| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
દુતિયમગ્ગો
Dutiyamaggo
૩૬૧. ઇદાનિ દુતિયમગ્ગાદીનં દસ્સનત્થં પુન કતમે ધમ્મા કુસલાતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ કામરાગબ્યાપાદાનં તનુભાવાયાતિ એતેસં કિલેસાનં તનુભાવત્થાય. તત્થ દ્વીહિ કારણેહિ તનુભાવો વેદિતબ્બો – અધિચ્ચુપ્પત્તિયા ચ પરિયુટ્ઠાનમન્દતાય ચ. સકદાગામિસ્સ હિ, વટ્ટાનુસારિમહાજનસ્સેવ, કિલેસા અભિણ્હં નુપ્પજ્જન્તિ, કદાચિ કદાચિ ઉપ્પજ્જન્તિ; ઉપ્પજ્જન્તાપિ વિરળાકારા હુત્વા ઉપ્પજ્જન્તિ, વિરળવાપિતખેત્તે અઙ્કુરા વિય. ઉપ્પજ્જમાનાપિ, ચ વટ્ટાનુસારિમહાજનસ્સેવ, મદ્દન્તા ફરન્તા છાદેન્તા અન્ધકારં કરોન્તા નુપ્પજ્જન્તિ. દ્વીહિ પન મગ્ગેહિ પહીનત્તા મન્દા મન્દા ઉપ્પજ્જન્તિ. તનુકાકારા હુત્વા ઉપ્પજ્જન્તિ, અબ્ભપટલં વિય મક્ખિકાપત્તં વિય ચ.
361. Idāni dutiyamaggādīnaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha kāmarāgabyāpādānaṃ tanubhāvāyāti etesaṃ kilesānaṃ tanubhāvatthāya. Tattha dvīhi kāraṇehi tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi, vaṭṭānusārimahājanasseva, kilesā abhiṇhaṃ nuppajjanti, kadāci kadāci uppajjanti; uppajjantāpi viraḷākārā hutvā uppajjanti, viraḷavāpitakhette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi, ca vaṭṭānusārimahājanasseva, maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā nuppajjanti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā mandā mandā uppajjanti. Tanukākārā hutvā uppajjanti, abbhapaṭalaṃ viya makkhikāpattaṃ viya ca.
તત્થ કેચિ થેરા વદન્તિ – ‘સકદાગામિસ્સ કિલેસા કિઞ્ચાપિ ચિરેન ઉપ્પજ્જન્તિ, બહલાવ પન હુત્વા ઉપ્પજ્જન્તિ, તથા હિસ્સ પુત્તા ચ ધીતરો ચ દિસ્સન્તી’તિ. એતં પન અપ્પમાણં. પુત્તધીતરો હિ અઙ્ગપચ્ચઙ્ગપરામસનમત્તેનપિ હોન્તિ. દ્વીહિ પન મગ્ગેહિ પહીનત્તા નત્થિ કિલેસાનં બહલતાતિ. દ્વીહિ એવ કારણેહિસ્સ કિલેસાનં તનુભાવો વેદિતબ્બો – અધિચ્ચુપ્પત્તિયા ચ પરિયુટ્ઠાનમન્દતાય ચાતિ.
Tattha keci therā vadanti – ‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva pana hutvā uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’ti. Etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi honti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā natthi kilesānaṃ bahalatāti. Dvīhi eva kāraṇehissa kilesānaṃ tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
દુતિયાયાતિ ગણનવસેનાપિ દુતિયુપ્પત્તિવસેનાપિ દુતિયાય. ભૂમિયા પત્તિયાતિ સામઞ્ઞફલસ્સ પટિલાભત્થાય. તતિયચતુત્થેસુપિ એસેવ નયો. વિસેસમત્તંયેવ પન વક્ખામ.
Dutiyāyāti gaṇanavasenāpi dutiyuppattivasenāpi dutiyāya. Bhūmiyā pattiyāti sāmaññaphalassa paṭilābhatthāya. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Visesamattaṃyeva pana vakkhāma.
અઞ્ઞિન્દ્રિયન્તિ આજાનનકં ઇન્દ્રિયં. પઠમમગ્ગેન ઞાતમરિયાદં અનતિક્કમિત્વા તેસંયેવ તેન મગ્ગેન ઞાતાનં ચતુસચ્ચધમ્માનં જાનનકં ઇન્દ્રિયન્તિ વુત્તં હોતિ. નિદ્દેસવારેપિસ્સ ઇમિનાવ નયેન અત્થો વેદિતબ્બો. કોટ્ઠાસવારેપિ ઇમિનાવ સદ્ધિં નવિન્દ્રિયાનિ હોન્તિ. સેસં પુરિમનયેનેવ વેદિતબ્બં.
Aññindriyanti ājānanakaṃ indriyaṃ. Paṭhamamaggena ñātamariyādaṃ anatikkamitvā tesaṃyeva tena maggena ñātānaṃ catusaccadhammānaṃ jānanakaṃ indriyanti vuttaṃ hoti. Niddesavārepissa imināva nayena attho veditabbo. Koṭṭhāsavārepi imināva saddhiṃ navindriyāni honti. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
દુતિયમગ્ગો નિટ્ઠિતો.
Dutiyamaggo niṭṭhito.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / લોકુત્તરકુસલં • Lokuttarakusalaṃ
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / દુતિયમગ્ગવણ્ણના • Dutiyamaggavaṇṇanā
