Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ચૂળનિદ્દેસ-અટ્ઠકથા • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā |
૨. તિસ્સમેત્તેય્યમાણવસુત્તનિદ્દેસવણ્ણના
2. Tissametteyyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
૯. દુતિયે તિસ્સમેત્તેય્યસુત્તનિદ્દેસે – કોધ સન્તુસિતોતિ નિટ્ઠિતે પન અજિતસુત્તે ‘‘કથં લોકં અવેક્ખન્તં, મચ્ચુરાજા ન પસ્સતી’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૧૧૨૪; ચૂળનિ॰ મોઘરાજમાણવપુચ્છા ૧૪૩) એવં મોઘરાજા પુચ્છિતું આરભિ. ‘‘ન તાવસ્સ ઇન્દ્રિયાનિ પરિપાકં ગતાની’’તિ ઞત્વા ભગવા ‘‘તિટ્ઠ ત્વં, મોઘરાજ, અઞ્ઞો પુચ્છતૂ’’તિ પટિક્ખિપિ. તતો તિસ્સમેત્તેય્યો અત્તનો સંસયં પુચ્છન્તો ‘‘કોધાતિ ગાથમાહ. તત્થ કોધ સન્તુસિતોતિ કો ઇધ સત્તો તુટ્ઠો. ઇઞ્જિતાતિ તણ્હાદિટ્ઠિવિપ્ફન્દિતાનિ. ઉભન્તમભિઞ્ઞાયાતિ ઉભો અન્તે અભિજાનિત્વા. મન્તા ન લિપ્પતીતિ પઞ્ઞાય ન લિપ્પતિ.
9. Dutiye tissametteyyasuttaniddese – kodha santusitoti niṭṭhite pana ajitasutte ‘‘kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti (su. ni. 1124; cūḷani. mogharājamāṇavapucchā 143) evaṃ mogharājā pucchituṃ ārabhi. ‘‘Na tāvassa indriyāni paripākaṃ gatānī’’ti ñatvā bhagavā ‘‘tiṭṭha tvaṃ, mogharāja, añño pucchatū’’ti paṭikkhipi. Tato tissametteyyo attano saṃsayaṃ pucchanto ‘‘kodhāti gāthamāha. Tattha kodha santusitoti ko idha satto tuṭṭho. Iñjitāti taṇhādiṭṭhivipphanditāni. Ubhantamabhiññāyāti ubho ante abhijānitvā. Mantā na lippatīti paññāya na lippati.
પરિપુણ્ણસઙ્કપ્પોતિ નેક્ખમ્માદિવિતક્કેહિ પરિપુણ્ણસઙ્કપ્પત્તા પરિપુણ્ણમનોરથો.
Paripuṇṇasaṅkappoti nekkhammādivitakkehi paripuṇṇasaṅkappattā paripuṇṇamanoratho.
તણ્હિઞ્જિતન્તિ તણ્હાય ચલિતં. દિટ્ઠિઞ્જિતાદીસુપિ એસેવ નયો. કામિઞ્જિતન્તિ કિલેસકામેહિ ઇઞ્જિતં ફન્દિતં. ‘‘કમ્મિઞ્જિત’’ન્તિપિ પાઠો, તં ન સુન્દરં.
Taṇhiñjitanti taṇhāya calitaṃ. Diṭṭhiñjitādīsupi eseva nayo. Kāmiñjitanti kilesakāmehi iñjitaṃ phanditaṃ. ‘‘Kammiñjita’’ntipi pāṭho, taṃ na sundaraṃ.
મહન્તો પુરિસોતિ મહાપુરિસો. ઉત્તમો પુરિસોતિ અગ્ગપુરિસો. પધાનો પુરિસોતિ સેટ્ઠપુરિસો. અલામકો પુરિસોતિ વિસિટ્ઠપુરિસો. જેટ્ઠકો પુરિસોતિ પામોક્ખપુરિસો. ન હેટ્ઠિમકો પુરિસોતિ ઉત્તમપુરિસો. પુરિસાનં કોટિપ્પત્તો પુરિસોતિ પધાનપુરિસો. સબ્બેસં ઇચ્છિતો પુરિસોતિ પવરપુરિસો.
Mahanto purisoti mahāpuriso. Uttamo purisoti aggapuriso. Padhāno purisoti seṭṭhapuriso. Alāmako purisoti visiṭṭhapuriso. Jeṭṭhako purisoti pāmokkhapuriso. Na heṭṭhimako purisoti uttamapuriso. Purisānaṃ koṭippatto purisoti padhānapuriso. Sabbesaṃ icchito purisoti pavarapuriso.
સિબ્બિનિમચ્ચગાતિ તણ્હં અતિઅગા, અતિક્કમિત્વા ઠિતો. ઉપચ્ચગાતિ ભુસં અતિઅગા.
Sibbinimaccagāti taṇhaṃ atiagā, atikkamitvā ṭhito. Upaccagāti bhusaṃ atiagā.
૧૦. તસ્સેતમત્થં ભગવા બ્યાકરોન્તો ‘‘કામેસૂ’’તિ ગાથાદ્વયમાહ. તત્થ કામેસુ બ્રહ્મચરિયવાતિ કામનિમિત્તં બ્રહ્મચરિયવા, કામેસુ આદીનવં દિસ્વા મગ્ગબ્રહ્મચરિયેન સમન્નાગતોતિ વુત્તં હોતિ. એત્તાવતા સન્તુસિતતં દસ્સેતિ. ‘‘વીતતણ્હો’’તિઆદીહિ અનિઞ્જિતતં. તત્થ સઙ્ખાય નિબ્બુતોતિ અનિચ્ચાદિવસેન ધમ્મે વીમંસિત્વા રાગાદિનિબ્બાનેન નિબ્બુતો.
10. Tassetamatthaṃ bhagavā byākaronto ‘‘kāmesū’’ti gāthādvayamāha. Tattha kāmesu brahmacariyavāti kāmanimittaṃ brahmacariyavā, kāmesu ādīnavaṃ disvā maggabrahmacariyena samannāgatoti vuttaṃ hoti. Ettāvatā santusitataṃ dasseti. ‘‘Vītataṇho’’tiādīhi aniñjitataṃ. Tattha saṅkhāya nibbutoti aniccādivasena dhamme vīmaṃsitvā rāgādinibbānena nibbuto.
અસદ્ધમ્મસમાપત્તિયાતિ નીચધમ્મસમાયોગતો. આરતીતિ આરકા રમનં. વિરતીતિ તાય વિના રમનં. પટિવિરતીતિ પટિનિવત્તિત્વા તાય વિના રમનં. વેરમણીતિ વેરવિનાસનં. અકિરિયાતિ કિરિયાપચ્છિન્દનં. અકરણન્તિ કરણપરિચ્છિન્દનં. અનજ્ઝાપત્તીતિ અનાપજ્જનતા. વેલાઅનતિક્કમોતિ સીમાઅનતિક્કમો. સેસં તત્થ તત્થ વુત્તનયત્તા પાકટમેવ.
Asaddhammasamāpattiyāti nīcadhammasamāyogato. Āratīti ārakā ramanaṃ. Viratīti tāya vinā ramanaṃ. Paṭiviratīti paṭinivattitvā tāya vinā ramanaṃ. Veramaṇīti veravināsanaṃ. Akiriyāti kiriyāpacchindanaṃ. Akaraṇanti karaṇaparicchindanaṃ. Anajjhāpattīti anāpajjanatā. Velāanatikkamoti sīmāanatikkamo. Sesaṃ tattha tattha vuttanayattā pākaṭameva.
એવં ભગવા ઇદમ્પિ સુત્તં અરહત્તનિકૂટેનેવ દેસેસિ. દેસનાપરિયોસાને અયમ્પિ બ્રાહ્મણો અરહત્તે પતિટ્ઠાસિ સદ્ધિં અન્તેવાસિકસહસ્સેન, અઞ્ઞેસઞ્ચ અનેકસહસ્સાનં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ. સેસં પુબ્બસદિસમેવ.
Evaṃ bhagavā idampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ayampi brāhmaṇo arahatte patiṭṭhāsi saddhiṃ antevāsikasahassena, aññesañca anekasahassānaṃ dhammacakkhuṃ udapādi. Sesaṃ pubbasadisameva.
સદ્ધમ્મપ્પજ્જોતિકાય ચૂળનિદ્દેસ-અટ્ઠકથાય
Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya
તિસ્સમેત્તેય્યમાણવસુત્તનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tissametteyyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ચૂળનિદ્દેસપાળિ • Cūḷaniddesapāḷi
૨. તિસ્સમેત્તેય્યમાણવપુચ્છા • 2. Tissametteyyamāṇavapucchā
૨. તિસ્સમેત્તેય્યમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો • 2. Tissametteyyamāṇavapucchāniddeso