Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya

    ૩. યમકસુત્તં

    3. Yamakasuttaṃ

    ૮૫. એકં સમયં આયસ્મા સારિપુત્તો સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન યમકસ્સ નામ ભિક્ખુનો એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ – ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’તિ.

    85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena yamakassa nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.

    અસ્સોસું ખો સમ્બહુલા ભિક્ખૂ યમકસ્સ કિર નામ ભિક્ખુનો એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ – ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ યેનાયસ્મા યમકો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા યમકેન સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં યમકં એતદવોચું –

    Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū yamakassa kira nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā yamako tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ yamakaṃ etadavocuṃ –

    ‘‘સચ્ચં કિર તે, આવુસો યમક, એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં – ‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’’તિ? ‘‘એવં ખ્વાહં, આવુસો, ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ – ‘ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’’તિ.

    ‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti.

    ‘‘મા, આવુસો યમક, એવં અવચ, મા ભગવન્તં અબ્ભાચિક્ખિ. ન હિ સાધુ ભગવતો અબ્ભાચિક્ખનં. ન હિ ભગવા એવં વદેય્ય – ‘ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’’તિ. એવમ્પિ ખો આયસ્મા યમકો તેહિ ભિક્ખૂહિ વુચ્ચમાનો તથેવ તં પાપકં દિટ્ઠિગતં થામસા પરામાસા અભિનિવિસ્સ વોહરતિ – ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’તિ.

    ‘‘Mā, āvuso yamaka, evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi. Na hi sādhu bhagavato abbhācikkhanaṃ. Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti. Evampi kho āyasmā yamako tehi bhikkhūhi vuccamāno tatheva taṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.

    યતો ખો તે ભિક્ખૂ નાસક્ખિંસુ આયસ્મન્તં યમકં એતસ્મા પાપકા દિટ્ઠિગતા વિવેચેતું, અથ ખો તે ભિક્ખૂ ઉટ્ઠાયાસના યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચું – ‘‘યમકસ્સ નામ, આવુસો સારિપુત્ત, ભિક્ખુનો એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં – ‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’તિ. સાધાયસ્મા સારિપુત્તો યેન યમકો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. અધિવાસેસિ ખો આયસ્મા સારિપુત્તો તુણ્હીભાવેન. અથ ખો આયસ્મા સારિપુત્તો સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેનાયસ્મા યમકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા યમકેન સદ્ધિં સમ્મોદિ…પે॰… એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા સારિપુત્તો આયસ્મન્તં યમકં એતદવોચ –

    Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu āyasmantaṃ yamakaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū uṭṭhāyāsanā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘yamakassa nāma, āvuso sāriputta, bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’ti. Sādhāyasmā sāriputto yena yamako bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā yamako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ yamakaṃ etadavoca –

    ‘‘સચ્ચં કિર તે, આવુસો યમક, એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં – ‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’’તિ? ‘‘એવં ખ્વાહં, આવુસો, ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’તિ.

    ‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, રૂપં નિચ્ચં વા અનિચ્ચં વા’’તિ? ‘‘અનિચ્ચં, આવુસો’’. ‘‘વેદના નિચ્ચા… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં નિચ્ચં વા અનિચ્ચં વા’’તિ? ‘‘અનિચ્ચં, આવુસો’’. તસ્માતિહ…પે॰… એવં પસ્સં…પે॰… નાપરં ઇત્થત્તાયાતિ પજાનાતી’’તિ.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanā niccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, રૂપં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’ … ‘‘વેદનં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’… ‘‘સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’ … ‘‘vedanaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’… ‘‘saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, રૂપસ્મિં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’. ‘‘અઞ્ઞત્ર રૂપા તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’. ‘‘વેદનાય… અઞ્ઞત્ર વેદનાય…પે॰… સઞ્ઞાય… અઞ્ઞત્ર સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… અઞ્ઞત્ર સઙ્ખારેહિ… વિઞ્ઞાણસ્મિં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’. ‘‘અઞ્ઞત્ર વિઞ્ઞાણા તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra rūpā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanāya… aññatra vedanāya…pe… saññāya… aññatra saññāya… saṅkhāresu… aññatra saṅkhārehi… viññāṇasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra viññāṇā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, અયં સો અરૂપી… અવેદનો… અસઞ્ઞી… અસઙ્ખારો… અવિઞ્ઞાણો તથાગતોતિ સમનુપસ્સસી’’તિ? ‘‘નો હેતં, આવુસો’’. ‘‘એત્થ ચ તે, આવુસો યમક, દિટ્ઠેવ ધમ્મે સચ્ચતો થેતતો 1 તથાગતે અનુપલબ્ભિયમાને 2, કલ્લં નુ તે તં વેય્યાકરણં – ‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા ખીણાસવો ભિક્ખુ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા’’’તિ?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, ayaṃ so arūpī… avedano… asaññī… asaṅkhāro… aviññāṇo tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Ettha ca te, āvuso yamaka, diṭṭheva dhamme saccato thetato 3 tathāgate anupalabbhiyamāne 4, kallaṃ nu te taṃ veyyākaraṇaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti?

    ‘‘અહુ ખો મે તં, આવુસો સારિપુત્ત, પુબ્બે અવિદ્દસુનો પાપકં દિટ્ઠિગતં; ઇદઞ્ચ પનાયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મદેસનં સુત્વા તઞ્ચેવ પાપકં દિટ્ઠિગતં પહીનં, ધમ્મો ચ મે અભિસમિતો’’તિ.

    ‘‘Ahu kho me taṃ, āvuso sāriputta, pubbe aviddasuno pāpakaṃ diṭṭhigataṃ; idañca panāyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā tañceva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ pahīnaṃ, dhammo ca me abhisamito’’ti.

    ‘‘સચે તં, આવુસો યમક, એવં પુચ્છેય્યું – ‘યો સો, આવુસો યમક, ભિક્ખુ અરહં ખીણાસવો સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા કિં હોતી’તિ? એવં પુટ્ઠો ત્વં, આવુસો યમક, કિન્તિ બ્યાકરેય્યાસી’’તિ? ‘‘સચે મં, આવુસો, એવં પુચ્છેય્યું – ‘યો સો, આવુસો યમક, ભિક્ખુ અરહં ખીણાસવો સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા કિં હોતી’તિ? એવં પુટ્ઠોહં, આવુસો, એવં બ્યાકરેય્યં – ‘રૂપં ખો, આવુસો, અનિચ્ચં. યદનિચ્ચં તં દુક્ખં; યં દુક્ખં તં નિરુદ્ધં તદત્થઙ્ગતં. વેદના… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં. યદનિચ્ચં તં દુક્ખં; યં દુક્ખં તં નિરુદ્ધં તદત્થઙ્ગત’ન્તિ. એવં પુટ્ઠોહં , આવુસો, એવં બ્યાકરેય્ય’’ન્તિ.

    ‘‘Sace taṃ, āvuso yamaka, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, āvuso yamaka, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, āvuso, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso, aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgataṃ. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgata’nti. Evaṃ puṭṭhohaṃ , āvuso, evaṃ byākareyya’’nti.

    ‘‘સાધુ સાધુ, આવુસો યમક! તેન હાવુસો, યમક, ઉપમં તે કરિસ્સામિ એતસ્સેવ અત્થસ્સ ભિય્યોસોમત્તાય ઞાણાય. સેય્યથાપિ, આવુસો યમક, ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા અડ્ઢો મહદ્ધનો મહાભોગો; સો ચ આરક્ખસમ્પન્નો. તસ્સ કોચિદેવ પુરિસો ઉપ્પજ્જેય્ય અનત્થકામો અહિતકામો અયોગક્ખેમકામો જીવિતા વોરોપેતુકામો. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં ખો ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા અડ્ઢો મહદ્ધનો મહાભોગો; સો ચ આરક્ખસમ્પન્નો; નાયં 5 સુકરો પસય્હ જીવિતા વોરોપેતું. યંનૂનાહં અનુપખજ્જ જીવિતા વોરોપેય્ય’ન્તિ. સો તં ગહપતિં વા ગહપતિપુત્તં વા ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેય્ય – ‘ઉપટ્ઠહેય્યં તં, ભન્તે’તિ. તમેનં સો ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા ઉપટ્ઠાપેય્ય. સો ઉપટ્ઠહેય્ય પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી. તસ્સ સો ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા મિત્તતોપિ નં સદ્દહેય્ય 6; સુહજ્જતોપિ નં સદ્દહેય્ય; તસ્મિઞ્ચ વિસ્સાસં આપજ્જેય્ય. યદા ખો, આવુસો, તસ્સ પુરિસસ્સ એવમસ્સ – ‘સંવિસ્સત્થો ખો મ્યાયં ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા’તિ, અથ નં રહોગતં વિદિત્વા તિણ્હેન સત્થેન જીવિતા વોરોપેય્ય.

    ‘‘Sādhu sādhu, āvuso yamaka! Tena hāvuso, yamaka, upamaṃ te karissāmi etasseva atthassa bhiyyosomattāya ñāṇāya. Seyyathāpi, āvuso yamaka, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno. Tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo jīvitā voropetukāmo. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno; nāyaṃ 7 sukaro pasayha jīvitā voropetuṃ. Yaṃnūnāhaṃ anupakhajja jīvitā voropeyya’nti. So taṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā upaṭṭhāpeyya. So upaṭṭhaheyya pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Tassa so gahapati vā gahapatiputto vā mittatopi naṃ saddaheyya 8; suhajjatopi naṃ saddaheyya; tasmiñca vissāsaṃ āpajjeyya. Yadā kho, āvuso, tassa purisassa evamassa – ‘saṃvissattho kho myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā’ti, atha naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeyya.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, આવુસો યમક, યદા હિ સો પુરિસો અમું ગહપતિં વા ગહપતિપુત્તં વા ઉપસઙ્કમિત્વા એવં આહ – ‘ઉપટ્ઠહેય્યં તં, ભન્તે’તિ, તદાપિ સો વધકોવ. વધકઞ્ચ પન સન્તં ન અઞ્ઞાસિ – ‘વધકો મે’તિ. યદાપિ સો ઉપટ્ઠહતિ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી, તદાપિ સો વધકોવ. વધકઞ્ચ પન સન્તં ન અઞ્ઞાસિ – ‘વધકો મે’તિ. યદાપિ નં રહોગતં વિદિત્વા તિણ્હેન સત્થેન જીવિતા વોરોપેતિ, તદાપિ સો વધકોવ. વધકઞ્ચ પન સન્તં ન અઞ્ઞાસિ – ‘વધકો મે’’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, આવુસો, અસ્સુતવા પુથુજ્જનો અરિયાનં અદસ્સાવી અરિયધમ્મસ્સ અકોવિદો અરિયધમ્મે અવિનીતો, સપ્પુરિસાનં અદસ્સાવી સપ્પુરિસધમ્મસ્સ અકોવિદો સપ્પુરિસધમ્મે અવિનીતો રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, રૂપવન્તં વા અત્તાનં; અત્તનિ વા રૂપં, રૂપસ્મિં વા અત્તાનં. વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, વિઞ્ઞાણવન્તં વા અત્તાનં; અત્તનિ વા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણસ્મિં વા અત્તાનં’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, yadā hi so puriso amuṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ āha – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi so upaṭṭhahati pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Evameva kho, āvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.

    ‘‘સો અનિચ્ચં રૂપં ‘અનિચ્ચં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. અનિચ્ચં વેદનં ‘અનિચ્ચા વેદના’તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. અનિચ્ચં સઞ્ઞં ‘અનિચ્ચા સઞ્ઞા’તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. અનિચ્ચે સઙ્ખારે ‘અનિચ્ચા સઙ્ખારા’તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. અનિચ્ચં વિઞ્ઞાણં ‘અનિચ્ચં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ.

    ‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ ‘aniccā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ saññaṃ ‘aniccā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anicce saṅkhāre ‘aniccā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.

    ‘‘દુક્ખં રૂપં ‘દુક્ખં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. દુક્ખં વેદનં… દુક્ખં સઞ્ઞં… દુક્ખે સઙ્ખારે… દુક્ખં વિઞ્ઞાણં ‘દુક્ખં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ.

    ‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.

    ‘‘અનત્તં રૂપં ‘અનત્તા રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. અનત્તં વેદનં… અનત્તં સઞ્ઞં… અનત્તે સઙ્ખારે… અનત્તં વિઞ્ઞાણં ‘અનત્તં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ.

    ‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.

    ‘‘સઙ્ખતં રૂપં ‘સઙ્ખતં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. સઙ્ખતં વેદનં… સઙ્ખતં સઞ્ઞં… સઙ્ખતે સઙ્ખારે… સઙ્ખતં વિઞ્ઞાણં ‘સઙ્ખતં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ.

    ‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.

    ‘‘વધકં રૂપં ‘વધકં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. વધકં વેદનં ‘વધકા વેદના’તિ… વધકં સઞ્ઞં ‘વધકા સઞ્ઞા’તિ… વધકે સઙ્ખારે ‘વધકા સઙ્ખારા’તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. વધકં વિઞ્ઞાણં ‘વધકં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ.

    ‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ ‘vadhakā vedanā’ti… vadhakaṃ saññaṃ ‘vadhakā saññā’ti… vadhake saṅkhāre ‘vadhakā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.

    ‘‘સો રૂપં ઉપેતિ ઉપાદિયતિ અધિટ્ઠાતિ ‘અત્તા મે’તિ. વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં ઉપેતિ ઉપાદિયતિ અધિટ્ઠાતિ ‘અત્તા મે’તિ. તસ્સિમે પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધા ઉપેતા ઉપાદિન્ના દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય સંવત્તન્તિ.

    ‘‘So rūpaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā upetā upādinnā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti.

    ‘‘સુતવા ચ ખો, આવુસો, અરિયસાવકો અરિયાનં દસ્સાવી…પે॰… સપ્પુરિસધમ્મે સુવિનીતો ન રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, ન રૂપવન્તં અત્તાનં; ન અત્તનિ રૂપં, ન રૂપસ્મિં અત્તાનં. ન વેદનં… ન સઞ્ઞં… ન સઙ્ખારે… ન વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ, ન વિઞ્ઞાણવન્તં અત્તાનં; ન અત્તનિ વિઞ્ઞાણં, ન વિઞ્ઞાણસ્મિં અત્તાનં.

    ‘‘Sutavā ca kho, āvuso, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ; na attani rūpaṃ, na rūpasmiṃ attānaṃ. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ attānaṃ; na attani viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ attānaṃ.

    ‘‘સો અનિચ્ચં રૂપં ‘અનિચ્ચં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. અનિચ્ચં વેદનં … અનિચ્ચં સઞ્ઞં… અનિચ્ચે સઙ્ખારે … અનિચ્ચં વિઞ્ઞાણં ‘અનિચ્ચં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.

    ‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ … aniccaṃ saññaṃ… anicce saṅkhāre … aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ‘‘દુક્ખં રૂપં ‘દુક્ખં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. દુક્ખં વેદનં… દુક્ખં સઞ્ઞં… દુક્ખે સઙ્ખારે… દુક્ખં વિઞ્ઞાણં ‘દુક્ખં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.

    ‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ‘‘અનત્તં રૂપં ‘અનત્તા રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. અનત્તં વેદનં… અનત્તં સઞ્ઞં… અનત્તે સઙ્ખારે… અનત્તં વિઞ્ઞાણં ‘અનત્તા વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.

    ‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattā viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ‘‘સઙ્ખતં રૂપં ‘સઙ્ખતં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. સઙ્ખતં વેદનં… સઙ્ખતં સઞ્ઞં… સઙ્ખતે સઙ્ખારે… સઙ્ખતં વિઞ્ઞાણં ‘સઙ્ખતં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.

    ‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ‘‘વધકં રૂપં ‘વધકં રૂપ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. વધકં વેદનં… વધકં સઞ્ઞં… વધકે સઙ્ખારે ‘‘વધકા સઙ્ખારા’’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. વધકં વિઞ્ઞાણં ‘વધકં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.

    ‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ… vadhakaṃ saññaṃ… vadhake saṅkhāre ‘‘vadhakā saṅkhārā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ‘‘સો રૂપં ન ઉપેતિ, ન ઉપાદિયતિ, નાધિટ્ઠાતિ – ‘અત્તા મે’તિ. વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં ન ઉપેતિ, ન ઉપાદિયતિ, નાધિટ્ઠાતિ – ‘અત્તા મે’તિ. તસ્સિમે પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધા અનુપેતા અનુપાદિન્ના દીઘરત્તં હિતાય સુખાય સંવત્તન્તી’’તિ. ‘‘એવમેતં, આવુસો સારિપુત્ત, હોતિ યેસં આયસ્મન્તાનં તાદિસા સબ્રહ્મચારિનો અનુકમ્પકા અત્થકામા ઓવાદકા અનુસાસકા. ઇદઞ્ચ પન મે આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મદેસનં સુત્વા અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુત્ત’’ન્તિ. તતિયં.

    ‘‘So rūpaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā anupetā anupādinnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti. ‘‘Evametaṃ, āvuso sāriputta, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārino anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā. Idañca pana me āyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti. Tatiyaṃ.







    Footnotes:
    1. તથતો (સ્યા॰ કં॰)
    2. તથાગતે અનુપલબ્ભમાને (?)
    3. tathato (syā. kaṃ.)
    4. tathāgate anupalabbhamāne (?)
    5. ન હાયં (સ્યા॰ કં॰)
    6. દહેય્ય (સ્યા॰ કં॰ પી॰ ક॰)
    7. na hāyaṃ (syā. kaṃ.)
    8. daheyya (syā. kaṃ. pī. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. યમકસુત્તવણ્ણના • 3. Yamakasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. યમકસુત્તવણ્ણના • 3. Yamakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact