Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ચૂળનિદ્દેસપાળિ • Cūḷaniddesapāḷi |
૧૨. ભદ્રાવુધમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો
12. Bhadrāvudhamāṇavapucchāniddeso
૭૦.
70.
ઓકઞ્જહં તણ્હચ્છિદં અનેજં, [ઇચ્ચાયસ્મા ભદ્રાવુધો]
Okañjahaṃtaṇhacchidaṃ anejaṃ, [iccāyasmā bhadrāvudho]
નન્દિઞ્જહં ઓઘતિણ્ણં વિમુત્તં;
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ;
કપ્પઞ્જહં અભિયાચે સુમેધં, સુત્વાન નાગસ્સ અપનમિસ્સન્તિ 1 ઇતો.
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ, sutvāna nāgassa apanamissanti2ito.
ઓકઞ્જહં તણ્હચ્છિદં અનેજન્તિ. ઓકઞ્જહન્તિ રૂપધાતુયા યો છન્દો યો રાગો યા નન્દી યા તણ્હા યે ઉપાયુપાદાના 3 ચેતસો અધિટ્ઠાનાભિનિવેસાનુસયા, તે બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો ઓકઞ્જહો. વેદનાધાતુયા…પે॰… સઞ્ઞાધાતુયા… સઙ્ખારધાતુયા… વિઞ્ઞાણધાતુયા યો છન્દો યો રાગો યા નન્દી યા તણ્હા યે ઉપાયુપાદાના ચેતસો અધિટ્ઠાનાભિનિવેસાનુસયા, તે બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો ઓકઞ્જહો.
Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejanti. Okañjahanti rūpadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā 4 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho okañjaho. Vedanādhātuyā…pe… saññādhātuyā… saṅkhāradhātuyā… viññāṇadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho okañjaho.
તણ્હચ્છિદન્તિ. તણ્હાતિ રૂપતણ્હા…પે॰… ધમ્મતણ્હા. સા તણ્હા બુદ્ધસ્સ ભગવતો છિન્ના ઉચ્છિન્ના સમુચ્છિન્ના વૂપસન્તા પટિપ્પસ્સદ્ધા અભબ્બુપ્પત્તિકા ઞાણગ્ગિના દડ્ઢા. તસ્મા બુદ્ધો તણ્હચ્છિદો. અનેજોતિ એજા વુચ્ચતિ તણ્હા. યો રાગો સારાગો …પે॰… અભિજ્ઝા લોભો અકુસલમૂલં. સા એજા તણ્હા બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો અનેજો. એજાય પહીનત્તા અનેજો ભગવા લાભેપિ ન ઇઞ્જતિ, અલાભેપિ ન ઇઞ્જતિ, યસેપિ ન ઇઞ્જતિ, અયસેપિ ન ઇઞ્જતિ, પસંસાયપિ ન ઇઞ્જતિ, નિન્દાયપિ ન ઇઞ્જતિ, સુખેપિ ન ઇઞ્જતિ, દુક્ખેપિ ન ઇઞ્જતિ ન ચલતિ ન વેધતિ ન પવેધતિ ન સમ્પવેધતીતિ. તસ્મા બુદ્ધો અનેજોતિ – ઓકઞ્જહં તણ્હચ્છિદં અનેજં. ઇચ્ચાયસ્મા ભદ્રાવુધોતિ. ઇચ્ચાતિ પદસન્ધિ…પે॰… આયસ્માતિ, પિયવચનં…પે॰… ભદ્રાવુધોતિ તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ નામં…પે॰… અભિલાપોતિ – ઇચ્ચાયસ્મા ભદ્રાવુધો.
Taṇhacchidanti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Sā taṇhā buddhassa bhagavato chinnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā. Tasmā buddho taṇhacchido. Anejoti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo …pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo bhagavā lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatīti. Tasmā buddho anejoti – okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ. Iccāyasmā bhadrāvudhoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti, piyavacanaṃ…pe… bhadrāvudhoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā bhadrāvudho.
