Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā

    ૫. સહસેય્યસિક્ખાપદવણ્ણના

    5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā

    ૫૦-૫૧. પઞ્ચમે તત્રિદં નિદસ્સનન્તિ સેસો. દિરત્તતિરત્તન્તિ એત્થ દિરત્તગ્ગહણં વચનાલઙ્કારત્થં, નિરન્તરં તિસ્સોવ રત્તિયો વસિત્વા ચતુત્થદિવસાદીસુ સયન્તસ્સેવ આપત્તિ, ન એકન્તરિકાદિવસેન સયન્તસ્સાતિ દસ્સનત્થમ્પીતિ દટ્ઠબ્બં. દિરત્તવિસિટ્ઠઞ્હિ તિરત્તં વુચ્ચમાનં, તેન અનન્તરિકમેવ તિરત્તં દીપેતીતિ. પઞ્ચહિ છદનેહીતિ ઇટ્ઠકસિલાસુધાતિણપણ્ણેહિ. વાચુગ્ગતવસેનાતિ પગુણવસેન. દિયડ્ઢહત્થુબ્બેધો વડ્ઢકીહત્થેન ગહેતબ્બો. એકૂપચારો એકેન મગ્ગેન પવિસિત્વા અબ્ભોકાસં અનુક્કમિત્વા સબ્બત્થ અનુપરિગમનયોગ્ગો, એતં બહુદ્વારમ્પિ એકૂપચારોવ. તત્થ પન કુટ્ટાદીહિ રુન્ધિત્વા વિસું દ્વારં યોજેન્તિ, નાનૂપચારો હોતિ. સચે પન રુન્ધતિ એવ, વિસું દ્વારં ન યોજેન્તિ, ‘‘એતમ્પિ એકૂપચારમેવ મત્તિકાદીહિ પિહિતદ્વારો વિય ગબ્ભો’’તિ ગહેતબ્બં. અઞ્ઞથા ગબ્ભે પવિસિત્વા પમુખાદીસુ નિપન્નાનુપસમ્પન્નેહિ સહસેય્યાપરિમુત્તિયા ગબ્ભદ્વારં મત્તિકાદીહિ પિદહાપેત્વા ઉટ્ઠિતે અરુણે વિવરાપેન્તસ્સપિ અનાપત્તિ ભવેય્યાતિ.

    50-51. Pañcame tatridaṃ nidassananti seso. Dirattatirattanti ettha dirattaggahaṇaṃ vacanālaṅkāratthaṃ, nirantaraṃ tissova rattiyo vasitvā catutthadivasādīsu sayantasseva āpatti, na ekantarikādivasena sayantassāti dassanatthampīti daṭṭhabbaṃ. Dirattavisiṭṭhañhi tirattaṃ vuccamānaṃ, tena anantarikameva tirattaṃ dīpetīti. Pañcahi chadanehīti iṭṭhakasilāsudhātiṇapaṇṇehi. Vācuggatavasenāti paguṇavasena. Diyaḍḍhahatthubbedho vaḍḍhakīhatthena gahetabbo. Ekūpacāro ekena maggena pavisitvā abbhokāsaṃ anukkamitvā sabbattha anuparigamanayoggo, etaṃ bahudvārampi ekūpacārova. Tattha pana kuṭṭādīhi rundhitvā visuṃ dvāraṃ yojenti, nānūpacāro hoti. Sace pana rundhati eva, visuṃ dvāraṃ na yojenti, ‘‘etampi ekūpacārameva mattikādīhi pihitadvāro viya gabbho’’ti gahetabbaṃ. Aññathā gabbhe pavisitvā pamukhādīsu nipannānupasampannehi sahaseyyāparimuttiyā gabbhadvāraṃ mattikādīhi pidahāpetvā uṭṭhite aruṇe vivarāpentassapi anāpatti bhaveyyāti.

    તેસં પયોગે પયોગે ભિક્ખુસ્સ આપત્તીતિ એત્થ કેચિ ‘‘અનુટ્ઠહનેન અકિરિયસમુટ્ઠાના આપત્તિ વુત્તા તસ્મિં ખણે સયન્તસ્સ કિરિયાભાવા. ઇદઞ્હિ સિક્ખાપદં સિયા કિરિયાય સમુટ્ઠાતિ, સિયા અકિરિયાય સમુટ્ઠાતિ. કિરિયાસમુટ્ઠાનતા ચસ્સ તબ્બહુલવસેન વુત્તાતિ વદતિ. યથા ચેતં, એવં દિવાસયનમ્પિ. અનુટ્ઠહનેન, હિ દ્વારાસંવરણેન ચેતં અકિરિયસમઉટ્ઠાનમ્પિ હોતી’’તિ વદન્તિ. ઇદઞ્ચ યુત્તં વિય દિસ્સતિ, વીમંસિત્વા ગહેતબ્બં.

    Tesaṃ payoge payoge bhikkhussa āpattīti ettha keci ‘‘anuṭṭhahanena akiriyasamuṭṭhānā āpatti vuttā tasmiṃ khaṇe sayantassa kiriyābhāvā. Idañhi sikkhāpadaṃ siyā kiriyāya samuṭṭhāti, siyā akiriyāya samuṭṭhāti. Kiriyāsamuṭṭhānatā cassa tabbahulavasena vuttāti vadati. Yathā cetaṃ, evaṃ divāsayanampi. Anuṭṭhahanena, hi dvārāsaṃvaraṇena cetaṃ akiriyasamauṭṭhānampi hotī’’ti vadanti. Idañca yuttaṃ viya dissati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.

    ‘‘ઉપરિમતલેન સદ્ધિં અસમ્બદ્ધભિત્તિકસ્સા’’તિ ઇદં સમ્બદ્ધભિત્તિકે વત્તબ્બમેવ નત્થીતિ દસ્સનત્થં વુત્તં. ઉપરિમતલે સયિતસ્સ સઙ્કા એવ નત્થીતિ ‘‘હેટ્ઠાપાસાદે’’તિઆદિ વુત્તં. નાનૂપચારેતિ બહિ નિસ્સેણિયા આરોહણીયે.

    ‘‘Uparimatalenasaddhiṃ asambaddhabhittikassā’’ti idaṃ sambaddhabhittike vattabbameva natthīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Uparimatale sayitassa saṅkā eva natthīti ‘‘heṭṭhāpāsāde’’tiādi vuttaṃ. Nānūpacāreti bahi nisseṇiyā ārohaṇīye.

    સભાસઙ્ખેપેનાતિ સભાકારેન. ‘‘અડ્ઢકુટ્ટકે’’તિ ઇમિના સણ્ઠાનં દસ્સેતિ. યત્થ તીસુ દ્વીસુ વા પસ્સેસુ ભિત્તિયો બદ્ધા, છદનં વા અસમ્પત્તા અડ્ઢભિત્તિ, ઇદં અડ્ઢકુટ્ટકં નામ. વાળસઙ્ઘાટો નામ પરિક્ખેપસ્સ અન્તો થમ્ભાદીનં ઉપરિ વાળરૂપેહિ કતસઙ્ઘાટો. પરિક્ખેપસ્સ બહિગતેતિ એત્થ યસ્મિં પસ્સે પરિક્ખેપો નત્થિ, તત્થ સચે ભૂમિતો વત્થુ ઉચ્ચં હોતિ, ઉભતો ઉચ્ચવત્થુતો હેટ્ઠા ભૂમિયં નિબ્બકોસબ્ભન્તરેપિ અનાપત્તિ એવ તત્થ સેનાસનવોહારાભાવતો. અથ વત્થુ નીચં ભૂમિસમમેવ સેનાસનસ્સ હેટ્ઠિમતલે તિટ્ઠતિ, તત્થ પરિક્ખેપરહિતદિસાય નિબ્બકોસબ્ભન્તરે સબ્બત્થ આપત્તિ હોતિ, પરિચ્છેદાભાવતો પરિક્ખેપસ્સ બહિ એવ અનાપત્તીતિ દટ્ઠબ્બં. પરિમણ્ડલં વાતિઆદિ મજ્ઝે ઉદકપતનત્થાય આકાસઙ્ગણવન્તં સેનાસનં સન્ધાય વુત્તં. તત્થ અપરિચ્છિન્નગબ્ભૂપચારેતિ એકેકગબ્ભસ્સ દ્વીસુ પસ્સેસુ પમુખેન ગમનં પરિચ્છિન્દિત્વા દિયડ્ઢહત્થુબ્બેધતો અનૂનં કુટ્ટં કત્વા આકાસઙ્ગણેન પવેસં કરોન્તિ, એવં અકતોતિ અત્થો. ગબ્ભપરિક્ખેપોતિ ચતુરસ્સપાસાદાદીસુ સમન્તા ઠિતગબ્ભભિત્તિયો સન્ધાય વુત્તં.

    Sabhāsaṅkhepenāti sabhākārena. ‘‘Aḍḍhakuṭṭake’’ti iminā saṇṭhānaṃ dasseti. Yattha tīsu dvīsu vā passesu bhittiyo baddhā, chadanaṃ vā asampattā aḍḍhabhitti, idaṃ aḍḍhakuṭṭakaṃ nāma. Vāḷasaṅghāṭo nāma parikkhepassa anto thambhādīnaṃ upari vāḷarūpehi katasaṅghāṭo. Parikkhepassa bahigateti ettha yasmiṃ passe parikkhepo natthi, tattha sace bhūmito vatthu uccaṃ hoti, ubhato uccavatthuto heṭṭhā bhūmiyaṃ nibbakosabbhantarepi anāpatti eva tattha senāsanavohārābhāvato. Atha vatthu nīcaṃ bhūmisamameva senāsanassa heṭṭhimatale tiṭṭhati, tattha parikkheparahitadisāya nibbakosabbhantare sabbattha āpatti hoti, paricchedābhāvato parikkhepassa bahi eva anāpattīti daṭṭhabbaṃ. Parimaṇḍalaṃ vātiādi majjhe udakapatanatthāya ākāsaṅgaṇavantaṃ senāsanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha aparicchinnagabbhūpacāreti ekekagabbhassa dvīsu passesu pamukhena gamanaṃ paricchinditvā diyaḍḍhahatthubbedhato anūnaṃ kuṭṭaṃ katvā ākāsaṅgaṇena pavesaṃ karonti, evaṃ akatoti attho. Gabbhaparikkhepoti caturassapāsādādīsu samantā ṭhitagabbhabhittiyo sandhāya vuttaṃ.

    પાટેક્કસન્નિવેસાતિ એકેકદિસાય ગબ્ભપાળિયો ઇતરદિસાસુ ગબ્ભપાળીનં અભાવેન, ભાવેપિ વા અઞ્ઞમઞ્ઞભિત્તિચ્છદનેહિ અસમ્બન્ધતાય પાટેક્કસન્નિવેસા નામ વુચ્ચતિ. તં…પે॰… સન્ધાય વુત્તન્તિ તત્થ પાચિત્તિયેન અનાપત્તીતિ વુત્તં, ન દુક્કટેન. તાદિસાય હિ ગબ્ભપાળિયા પમુખં તીસુ દિસાસુ ભિત્તીનં અભાવેન એકદિસાય ગબ્ભભિત્તિમત્તેન સબ્બચ્છન્નં ચૂળપરિચ્છન્નં નામ હોતિ. તસ્મા દુક્કટમેવ. યદિ પન તસ્સ પમુખસ્સ ઇતરદિસાસુપિ એકિસ્સં, સબ્બાસુ વા ભિત્તિં કરોન્તિ, તદા સબ્બચ્છન્નઉપડ્ઢપરિચ્છન્નાદિભાવતો પાચિત્તિયમેવ હોતીતિ દટ્ઠબ્બં. ભૂમિયં વિના જગતિયા પમુખં સન્ધાયાતિ એત્થ ઉચ્ચવત્થું અકત્વા ભૂમિયં કતગેહસ્સ પમુખં સન્ધાય અપરિક્ખિત્તે પાચિત્તિયેન અનાપત્તીતિ ઇદં કથિતં . ઉચ્ચવત્થુકં ચે પમુખં હોતિ, તેન વત્થુના પરિક્ખિત્તસઙ્ખ્યમેવ પમુખં ગચ્છતીતિ અધિપ્પાયો. તત્થાતિ અન્ધકટ્ઠકથાયં. જગતિયા પમાણં વત્વાતિ પકતિભૂમિયા નિપન્નો યથા જગતિયા ઉપરિ સયિતં ન પસ્સતિ, એવં ઉચ્ચાતિઉચ્ચવત્થુસ્સ ઉબ્બેધપ્પમાણં વત્વા. એકદિસાય ઉજુકમેવ દીઘં કત્વા સન્નિવેસિતો પાસાદો એકસાલસન્નિવેસો. દ્વીસુ, તીસુ વા ચતૂસુપિ વા દિસાસુ સિઙ્ઘાટકસણ્ઠાનાદિવસેન કતા દ્વિસાલાદિસન્નિવેસા વેદિતબ્બા. સાલપ્પભેદદીપનમેવ ચેત્થ પુરિમતો વિસેસોતિ. પરિક્ખેપો વિદ્ધસ્તોતિ પમુખસ્સ પરિક્ખેપં સન્ધાય વદતિ.

    Pāṭekkasannivesāti ekekadisāya gabbhapāḷiyo itaradisāsu gabbhapāḷīnaṃ abhāvena, bhāvepi vā aññamaññabhitticchadanehi asambandhatāya pāṭekkasannivesā nāma vuccati. Taṃ…pe… sandhāya vuttanti tattha pācittiyena anāpattīti vuttaṃ, na dukkaṭena. Tādisāya hi gabbhapāḷiyā pamukhaṃ tīsu disāsu bhittīnaṃ abhāvena ekadisāya gabbhabhittimattena sabbacchannaṃ cūḷaparicchannaṃ nāma hoti. Tasmā dukkaṭameva. Yadi pana tassa pamukhassa itaradisāsupi ekissaṃ, sabbāsu vā bhittiṃ karonti, tadā sabbacchannaupaḍḍhaparicchannādibhāvato pācittiyameva hotīti daṭṭhabbaṃ. Bhūmiyaṃ vinā jagatiyā pamukhaṃ sandhāyāti ettha uccavatthuṃ akatvā bhūmiyaṃ katagehassa pamukhaṃ sandhāya aparikkhitte pācittiyena anāpattīti idaṃ kathitaṃ . Uccavatthukaṃ ce pamukhaṃ hoti, tena vatthunā parikkhittasaṅkhyameva pamukhaṃ gacchatīti adhippāyo. Tatthāti andhakaṭṭhakathāyaṃ. Jagatiyā pamāṇaṃ vatvāti pakatibhūmiyā nipanno yathā jagatiyā upari sayitaṃ na passati, evaṃ uccātiuccavatthussa ubbedhappamāṇaṃ vatvā. Ekadisāya ujukameva dīghaṃ katvā sannivesito pāsādo ekasālasanniveso. Dvīsu, tīsu vā catūsupi vā disāsu siṅghāṭakasaṇṭhānādivasena katā dvisālādisannivesā veditabbā. Sālappabhedadīpanameva cettha purimato visesoti. Parikkhepo viddhastoti pamukhassa parikkhepaṃ sandhāya vadati.

    ૫૩. ઉપડ્ઢચ્છન્નઉપડ્ઢપરિચ્છન્નં સેનાસનં દુક્કટસ્સ આદિં વત્વા પાળિયં દસ્સિતત્તા તતો અધિકં સબ્બચ્છન્નઉપડ્ઢપરિચ્છન્નાદિકમ્પિ સબ્બં પાળિયં અવુત્તમ્પિ પાચિત્તિયસ્સેવ વત્થુભાવેન દસ્સિતં સિક્ખાપદસ્સ પણ્ણત્તિવજ્જત્તા, ગરુકે ઠાતબ્બતો ચાતિ વેદિતબ્બં. સત્ત પાચિત્તિયાનીતિ પાળિયં વુત્તપાચિત્તિયદ્વયં સામઞ્ઞતો એકત્તેન ગહેત્વા વુત્તં.

    53. Upaḍḍhacchannaupaḍḍhaparicchannaṃ senāsanaṃ dukkaṭassa ādiṃ vatvā pāḷiyaṃ dassitattā tato adhikaṃ sabbacchannaupaḍḍhaparicchannādikampi sabbaṃ pāḷiyaṃ avuttampi pācittiyasseva vatthubhāvena dassitaṃ sikkhāpadassa paṇṇattivajjattā, garuke ṭhātabbato cāti veditabbaṃ. Satta pācittiyānīti pāḷiyaṃ vuttapācittiyadvayaṃ sāmaññato ekattena gahetvā vuttaṃ.

    ૫૪. પાળિયં ‘‘તતિયાય રત્તિયા પુરારુણા નિક્ખમિત્વા પુન વસતી’’તિ ઇદં ઉક્કટ્ઠવસેન વુત્તં, અનિક્ખમિત્વા પન પુરારુણા ઉટ્ઠહિત્વા અન્તોછદને નિસિન્નસ્સાપિ પુનદિવસે સહસેય્યેન અનાપત્તિ એવ. સેનમ્બમણ્ડપવણ્ણં હોતીતિ સીહળદીપે કિર ઉચ્ચવત્થુકો સબ્બચ્છન્નો સબ્બઅપરિચ્છન્નો એવંનામકો સન્નિપાતમણ્ડપો અત્થિ, તં સન્ધાયેતં વુત્તં. એત્થ ચતુત્થભાગો ચૂળકં, દ્વે ભાગા ઉપડ્ઢં, તીસુ ભાગેસુ દ્વે ભાગા યેભુય્યન્તિ ઇમિના નયેન ચૂળકચ્છન્નપરિચ્છન્નતાદીનિ વેદિતબ્બાનિ. પાચિત્તિયવત્થુકસેનાસનં, તત્થ અનુપસમ્પન્નેન સહ નિપજ્જનં, ચતુત્થદિવસે સૂરિયત્થઙ્ગમનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ.

    54. Pāḷiyaṃ ‘‘tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasatī’’ti idaṃ ukkaṭṭhavasena vuttaṃ, anikkhamitvā pana purāruṇā uṭṭhahitvā antochadane nisinnassāpi punadivase sahaseyyena anāpatti eva. Senambamaṇḍapavaṇṇaṃ hotīti sīhaḷadīpe kira uccavatthuko sabbacchanno sabbaaparicchanno evaṃnāmako sannipātamaṇḍapo atthi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ettha catutthabhāgo cūḷakaṃ, dve bhāgā upaḍḍhaṃ, tīsu bhāgesu dve bhāgā yebhuyyanti iminā nayena cūḷakacchannaparicchannatādīni veditabbāni. Pācittiyavatthukasenāsanaṃ, tattha anupasampannena saha nipajjanaṃ, catutthadivase sūriyatthaṅgamananti imānettha tīṇi aṅgāni.

    સહસેય્યસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૧. મુસાવાદવગ્ગો • 1. Musāvādavaggo

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૫. સહસેય્યસિક્ખાપદવણ્ણના • 5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૫. સહસેય્યસિક્ખાપદવણ્ણના • 5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૫. પઠમસહસેય્યસિક્ખાપદવણ્ણના • 5. Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૫. સહસેય્યસિક્ખાપદં • 5. Sahaseyyasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact