Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā |
૪. સમથક્ખન્ધકો
4. Samathakkhandhako
સતિવિનયકથાદિવણ્ણના
Sativinayakathādivaṇṇanā
૧૯૫. સમથક્ખન્ધકે ખીણાસવસ્સ વિપુલસતિં નિસ્સાય દાતબ્બો વિનયો ચોદનાદિઅસારુપ્પાનં વિનયનુપાયો સતિવિનયો.
195. Samathakkhandhake khīṇāsavassa vipulasatiṃ nissāya dātabbo vinayo codanādiasāruppānaṃ vinayanupāyo sativinayo.
૧૯૬. ચિત્તવિપરિયાસકતોતિ કતચિત્તવિપરિયાસો. ગગ્ગં ભિક્ખું…પે॰… ચોદેન્તીતિ એત્થ પન ઉમ્મત્તકસ્સ ઇદં ઉમ્મત્તકં, અજ્ઝાચિણ્ણં. તદેવ ચિત્તવિપરિયાસેન કતન્તિ ચિત્તવિપરિયાસકતં. તેન ઉમ્મત્તકેન ચિત્તવિપરિયાસકતેન અજ્ઝાચિણ્ણેન અનાચારેન આપન્નાય આપત્તિયા ગગ્ગં ભિક્ખું ચોદેન્તીતિ એવમત્થો દટ્ઠબ્બો. પઠમં મૂળ્હો હુત્વા પચ્છા અમૂળ્હભાવં ઉપગતસ્સ દાતબ્બો વિનયો અમૂળ્હવિનયો.
196.Cittavipariyāsakatoti katacittavipariyāso. Gaggaṃ bhikkhuṃ…pe… codentīti ettha pana ummattakassa idaṃ ummattakaṃ, ajjhāciṇṇaṃ. Tadeva cittavipariyāsena katanti cittavipariyāsakataṃ. Tena ummattakena cittavipariyāsakatena ajjhāciṇṇena anācārena āpannāya āpattiyā gaggaṃ bhikkhuṃ codentīti evamattho daṭṭhabbo. Paṭhamaṃ mūḷho hutvā pacchā amūḷhabhāvaṃ upagatassa dātabbo vinayo amūḷhavinayo.
૨૦૨. ધમ્મવાદીનં યેભુય્યભાવસમ્પાદિકા કિરિયા યેભુય્યસિકાતિ ઇમસ્મિં અત્થે સ-કારાગમસહિતો ઇક-પચ્ચયન્તોયં સદ્દોતિ દસ્સેતું આહ ‘‘યસ્સા’’તિઆદિ. તત્થ યસ્સા કિરિયાયાતિ ગૂળ્હકવિવટ્ટકાદિના સલાકગ્ગાહાપકકિરિયાય. યેભુય્યભાવં નિસ્સિતસમથકિરિયા યેભુય્યસિકાતિ એવં યેભુય્યસિકાસદ્દસ્સ અત્થો ગહેતબ્બો. એવઞ્હિ અયં અધિકરણસમથો નામ હોતિ. યથાવુત્તસલાકગ્ગાહેન હિ ધમ્મવાદીનં યેભુય્યભાવે સિદ્ધે પચ્છા તં યેભુય્યભાવં નિસ્સાયેવ અધિકરણવૂપસમો હોતિ, ન ધમ્મવાદીનં બહુતરભાવસાધકકિરિયામત્તેન.
202. Dhammavādīnaṃ yebhuyyabhāvasampādikā kiriyā yebhuyyasikāti imasmiṃ atthe sa-kārāgamasahito ika-paccayantoyaṃ saddoti dassetuṃ āha ‘‘yassā’’tiādi. Tattha yassā kiriyāyāti gūḷhakavivaṭṭakādinā salākaggāhāpakakiriyāya. Yebhuyyabhāvaṃ nissitasamathakiriyā yebhuyyasikāti evaṃ yebhuyyasikāsaddassa attho gahetabbo. Evañhi ayaṃ adhikaraṇasamatho nāma hoti. Yathāvuttasalākaggāhena hi dhammavādīnaṃ yebhuyyabhāve siddhe pacchā taṃ yebhuyyabhāvaṃ nissāyeva adhikaraṇavūpasamo hoti, na dhammavādīnaṃ bahutarabhāvasādhakakiriyāmattena.
૨૦૭. ‘‘સેસમેત્થ તજ્જનીયાદીસુ વુત્તનયમેવા’’તિ એતેન તજ્જનીયાદિસત્તકમ્માનિ વિય ઇદમ્પિ તસ્સપાપિયસિકાકમ્મં અસુચિભાવાદિદોસયુત્તસ્સ, સઙ્ઘસ્સ ચ વિનિચ્છયે અતિટ્ઠમાનસ્સ કત્તબ્બં વિસું એકં નિગ્ગહકમ્મન્તિ દસ્સેતિ. એતસ્મિઞ્હિ નિગ્ગહકમ્મે કતે સો પુગ્ગલો ‘‘અહં સુદ્ધો’’તિ અત્તનો સુદ્ધિયા સાધનત્થં સઙ્ઘમજ્ઝં ઓતરિતું, સઙ્ઘો ચસ્સ વિનિચ્છયં દાતું ન લભતિ, તં કમ્મકરણમત્તેનેવ ચ તં અધિકરણં વૂપસન્તં હોતિ.
207.‘‘Sesamettha tajjanīyādīsu vuttanayamevā’’ti etena tajjanīyādisattakammāni viya idampi tassapāpiyasikākammaṃ asucibhāvādidosayuttassa, saṅghassa ca vinicchaye atiṭṭhamānassa kattabbaṃ visuṃ ekaṃ niggahakammanti dasseti. Etasmiñhi niggahakamme kate so puggalo ‘‘ahaṃ suddho’’ti attano suddhiyā sādhanatthaṃ saṅghamajjhaṃ otarituṃ, saṅgho cassa vinicchayaṃ dātuṃ na labhati, taṃ kammakaraṇamatteneva ca taṃ adhikaraṇaṃ vūpasantaṃ hoti.
કથં પનેતં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભતીતિ? કેચિ પનેત્થ ‘‘સો તથા નિગ્ગહિતો નિગ્ગહિતોવ હોતિ, ઓસારણં ન લભતિ. તેનેવ પાળિયં ઓસારણા ન વુત્તા’’તિ વદન્તિ. અઞ્ઞે પન ‘‘પાળિયં ન ઉપસમ્પાદેતબ્બન્તિઆદિના સમ્માવત્તનસ્સ વુત્તત્તા સમ્માવત્તિત્વા લજ્જિધમ્મે ઓક્કન્તસ્સ ઓસારણા અવુત્તાપિ તજ્જનીયાદીસુ વિય નયતો કમ્મવાચં યોજેત્વા ઓસારણા કાતબ્બા એવા’’તિ વદન્તિ, ઇદં યુત્તં. તેનેવ અટ્ઠકથાયં વક્ખતિ ‘‘સચે સીલવા ભવિસ્સતિ, વત્તં પરિપૂરેત્વા પટિપ્પસ્સદ્ધિં લભિસ્સતિ. નો ચે, તથાનાસિતકોવ ભવિસ્સતી’’તિ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૩૮). તસ્સપાપિયસિકાકમ્મન્તિ ચ અલુત્તસમાસોયેવ. તેનાહ ‘‘ઇદં હી’’તિ આદિ.
Kathaṃ panetaṃ kammaṃ paṭippassambhatīti? Keci panettha ‘‘so tathā niggahito niggahitova hoti, osāraṇaṃ na labhati. Teneva pāḷiyaṃ osāraṇā na vuttā’’ti vadanti. Aññe pana ‘‘pāḷiyaṃ na upasampādetabbantiādinā sammāvattanassa vuttattā sammāvattitvā lajjidhamme okkantassa osāraṇā avuttāpi tajjanīyādīsu viya nayato kammavācaṃ yojetvā osāraṇā kātabbā evā’’ti vadanti, idaṃ yuttaṃ. Teneva aṭṭhakathāyaṃ vakkhati ‘‘sace sīlavā bhavissati, vattaṃ paripūretvā paṭippassaddhiṃ labhissati. No ce, tathānāsitakova bhavissatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 238). Tassapāpiyasikākammanti ca aluttasamāsoyeva. Tenāha ‘‘idaṃ hī’’ti ādi.
સતિવિનયકથાદિવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sativinayakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi
૨. સતિવિનયો • 2. Sativinayo
૩. અમૂળ્હવિનયો • 3. Amūḷhavinayo
૫. યેભુય્યસિકા • 5. Yebhuyyasikā
૬. તસ્સપાપિયસિકા • 6. Tassapāpiyasikā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
સતિવિનયકથા • Sativinayakathā
અમૂળ્હવિનયકથા • Amūḷhavinayakathā
યેભુય્યસિકાકથા • Yebhuyyasikākathā
તસ્સપાપિયસિકાકથા • Tassapāpiyasikākathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / સતિવિનયાદિકથાવણ્ણના • Sativinayādikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā
સતિવિનયકથાવણ્ણના • Sativinayakathāvaṇṇanā
અમૂળ્હવિનયકથાવણ્ણના • Amūḷhavinayakathāvaṇṇanā
તસ્સપાપિયસિકાકથાવણ્ણના • Tassapāpiyasikākathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi
૨. સતિવિનયકથા • 2. Sativinayakathā
૩. અમૂળ્હવિનયકથા • 3. Amūḷhavinayakathā
૫. યેભુય્યસિકાકથા • 5. Yebhuyyasikākathā
૬. તસ્સપાપિયસિકાકથા • 6. Tassapāpiyasikākathā