ઞાતે નામરૂપં પરિઞ્ઞાતં હોતિ, નામરૂપે પરિઞ્ઞાતે અરિયસાવકસ્સ નત્થિ કિઞ્ચિ ઉત્તરિકરણીયન્તિ વદામી’’તિ. તતિયં.
‘‘Kathañca, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso divasaṃ tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha; ko pana vādo tīhi sattisatehi haññamāno’’ti! ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabboti vadāmi. Viññāṇe, bhikkhave, āhāre pariññāte nāmarūpaṃ pariññātaṃ hoti, nāmarūpe pariññāte ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. પુત્તમંસૂપમસુત્તવણ્ણના • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. પુત્તમંસૂપમસુત્તવણ્ણના • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
