| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૬. અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદવણ્ણના
6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ગેહસ્સ પતિ જેટ્ઠોતિ ગહપતિ, તં ગહપતિં, ઇધ પન અપબ્બજિતો યો કોચિ મનુસ્સો અધિપ્પેતો. તેનાહ ‘‘ભિક્ખૂસુ અપબ્બજિતમનુસ્સ’’ન્તિ. એસેવ નયો ગહપતાનિન્તિ એત્થાપિ. ‘‘વિઞ્ઞાપેય્યા’’તિ ઇદં સુદ્ધકત્તુઅત્થે ચ હેતુકત્તુઅત્થે ચ વત્તતીતિ આહ ‘‘યાચેય્ય વા યાચાપેય્ય વા’’તિ. યાચાપનઞ્ચેત્થ અત્તનો અત્થાયેવાતિ દટ્ઠબ્બં. એવઞ્ચ પન કત્વા ‘‘અનાણત્તિક’’ન્તિ ઇદં સમત્થિતં હોતિ. અઞ્ઞત્ર સમયાતિ સમેતિ એત્થ, એતેન વા સંગચ્છતિ સત્તો, સભાવધમ્મો વા સહજાતાદીહિ, ઉપ્પાદાદીહિ વાતિ સમયો, કાલો, ધમ્મપ્પવત્તિમત્તતાય અત્થતો અભૂતોપિ હિ કાલો ધમ્મપ્પવત્તિયા અધિકરણં, કરણં વિય ચ કપ્પનામત્તસિદ્ધેન રૂપેન વોહરીયતિ, તં સમયં ઠપેત્વાતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘યો અચ્છિન્નચીવરો વા હોતી’’તિઆદિ. તત્થ રાજાદીસુ યેહિ કેહિચિ અચ્છિન્નં ચીવરં એતસ્સાતિ અચ્છિન્નચીવરો. યથાહ ‘‘અચ્છિન્નચીવરો નામ ભિક્ખુસ્સ ચીવરં અચ્છિન્નં હોતિ, રાજૂહિ વા ચોરેહિ વા ધુત્તેહિ વા યેહિ કેહિચિ વા અચ્છિન્નં હોતી’’તિ. અગ્ગિઆદીસુ યેન કેનચિ નટ્ઠં ચીવરમેતસ્સાતિ નટ્ઠચીવરો. યથાહ ‘‘નટ્ઠચીવરો નામ ભિક્ખુસ્સ ચીવરં અગ્ગિના વા દડ્ઢં હોતિ, ઉદકેન વા વૂળ્હં હોતિ, ઉન્દૂરેહિ વા ઉપચિકાહિ વા ખાયિતં હોતિ , પરિભોગજિણ્ણં વા હોતી’’તિ (પારા॰ ૫૧૯). સમયાતિ અઞ્ઞત્રસદ્દાપેક્ખાય ઉપયોગત્થે નિસ્સક્કવચનન્તિ આહ ‘‘તં સમય’’ન્તિ. અઞ્ઞસ્મિન્તિ અઞ્ઞસ્મિં સમયે.
Gehassa pati jeṭṭhoti gahapati, taṃ gahapatiṃ, idha pana apabbajito yo koci manusso adhippeto. Tenāha ‘‘bhikkhūsu apabbajitamanussa’’nti. Eseva nayo gahapatāninti etthāpi. ‘‘Viññāpeyyā’’ti idaṃ suddhakattuatthe ca hetukattuatthe ca vattatīti āha ‘‘yāceyya vā yācāpeyya vā’’ti. Yācāpanañcettha attano atthāyevāti daṭṭhabbaṃ. Evañca pana katvā ‘‘anāṇattika’’nti idaṃ samatthitaṃ hoti. Aññatra samayāti sameti ettha, etena vā saṃgacchati satto, sabhāvadhammo vā sahajātādīhi, uppādādīhi vāti samayo, kālo, dhammappavattimattatāya atthato abhūtopi hi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ, karaṇaṃ viya ca kappanāmattasiddhena rūpena voharīyati, taṃ samayaṃ ṭhapetvāti attho. Tenāha ‘‘yo acchinnacīvaro vā hotī’’tiādi. Tattha rājādīsu yehi kehici acchinnaṃ cīvaraṃ etassāti acchinnacīvaro. Yathāha ‘‘acchinnacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ acchinnaṃ hoti, rājūhi vā corehi vā dhuttehi vā yehi kehici vā acchinnaṃ hotī’’ti. Aggiādīsu yena kenaci naṭṭhaṃ cīvarametassāti naṭṭhacīvaro. Yathāha ‘‘naṭṭhacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ agginā vā daḍḍhaṃ hoti, udakena vā vūḷhaṃ hoti, undūrehi vā upacikāhi vā khāyitaṃ hoti , paribhogajiṇṇaṃ vā hotī’’ti (pārā. 519). Samayāti aññatrasaddāpekkhāya upayogatthe nissakkavacananti āha ‘‘taṃ samaya’’nti. Aññasminti aññasmiṃ samaye.
તિકપાચિત્તિયન્તિ અઞ્ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞિવેમતિકઞ્ઞાતકસઞ્ઞીનં વસેન તીણિ પાચિત્તિયાનિ. સમયેતિ યથાવુત્તે અચ્છિન્નચીવરકાલે ચ નટ્ઠચીવરકાલે ચ. ઞાતકપ્પવારિતે વા વિઞ્ઞાપેન્તસ્સાતિ ઞાતકે, પવારિતે ચ ‘‘તુમ્હાકં સન્થતં દેથા’’તિ યાચન્તસ્સ. એત્થ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૨.૫૨૧) ચ સઙ્ઘવસેન પવારિતે પમાણમેવ યાચિતું વટ્ટતિ, પુગ્ગલિકવસેન પવારિતે પન યં યં પવારેન્તિ, તં તમેવ વિઞ્ઞાપેતબ્બં. યો હિ ચતૂહિ પચ્ચયેહિ પવારેત્વા સયમેવ સલ્લક્ખેત્વા કાલાનુકાલં ચીવરાદીનિ દિવસે દિવસે યાગુભત્તાદીનિ દેતિ, એવં યેન યેન અત્થો, તં તં દેતિ, તસ્સ વિઞ્ઞાપનકિચ્ચં નત્થિ. યો પન પવારેત્વા બાલતાય વા સતિસમ્મોસેન વા ન દેતિ, સો વિઞ્ઞાપેતબ્બો. યો ‘‘મય્હં ગેહં પવારેમી’’તિ વદતિ, તસ્સ ગેહં ગન્ત્વા યથાસુખં નિસીદિતબ્બં નિપજ્જિતબ્બં, ન કિઞ્ચિ ગહેતબ્બં. યો પન ‘‘યં મય્હં ગેહે અત્થિ, તં પવારેમી’’તિ વદતિ, યં તત્થ કપ્પિયં, તં વિઞ્ઞાપેતબ્બં. ગેહે પન નિસીદિતું વા નિપજ્જિતું વા ન લબ્ભતિ. તસ્સેવત્થાયાતિ ‘‘અઞ્ઞસ્સા’’તિ લદ્ધવોહારસ્સ તસ્સેવ બુદ્ધરક્ખિતસ્સ વા ધમ્મરક્ખિતસ્સ વા અત્થાય. અત્તનો ધનેન ગણ્હન્તસ્સાતિ અત્તનો કપ્પિયભણ્ડેન કપ્પિયવોહારેનેવ ગણ્હન્તસ્સ ચેતાપેન્તસ્સ, પરિવત્તાપેન્તસ્સાતિ અત્થો.
Tikapācittiyanti aññātake aññātakasaññivematikaññātakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Samayeti yathāvutte acchinnacīvarakāle ca naṭṭhacīvarakāle ca. Ñātakappavārite vā viññāpentassāti ñātake, pavārite ca ‘‘tumhākaṃ santhataṃ dethā’’ti yācantassa. Ettha (pārā. aṭṭha. 2.521) ca saṅghavasena pavārite pamāṇameva yācituṃ vaṭṭati, puggalikavasena pavārite pana yaṃ yaṃ pavārenti, taṃ tameva viññāpetabbaṃ. Yo hi catūhi paccayehi pavāretvā sayameva sallakkhetvā kālānukālaṃ cīvarādīni divase divase yāgubhattādīni deti, evaṃ yena yena attho, taṃ taṃ deti, tassa viññāpanakiccaṃ natthi. Yo pana pavāretvā bālatāya vā satisammosena vā na deti, so viññāpetabbo. Yo ‘‘mayhaṃ gehaṃ pavāremī’’ti vadati, tassa gehaṃ gantvā yathāsukhaṃ nisīditabbaṃ nipajjitabbaṃ, na kiñci gahetabbaṃ. Yo pana ‘‘yaṃ mayhaṃ gehe atthi, taṃ pavāremī’’ti vadati, yaṃ tattha kappiyaṃ, taṃ viññāpetabbaṃ. Gehe pana nisīdituṃ vā nipajjituṃ vā na labbhati. Tassevatthāyāti ‘‘aññassā’’ti laddhavohārassa tasseva buddharakkhitassa vā dhammarakkhitassa vā atthāya. Attano dhanena gaṇhantassāti attano kappiyabhaṇḍena kappiyavohāreneva gaṇhantassa cetāpentassa, parivattāpentassāti attho.
અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