નન્દિઞ્જહં ઓઘતિણ્ણં વિમુત્તન્તિ નન્દી વુચ્ચતિ તણ્હા. યો રાગો સારાગો…પે॰… અભિજ્ઝા લોભો અકુસલમૂલં. સા નન્દી સા તણ્હા બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો નન્દિઞ્જહો. ઓઘતિણ્ણન્તિ ભગવા કામોઘં તિણ્ણો ભવોઘં તિણ્ણો દિટ્ઠોઘં તિણ્ણો અવિજ્જોઘં તિણ્ણો સબ્બસંસારપથં તિણ્ણો ઉત્તિણ્ણો નિત્થિણ્ણો અતિક્કન્તો સમતિક્કન્તો વીતિવત્તો. સો વુત્થવાસો ચિણ્ણચરણો…પે॰… જાતિમરણસંસારો નત્થિ તસ્સ પુનબ્ભવોતિ – નન્દિઞ્જહં ઓઘતિણ્ણં. વિમુત્તન્તિ ભગવતો રાગા ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તં, દોસા ચિત્તં… મોહા ચિત્તં…પે॰… સબ્બાકુસલાભિસઙ્ખારેહિ ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તન્તિ – નન્દિઞ્જહં ઓઘતિણ્ણં વિમુત્તં.
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttanti nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā nandī sā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho nandiñjaho. Oghatiṇṇanti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ. Vimuttanti bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ… mohā cittaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ.
કપ્પઞ્જહં અભિયાચે સુમેધન્તિ. કપ્પાતિ દ્વે કપ્પા – તણ્હાકપ્પો ચ દિટ્ઠિકપ્પો ચ…પે॰… અયં તણ્હાકપ્પો…પે॰… અયં દિટ્ઠિકપ્પો. બુદ્ધસ્સ ભગવતો તણ્હાકપ્પો પહીનો દિટ્ઠિકપ્પો પટિનિસ્સટ્ઠો. તણ્હાકપ્પસ્સ પહીનત્તા દિટ્ઠિકપ્પસ્સ પટિનિસ્સટ્ઠત્તા તસ્મા બુદ્ધો કપ્પઞ્જહો . અભિયાચેતિ યાચામિ અભિયાચામિ અજ્ઝેસામિ સાદિયામિ પત્થયામિ પિહયામિ જપ્પામિ અભિજપ્પામિ. સુમેધા વુચ્ચતિ પઞ્ઞા. યા પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ. ભગવા ઇમાય મેધાય પઞ્ઞાય ઉપેતો સમુપેતો ઉપાગતો સમુપાગતો ઉપપન્નો સમુપપન્નો સમન્નાગતો. તસ્મા બુદ્ધો સુમેધોતિ – કપ્પઞ્જહં અભિયાચે સુમેધં.
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhanti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Buddhassa bhagavato taṇhākappo pahīno diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā tasmā buddho kappañjaho . Abhiyāceti yācāmi abhiyācāmi ajjhesāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi jappāmi abhijappāmi. Sumedhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho sumedhoti – kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ.
સુત્વાન નાગસ્સ અપનમિસ્સન્તિ ઇતોતિ. નાગસ્સાતિ નાગો. ભગવા આગું ન કરોતીતિ નાગો, ન ગચ્છતીતિ નાગો, ન આગચ્છતીતિ નાગો…પે॰… એવં ભગવા ન ગચ્છતીતિ નાગો. સુત્વાન નાગસ્સ અપનમિસ્સન્તિ ઇતોતિ તુય્હં વચનં બ્યપ્પથં દેસનં અનુસાસનં અનુસિટ્ઠં સુત્વા સુણિત્વા ઉગ્ગહેત્વા ઉપધારયિત્વા ઉપલક્ખયિત્વા ઇતો અપનમિસ્સન્તિ વજિસ્સન્તિ પક્કમિસ્સન્તિ દિસાવિદિસં ગમિસ્સન્તીતિ – સુત્વાન નાગસ્સ અપનમિસ્સન્તિ ઇતો. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –
Sutvāna nāgassa apanamissanti itoti. Nāgassāti nāgo. Bhagavā āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo…pe… evaṃ bhagavā na gacchatīti nāgo. Sutvāna nāgassa apanamissanti itoti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ito apanamissanti vajissanti pakkamissanti disāvidisaṃ gamissantīti – sutvāna nāgassa apanamissanti ito. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ઓકઞ્જહં તણ્હચ્છિદં અનેજં, [ઇચ્ચાયસ્મા ભદ્રાવુધો]
‘‘Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ, [iccāyasmā bhadrāvudho]
નન્દિઞ્જહં ઓઘતિણ્ણં વિમુત્તં;
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ;
કપ્પઞ્જહં અભિયાચે સુમેધં, સુત્વાન નાગસ્સ અપનમિસ્સન્તિ ઇતો’’તિ.
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ, sutvāna nāgassa apanamissanti ito’’ti.
૭૧.
71.
નાનાજના જનપદેહિ સઙ્ગતા, તવ વીર વાક્યં અભિકઙ્ખમાના;
Nānājanā janapadehi saṅgatā, tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā;
તેસં તુવં સાધુ વિયાકરોહિ, તથા હિ તે વિદિતો એસ ધમ્મો.
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo.
નાનાજના જનપદેહિ સઙ્ગતાતિ. નાનાજનાતિ ખત્તિયા ચ બ્રાહ્મણા ચ વેસ્સા ચ સુદ્દા ચ ગહટ્ઠા ચ પબ્બજિતા ચ દેવા ચ મનુસ્સા ચ. જનપદેહિ સઙ્ગતાતિ અઙ્ગા ચ મગધા ચ કલિઙ્ગા ચ કાસિયા ચ કોસલા ચ વજ્જિયા ચ મલ્લા ચ ચેતિયમ્હા ચ 5 વંસા ચ કુરુમ્હા ચ પઞ્ચાલા ચ મચ્છા ચ સુરસેના ચ અસ્સકા ચ અવન્તિયા ચ યોના 6 ચ કમ્બોજા ચ. સઙ્ગતાતિ સઙ્ગતા સમાગતા સમોહિતા સન્નિપતિતાતિ – નાનાજના જનપદેહિ સઙ્ગતા.
Nānājanā janapadehi saṅgatāti. Nānājanāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Janapadehi saṅgatāti aṅgā ca magadhā ca kaliṅgā ca kāsiyā ca kosalā ca vajjiyā ca mallā ca cetiyamhā ca 7 vaṃsā ca kurumhā ca pañcālā ca macchā ca surasenā ca assakā ca avantiyā ca yonā 8 ca kambojā ca. Saṅgatāti saṅgatā samāgatā samohitā sannipatitāti – nānājanā janapadehi saṅgatā.
તવ વીર વાક્યં અભિકઙ્ખમાનાતિ. વીરાતિ વીરો. ભગવા વીરિયવાતિ વીરો, પહૂતિ વીરો, વિસવીતિ વીરો, અલમત્તોતિ વીરો, વિગતલોમહંસોતિપિ વીરો.
Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānāti. Vīrāti vīro. Bhagavā vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, vigatalomahaṃsotipi vīro.
વિરતો ઇધ સબ્બપાપકેહિ, નિરયદુક્ખં અતિચ્ચ વીરિયવા સો;
Virato idha sabbapāpakehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;
સો વીરિયવા પધાનવા, વીરો તાદિ પવુચ્ચતે તથત્તાતિ.
So vīriyavā padhānavā, vīro tādi pavuccate tathattāti.
તવ વીર વાક્યં અભિકઙ્ખમાનાતિ તુય્હં વચનં બ્યપ્પથં દેસનં અનુસાસનં અનુસિટ્ઠં. અભિકઙ્ખમાનાતિ અભિકઙ્ખમાના ઇચ્છમાના સાદિયમાના પત્થયમાના પિહયમાના અભિજપ્પમાનાતિ – તવ વીર વાક્યં અભિકઙ્ખમાના.
Tavavīra vākyaṃ abhikaṅkhamānāti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ. Abhikaṅkhamānāti abhikaṅkhamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti – tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā.
તેસં તુવં સાધુ વિયાકરોહીતિ. તેસન્તિ તેસં ખત્તિયાનં બ્રાહ્મણાનં વેસ્સાનં સુદ્દાનં ગહટ્ઠાનં પબ્બજિતાનં દેવાનં મનુસ્સાનં. તુવન્તિ ભગવન્તં ભણતિ. સાધુ વિયાકરોહીતિ સાધુ આચિક્ખાહિ દેસેહિ પઞ્ઞપેહિ પટ્ઠપેહિ વિવરાહિ વિભજાહિ ઉત્તાનીકરોહિ પકાસેહીતિ – તેસં તુવં સાધુ વિયાકરોહિ.
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohīti. Tesanti tesaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ. Tuvanti bhagavantaṃ bhaṇati. Sādhu viyākarohīti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi.
તથા હિ તે વિદિતો એસ ધમ્મોતિ તથા હિ તે વિદિતો તુલિતો તીરિતો વિભૂતો વિભાવિતો એસ ધમ્મોતિ – તથા હિ તે વિદિતો એસ ધમ્મો. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –
Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘નાનાજના જનપદેહિ સઙ્ગતા, તવ વીર વાક્યં અભિકઙ્ખમાના;
‘‘Nānājanā janapadehi saṅgatā, tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā;
તેસં તુવં સાધુ વિયાકરોહિ, તથા હિ તે વિદિતો એસ ધમ્મો’’તિ.
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.
૭૨.
72.
આદાનતણ્હં વિનયેથ સબ્બં, [ભદ્રાવુધાતિ ભગવા]
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ, [bhadrāvudhāti bhagavā]
ઉદ્ધં અધો તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝે;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
યં યઞ્હિ લોકસ્મિમુપાદિયન્તિ, તેનેવ મારો અન્વેતિ જન્તું.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti, teneva māro anveti jantuṃ.
આદાનતણ્હં વિનયેથ સબ્બન્તિ આદાનતણ્હં વુચ્ચતિ રૂપતણ્હા…પે॰… આદાનતણ્હાતિ કિંકારણા વુચ્ચતિ આદાનતણ્હા? તાય તણ્હાય રૂપં આદિયન્તિ ઉપાદિયન્તિ ગણ્હન્તિ પરામસન્તિ અભિનિવિસન્તિ. વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… ગતિં… ઉપપત્તિં… પટિસન્ધિં… ભવં… સંસારં… વટ્ટં આદિયન્તિ ઉપાદિયન્તિ ગણ્હન્તિ પરામસન્તિ અભિનિવિસન્તિ. તંકારણા વુચ્ચતિ આદાનતણ્હા. આદાનતણ્હં વિનયેથ સબ્બન્તિ સબ્બં આદાનતણ્હં વિનયેય્ય પટિવિનયેય્ય પજહેય્ય વિનોદેય્ય બ્યન્તીકરેય્ય અનભાવં ગમેય્યાતિ – આદાનતણ્હં વિનયેથ સબ્બં. ભદ્રાવુધાતિ ભગવાતિ. ભદ્રાવુધાતિ ભગવા તં બ્રાહ્મણં નામેન આલપતિ. ભગવાતિ ગારવાધિવચનમેતં…પે॰… સચ્છિકા પઞ્ઞત્તિ, યદિદં ભગવાતિ – ભદ્રાવુધાતિ ભગવા.
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbanti ādānataṇhaṃ vuccati rūpataṇhā…pe… ādānataṇhāti kiṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā? Tāya taṇhāya rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Taṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā. Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbanti sabbaṃ ādānataṇhaṃ vinayeyya paṭivinayeyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ. Bhadrāvudhāti bhagavāti. Bhadrāvudhāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – bhadrāvudhāti bhagavā.
ઉદ્ધં અધો તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ. ઉદ્ધન્તિ અનાગતં; અધોતિ અતીતં; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ પચ્ચુપ્પન્નં. ઉદ્ધન્તિ દેવલોકો; અધોતિ નિરયલોકો; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ મનુસ્સલોકો. અથ વા, ઉદ્ધન્તિ કુસલા ધમ્મા; અધોતિ અકુસલા ધમ્મા; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ અબ્યાકતા ધમ્મા. ઉદ્ધન્તિ અરૂપધાતુ; અધોતિ કામધાતુ; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ રૂપધાતુ. ઉદ્ધન્તિ સુખા વેદના; અધોતિ દુક્ખા વેદના; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ અદુક્ખમસુખા વેદના. ઉદ્ધન્તિ ઉદ્ધં પાદતલા; અધોતિ અધો કેસમત્થકા; તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ વેમજ્ઝેતિ – ઉદ્ધં અધો તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝે.
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti. Uddhanti anāgataṃ; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ. Uddhanti devaloko; adhoti nirayaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko. Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā. Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpimajjheti rūpadhātu. Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā. Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
યં યઞ્હિ લોકસ્મિમુપાદિયન્તીતિ યં યં રૂપગતં વેદનાગતં સઞ્ઞાગતં સઙ્ખારગતં વિઞ્ઞાણગતં આદિયન્તિ ઉપાદિયન્તિ ગણ્હન્તિ પરામસન્તિ અભિનિવિસન્તિ. લોકસ્મિન્તિ અપાયલોકે…પે॰… આયતનલોકેતિ – યં યઞ્હિ લોકસ્મિમુપાદિયન્તિ.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyantīti yaṃ yaṃ rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti.
તેનેવ મારો અન્વેતિ જન્તુન્તિ તેનેવ કમ્માભિસઙ્ખારવસેન પટિસન્ધિકો ખન્ધમારો ધાતુમારો આયતનમારો ગતિમારો ઉપપત્તિમારો પટિસન્ધિમારો ભવમારો સંસારમારો વટ્ટમારો અન્વેતિ અનુગચ્છતિ અન્વાયિકો હોતિ. જન્તુન્તિ સત્તં જનં નરં માણવં 9 પોસં પુગ્ગલં જીવં જાગું જન્તું ઇન્દગું મનુજન્તિ – તેનેવ મારો અન્વેતિ જન્તું. તેનાહ ભગવા –
Teneva māro anveti jantunti teneva kammābhisaṅkhāravasena paṭisandhiko khandhamāro dhātumāro āyatanamāro gatimāro upapattimāro paṭisandhimāro bhavamāro saṃsāramāro vaṭṭamāro anveti anugacchati anvāyiko hoti. Jantunti sattaṃ janaṃ naraṃ māṇavaṃ 10 posaṃ puggalaṃ jīvaṃ jāguṃ jantuṃ indaguṃ manujanti – teneva māro anveti jantuṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘આદાનતણ્હં વિનયેથ સબ્બં, [ભદ્રાવુધાતિ ભગવા]
‘‘Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ, [bhadrāvudhāti bhagavā]
ઉદ્ધં અધો તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝે;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
યં યઞ્હિ લોકસ્મિમુપાદિયન્તિ, તેનેવ મારો અન્વેતિ જન્તુ’’ન્તિ.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti, teneva māro anveti jantu’’nti.
૭૩.
73.
તસ્મા પજાનં ન ઉપાદિયેથ, ભિક્ખુ સતો કિઞ્ચનં સબ્બલોકે;
Tasmāpajānaṃ na upādiyetha,bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke;
આદાનસત્તે ઇતિ પેક્ખમાનો, પજં ઇમં મચ્ચુધેય્યે વિસત્તં.
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.
તસ્મા પજાનં ન ઉપાદિયેથાતિ. તસ્માતિ તસ્મા તંકારણા તંહેતુ તપ્પચ્ચયા તંનિદાના, એતં આદીનવં સમ્પસ્સમાનો આદાનતણ્હાયાતિ – તસ્મા. પજાનન્તિ જાનન્તો પજાનન્તો આજાનન્તો વિજાનન્તો પટિવિજાનન્તો પટિવિજ્ઝન્તો ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા’’તિ…પે॰… ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ જાનન્તો પજાનન્તો આજાનન્તો વિજાનન્તો પટિવિજાનન્તો પટિવિજ્ઝન્તો. ન ઉપાદિયેથાતિ રૂપં નાદિયેય્ય ન ઉપાદિયેય્ય ન ગણ્હેય્ય ન પરામસેય્ય નાભિનિવિસેય્ય; વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… ગતિં … ઉપપત્તિં… પટિસન્ધિં… ભવં… સંસારં… વટ્ટં નાદિયેય્ય ન ઉપાદિયેય્ય ન ગણ્હેય્ય ન પરામસેય્ય નાભિનિવિસેય્યાતિ – તસ્મા પજાનં ન ઉપાદિયેથ.
Tasmā pajānaṃ na upādiyethāti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā, etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno ādānataṇhāyāti – tasmā. Pajānanti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Na upādiyethāti rūpaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya; vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ … upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyyāti – tasmā pajānaṃ na upādiyetha.
ભિક્ખુ સતો કિઞ્ચનં સબ્બલોકેતિ. ભિક્ખૂતિ પુથુજ્જનકલ્યાણકો વા ભિક્ખુ, સેક્ખો વા ભિક્ખુ. સતોતિ ચતૂહિ કારણેહિ સતો – કાયે કાયાનુપસ્સનાસતિપટ્ઠાનં ભાવેન્તો સતો…પે॰… સો વુચ્ચતિ સતોતિ – ભિક્ખુ સતો. કિઞ્ચનન્તિ કિઞ્ચિ રૂપગતં વેદનાગતં સઞ્ઞાગતં સઙ્ખારગતં વિઞ્ઞાણગતં. સબ્બલોકેતિ સબ્બઅપાયલોકે સબ્બમનુસ્સલોકે સબ્બદેવલોકે સબ્બખન્ધલોકે સબ્બધાતુલોકે સબ્બઆયતનલોકેતિ – ભિક્ખુ સતો કિઞ્ચનં સબ્બલોકે.
Bhikkhusato kiñcanaṃ sabbaloketi. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu, sekkho vā bhikkhu. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – bhikkhu sato. Kiñcananti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloketi – bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke.
આદાનસત્તે ઇતિ પેક્ખમાનોતિ આદાનસત્તા વુચ્ચન્તિ યે રૂપં આદિયન્તિ ઉપાદિયન્તિ ગણ્હન્તિ પરામસન્તિ અભિનિવિસન્તિ; વેદનં…પે॰… સઞ્ઞં… સઙ્ખારે… વિઞ્ઞાણં… ગતિં… ઉપપત્તિં… પટિસન્ધિં… ભવં… સંસારં… વટ્ટં આદિયન્તિ ઉપાદિયન્તિ ગણ્હન્તિ પરામસન્તિ અભિનિવિસન્તિ. ઇતીતિ પદસન્ધિ…પે॰… પદાનુપુબ્બતાપેતં ઇતીતિ. પેક્ખમાનોતિ પેક્ખમાનો દક્ખમાનો દિસ્સમાનો પસ્સમાનો ઓલોકયમાનો નિજ્ઝાયમાનો ઉપપરિક્ખમાનોતિ – આદાનસત્તે ઇતિ પેક્ખમાનો.
Ādānasatte iti pekkhamānoti ādānasattā vuccanti ye rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti; vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Itīti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ itīti. Pekkhamānoti pekkhamāno dakkhamāno dissamāno passamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādānasatte iti pekkhamāno.
પજં ઇમં મચ્ચુધેય્યે વિસત્તન્તિ. પજાતિ સત્તાધિવચનં મચ્ચુધેય્યા વુચ્ચન્તિ કિલેસા ચ ખન્ધા ચ અભિસઙ્ખારા ચ. પજા મચ્ચુધેય્યે મારધેય્યે મરણધેય્યે સત્તા વિસત્તા આસત્તા લગ્ગા લગ્ગિતા પલિબુદ્ધા. યથા ભિત્તિખિલે વા નાગદન્તે વા ભણ્ડં સત્તં વિસત્તં આસત્તં લગ્ગં લગ્ગિતં પલિબુદ્ધં, એવમેવ પજા મચ્ચુધેય્યે મારધેય્યે મરણધેય્યે સત્તા વિસત્તા આસત્તા લગ્ગા લગ્ગિતા પલિબુદ્ધાતિ – પજં ઇમં મચ્ચુધેય્યે વિસત્તં. તેનાહ ભગવા –
Pajaṃ imaṃ maccudheyye visattanti. Pajāti sattādhivacanaṃ maccudheyyā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā. Yathā bhittikhile vā nāgadante vā bhaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ, evameva pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā palibuddhāti – pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘તસ્મા પજાનં ન ઉપાદિયેથ, ભિક્ખુ સતો કિઞ્ચનં સબ્બલોકે;
‘‘Tasmā pajānaṃ na upādiyetha, bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke;
આદાનસત્તે ઇતિ પેક્ખમાનો, પજં ઇમં મચ્ચુધેય્યે વિસત્ત’’ન્તિ.
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visatta’’nti.
સહ ગાથાપરિયોસાના…પે॰… સત્થા મે ભન્તે ભગવા, સાવકોહમસ્મીતિ.
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ભદ્રાવુધમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો દ્વાદસમો.
Bhadrāvudhamāṇavapucchāniddeso dvādasamo.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ચૂળનિદ્દેસ-અટ્ઠકથા • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ૧૨. ભદ્રાવુધમાણવસુત્તનિદ્દેસવણ્ણના • 12. Bhadrāvudhamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā