| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૭. ઘટિકારપઞ્હો
7. Ghaṭikārapañho
૭. ‘‘ભન્તે નાગસેન, ભાસિતમ્પેતં ભગવતા ‘ઘટિકારસ્સ કુમ્ભકારસ્સ આવેસનં સબ્બં તેમાસં આકાસચ્છદનં અટ્ઠાસિ, ન દેવોતિવસ્સી’તિ. પુન ચ ભણિતં ‘કસ્સપસ્સ તથાગતસ્સ 1 કુટિ ઓવસ્સતી’તિ. કિસ્સ પન, ભન્તે નાગસેન, તથાગતસ્સ એવમુસ્સન્નકુસલમૂલસ્સ 2 કુટિ ઓવસ્સતિ, તથાગતસ્સ નામ સો આનુભાવો ઇચ્છિતબ્બો? યદિ, ભન્તે નાગસેન, ઘટિકારસ્સ કુમ્ભકારસ્સ આવેસનં અનોવસ્સં આકાસચ્છદનં અહોસિ, તેન હિ ‘તથાગતસ્સ કુટિ ઓવસ્સતી’તિ યં વચનં, તં મિચ્છા. યદિ તથાગતસ્સ કુટિ ઓવસ્સતિ, તેન હિ ‘ઘટિકારસ્સ કુમ્ભકારસ્સ આવેસનં અનોવસ્સકં અહોસિ આકાસચ્છદન’ન્તિ તમ્પિ વચનં મિચ્છા. અયમ્પિ ઉભતો કોટિકો પઞ્હો તવાનુપ્પત્તો, સો તયા નિબ્બાહિતબ્બો’’તિ.
7. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ sabbaṃ temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsi, na devotivassī’ti. Puna ca bhaṇitaṃ ‘kassapassa tathāgatassa 3 kuṭi ovassatī’ti. Kissa pana, bhante nāgasena, tathāgatassa evamussannakusalamūlassa 4 kuṭi ovassati, tathāgatassa nāma so ānubhāvo icchitabbo? Yadi, bhante nāgasena, ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ anovassaṃ ākāsacchadanaṃ ahosi, tena hi ‘tathāgatassa kuṭi ovassatī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatassa kuṭi ovassati, tena hi ‘ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ anovassakaṃ ahosi ākāsacchadana’nti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા ‘ઘટિકારસ્સ કુમ્ભકારસ્સ આવેસનં સબ્બં તેમાસં આકાસચ્છદનં અટ્ઠાસિ, ન દેવોતિવસ્સી’તિ. ભણિતઞ્ચ ‘કસ્સપસ્સ તથાગતસ્સ કુટિ ઓવસ્સતી’તિ. ઘટિકારો, મહારાજ, કુમ્ભકારો સીલવા કલ્યાણધમ્મો ઉસ્સન્નકુસલમૂલો અન્ધે જિણ્ણે માતાપિતરો પોસેતિ, તસ્સ અસમ્મુખા અનાપુચ્છાયેવસ્સ ઘરે તિણં હરિત્વા ભગવતો કુટિં છાદેસું, સો તેન તિણહરણેન અકમ્પિતં અસઞ્ચલિતં સુસણ્ઠિતં વિપુલમસમં પીતિં પટિલભતિ, ભિય્યો સોમનસ્સઞ્ચ અતુલં ઉપ્પાદેસિ ‘અહો વત મે ભગવા લોકુત્તમો સુવિસ્સત્થો’તિ, તેન તસ્સ દિટ્ઠધમ્મિકો વિપાકો નિબ્બત્તો. ન હિ, મહારાજ, તથાગતો તાવતકેન વિકારેન ચલતિ.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ sabbaṃ temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsi, na devotivassī’ti. Bhaṇitañca ‘kassapassa tathāgatassa kuṭi ovassatī’ti. Ghaṭikāro, mahārāja, kumbhakāro sīlavā kalyāṇadhammo ussannakusalamūlo andhe jiṇṇe mātāpitaro poseti, tassa asammukhā anāpucchāyevassa ghare tiṇaṃ haritvā bhagavato kuṭiṃ chādesuṃ, so tena tiṇaharaṇena akampitaṃ asañcalitaṃ susaṇṭhitaṃ vipulamasamaṃ pītiṃ paṭilabhati, bhiyyo somanassañca atulaṃ uppādesi ‘aho vata me bhagavā lokuttamo suvissattho’ti, tena tassa diṭṭhadhammiko vipāko nibbatto. Na hi, mahārāja, tathāgato tāvatakena vikārena calati.
‘‘યથા, મહારાજ, સિનેરુ ગિરિરાજા અનેકસતસહસ્સવાતસમ્પહારેનપિ ન કમ્પતિ ન ચલતિ, મહોદધિ વરપ્પવરસાગરો અનેકસતનહુતમહાગઙ્ગાસતસહસ્સેહિપિ ન પૂરતિ ન વિકારમાપજ્જતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, તથાગતો ન તાવતકેન વિકારેન ચલતિ.
‘‘Yathā, mahārāja, sineru girirājā anekasatasahassavātasampahārenapi na kampati na calati, mahodadhi varappavarasāgaro anekasatanahutamahāgaṅgāsatasahassehipi na pūrati na vikāramāpajjati, evameva kho, mahārāja, tathāgato na tāvatakena vikārena calati.
‘‘યં પન, મહારાજ, તથાગતસ્સ કુટિ ઓવસ્સતિ, તં મહતો જનકાયસ્સ અનુકમ્પાય. દ્વેમે, મહારાજ, અત્થવસે સમ્પસ્સમાના તથાગતા સયં નિમ્મિતં પચ્ચયં નપ્પટિસેવન્તિ, ‘અયં અગ્ગદક્ખિણેય્યો સત્થા’તિ ભગવતો પચ્ચયં દત્વા દેવમનુસ્સા સબ્બદુગ્ગતિતો પરિમુચ્ચિસ્સન્તીતિ, દસ્સેત્વા વુત્તિં પરિયેસન્તીતિ ‘મા અઞ્ઞે ઉપવદેય્યુ’ન્તિ. ઇમે દ્વે અત્થવસે સમ્પસ્સમાના તથાગતા સયં નિમ્મિતં પચ્ચયં નપ્પટિસેવન્તિ. યદિ, મહારાજ, સક્કો વા તં કુટિં અનોવસ્સં કરેય્ય બ્રહ્મા વા સયં વા, સાવજ્જં ભવેય્ય તં યેવ કરણં 5 સદોસં સનિગ્ગહં, ઇમે વિભૂતં 6 કત્વા લોકં સમ્મોહેન્તિ અધિકતં કરોન્તીતિ, તસ્મા તં કરણં વજ્જનીયં. ન, મહારાજ, તથાગતા વત્થું યાચન્તિ, તાય અવત્થુયાચનાય અપરિભાસિયા ભવન્તી’’તિ. ‘‘સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.
‘‘Yaṃ pana, mahārāja, tathāgatassa kuṭi ovassati, taṃ mahato janakāyassa anukampāya. Dveme, mahārāja, atthavase sampassamānā tathāgatā sayaṃ nimmitaṃ paccayaṃ nappaṭisevanti, ‘ayaṃ aggadakkhiṇeyyo satthā’ti bhagavato paccayaṃ datvā devamanussā sabbaduggatito parimuccissantīti, dassetvā vuttiṃ pariyesantīti ‘mā aññe upavadeyyu’nti. Ime dve atthavase sampassamānā tathāgatā sayaṃ nimmitaṃ paccayaṃ nappaṭisevanti. Yadi, mahārāja, sakko vā taṃ kuṭiṃ anovassaṃ kareyya brahmā vā sayaṃ vā, sāvajjaṃ bhaveyya taṃ yeva karaṇaṃ 7 sadosaṃ saniggahaṃ, ime vibhūtaṃ 8 katvā lokaṃ sammohenti adhikataṃ karontīti, tasmā taṃ karaṇaṃ vajjanīyaṃ. Na, mahārāja, tathāgatā vatthuṃ yācanti, tāya avatthuyācanāya aparibhāsiyā bhavantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ઘટિકારપઞ્હો સત્તમો.
Ghaṭikārapañho sattamo.
Footnotes:
