Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના
Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
૩૭૯. પુગ્ગલાધિટ્ઠાનનયેન વુત્તન્તિ ‘‘સીમાયદાન’’ન્તિઆદિના વત્તબ્બે ‘‘સીમાય દેતી’’તિઆદિ પુગ્ગલાધિટ્ઠાનનયેન વુત્તં. પરિક્ખેપારહટ્ઠાનેન પરિચ્છિન્નાતિ ઇમિના અપરિક્ખિત્તસ્સ વિહારસ્સ ધુવસન્નિપાતટ્ઠાનાદિતો પઠમલેડ્ડુપાતસ્સ અન્તો ઉપચારસીમાતિ દસ્સેતિ. ઇદાનિ દુતિયલેડ્ડુપાતસ્સ અન્તોપિ ઉપચારસીમાયેવાતિ દસ્સેતું ‘‘અપિચા’’તિઆદિ આરદ્ધં. ધુવસન્નિપાતટ્ઠાનમ્પિ પરિયન્તગતમેવ ગહેતબ્બં. ભિક્ખુનીનં આરામપ્પવેસનસેનાસનાપુચ્છનાદિ પરિવાસમાનત્તારોચનવસ્સચ્છેદનિસ્સયસેનાસનગ્ગાહાદિ વિધાનન્તિ ઇદં સબ્બં ઇમિસ્સાયેવ ઉપચારસીમાય વસેન વેદિતબ્બં. લાભત્થાય ઠપિતસીમા લાભસીમા. સમાનસંવાસઅવિપ્પવાસસીમાસુ દિન્નસ્સ ઇદં નાનત્તં – ‘‘અવિપ્પવાસસીમાય દમ્મી’’તિ દિન્નં ગામટ્ઠાનં ન પાપુણાતિ. કસ્મા? ‘‘ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચા’’તિ વુત્તત્તા. ‘‘સમાનસંવાસકસીમાય દમ્મી’’તિ દિન્નં પન ગામે ઠિતાનમ્પિ પાપુણાતીતિ.
379.Puggalādhiṭṭhānanayenavuttanti ‘‘sīmāyadāna’’ntiādinā vattabbe ‘‘sīmāya detī’’tiādi puggalādhiṭṭhānanayena vuttaṃ. Parikkhepārahaṭṭhānena paricchinnāti iminā aparikkhittassa vihārassa dhuvasannipātaṭṭhānādito paṭhamaleḍḍupātassa anto upacārasīmāti dasseti. Idāni dutiyaleḍḍupātassa antopi upacārasīmāyevāti dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ. Dhuvasannipātaṭṭhānampi pariyantagatameva gahetabbaṃ. Bhikkhunīnaṃ ārāmappavesanasenāsanāpucchanādi parivāsamānattārocanavassacchedanissayasenāsanaggāhādi vidhānanti idaṃ sabbaṃ imissāyeva upacārasīmāya vasena veditabbaṃ. Lābhatthāya ṭhapitasīmā lābhasīmā. Samānasaṃvāsaavippavāsasīmāsu dinnassa idaṃ nānattaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vuttattā. ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāya dammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānampi pāpuṇātīti.
બુદ્ધાધિવુત્થોતિ બુદ્ધેન ભગવતા અધિવુત્થો. એકસ્મિન્તિ એકસ્મિં વિહારે. પાકવટ્ટન્તિ દાનવટ્ટં. વત્તતીતિ પવત્તતિ. પંસુકૂલિકાનમ્પિ વટ્ટતીતિ ‘‘તુય્હં દેમા’’તિ અવત્વા ‘‘ભિક્ખૂનં દેમ, થેરાનં દેમા’’તિ વુત્તત્તા પંસુકૂલિકાનં વટ્ટતિ. વિચારિતમેવાતિ ઉપાહનત્થવિકાદીનમત્થાય વિચારિતમેવ.
Buddhādhivutthoti buddhena bhagavatā adhivuttho. Ekasminti ekasmiṃ vihāre. Pākavaṭṭanti dānavaṭṭaṃ. Vattatīti pavattati. Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ‘‘tuyhaṃ demā’’ti avatvā ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ demā’’ti vuttattā paṃsukūlikānaṃ vaṭṭati. Vicāritamevāti upāhanatthavikādīnamatthāya vicāritameva.
ઉપડ્ઢં દાતબ્બન્તિ યં ઉભતોસઙ્ઘસ્સ દિન્નં, તતો ઉપડ્ઢં ભિક્ખૂનં, ઉપડ્ઢં ભિક્ખુનીનં દાતબ્બં. સચેપિ એકો ભિક્ખુ હોતિ એકા વા ભિક્ખુની, અન્તમસો અનુપસમ્પન્નસ્સપિ ઉપડ્ઢમેવ દાતબ્બં. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ભિક્ખુનીનઞ્ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વુત્તે પન પુગ્ગલો વિસું ન લભતીતિ ઇદં અટ્ઠકથાપમાણેનેવ ગહેતબ્બં. ન હેત્થ વિસેસકારણં ઉપલબ્ભતિ. તથા હિ ‘‘ઉભતોસઙ્ઘસ્સ ચ તુય્હઞ્ચ દમ્મી’’તિ વુત્તે સામઞ્ઞવિસેસવચનેહિ સઙ્ગહિતત્તા યથા પુગ્ગલો વિસું લભતિ, એવમિધાપિ ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ સામઞ્ઞવિસેસવચનસબ્ભાવતો ભવિતબ્બમેવ વિસું પુગ્ગલપટિવીસેનાતિ વિઞ્ઞાયતિ, તસ્મા અટ્ઠકથાવચનમેવેત્થ પમાણં. પાપુણનટ્ઠાનતો એકમેવ લભતીતિ અત્તનો વસ્સગ્ગેન પત્તટ્ઠાનતો એકમેવ કોટ્ઠાસં લભતિ. તત્થ કારણમાહ ‘‘કસ્મા? ભિક્ખુસઙ્ઘગ્ગહણેન ગહિતત્તા’’તિ, ભિક્ખુસઙ્ઘગ્ગહણેનેવ પુગ્ગલસ્સપિ ગહિતત્તાતિ અધિપ્પાયો. ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ હરાતિ વુત્તેપિ હરિતબ્બન્તિ ઈદિસં ગિહિવેય્યાવચ્ચં ન હોતીતિ કત્વા વુત્તં.
Upaḍḍhaṃ dātabbanti yaṃ ubhatosaṅghassa dinnaṃ, tato upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ, upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbaṃ. Sacepi eko bhikkhu hoti ekā vā bhikkhunī, antamaso anupasampannassapi upaḍḍhameva dātabbaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vutte pana puggalo visuṃ na labhatīti idaṃ aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ. Na hettha visesakāraṇaṃ upalabbhati. Tathā hi ‘‘ubhatosaṅghassa ca tuyhañca dammī’’ti vutte sāmaññavisesavacanehi saṅgahitattā yathā puggalo visuṃ labhati, evamidhāpi ‘‘bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’ti sāmaññavisesavacanasabbhāvato bhavitabbameva visuṃ puggalapaṭivīsenāti viññāyati, tasmā aṭṭhakathāvacanamevettha pamāṇaṃ. Pāpuṇanaṭṭhānato ekameva labhatīti attano vassaggena pattaṭṭhānato ekameva koṭṭhāsaṃ labhati. Tattha kāraṇamāha ‘‘kasmā? Bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti, bhikkhusaṅghaggahaṇeneva puggalassapi gahitattāti adhippāyo. Bhikkhusaṅghassa harāti vuttepi haritabbanti īdisaṃ gihiveyyāvaccaṃ na hotīti katvā vuttaṃ.
લક્ખણઞ્ઞૂ વદન્તીતિ ઇદં સન્નિટ્ઠાનવચનં, અટ્ઠકથાસુ અનાગતત્તા પન એવં વુત્તં. બહિઉપચારસીમાયં…પે॰… સબ્બેસં પાપુણાતીતિ યત્થ કત્થચિ વુત્થવસ્સાનં સબ્બેસં પાપુણાતીતિ અધિપ્પાયો. તેનેવ માતિકાટ્ઠકથાયમ્પિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ અકાલચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના) ‘‘સચે પન બહિઉપચારસીમાયં ઠિતો ‘વસ્સંવુત્થસઙ્ઘસ્સા’તિ વદતિ, યત્થ કત્થચિ વુત્થવસ્સાનં સબ્બેસં સમ્પત્તાનં પાપુણાતી’’તિ વુત્તં. ગણ્ઠિપદેસુ પન ‘‘વસ્સાવાસસ્સ અનનુરૂપે પદેસે ઠત્વા વુત્તત્તા વસ્સંવુત્થાનં અવુત્થાનઞ્ચ સબ્બેસં પાપુણાતી’’તિ વુત્તં, તં ન ગહેતબ્બં. ન હિ ‘‘વસ્સંવુત્થસઙ્ઘસ્સ દમ્મી’’તિ વુત્તે અવુત્થવસ્સાનં પાપુણાતિ. એવં વદતીતિ ‘‘વસ્સંવુત્થસઙ્ઘસ્સ દમ્મી’’તિ વદતિ. ઉદ્દેસં ગહેતું આગતોતિ તસ્સ સન્તિકે ઉદ્દેસં અગહિતપુબ્બસ્સપિ ઉદ્દેસં ગણ્હિસ્સામીતિ આગતકાલતો પટ્ઠાય અન્તેવાસિકભાવૂપગમનતો વુત્તં. સેસમેત્થ સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.
Lakkhaṇaññū vadantīti idaṃ sanniṭṭhānavacanaṃ, aṭṭhakathāsu anāgatattā pana evaṃ vuttaṃ. Bahiupacārasīmāyaṃ…pe… sabbesaṃ pāpuṇātīti yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ pāpuṇātīti adhippāyo. Teneva mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘sace pana bahiupacārasīmāyaṃ ṭhito ‘vassaṃvutthasaṅghassā’ti vadati, yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ sampattānaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ. Gaṇṭhipadesu pana ‘‘vassāvāsassa ananurūpe padese ṭhatvā vuttattā vassaṃvutthānaṃ avutthānañca sabbesaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ. Na hi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’’ti vutte avutthavassānaṃ pāpuṇāti. Evaṃ vadatīti ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’’ti vadati. Uddesaṃ gahetuṃ āgatoti tassa santike uddesaṃ agahitapubbassapi uddesaṃ gaṇhissāmīti āgatakālato paṭṭhāya antevāsikabhāvūpagamanato vuttaṃ. Sesamettha suviññeyyameva.
અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ચીવરક્ખન્ધકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Cīvarakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૨૩૨. અટ્ઠચીવરમાતિકા • 232. Aṭṭhacīvaramātikā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથા • Aṭṭhacīvaramātikākathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૩૨. અટ્ઠચીવરમાતિકાકથા • 232. Aṭṭhacīvaramātikākathā