| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga |
૩. તતિયકથિનસિક્ખાપદં
3. Tatiyakathinasikkhāpadaṃ
૪૯૭. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો અકાલચીવરં ઉપ્પન્નં હોતિ. તસ્સ તં ચીવરં કયિરમાનં નપ્પહોતિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ તં ચીવરં ઉસ્સાપેત્વા પુનપ્પુનં વિમજ્જતિ. અદ્દસા ખો ભગવા સેનાસનચારિકં આહિણ્ડન્તો તં ભિક્ખું તં ચીવરં ઉસ્સાપેત્વા પુનપ્પુનં વિમજ્જન્તં. દિસ્વાન યેન સો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘કિસ્સ ત્વં, ભિક્ખુ, ઇમં ચીવરં ઉસ્સાપેત્વા પુનપ્પુનં વિમજ્જસી’’તિ? ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, અકાલચીવરં ઉપ્પન્નં. કયિરમાનં નપ્પહોતિ. તેનાહં ઇમં ચીવરં ઉસ્સાપેત્વા પુનપ્પુનં વિમજ્જામી’’તિ. ‘‘અત્થિ પન તે, ભિક્ખુ, ચીવરપચ્ચાસા’’તિ? ‘‘અત્થિ, ભગવા’’તિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા, ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા ચીવરપચ્ચાસા નિક્ખિપિતુ’’ન્તિ.
497. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno akālacīvaraṃ uppannaṃ hoti. Tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nappahoti. Atha kho so bhikkhu taṃ cīvaraṃ ussāpetvā punappunaṃ vimajjati. Addasā kho bhagavā senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto taṃ bhikkhuṃ taṃ cīvaraṃ ussāpetvā punappunaṃ vimajjantaṃ. Disvāna yena so bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, bhikkhu, imaṃ cīvaraṃ ussāpetvā punappunaṃ vimajjasī’’ti? ‘‘Idaṃ me, bhante, akālacīvaraṃ uppannaṃ. Kayiramānaṃ nappahoti. Tenāhaṃ imaṃ cīvaraṃ ussāpetvā punappunaṃ vimajjāmī’’ti. ‘‘Atthi pana te, bhikkhu, cīvarapaccāsā’’ti? ‘‘Atthi, bhagavā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā, bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, akālacīvaraṃ paṭiggahetvā cīvarapaccāsā nikkhipitu’’nti.
૪૯૮. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – ‘‘ભગવતા અનુઞ્ઞાતં અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા ચીવરપચ્ચાસા નિક્ખિપિતુ’’ન્તિ અકાલચીવરાનિ પટિગ્ગહેત્વા અતિરેકમાસં નિક્ખિપન્તિ. તાનિ ચીવરાનિ ચીવરવંસે ભણ્ડિકાબદ્ધાનિ તિટ્ઠન્તિ. અદ્દસા ખો આયસ્મા આનન્દો સેનાસનચારિકં આહિણ્ડન્તો તાનિ ચીવરાનિ ચીવરવંસે ભણ્ડિકાબદ્ધાનિ તિટ્ઠન્તે. દિસ્વાન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કસ્સિમાનિ, આવુસો, ચીવરાનિ ચીવરવંસે ભણ્ડિકાબદ્ધાનિ તિટ્ઠન્તી’’તિ? ‘‘અમ્હાકં, આવુસો, અકાલચીવરાનિ ચીવરપચ્ચાસા નિક્ખિત્તાની’’તિ. ‘‘કીવચિરં પનાવુસો, ઇમાનિ ચીવરાનિ નિક્ખિત્તાની’’તિ? ‘‘અતિરેકમાસં, આવુસો’’તિ. આયસ્મા આનન્દો ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખૂ અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા અતિરેકમાસં નિક્ખિપિસ્સન્તી’’તિ! અથ ખો આયસ્મા આનન્દો તે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ…પે॰… ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા અતિરેકમાસં નિક્ખિપન્તી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસા અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા અતિરેકમાસં નિક્ખિપિસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
498. Tena kho pana samayena bhikkhū – ‘‘bhagavatā anuññātaṃ akālacīvaraṃ paṭiggahetvā cīvarapaccāsā nikkhipitu’’nti akālacīvarāni paṭiggahetvā atirekamāsaṃ nikkhipanti. Tāni cīvarāni cīvaravaṃse bhaṇḍikābaddhāni tiṭṭhanti. Addasā kho āyasmā ānando senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto tāni cīvarāni cīvaravaṃse bhaṇḍikābaddhāni tiṭṭhante. Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘kassimāni, āvuso, cīvarāni cīvaravaṃse bhaṇḍikābaddhāni tiṭṭhantī’’ti? ‘‘Amhākaṃ, āvuso, akālacīvarāni cīvarapaccāsā nikkhittānī’’ti. ‘‘Kīvaciraṃ panāvuso, imāni cīvarāni nikkhittānī’’ti? ‘‘Atirekamāsaṃ, āvuso’’ti. Āyasmā ānando ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū akālacīvaraṃ paṭiggahetvā atirekamāsaṃ nikkhipissantī’’ti! Atha kho āyasmā ānando te bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesi…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū akālacīvaraṃ paṭiggahetvā atirekamāsaṃ nikkhipantī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā akālacīvaraṃ paṭiggahetvā atirekamāsaṃ nikkhipissanti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
૪૯૯. ‘‘નિટ્ઠિતચીવરસ્મિં ભિક્ખુના ઉબ્ભતસ્મિં કથિને ભિક્ખુનો પનેવ અકાલચીવરં ઉપ્પજ્જેય્ય, આકઙ્ખમાનેન ભિક્ખુના પટિગ્ગહેતબ્બં. પટિગ્ગહેત્વા ખિપ્પમેવ કારેતબ્બં. નોચસ્સ પારિપૂરિ, માસપરમં તેન ભિક્ખુના તં ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં ઊનસ્સ પારિપૂરિયા સતિયા પચ્ચાસાય. તતો ચે ઉત્તરિ 1 નિક્ખિપેય્ય, સતિયાપિ પચ્ચાસાય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
499.‘‘Niṭṭhitacīvarasmiṃbhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva akālacīvaraṃ uppajjeyya, ākaṅkhamānena bhikkhunā paṭiggahetabbaṃ. Paṭiggahetvā khippameva kāretabbaṃ. Nocassa pāripūri, māsaparamaṃ tena bhikkhunā taṃ cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ ūnassa pāripūriyā satiyā paccāsāya. Tato ce uttari 2 nikkhipeyya, satiyāpi paccāsāya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
૫૦૦. નિટ્ઠિતચીવરસ્મિન્તિ ભિક્ખુનો ચીવરં કતં વા હોતિ નટ્ઠં વા વિનટ્ઠં વા દડ્ઢં વા ચીવરાસા વા ઉપચ્છિન્ના.
500.Niṭṭhitacīvarasminti bhikkhuno cīvaraṃ kataṃ vā hoti naṭṭhaṃ vā vinaṭṭhaṃ vā daḍḍhaṃ vā cīvarāsā vā upacchinnā.
ઉબ્ભતસ્મિં કથિનેતિ અટ્ઠન્નં માતિકાનં અઞ્ઞતરાય માતિકાય ઉબ્ભતં હોતિ, સઙ્ઘેન વા અન્તરા ઉબ્ભતં હોતિ.
Ubbhatasmiṃ kathineti aṭṭhannaṃ mātikānaṃ aññatarāya mātikāya ubbhataṃ hoti, saṅghena vā antarā ubbhataṃ hoti.
અકાલચીવરં નામ અનત્થતે કથિને એકાદસમાસે ઉપ્પન્નં, અત્થતે કથિને સત્તમાસે ઉપ્પન્નં, કાલેપિ આદિસ્સ દિન્નં, એતં અકાલચીવરં નામ.
Akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāma.
ઉપ્પજ્જેય્યાતિ ઉપ્પજ્જેય્ય સઙ્ઘતો વા ગણતો વા ઞાતિતો વા મિત્તતો વા પંસુકૂલં વા અત્તનો વા ધનેન.
Uppajjeyyāti uppajjeyya saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā paṃsukūlaṃ vā attano vā dhanena.
આકઙ્ખમાનેનાતિ ઇચ્છમાનેન પટિગ્ગહેતબ્બં.
Ākaṅkhamānenāti icchamānena paṭiggahetabbaṃ.
પટિગ્ગહેત્વા ખિપ્પમેવ કારેતબ્બન્તિ દસાહા કારેતબ્બં.
Paṭiggahetvā khippameva kāretabbanti dasāhā kāretabbaṃ.
નો ચસ્સ પારિપૂરીતિ કયિરમાનં નપ્પહોતિ.
No cassa pāripūrīti kayiramānaṃ nappahoti.
માસપરમં તેન ભિક્ખુના તં ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બન્તિ માસપરમતા નિક્ખિપિતબ્બં.
Māsaparamaṃ tena bhikkhunā taṃ cīvaraṃ nikkhipitabbanti māsaparamatā nikkhipitabbaṃ.
ઊનસ્સ પારિપૂરિયાતિ ઊનસ્સ પારિપૂરત્થાય.
Ūnassa pāripūriyāti ūnassa pāripūratthāya.
સતિયા પચ્ચાસાયાતિ પચ્ચાસા હોતિ સઙ્ઘતો વા ગણતો વા ઞાતિતો વા મિત્તતો વા પંસુકૂલં વા અત્તનો વા ધનેન.
Satiyā paccāsāyāti paccāsā hoti saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā paṃsukūlaṃ vā attano vā dhanena.
તતો ચે ઉત્તરિ નિક્ખિપેય્ય સતિયાપિ પચ્ચાસાયાતિ તદહુપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, દસાહા કારેતબ્બં. દ્વીહુપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, દસાહા કારેતબ્બં. તીહુપ્પન્ને મૂલચીવરે…પે॰… ચતૂહુપ્પન્ને… પઞ્ચાહુપ્પન્ને… છાહુપ્પન્ને… સત્તાહુપ્પન્ને… અટ્ઠાહુપ્પન્ને … નવાહુપ્પન્ને… દસાહુપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, દસાહા કારેતબ્બં . એકાદસે ઉપ્પન્ને…પે॰… દ્વાદસે ઉપ્પન્ને… તેરસે ઉપ્પન્ને… ચુદ્દસે ઉપ્પન્ને… પન્નરસે ઉપ્પન્ને… સોળસે ઉપ્પન્ને… સત્તરસે ઉપ્પન્ને… અટ્ઠારસે ઉપ્પન્ને… એકૂનવીસે ઉપ્પન્ને… વીસે ઉપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, દસાહા કારેતબ્બં. એકવીસે ઉપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, નવાહા કારેતબ્બં. દ્વાવીસે ઉપ્પન્ને…પે॰… તેવીસે ઉપ્પન્ને… ચતુવીસે ઉપ્પન્ને… પઞ્ચવીસે ઉપ્પન્ને… છબ્બીસે ઉપ્પન્ને… સત્તવીસે ઉપ્પન્ને… અટ્ઠવીસે ઉપ્પન્ને… એકૂનતિંસે ઉપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, એકાહં કારેતબ્બં… તિંસે ઉપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ , તદહેવ અધિટ્ઠાતબ્બં વિકપ્પેતબ્બં વિસ્સજ્જેતબ્બં. નો ચે અધિટ્ઠેય્ય વા વિકપ્પેય્ય વા વિસ્સજ્જેય્ય વા, એકતિંસે અરુણુગ્ગમને નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ઇદં મે, ભન્તે, અકાલચીવરં માસાતિક્કન્તં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામીતિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… આયસ્મતો દમ્મીતિ.
Tato ce uttari nikkhipeyya satiyāpi paccāsāyāti tadahuppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabbaṃ. Dvīhuppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabbaṃ. Tīhuppanne mūlacīvare…pe… catūhuppanne… pañcāhuppanne… chāhuppanne… sattāhuppanne… aṭṭhāhuppanne … navāhuppanne… dasāhuppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabbaṃ . Ekādase uppanne…pe… dvādase uppanne… terase uppanne… cuddase uppanne… pannarase uppanne… soḷase uppanne… sattarase uppanne… aṭṭhārase uppanne… ekūnavīse uppanne… vīse uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabbaṃ. Ekavīse uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, navāhā kāretabbaṃ. Dvāvīse uppanne…pe… tevīse uppanne… catuvīse uppanne… pañcavīse uppanne… chabbīse uppanne… sattavīse uppanne… aṭṭhavīse uppanne… ekūnatiṃse uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, ekāhaṃ kāretabbaṃ… tiṃse uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati , tadaheva adhiṭṭhātabbaṃ vikappetabbaṃ vissajjetabbaṃ. No ce adhiṭṭheyya vā vikappeyya vā vissajjeyya vā, ekatiṃse aruṇuggamane nissaggiyaṃ hoti. Nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbaṃ…pe… idaṃ me, bhante, akālacīvaraṃ māsātikkantaṃ nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmīti…pe… dadeyyāti…pe… dadeyyunti…pe… āyasmato dammīti.
વિસભાગે ઉપ્પન્ને મૂલચીવરે પચ્ચાસાચીવરં ઉપ્પજ્જતિ, રત્તિયો ચ સેસા હોન્તિ, ન અકામા કારેતબ્બં.
Visabhāge uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, rattiyo ca sesā honti, na akāmā kāretabbaṃ.
૫૦૧. માસાતિક્કન્તે અતિક્કન્તસઞ્ઞી, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. માસાતિક્કન્તે વેમતિકો નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. માસાતિક્કન્તે અનતિક્કન્તસઞ્ઞી નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અનધિટ્ઠિતે અધિટ્ઠિતસઞ્ઞી…પે॰… અવિકપ્પિતે વિકપ્પિતસઞ્ઞી… અવિસ્સજ્જિતે વિસ્સજ્જિતસઞ્ઞી… અનટ્ઠે નટ્ઠસઞ્ઞી… અવિનટ્ઠે વિનટ્ઠસઞ્ઞી… અદડ્ઢે દડ્ઢસઞ્ઞી… અવિલુત્તે વિલુત્તસઞ્ઞી, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
501. Māsātikkante atikkantasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Māsātikkante vematiko nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Māsātikkante anatikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī…pe… avikappite vikappitasaññī… avissajjite vissajjitasaññī… anaṭṭhe naṭṭhasaññī… avinaṭṭhe vinaṭṭhasaññī… adaḍḍhe daḍḍhasaññī… avilutte viluttasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
નિસ્સગ્ગિયં ચીવરં અનિસ્સજ્જિત્વા પરિભુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. માસાનતિક્કન્તે અતિક્કન્તસઞ્ઞી, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. માસાનતિક્કન્તે વેમતિકો, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. માસાનતિક્કન્તે અનતિક્કન્તસઞ્ઞી, અનાપત્તિ.
Nissaggiyaṃ cīvaraṃ anissajjitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassa. Māsānatikkante atikkantasaññī, āpatti dukkaṭassa. Māsānatikkante vematiko, āpatti dukkaṭassa. Māsānatikkante anatikkantasaññī, anāpatti.
૫૦૨. અનાપત્તિ અન્તોમાસે અધિટ્ઠેતિ, વિકપ્પેતિ, વિસ્સજ્જેતિ, નસ્સતિ , વિનસ્સતિ, ડય્હતિ, અચ્છિન્દિત્વા ગણ્હન્તિ, વિસ્સાસં ગણ્હન્તિ, ઉમ્મત્તકસ્સ, આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
502. Anāpatti antomāse adhiṭṭheti, vikappeti, vissajjeti, nassati , vinassati, ḍayhati, acchinditvā gaṇhanti, vissāsaṃ gaṇhanti, ummattakassa, ādikammikassāti.
તતિયકથિનસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
Tatiyakathinasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૩. તતિયકથિનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૩. તતિયકથિનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૩. તતિયકથિનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૩. તતિયકથિનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
