Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā

    ઉપાલિપઞ્હાકથાવણ્ણના

    Upālipañhākathāvaṇṇanā

    ૩૫૧. ન પન એત્તાવતા સઙ્ઘો ભિન્નો હોતીતિ સલાકગ્ગાહાપનમત્તેન સઙ્ઘભેદાનિબ્બત્તિતો વુત્તં. ઉપોસથાદિસઙ્ઘકમ્મે કતે એવ હિ સઙ્ઘો ભિન્નો હોતિ. તત્થ ચ ઉપોસથપવારણાસુ ઞત્તિનિટ્ઠાનેન, સેસકમ્મેસુ અપલોકનાદિકમ્મપરિયોસાનેન સઙ્ઘભેદો સમત્થોતિ દટ્ઠબ્બો.

    351.Na pana ettāvatā saṅgho bhinno hotīti salākaggāhāpanamattena saṅghabhedānibbattito vuttaṃ. Uposathādisaṅghakamme kate eva hi saṅgho bhinno hoti. Tattha ca uposathapavāraṇāsu ñattiniṭṭhānena, sesakammesu apalokanādikammapariyosānena saṅghabhedo samatthoti daṭṭhabbo.

    ‘‘અભબ્બતા ન વુત્તા’’તિ ઇદં ‘‘ભિક્ખવે, દેવદત્તેન પઠમં આનન્તરિયકમ્મં ઉપચિત’’ન્તિઆદિના આનન્તરિયત્તં વદતા ભગવતા તસ્સ અભબ્બતાસઙ્ખાતા પારાજિકતા ન પઞ્ઞત્તા. એતેન આપત્તિ વિય અભબ્બતાપિ પઞ્ઞત્તિઅનન્તરમેવ હોતિ, ન તતો પુરેતિ દસ્સેતિ. ઇધ પન આદિકમ્મિકસ્સપિ અનાપત્તિયા અવુત્તત્તા દેવદત્તાદયોપિ ન મુત્તાતિ દટ્ઠબ્બં.

    ‘‘Abhabbatā na vuttā’’ti idaṃ ‘‘bhikkhave, devadattena paṭhamaṃ ānantariyakammaṃ upacita’’ntiādinā ānantariyattaṃ vadatā bhagavatā tassa abhabbatāsaṅkhātā pārājikatā na paññattā. Etena āpatti viya abhabbatāpi paññattianantarameva hoti, na tato pureti dasseti. Idha pana ādikammikassapi anāpattiyā avuttattā devadattādayopi na muttāti daṭṭhabbaṃ.

    તયો સતિપટ્ઠાનાતિઆદીસુ તયો એવ સતિપટ્ઠાના, ન તતો પરન્તિ એકસ્સ સતિપટ્ઠાનસ્સ પટિક્ખેપોવ ઇધ અધમ્મો, ન પન તિણ્ણં સતિપટ્ઠાનત્તવિધાનં તસ્સ ધમ્મત્તા. એવં સેસેસુપિ હાપનકોટ્ઠાસેસુ. વડ્ઢનેસુ પન છ ઇન્દ્રિયાનીતિ અનિન્દ્રિયસ્સપિ એકસ્સ ઇન્દ્રિયત્તવિધાનમેવ અધમ્મો. એવં સેસેસુપિ. ન કેવલઞ્ચ એતેવ, ‘‘ચત્તારો ખન્ધા, તેરસાયતનાની’’તિઆદિના યત્થ કત્થચિ વિપરીતતો પકાસનં સબ્બં અધમ્મો. યાથાવતો પકાસનઞ્ચ સબ્બં ધમ્મોતિ દટ્ઠબ્બં. પકાસનન્તિ ચેત્થ તથા તથા કાયવચીપયોગસમુટ્ઠાપિકા અરૂપક્ખન્ધાવ અધિપ્પેતા, એવમેત્થ દસકુસલકમ્મપથાદીસુ અનવજ્જટ્ઠેન સરૂપતો ધમ્મેસુ, અકુસલકમ્મપથાદીસુ સાવજ્જટ્ઠેન સરૂપતો અધમ્મેસુ ચ તદઞ્ઞેસુ ચ અબ્યાકતેસુ યસ્સ કસ્સચિ કોટ્ઠાસસ્સ ભગવતા પઞ્ઞત્તક્કમેનેવ પકાસનં ‘‘ધમ્મો’’તિ ચ વિપરીતતો પકાસનં ‘‘અધમ્મો’’તિ ચ દસ્સિતન્તિ દટ્ઠબ્બં. કામઞ્ચેત્થ વિનયાદયોપિ યથાભૂતતો, અયથાભૂતતો ચ પકાસનવસેન ધમ્માધમ્મેસુ એવ પવિસન્તિ, વિનયાદિનામેન પન વિસેસેત્વા વિસું ગહિતત્તા તદવસેસમેવ ધમ્માધમ્મકોટ્ઠાસે પવિસતીતિ દટ્ઠબ્બં.

    Tayo satipaṭṭhānātiādīsu tayo eva satipaṭṭhānā, na tato paranti ekassa satipaṭṭhānassa paṭikkhepova idha adhammo, na pana tiṇṇaṃ satipaṭṭhānattavidhānaṃ tassa dhammattā. Evaṃ sesesupi hāpanakoṭṭhāsesu. Vaḍḍhanesu pana cha indriyānīti anindriyassapi ekassa indriyattavidhānameva adhammo. Evaṃ sesesupi. Na kevalañca eteva, ‘‘cattāro khandhā, terasāyatanānī’’tiādinā yattha katthaci viparītato pakāsanaṃ sabbaṃ adhammo. Yāthāvato pakāsanañca sabbaṃ dhammoti daṭṭhabbaṃ. Pakāsananti cettha tathā tathā kāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā arūpakkhandhāva adhippetā, evamettha dasakusalakammapathādīsu anavajjaṭṭhena sarūpato dhammesu, akusalakammapathādīsu sāvajjaṭṭhena sarūpato adhammesu ca tadaññesu ca abyākatesu yassa kassaci koṭṭhāsassa bhagavatā paññattakkameneva pakāsanaṃ ‘‘dhammo’’ti ca viparītato pakāsanaṃ ‘‘adhammo’’ti ca dassitanti daṭṭhabbaṃ. Kāmañcettha vinayādayopi yathābhūtato, ayathābhūtato ca pakāsanavasena dhammādhammesu eva pavisanti, vinayādināmena pana visesetvā visuṃ gahitattā tadavasesameva dhammādhammakoṭṭhāse pavisatīti daṭṭhabbaṃ.

    ઇમં અધમ્મં ધમ્મોતિ કરિસ્સામાતિઆદિ ધમ્મઞ્ચ અધમ્મઞ્ચ યાથાવતો ઞત્વાવ પાપિચ્છં નિસ્સાય વિપરીતતો પકાસેન્તસ્સેવ સઙ્ઘભેદો હોતિ, ન પન તથાસઞ્ઞાય પકાસેન્તસ્સાતિ દસ્સનત્થં વુત્તં. એસ નયો ‘‘અવિનયં વિનયોતિ દીપેન્તી’’તિઆદીસુપિ. તત્થ નિય્યાનિકન્તિ ઉક્કટ્ઠન્તિ અત્થો. ‘‘તથેવા’’તિ ઇમિના ‘‘એવં અમ્હાકં આચરિયકુલ’’ન્તિઆદિના વુત્તમત્થં આકડ્ઢતિ.

    Imaṃ adhammaṃ dhammoti karissāmātiādi dhammañca adhammañca yāthāvato ñatvāva pāpicchaṃ nissāya viparītato pakāsentasseva saṅghabhedo hoti, na pana tathāsaññāya pakāsentassāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Esa nayo ‘‘avinayaṃ vinayoti dīpentī’’tiādīsupi. Tattha niyyānikanti ukkaṭṭhanti attho. ‘‘Tathevā’’ti iminā ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyakula’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati.

    સંવરો પહાનં પટિસઙ્ખાતિ સંવરવિનયો, પહાનવિનયો, પટિસઙ્ખાવિનયો ચ વુત્તો. તેનાહ ‘‘અયં વિનયો’’તિ. ‘‘પઞ્ઞત્તં અપઞ્ઞત્ત’’ન્તિ દુકં ‘‘ભાસિતં અભાસિત’’ન્તિ દુકેન અત્થતો સમાનમેવ, તથા દુટ્ઠુલ્લદુકં ગરુકદુકેન. તેનેવ તેસં ‘‘ચત્તારો સતિપટ્ઠાના…પે॰… ઇદં અપઞ્ઞત્તં નામા’’તિઆદિના સદિસનિદ્દેસો કતો. સાવસેસાપત્તિન્તિ અવસેસસીલેહિ સહિતાપત્તિં. નત્થિ એતિસ્સં આપન્નાયં સીલાવસેસાતિ અનવસેસાપત્તિ.

    Saṃvaro pahānaṃ paṭisaṅkhāti saṃvaravinayo, pahānavinayo, paṭisaṅkhāvinayo ca vutto. Tenāha ‘‘ayaṃ vinayo’’ti. ‘‘Paññattaṃ apaññatta’’nti dukaṃ ‘‘bhāsitaṃ abhāsita’’nti dukena atthato samānameva, tathā duṭṭhulladukaṃ garukadukena. Teneva tesaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā…pe… idaṃ apaññattaṃ nāmā’’tiādinā sadisaniddeso kato. Sāvasesāpattinti avasesasīlehi sahitāpattiṃ. Natthi etissaṃ āpannāyaṃ sīlāvasesāti anavasesāpatti.

    ૩૫૪. પાળિયં સમગ્ગાનઞ્ચ અનુગ્ગહોતિ યથા સમગ્ગાનં સામગ્ગી ન ભિજ્જતિ, એવં અનુગ્ગહણં અનુબલપ્પદાનં.

    354. Pāḷiyaṃ samaggānañca anuggahoti yathā samaggānaṃ sāmaggī na bhijjati, evaṃ anuggahaṇaṃ anubalappadānaṃ.

    ૩૫૫. સિયા નુ ખોતિ સમ્ભવેય્ય નુ ખો. તસ્મિં અધમ્મદિટ્ઠીતિ અત્તનો ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિ એતસ્મિં દીપને અયુત્તદિટ્ઠિ. ભેદે અધમ્મદિટ્ઠીતિ ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિ દીપેત્વા અનુસ્સાવનસલાકગ્ગાહાપનાદિના અત્તાનં મુઞ્ચિત્વા ચતુવગ્ગાદિકં સઙ્ઘં એકસીમાયમેવ ઠિતતો ચતુવગ્ગાદિસઙ્ઘતો વિયોજેત્વા એકકમ્માદિનિપ્ફાદનવસેન સઙ્ઘભેદકરણે અધમ્મદિટ્ઠિકો હુત્વાતિ અત્થો. વિનિધાય દિટ્ઠિન્તિ યા તસ્મિં ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિ દીપને અત્તનો અધમ્મદિટ્ઠિ ઉપ્પજ્જતિ, તં વિનિધાય પટિચ્છાદેત્વા ‘‘ધમ્મો એવાય’’ન્તિ વિપરીતતો પકાસેત્વાતિ અત્થો. એવં સબ્બત્થ અત્થો વેદિતબ્બો.

    355.Siyānu khoti sambhaveyya nu kho. Tasmiṃ adhammadiṭṭhīti attano ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti etasmiṃ dīpane ayuttadiṭṭhi. Bhede adhammadiṭṭhīti ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpetvā anussāvanasalākaggāhāpanādinā attānaṃ muñcitvā catuvaggādikaṃ saṅghaṃ ekasīmāyameva ṭhitato catuvaggādisaṅghato viyojetvā ekakammādinipphādanavasena saṅghabhedakaraṇe adhammadiṭṭhiko hutvāti attho. Vinidhāya diṭṭhinti yā tasmiṃ ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpane attano adhammadiṭṭhi uppajjati, taṃ vinidhāya paṭicchādetvā ‘‘dhammo evāya’’nti viparītato pakāsetvāti attho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo.

    ભેદે ધમ્મદિટ્ઠીતિ યથાવુત્તનયેન સઙ્ઘભેદને દોસો નત્થીતિ લદ્ધિકો. અયં પન ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિ દીપને અધમ્મદિટ્ઠિકો હુત્વાપિ તં દિટ્ઠિં વિનિધાય કરણેન સઙ્ઘભેદકો અતેકિચ્છો જાતો. એવં ભેદે વેમતિકોતિ ઇમસ્સ પન ભેદે વેમતિકદિટ્ઠિયા વિનિધાનમ્પિ અત્થિ. સેસં સમમેવ. તસ્મિં ધમ્મદિટ્ઠિભેદે અધમ્મદિટ્ઠીતિ અયં પન ભેદે અધમ્મદિટ્ઠિં વિનિધાય કતત્તા સઙ્ઘભેદકો અતેકિચ્છો જાતો. સુક્કપક્ખે પન સબ્બત્થ ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિઆદિદીપને વા ભેદે વા ધમ્મદિટ્ઠિતાય દિટ્ઠિં અવિનિધાયેવ કતત્તા સઙ્ઘભેદકોપિ સતેકિચ્છો જાતો. તસ્મા ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિઆદિદીપને વા સઙ્ઘભેદે વા ઉભોસુપિ વા અધમ્મદિટ્ઠિ વા વેમતિકો વા હુત્વા તં દિટ્ઠિં, વિમતિઞ્ચ વિનિધાય ‘‘ધમ્મો’’તિ પકાસેત્વા વુત્તનયેન સઙ્ઘભેદં કરોન્તસ્સેવ આનન્તરિયં હોતીતિ વેદિતબ્બં.

    Bhede dhammadiṭṭhīti yathāvuttanayena saṅghabhedane doso natthīti laddhiko. Ayaṃ pana ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpane adhammadiṭṭhiko hutvāpi taṃ diṭṭhiṃ vinidhāya karaṇena saṅghabhedako atekiccho jāto. Evaṃ bhede vematikoti imassa pana bhede vematikadiṭṭhiyā vinidhānampi atthi. Sesaṃ samameva. Tasmiṃ dhammadiṭṭhibhede adhammadiṭṭhīti ayaṃ pana bhede adhammadiṭṭhiṃ vinidhāya katattā saṅghabhedako atekiccho jāto. Sukkapakkhe pana sabbattha ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādidīpane vā bhede vā dhammadiṭṭhitāya diṭṭhiṃ avinidhāyeva katattā saṅghabhedakopi satekiccho jāto. Tasmā ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādidīpane vā saṅghabhede vā ubhosupi vā adhammadiṭṭhi vā vematiko vā hutvā taṃ diṭṭhiṃ, vimatiñca vinidhāya ‘‘dhammo’’ti pakāsetvā vuttanayena saṅghabhedaṃ karontasseva ānantariyaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ઉપાલિપઞ્હાકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Upālipañhākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    સઙ્ઘભેદકક્ખન્ધકવણ્ણનાનયો નિટ્ઠિતો.

    Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / ઉપાલિપઞ્હા • Upālipañhā

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ઉપાલિપઞ્હાકથા • Upālipañhākathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ઉપાલિપઞ્હકથાવણ્ણના • Upālipañhakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / છસક્યપબ્બજ્જાકથાવણ્ણના • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ઉપાલિપઞ્હાકથા • Upālipañhākathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact