Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā

    ઉદકકથાવણ્ણના

    Udakakathāvaṇṇanā

    ૧૦૮. ઉદકકથાયં મહાકુચ્છિકા ઉદકચાટિ ઉદકમણિકો, ‘‘સમેખલા ચાટિ ઉદકમણિકો’’તિપિ વદન્તિ. તત્થાતિ તેસુ ભાજનેસુ. ભૂતગામેન સદ્ધિમ્પીતિ પિ-સદ્દેન અકપ્પિયપથવિમ્પિ સઙ્ગણ્હાતિ. તળાકરક્ખણત્થાયાતિ ‘‘મહોદકં આગન્ત્વા તળાકમરિયાદં મા છિન્દી’’તિ તળાકરક્ખણત્થં. નિબ્બહનઉદકન્તિ એત્થ તળાકસ્સ એકેન ઉન્નતેન પસ્સેન અધિકજલં નિબ્બહતિ નિગચ્છતિ એતેનાતિ ‘‘નિબ્બહન’’ન્તિ અધિકજલનિક્ખમનમાતિકા વુચ્ચતિ. તત્થ ગચ્છમાનં ઉદકં નિબ્બહનઉદકં નામ. નિદ્ધમનતુમ્બન્તિ સસ્સાદીનં અત્થાય ઇટ્ઠકાદીહિ કતં ઉદકનિક્ખમનપનાળિ. મરિયાદં દુબ્બલં કત્વાતિ એત્થ દુબ્બલં અકત્વાપિ યથાવુત્તપ્પયોગે કતે મરિયાદં છિન્દિત્વા નિક્ખન્તઉદકગ્ઘાનુરૂપેન અવહારેન કત્તબ્બમેવ. યત્તકં તપ્પચ્ચયા સસ્સં ઉપ્પજ્જતીતિ બીજકસિકમ્માદિબ્બયં ઠપેત્વા યં અધિકલાભં ઉપ્પજ્જતિ, તં સન્ધાય વુત્તં. ન હિ તેહિ કાતબ્બં વયકરણમ્પિ એતસ્સ દાતબ્બં. ઇદઞ્ચ તરુણસસ્સે જાતે ઉદકં વિનાસેન્તસ્સ યુજ્જતિ, સસ્સે પન સબ્બથા અકતેયેવ ઉદકં વિનાસેન્તેન ચ ઉદકગ્ઘમેવ દાતબ્બં, ન તપ્પચ્ચયા સકલં સસ્સં તેન વિનાસિતભણ્ડસ્સેવ ભણ્ડદેય્યત્તા, ઇતરથા વાણિજ્જાદિઅત્થાય પરેહિ ઠપિતભણ્ડં અવહરન્તસ્સ તદુભયમ્પિ ગહેત્વા ભણ્ડગ્ઘં કાતબ્બં સિયા, તઞ્ચ ન યુત્તન્તિ અમ્હાકં ખન્તિ. સામિકાનં ધુરનિક્ખેપેનાતિ એત્થ એકસ્સ સન્તકે તળાકે ખેત્તે ચ જાતે તસ્સેવ ધુરનિક્ખેપેન પારાજિકં, યદિ પન તં તળાકં સબ્બસાધારણં, ખેત્તાનિ પાટિપુગ્ગલિકાનિ, તસ્સ તસ્સ પુગ્ગલસ્સેવ ધુરનિક્ખેપે અવહારો, અથ ખેત્તાનિપિ સબ્બસાધારણાનિ, સબ્બેસં ધુરનિક્ખેપેયેવ પારાજિકં, નાસતીતિ દટ્ઠબ્બં.

    108. Udakakathāyaṃ mahākucchikā udakacāṭi udakamaṇiko, ‘‘samekhalā cāṭi udakamaṇiko’’tipi vadanti. Tatthāti tesu bhājanesu. Bhūtagāmena saddhimpīti pi-saddena akappiyapathavimpi saṅgaṇhāti. Taḷākarakkhaṇatthāyāti ‘‘mahodakaṃ āgantvā taḷākamariyādaṃ mā chindī’’ti taḷākarakkhaṇatthaṃ. Nibbahanaudakanti ettha taḷākassa ekena unnatena passena adhikajalaṃ nibbahati nigacchati etenāti ‘‘nibbahana’’nti adhikajalanikkhamanamātikā vuccati. Tattha gacchamānaṃ udakaṃ nibbahanaudakaṃ nāma. Niddhamanatumbanti sassādīnaṃ atthāya iṭṭhakādīhi kataṃ udakanikkhamanapanāḷi. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvāti ettha dubbalaṃ akatvāpi yathāvuttappayoge kate mariyādaṃ chinditvā nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kattabbameva. Yattakaṃ tappaccayā sassaṃ uppajjatīti bījakasikammādibbayaṃ ṭhapetvā yaṃ adhikalābhaṃ uppajjati, taṃ sandhāya vuttaṃ. Na hi tehi kātabbaṃ vayakaraṇampi etassa dātabbaṃ. Idañca taruṇasasse jāte udakaṃ vināsentassa yujjati, sasse pana sabbathā akateyeva udakaṃ vināsentena ca udakagghameva dātabbaṃ, na tappaccayā sakalaṃ sassaṃ tena vināsitabhaṇḍasseva bhaṇḍadeyyattā, itarathā vāṇijjādiatthāya parehi ṭhapitabhaṇḍaṃ avaharantassa tadubhayampi gahetvā bhaṇḍagghaṃ kātabbaṃ siyā, tañca na yuttanti amhākaṃ khanti. Sāmikānaṃ dhuranikkhepenāti ettha ekassa santake taḷāke khette ca jāte tasseva dhuranikkhepena pārājikaṃ, yadi pana taṃ taḷākaṃ sabbasādhāraṇaṃ, khettāni pāṭipuggalikāni, tassa tassa puggalasseva dhuranikkhepe avahāro, atha khettānipi sabbasādhāraṇāni, sabbesaṃ dhuranikkhepeyeva pārājikaṃ, nāsatīti daṭṭhabbaṃ.

    અનિગ્ગતેતિ અનિક્ખન્તે, તળાકેયેવ ઠિતેતિ અત્થો. પરેસં માતિકામુખન્તિ ખુદ્દકમાતિકામુખં. અસમ્પત્તેવાતિ તળાકતો નિક્ખમિત્વા મહામાતિકાયં એવ ઠિતે. અનિક્ખન્તે બદ્ધા સુબદ્ધાતિ તળાકતો અનિક્ખન્તે ભણ્ડદેય્યમ્પિ ન હોતિ સબ્બસાધારણત્તા ઉદકસ્સાતિ અધિપ્પાયો. નિક્ખન્તે પન પાટિપુગ્ગલિકં હોતીતિ આહ ‘‘નિક્ખન્તે બદ્ધા ભણ્ડદેય્ય’’ન્તિ. ઇધ પન ખુદ્દકમાતિકાયં અપ્પવિટ્ઠત્તા અવહારો ન જાતો, ‘‘તળાકતો અનિગ્ગતે પરેસં માતિકામુખં અસમ્પત્તેવા’’તિ હેટ્ઠા વુત્તસ્સ વિકપ્પદ્વયસ્સ ‘‘અનિક્ખન્તે બદ્ધા સુબદ્ધા, નિક્ખન્તે બદ્ધા ભણ્ડદેય્ય’’ન્તિ ઇદં દ્વયં યથાક્કમેન યોજનત્થં વુત્તં. નત્થિ અવહારોતિ એત્થ ‘‘અવહારો નત્થિ, ભણ્ડદેય્યં પન હોતી’’તિ કેચિ વદન્તિ, તં ન યુત્તં. વત્થું…પે॰… ન સમેતીતિ એત્થ તળાકગતઉદકસ્સ સબ્બસાધારણત્તા પરસન્તકવત્થુ ન હોતીતિ અધિપ્પાયો.

    Aniggateti anikkhante, taḷākeyeva ṭhiteti attho. Paresaṃ mātikāmukhanti khuddakamātikāmukhaṃ. Asampattevāti taḷākato nikkhamitvā mahāmātikāyaṃ eva ṭhite. Anikkhante baddhā subaddhāti taḷākato anikkhante bhaṇḍadeyyampi na hoti sabbasādhāraṇattā udakassāti adhippāyo. Nikkhante pana pāṭipuggalikaṃ hotīti āha ‘‘nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti. Idha pana khuddakamātikāyaṃ appaviṭṭhattā avahāro na jāto, ‘‘taḷākato aniggate paresaṃ mātikāmukhaṃ asampattevā’’ti heṭṭhā vuttassa vikappadvayassa ‘‘anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti idaṃ dvayaṃ yathākkamena yojanatthaṃ vuttaṃ. Natthi avahāroti ettha ‘‘avahāro natthi, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotī’’ti keci vadanti, taṃ na yuttaṃ. Vatthuṃ…pe… na sametīti ettha taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā parasantakavatthu na hotīti adhippāyo.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ઉદકકથાવણ્ણના • Udakakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ભૂમટ્ઠકથાદિવણ્ણના • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact