Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૮. સઙ્ખધમસુત્તવણ્ણના
8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā
૩૬૦. ‘‘યો કોચિ પુરિસો પાણાતિપાતી મુસાવાદી, સબ્બો સો આપાયિકો’’તિ વત્વા પુન ‘‘યંબહુલં યંબહુલં કરોતિ, તેન દુગ્ગતિં ગચ્છતી’’તિ વદન્તો અત્તનાવ અત્તનો વાદં ભિન્દતિ. એવં સન્તેતિ યદિ બહુસો કતેન પાપકમ્મેન આપાયિકો, ‘‘યો કોચિ પાણમતિપાતેતી’’તિઆદિવચનં મિચ્છાતિ. ચત્તારિ પદાનીતિ ‘‘યો કોચિ પાણમતિપાતેતી’’તિઆદિના નયેન વુત્તા ચત્તારો અત્થકોટ્ઠાસા. દિટ્ઠિયા પચ્ચયા હોન્તિ ‘‘અત્થિ ખો પન મયા’’તિઆદિના અયોનિસો ઉમ્મુજ્જન્તસ્સ. બલસમ્પન્નોતિ સમત્થો. સઙ્ખધમકોતિ સઙ્ખસ્સ ધમનકિચ્ચે છેકો. અદુક્ખેનાતિ સુખેન. ઉપચારોપિ અપ્પનાપિ વટ્ટતિ ઉભિન્નં સામઞ્ઞવચનભાવતો. અપ્પમાણકતભાવો લબ્ભતેવ. તથા હિ તં કિલેસાનં વિક્ખમ્ભનસમત્થતાય દીઘસન્તાનતાય વિપુલફલતાય ચ ‘‘મહગ્ગત’’ન્તિ વુચ્ચતિ.
360. ‘‘Yo koci puriso pāṇātipātī musāvādī, sabbo so āpāyiko’’ti vatvā puna ‘‘yaṃbahulaṃ yaṃbahulaṃ karoti, tena duggatiṃ gacchatī’’ti vadanto attanāva attano vādaṃ bhindati. Evaṃ santeti yadi bahuso katena pāpakammena āpāyiko, ‘‘yo koci pāṇamatipātetī’’tiādivacanaṃ micchāti. Cattāri padānīti ‘‘yo koci pāṇamatipātetī’’tiādinā nayena vuttā cattāro atthakoṭṭhāsā. Diṭṭhiyā paccayā honti ‘‘atthi kho pana mayā’’tiādinā ayoniso ummujjantassa. Balasampannoti samattho. Saṅkhadhamakoti saṅkhassa dhamanakicce cheko. Adukkhenāti sukhena. Upacāropi appanāpi vaṭṭati ubhinnaṃ sāmaññavacanabhāvato. Appamāṇakatabhāvo labbhateva. Tathā hi taṃ kilesānaṃ vikkhambhanasamatthatāya dīghasantānatāya vipulaphalatāya ca ‘‘mahaggata’’nti vuccati.
ન ઓહીયતીતિ યસ્મિં સન્તાને કામાવચરકમ્મં, મહગ્ગતકમ્મઞ્ચ કતૂપચિતં વિપાકદાને લદ્ધાવસરં હુત્વા ઠિતં, તેસુ કામાવચરકમ્મં ઇતરં નીહરિત્વા સયં તત્થ ઓહીયિત્વા અત્તનો વિપાકં દાતું ન સક્કોતિ, મહગ્ગતકમ્મમેવ પન ઇતરં પટિબાહિત્વા અત્તનો વિપાકં દાતું સક્કોતિ ગરુભાવતો. તેનાહ ‘‘તં કામાવચરકમ્મ’’ન્તિઆદિ. કિલેસવસેનાતિ પાપકમ્મસ્સ મૂલભૂતકિલેસવસેન. પાણાતિપાતાદયો હિ દોસમોહલોભાદિમૂલકિલેસસમુટ્ઠાના. કિલેસવસેનાતિ વા કમ્મકિલેસવસેન. વુત્તઞ્હેતં – ‘‘પાણાતિપાતો ખો, ગહપતિપુત્ત, કમ્મકિલેસો’’તિઆદિ (દી॰ નિ॰ ૩.૨૪૫). યથાનુસન્ધિનાવ ગતન્તિ યથાનુસન્ધિસઙ્ખાતઅનુસન્ધિના ઓસાનં ગતં સંકિલેસસમ્મુખેન ઉટ્ઠિતાય વોદાનધમ્મવસેન નિટ્ઠાપિતત્તા.
Na ohīyatīti yasmiṃ santāne kāmāvacarakammaṃ, mahaggatakammañca katūpacitaṃ vipākadāne laddhāvasaraṃ hutvā ṭhitaṃ, tesu kāmāvacarakammaṃ itaraṃ nīharitvā sayaṃ tattha ohīyitvā attano vipākaṃ dātuṃ na sakkoti, mahaggatakammameva pana itaraṃ paṭibāhitvā attano vipākaṃ dātuṃ sakkoti garubhāvato. Tenāha ‘‘taṃ kāmāvacarakamma’’ntiādi. Kilesavasenāti pāpakammassa mūlabhūtakilesavasena. Pāṇātipātādayo hi dosamohalobhādimūlakilesasamuṭṭhānā. Kilesavasenāti vā kammakilesavasena. Vuttañhetaṃ – ‘‘pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso’’tiādi (dī. ni. 3.245). Yathānusandhināva gatanti yathānusandhisaṅkhātaanusandhinā osānaṃ gataṃ saṃkilesasammukhena uṭṭhitāya vodānadhammavasena niṭṭhāpitattā.
સઙ્ખધમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૮. સઙ્ખધમસુત્તં • 8. Saṅkhadhamasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. સઙ્ખધમસુત્તવણ્ણના • 8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā