Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi

    ૨. અત્તાનુદિટ્ઠિનિદ્દેસો

    2. Attānudiṭṭhiniddeso

    ૧૩૦. અત્તાનુદિટ્ઠિયા કતમેહિ વીસતિયા આકારેહિ અભિનિવેસો હોતિ? ઇધ અસ્સુતવા પુથુજ્જનો અરિયાનં અદસ્સાવી અરિયધમ્મસ્સ અકોવિદો અરિયધમ્મે અવિનીતો, સપ્પુરિસાનં અદસ્સાવી સપ્પુરિસધમ્મસ્સ અકોવિદો સપ્પુરિસધમ્મે અવિનીતો રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ રૂપવન્તં વા અત્તાનં અત્તનિ વા રૂપં રૂપસ્મિં વા અત્તાનં; વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે…પે॰… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ વિઞ્ઞાણવન્તં વા અત્તાનં અત્તનિ વા વિઞ્ઞાણં વિઞ્ઞાણસ્મિં વા અત્તાનં.

    130. Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

    ૧૩૧. કથં રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો પથવીકસિણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ – ‘‘યં પથવીકસિણં, સો અહં; યો અહં, તં પથવીકસિણ’’ન્તિ. પથવીકસિણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ સો વણ્ણો, યો વણ્ણો સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો પથવીકસિણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ – ‘‘યં પથવીકસિણં, સો અહં; યો અહં , તં પથવીકસિણ’’ન્તિ. પથવીકસિણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા રૂપવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. મિચ્છાદિટ્ઠિકસ્સ પુરિસપુગ્ગલસ્સ દ્વેવ ગતિયો…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો.

    131. Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ , taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

    ઇધેકચ્ચો આપોકસિણં… તેજોકસિણં… વાયોકસિણં… નીલકસિણં… પીતકસિણં… લોહિતકસિણં… ઓદાતકસિણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ – ‘‘યં ઓદાતકસિણં, સો અહં; યો અહં, તં ઓદાતકસિણ’’ન્તિ. ઓદાતકસિણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ, સો વણ્ણો; યો વણ્ણો, સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવ ઇધેકચ્ચો…પે॰… ઓદાતકસિણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા રૂપવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ.

    Idhekacco āpokasiṇaṃ… tejokasiṇaṃ… vāyokasiṇaṃ… nīlakasiṇaṃ… pītakasiṇaṃ… lohitakasiṇaṃ… odātakasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti. Odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco…pe… odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.

    કથં રૂપવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમિના રૂપેન રૂપવા’’તિ. રૂપવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ રુક્ખો છાયાસમ્પન્નો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં રુક્ખો, અયં છાયા. અઞ્ઞો રુક્ખો, અઞ્ઞા છાયા. સો ખો પનાયં રુક્ખો ઇમાય છાયાય છાયાવા’’તિ. છાયાવન્તં રુક્ખં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન અયં અત્તા ઇમિના રૂપેન રૂપવા’’તિ. રૂપવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં દુતિયા રૂપવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં રૂપવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.

    કથં અત્તનિ રૂપં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇદં રૂપ’’ન્તિ. અત્તનિ રૂપં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ પુપ્ફં ગન્ધસમ્પન્નં અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘ઇદં પુપ્ફં, અયં ગન્ધો; અઞ્ઞં પુપ્ફં, અઞ્ઞો ગન્ધો. સો ખો પનાયં ગન્ધો ઇમસ્મિં પુપ્ફે’’તિ. પુપ્ફસ્મિં ગન્ધં સમનુપસ્સતિ . એવમેવં ઇધેકચ્ચો વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇદં રૂપ’’ન્તિ. અત્તનિ રૂપં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં તતિયા રૂપવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં અત્તનિ રૂપં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati . Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

    કથં રૂપસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમસ્મિં રૂપે’’તિ. રૂપસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ મણિ કરણ્ડકે પક્ખિત્તો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં મણિ, અયં કરણ્ડકો. અઞ્ઞો મણિ, અઞ્ઞો કરણ્ડકો. સો ખો પનાયં મણિ ઇમસ્મિં કરણ્ડકે’’તિ. કરણ્ડકસ્મિં મણિં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ . તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમસ્મિં રૂપે’’તિ. રૂપસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં ચતુત્થા રૂપવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં રૂપસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati . Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.

    ૧૩૨. કથં વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો ચક્ખુસમ્ફસ્સજં વેદનં સોતસમ્ફસ્સજં વેદનં ઘાનસમ્ફસ્સજં વેદનં જિવ્હાસમ્ફસ્સજં વેદનં કાયસમ્ફસ્સજં વેદનં મનોસમ્ફસ્સજં વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. ‘‘યા મનોસમ્ફસ્સજા વેદના સો અહં, યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા વેદના’’તિ – મનોસમ્ફસ્સજં વેદનઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ સો વણ્ણો, યો વણ્ણો સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો મનોસમ્ફસ્સજં વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. ‘‘યા મનોસમ્ફસ્સજા વેદના સો અહં, યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા વેદના’’તિ – મનોસમ્ફસ્સજં વેદનઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા વેદનાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ.

    132. Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ sotasamphassajaṃ vedanaṃ ghānasamphassajaṃ vedanaṃ jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.

    કથં વેદનાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય વેદનાય વેદનાવા’’તિ. વેદનાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ રુક્ખો છાયાસમ્પન્નો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં રુક્ખો, અયં છાયા. અઞ્ઞો રુક્ખો, અઞ્ઞા છાયા. સો ખો પનાયં રુક્ખો ઇમાય છાયાય છાયાવા’’તિ. છાયાવન્તં રુક્ખં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય વેદનાય વેદનાવા’’તિ. વેદનાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં દુતિયા વેદનાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વેદનાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.

    કથં અત્તનિ વેદનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ અયં વેદના’’તિ. અત્તનિ વેદનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ પુપ્ફં ગન્ધસમ્પન્નં અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘ઇદં પુપ્ફં, અયં ગન્ધો; અઞ્ઞં પુપ્ફં, અઞ્ઞો ગન્ધો. સો ખો પનાયં ગન્ધો ઇમસ્મિં પુપ્ફે’’તિ. પુપ્ફસ્મિં ગન્ધં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ અયં વેદના’’તિ. અત્તનિ વેદનં સમનુપસ્સતિ . અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં તતિયા વેદનાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં અત્તનિ વેદનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati . Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.

    કથં વેદનાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં…પે॰… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય વેદનાયા’’તિ. વેદનાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ મણિ કરણ્ડકે પક્ખિત્તો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં મણિ, અયં કરણ્ડકો. અઞ્ઞો મણિ, અઞ્ઞો કરણ્ડકો. સો ખો પનાયં મણિ ઇમસ્મિં કરણ્ડકે’’તિ. કરણ્ડકસ્મિં મણિં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય વેદનાયા’’તિ. વેદનાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં ચતુત્થા વેદનાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વેદનાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.

    ૧૩૩. કથં સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો ચક્ખુસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં…પે॰… સોતસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં… ઘાનસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં… જિવ્હાસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં… કાયસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં… મનોસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. યા મનોસમ્ફસ્સજા સઞ્ઞા સો અહં, યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા સઞ્ઞા’’તિ. મનોસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ સો વણ્ણો, યો વણ્ણો સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો મનોસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ – ‘‘યા મનોસમ્ફસ્સજા સઞ્ઞા સો અહં, યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા સઞ્ઞા’’તિ. મનોસમ્ફસ્સજં સઞ્ઞઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા સઞ્ઞાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ.

    133. Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… sotasamphassajaṃ saññaṃ… ghānasamphassajaṃ saññaṃ… jivhāsamphassajaṃ saññaṃ… kāyasamphassajaṃ saññaṃ… manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati. Yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati – ‘‘yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.

    કથં સઞ્ઞાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે…પે॰… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય સઞ્ઞાય સઞ્ઞાવા’’તિ. સઞ્ઞાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ રુક્ખો છાયાસમ્પન્નો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં રુક્ખો, અયં છાયા. અઞ્ઞો રુક્ખો, અઞ્ઞા છાયા. સો ખો પનાયં રુક્ખો ઇમાય છાયાય છાયાવા’’તિ. છાયાવન્તં રુક્ખં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય સઞ્ઞાય સઞ્ઞાવા’’તિ. સઞ્ઞાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં દુતિયા સઞ્ઞાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઞ્ઞાવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.

    કથં અત્તનિ સઞ્ઞં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે…પે॰… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ અયં સઞ્ઞા’’તિ. અત્તનિ સઞ્ઞં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ પુપ્ફં ગન્ધસમ્પન્નં અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘ઇદં પુપ્ફં, અયં ગન્ધો. અઞ્ઞં પુપ્ફં, અઞ્ઞો ગન્ધો. સો ખો પનાયં ગન્ધો ઇમસ્મિં પુપ્ફે’’તિ. પુપ્ફસ્મિં ગન્ધં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ અયં સઞ્ઞા’’તિ. અત્તનિ સઞ્ઞં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં તતિયા સઞ્ઞાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં અત્તનિ સઞ્ઞં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho. Aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.

    કથં સઞ્ઞાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે …પે॰… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય સઞ્ઞાયા’’તિ. સઞ્ઞાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ મણિ કરણ્ડકે પક્ખિત્તો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં મણિ, અયં કરણ્ડકો. અઞ્ઞો મણિ, અઞ્ઞો કરણ્ડકો. સો ખો પનાયં મણિ ઇમસ્મિં કરણ્ડકે’’તિ. કરણ્ડકસ્મિં મણિં સમનુપસ્સતિ. એવમેવ ઇધેકચ્ચો સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમાય સઞ્ઞાયા’’તિ. સઞ્ઞાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં ચતુત્થા સઞ્ઞાવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઞ્ઞાય અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāya attānaṃ samanupassati.

    ૧૩૪. કથં સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો ચક્ખુસમ્ફસ્સજં ચેતનં સોતસમ્ફસ્સજં ચેતનં ઘાનસમ્ફસ્સજં ચેતનં જિવ્હાસમ્ફસ્સજં ચેતનં કાયસમ્ફસ્સજં ચેતનં મનોસમ્ફસ્સજં ચેતનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. ‘‘યા મનોસમ્ફસ્સજા ચેતના, સો અહં; યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા ચેતના’’તિ – મનોસમ્ફસ્સજં ચેતનઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ સો વણ્ણો, યો વણ્ણો સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો મનોસમ્ફસ્સજં ચેતનં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. ‘‘યા મનોસમ્ફસ્સજા ચેતના સો અહં, યો અહં સા મનોસમ્ફસ્સજા ચેતના’’તિ – મનોસમ્ફસ્સજં ચેતનઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા સઙ્ખારવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ.

    134. Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ sotasamphassajaṃ cetanaṃ ghānasamphassajaṃ cetanaṃ jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ kāyasamphassajaṃ cetanaṃ manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

    કથં સઙ્ખારવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમેહિ સઙ્ખારેહિ સઙ્ખારવા’’તિ. સઙ્ખારવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ રુક્ખો છાયાસમ્પન્નો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં રુક્ખો, અયં છાયા. અઞ્ઞો રુક્ખો, અઞ્ઞા છાયા. સો ખો પનાયં રુક્ખો ઇમાય છાયાય છાયાવા’’તિ. છાયાવન્તં રુક્ખં સમનુપસ્સતિ. એવમેવ ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા. ઇમેહિ સઙ્ખારેહિ સઙ્ખારવા’’તિ. સઙ્ખારવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં દુતિયા સઙ્ખારવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઙ્ખારવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā. Imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.

    કથં અત્તનિ સઙ્ખારે સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇમે સઙ્ખારા’’તિ. અત્તનિ સઙ્ખારે સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ પુપ્ફં ગન્ધસમ્પન્નં અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘ઇદં પુપ્ફં, અયં ગન્ધો; અઞ્ઞં પુપ્ફં, અઞ્ઞો ગન્ધો. સો ખો પનાયં ગન્ધો ઇમસ્મિં પુપ્ફે’’તિ. પુપ્ફસ્મિં ગન્ધં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇમે સઙ્ખારા’’તિ. અત્તનિ સઙ્ખારે સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં તતિયા સઙ્ખારવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં અત્તનિ સઙ્ખારે સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saṅkhāre samanupassati.

    કથં સઙ્ખારેસુ અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમેસુ સઙ્ખારેસૂ’’તિ. સઙ્ખારેસુ અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ મણિ કરણ્ડકે પક્ખિત્તો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં મણિ, અયં કરણ્ડકો. અઞ્ઞો મણિ, અઞ્ઞો કરણ્ડકો. સો ખો પનાયં મણિ ઇમસ્મિં કરણ્ડકે’’તિ. કરણ્ડકસ્મિં મણિં સમનુપસ્સતિ. એવમેવ ઇધેકચ્ચો વિઞ્ઞાણં… રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમેસુ સઙ્ખારેસૂ’’તિ. સઙ્ખારેસુ અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં ચતુત્થા સઙ્ખારવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં સઙ્ખારેસુ અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.

    ૧૩૫. કથં વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો ચક્ખુવિઞ્ઞાણં… સોતવિઞ્ઞાણં… ઘાનવિઞ્ઞાણં… જિવ્હાવિઞ્ઞાણં કાયવિઞ્ઞાણં… મનોવિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ. ‘‘યં મનોવિઞ્ઞાણં, સો અહં; યો અહં, તં મનોવિઞ્ઞાણ’’ન્તિ – મનોવિઞ્ઞાણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ તેલપ્પદીપસ્સ ઝાયતો ‘‘યા અચ્ચિ સો વણ્ણો, યો વણ્ણો સા અચ્ચી’’તિ – અચ્ચિઞ્ચ વણ્ણઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો મનોવિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ . ‘‘યં મનોવિઞ્ઞાણં, સો અહં; યો અહં તં મનોવિઞ્ઞાણ’’ન્તિ – મનોવિઞ્ઞાણઞ્ચ અત્તઞ્ચ અદ્વયં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં પઠમા વિઞ્ઞાણવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વિઞ્ઞાણં અત્તતો સમનુપસ્સતિ.

    135. Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ attato samanupassati. ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati . ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.

    કથં વિઞ્ઞાણવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમિના વિઞ્ઞાણેન વિઞ્ઞાણવા’’તિ. વિઞ્ઞાણવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ રુક્ખો છાયાસમ્પન્નો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં રુક્ખો, અયં છાયા. અઞ્ઞો રુક્ખો, અઞ્ઞા છાયા. સો ખો પનાયં રુક્ખો ઇમાય છાયાય છાયાવા’’તિ. છાયાવન્તં રુક્ખં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમિના વિઞ્ઞાણેન વિઞ્ઞાણવા’’તિ. વિઞ્ઞાણવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં દુતિયા વિઞ્ઞાણવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વિઞ્ઞાણવન્તં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.

    કથં અત્તનિ વિઞ્ઞાણં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા . ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇદં વિઞ્ઞાણ’’ન્તિ. અત્તનિ વિઞ્ઞાણં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ પુપ્ફં ગન્ધસમ્પન્નં અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘ઇદં પુપ્ફં, અયં ગન્ધો; અઞ્ઞં પુપ્ફં, અઞ્ઞો ગન્ધો. સો ખો પનાયં ગન્ધો ઇમસ્મિં પુપ્ફે’’તિ. પુપ્ફસ્મિં ગન્ધં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. ઇમસ્મિઞ્ચ પન અત્તનિ ઇદં વિઞ્ઞાણ’’ન્તિ. અત્તનિ વિઞ્ઞાણં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં તતિયા વિઞ્ઞાણવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં અત્તનિ વિઞ્ઞાણં સમનુપસ્સતિ.

    Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā . Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati.

    કથં વિઞ્ઞાણસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ? ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમસ્મિં વિઞ્ઞાણે’’તિ. વિઞ્ઞાણસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. સેય્યથાપિ મણિ કરણ્ડકે પક્ખિત્તો અસ્સ. તમેનં પુરિસો એવં વદેય્ય – ‘‘અયં મણિ, અયં કરણ્ડકો. અઞ્ઞો મણિ, અઞ્ઞો કરણ્ડકો. સો ખો પનાયં મણિ ઇમસ્મિં કરણ્ડકે’’તિ. કરણ્ડકસ્મિં મણિં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ઇધેકચ્ચો રૂપં… વેદનં… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે અત્તતો સમનુપસ્સતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘‘અયં ખો મે અત્તા. સો ખો પન મે અયં અત્તા ઇમસ્મિં વિઞ્ઞાણે’’તિ. વિઞ્ઞાણસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અભિનિવેસપરામાસો દિટ્ઠિ. દિટ્ઠિ ન વત્થુ, વત્થુ ન દિટ્ઠિ. અઞ્ઞા દિટ્ઠિ, અઞ્ઞં વત્થુ. યા ચ દિટ્ઠિ યઞ્ચ વત્થુ – અયં ચતુત્થા વિઞ્ઞાણવત્થુકા અત્તાનુદિટ્ઠિ. અત્તાનુદિટ્ઠિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… ઇમાનિ સઞ્ઞોજનાનિ, ન ચ દિટ્ઠિયો. એવં વિઞ્ઞાણસ્મિં અત્તાનં સમનુપસ્સતિ. અત્તાનુદિટ્ઠિયા ઇમેહિ વીસતિયા આકારેહિ અભિનિવેસો હોતિ.

    Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

    અત્તાનુદિટ્ઠિનિદ્દેસો દુતિયો.

    Attānudiṭṭhiniddeso dutiyo.







    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ૨. અત્તાનુદિટ્ઠિનિદ્દેસવણ્ણના • 2. Attānudiṭṭhiniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact