Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    ૬. મહાસુપિનસુત્તવણ્ણના

    6. Mahāsupinasuttavaṇṇanā

    ૧૯૬. છટ્ઠે મહાસુપિનાતિ મહન્તેહિ પુરિસેહિ પસ્સિતબ્બતો મહન્તાનઞ્ચ અત્થાનં નિમિત્તભાવતો મહાસુપિના. પાતુરહેસુન્તિ પાકટા અહેસું. તત્થ સુપિનં પસ્સન્તો ચતૂહિ કારણેહિ પસ્સતિ ધાતુક્ખોભતો વા અનુભૂતપુબ્બતો વા દેવતોપસંહારતો વા પુબ્બનિમિત્તતો વાતિ.

    196. Chaṭṭhe mahāsupināti mahantehi purisehi passitabbato mahantānañca atthānaṃ nimittabhāvato mahāsupinā. Pāturahesunti pākaṭā ahesuṃ. Tattha supinaṃ passanto catūhi kāraṇehi passati dhātukkhobhato vā anubhūtapubbato vā devatopasaṃhārato vā pubbanimittato vāti.

    તત્થ પિત્તાદીનં ખોભકરણપચ્ચયપ્પયોગેન ખુભિતધાતુકો ધાતુક્ખોભતો સુપિનં પસ્સતિ. પસ્સન્તો ચ નાનાવિધં સુપિનં પસ્સતિ પબ્બતા પતન્તો વિય, આકાસેન ગચ્છન્તો વિય, વાળમિગહત્થિચોરાદીહિ અનુબદ્ધો વિય ચ. અનુભૂતપુબ્બતો પસ્સન્તો પુબ્બે અનુભૂતપુબ્બં આરમ્મણં પસ્સતિ. દેવતોપસંહારતો પસ્સન્તસ્સ દેવતા અત્થકામતાય વા અનત્થકામતાય વા અત્થાય વા અનત્થાય વા નાનાવિધાનિ આરમ્મણાનિ ઉપસંહરન્તિ. સો તાસં દેવતાનં આનુભાવેન તાનિ આરમ્મણાનિ પસ્સતિ. પુબ્બનિમિત્તતો પસ્સન્તો પુઞ્ઞાપુઞ્ઞવસેન ઉપ્પજ્જિતુકામસ્સ અત્થસ્સ વા અનત્થસ્સ વા પુબ્બનિમિત્તભૂતં સુપિનં પસ્સતિ બોધિસત્તમાતા વિય પુત્તપટિલાભનિમિત્તં, કોસલરાજા વિય સોળસ સુપિને, અયમેવ ભગવા બોધિસત્તભૂતો ઇમે પઞ્ચ મહાસુપિને વિય ચાતિ.

    Tattha pittādīnaṃ khobhakaraṇapaccayappayogena khubhitadhātuko dhātukkhobhato supinaṃ passati. Passanto ca nānāvidhaṃ supinaṃ passati pabbatā patanto viya, ākāsena gacchanto viya, vāḷamigahatthicorādīhi anubaddho viya ca. Anubhūtapubbato passanto pubbe anubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ passati. Devatopasaṃhārato passantassa devatā atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vā atthāya vā anatthāya vā nānāvidhāni ārammaṇāni upasaṃharanti. So tāsaṃ devatānaṃ ānubhāvena tāni ārammaṇāni passati. Pubbanimittato passanto puññāpuññavasena uppajjitukāmassa atthassa vā anatthassa vā pubbanimittabhūtaṃ supinaṃ passati bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimittaṃ, kosalarājā viya soḷasa supine, ayameva bhagavā bodhisattabhūto ime pañca mahāsupine viya cāti.

    તત્થ યં ધાતુક્ખોભતો અનુભૂતપુબ્બતો ચ સુપિને પસ્સતિ, ન તં સચ્ચં હોતિ. યં દેવતોપસંહારતો પસ્સતિ, તં સચ્ચં વા હોતિ અલિકં વા. કુદ્ધા હિ દેવતા ઉપાયેન વિનાસેતુકામા વિપરીતમ્પિ કત્વા દસ્સેન્તિ. યં પન પુબ્બનિમિત્તતો પસ્સતિ, તં એકન્તં સચ્ચમેવ હોતિ. એતેસં ચતુન્નં મૂલકારણાનં સંસગ્ગભેદતોપિ સુપિનભેદો હોતિયેવ.

    Tattha yaṃ dhātukkhobhato anubhūtapubbato ca supine passati, na taṃ saccaṃ hoti. Yaṃ devatopasaṃhārato passati, taṃ saccaṃ vā hoti alikaṃ vā. Kuddhā hi devatā upāyena vināsetukāmā viparītampi katvā dassenti. Yaṃ pana pubbanimittato passati, taṃ ekantaṃ saccameva hoti. Etesaṃ catunnaṃ mūlakāraṇānaṃ saṃsaggabhedatopi supinabhedo hotiyeva.

    તં પનેતં ચતુબ્બિધમ્પિ સુપિનં સેખપુથુજ્જનાવ પસ્સન્તિ અપ્પહીનવિપલ્લાસત્તા, અસેખા ન પસ્સન્તિ પહીનવિપલ્લાસત્તા. કિં પનેતં પસ્સન્તો સુત્તો પસ્સતિ પટિબુદ્ધો, ઉદાહુ નેવ સુત્તો ન પટિબુદ્ધોતિ? કિઞ્ચેત્થ યદિ તાવ સુત્તો પસ્સતિ, અભિધમ્મવિરોધો આપજ્જતિ. ભવઙ્ગચિત્તેન હિ સુપતિ, તં રૂપનિમિત્તાદિઆરમ્મણં રાગાદિસમ્પયુત્તં વા ન હોતિ. સુપિનં પસ્સન્તસ્સ ચ ઈદિસાનિ ચિત્તાનિ ઉપ્પજ્જન્તિ. અથ પટિબુદ્ધો પસ્સતિ, વિનયવિરોધો આપજ્જતિ. યઞ્હિ પટિબુદ્ધો પસ્સતિ, તં સબ્બોહારિકચિત્તેન પસ્સતિ. સબ્બોહારિકચિત્તેન ચ કતે વીતિક્કમે અનાપત્તિ નામ નત્થિ. સુપિનં પસ્સન્તેન પન કતેપિ વીતિક્કમે એકન્તં અનાપત્તિ એવ. અથ નેવ સુત્તો ન પટિબુદ્ધો પસ્સતિ, ન નામ પસ્સતિ. એવઞ્ચ સતિ સુપિનસ્સ અભાવો ચ આપજ્જતિ? ન અભાવો. કસ્મા? યસ્મા કપિમિદ્ધપરેતો પસ્સતિ. વુત્તઞ્હેતં – ‘‘કપિમિદ્ધપરેતો ખો, મહારાજ, સુપિનં પસ્સતી’’તિ.

    Taṃ panetaṃ catubbidhampi supinaṃ sekhaputhujjanāva passanti appahīnavipallāsattā, asekhā na passanti pahīnavipallāsattā. Kiṃ panetaṃ passanto sutto passati paṭibuddho, udāhu neva sutto na paṭibuddhoti? Kiñcettha yadi tāva sutto passati, abhidhammavirodho āpajjati. Bhavaṅgacittena hi supati, taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ rāgādisampayuttaṃ vā na hoti. Supinaṃ passantassa ca īdisāni cittāni uppajjanti. Atha paṭibuddho passati, vinayavirodho āpajjati. Yañhi paṭibuddho passati, taṃ sabbohārikacittena passati. Sabbohārikacittena ca kate vītikkame anāpatti nāma natthi. Supinaṃ passantena pana katepi vītikkame ekantaṃ anāpatti eva. Atha neva sutto na paṭibuddho passati, na nāma passati. Evañca sati supinassa abhāvo ca āpajjati? Na abhāvo. Kasmā? Yasmā kapimiddhapareto passati. Vuttañhetaṃ – ‘‘kapimiddhapareto kho, mahārāja, supinaṃ passatī’’ti.

    કપિમિદ્ધપરેતોતિ મક્કટનિદ્દાય યુત્તો. યથા હિ મક્કટસ્સ નિદ્દા લહુપરિવત્તા હોતિ, એવં યા નિદ્દા પુનપ્પુનં કુસલાદિચિત્તવોકિણ્ણત્તા લહુપરિવત્તા, યસ્સા પવત્તિયં પુનપ્પુનં ભવઙ્ગતો ઉત્તરણં હોતિ, તાય યુત્તો સુપિનં પસ્સતિ. તેનાયં સુપિનો કુસલોપિ હોતિ અકુસલોપિ અબ્યાકતોપિ. તત્થ સુપિનન્તે ચેતિયવન્દનધમ્મસ્સવનધમ્મદેસનાદીનિ કરોન્તસ્સ કુસલો, પાણાતિપાતાદીનિ કરોન્તસ્સ અકુસલો, દ્વીહિ અન્તેહિ મુત્તો આવજ્જનતદારમ્મણક્ખણે અબ્યાકતોતિ વેદિતબ્બો. સ્વાયં દુબ્બલવત્થુકત્તા ચેતનાય પટિસન્ધિં આકડ્ઢિતું અસમત્થો. પવત્તે પન અઞ્ઞેહિ કુસલાકુસલેહિ ઉપત્થમ્ભિતો વિપાકં દેતિ. કિઞ્ચાપિ વિપાકં દેતિ, અથ ખો અવિસયે ઉપ્પન્નત્તા અબ્બોહારિકાવ સુપિનન્તચેતના. સો પનેસ સુપિનો કાલવસેનપિ દિવા તાવ દિટ્ઠો ન સમેતિ, તથા પઠમયામે મજ્ઝિમયામે પચ્છિમયામે ચ. બલવપચ્ચૂસે પન અસિતપીતખાયિતે સમ્મા પરિણામં ગતે કાયસ્મિં ઓજાય પતિટ્ઠિતાય અરુણે ઉગ્ગચ્છમાનેવ દિટ્ઠો સુપિનો સમેતિ. ઇટ્ઠનિમિત્તં સુપિનં પસ્સન્તો ઇટ્ઠં પટિલભતિ, અનિટ્ઠનિમિત્તં પસ્સન્તો અનિટ્ઠં.

    Kapimiddhaparetoti makkaṭaniddāya yutto. Yathā hi makkaṭassa niddā lahuparivattā hoti, evaṃ yā niddā punappunaṃ kusalādicittavokiṇṇattā lahuparivattā, yassā pavattiyaṃ punappunaṃ bhavaṅgato uttaraṇaṃ hoti, tāya yutto supinaṃ passati. Tenāyaṃ supino kusalopi hoti akusalopi abyākatopi. Tattha supinante cetiyavandanadhammassavanadhammadesanādīni karontassa kusalo, pāṇātipātādīni karontassa akusalo, dvīhi antehi mutto āvajjanatadārammaṇakkhaṇe abyākatoti veditabbo. Svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamattho. Pavatte pana aññehi kusalākusalehi upatthambhito vipākaṃ deti. Kiñcāpi vipākaṃ deti, atha kho avisaye uppannattā abbohārikāva supinantacetanā. So panesa supino kālavasenapi divā tāva diṭṭho na sameti, tathā paṭhamayāme majjhimayāme pacchimayāme ca. Balavapaccūse pana asitapītakhāyite sammā pariṇāmaṃ gate kāyasmiṃ ojāya patiṭṭhitāya aruṇe uggacchamāneva diṭṭho supino sameti. Iṭṭhanimittaṃ supinaṃ passanto iṭṭhaṃ paṭilabhati, aniṭṭhanimittaṃ passanto aniṭṭhaṃ.

    ઇમે પન પઞ્ચ મહાસુપિને નેવ લોકિયમહાજનો પસ્સતિ, ન મહારાજાનો, ન ચક્કવત્તિરાજાનો, ન અગ્ગસાવકા, ન પચ્ચેકબુદ્ધા, ન સમ્માસમ્બુદ્ધા, એકો સબ્બઞ્ઞુબોધિસત્તોયેવ પસ્સતિ. અમ્હાકં પન બોધિસત્તો કદા ઇમે સુપિને પસ્સીતિ? ‘‘સ્વે બુદ્ધો ભવિસ્સામી’’તિ ચાતુદ્દસિયં પક્ખસ્સ રત્તિવિભાયનકાલે પસ્સિ. તેરસિયન્તિપિ વદન્તિયેવ. સો ઇમે સુપિને દિસ્વા ઉટ્ઠાય પલ્લઙ્કં આભુઞ્જિત્વા નિસિન્નો ચિન્તેસિ – ‘‘સચે મયા કપિલવત્થુનગરે ઇમે સુપિના દિટ્ઠા અસ્સુ, પિતુ મહારાજસ્સ કથેય્યં. સચે પન મે માતા જીવેય્ય, તસ્સા કથેય્યં. ઇમસ્મિં ખો પન ઠાને ઇમેસં પટિગ્ગાહકો નામ નત્થિ, અહમેવ પટિગણ્હિસ્સામી’’તિ. તતો ‘‘ઇદં ઇમસ્સ પુબ્બનિમિત્તં ઇદં ઇમસ્સા’’તિ સયમેવ સુપિને પટિગ્ગણ્હિત્વા ઉરુવેલગામે સુજાતાય દિન્નં પાયાસં પરિભુઞ્જિત્વા બોધિમણ્ડં આરુય્હ બોધિં પત્વા અનુક્કમેન જેતવને વિહરન્તો અત્તનો મકુલબુદ્ધકાલે દિટ્ઠે પઞ્ચ મહાસુપિને વિત્થારેતું ભિક્ખૂ આમન્તેત્વા ઇમં દેસનં આરભિ.

    Ime pana pañca mahāsupine neva lokiyamahājano passati, na mahārājāno, na cakkavattirājāno, na aggasāvakā, na paccekabuddhā, na sammāsambuddhā, eko sabbaññubodhisattoyeva passati. Amhākaṃ pana bodhisatto kadā ime supine passīti? ‘‘Sve buddho bhavissāmī’’ti cātuddasiyaṃ pakkhassa rattivibhāyanakāle passi. Terasiyantipi vadantiyeva. So ime supine disvā uṭṭhāya pallaṅkaṃ ābhuñjitvā nisinno cintesi – ‘‘sace mayā kapilavatthunagare ime supinā diṭṭhā assu, pitu mahārājassa katheyyaṃ. Sace pana me mātā jīveyya, tassā katheyyaṃ. Imasmiṃ kho pana ṭhāne imesaṃ paṭiggāhako nāma natthi, ahameva paṭigaṇhissāmī’’ti. Tato ‘‘idaṃ imassa pubbanimittaṃ idaṃ imassā’’ti sayameva supine paṭiggaṇhitvā uruvelagāme sujātāya dinnaṃ pāyāsaṃ paribhuñjitvā bodhimaṇḍaṃ āruyha bodhiṃ patvā anukkamena jetavane viharanto attano makulabuddhakāle diṭṭhe pañca mahāsupine vitthāretuṃ bhikkhū āmantetvā imaṃ desanaṃ ārabhi.

    તત્થ મહાપથવીતિ ચક્કવાળગબ્ભં પૂરેત્વા ઠિતા મહાપથવી. મહાસયનં અહોસીતિ સિરિસયનં અહોસિ. ઓહિતોતિ ઠપિતો. સો પન ન ઉદકસ્મિંયેવ ઠપિતો અહોસિ, અથ ખો પાચીનસમુદ્દસ્સ ઉપરૂપરિભાગેન ગન્ત્વા પાચીનચક્કવાળમત્થકે ઠપિતો અહોસીતિ વેદિતબ્બો. પચ્છિમે સમુદ્દે દક્ખિણે સમુદ્દેતિ એતેસુપિ એસેવ નયો. તિરિયા નામ તિણજાતીતિ દબ્બતિણં વુચ્ચતિ. નાભિયા ઉગ્ગન્ત્વા નભં આહચ્ચ ઠિતા અહોસીતિ નઙ્ગલમત્તેન રત્તદણ્ડેન નાભિતો ઉગ્ગન્ત્વા પસ્સન્તસ્સ પસ્સન્તસ્સેવ વિદત્થિમત્તં રતનમત્તં બ્યામમત્તં યટ્ઠિમત્તં ગાવુતમત્તં અડ્ઢયોજનમત્તં યોજનમત્તન્તિ એવં ઉગ્ગન્ત્વા ઉગ્ગન્ત્વા અનેકયોજનસહસ્સં નભં આહચ્ચ ઠિતા અહોસિ. પાદેહિ ઉસ્સક્કિત્વાતિ અગ્ગનખતો પટ્ઠાય પાદેહિ અભિરુહિત્વા. નાનાવણ્ણાતિ એકો નીલવણ્ણો, એકો પીતવણ્ણો, એકો લોહિતવણ્ણો, એકો પણ્ડુપલાસવણ્ણોતિ એવં નાનાવણ્ણા. સેતાતિ પણ્ડરા પરિસુદ્ધા. મહતો મીળ્હપબ્બતસ્સાતિ તિયોજનુબ્બેધસ્સ ગૂથપબ્બતસ્સ. ઉપરૂપરિ ચઙ્કમતીતિ મત્થકમત્થકે ચઙ્કમતિ . દીઘાયુકબુદ્ધા પન તિયોજનિકે મીળ્હપબ્બતે અનુપવિસિત્વા નિસિન્ના વિય હોન્તિ.

    Tattha mahāpathavīti cakkavāḷagabbhaṃ pūretvā ṭhitā mahāpathavī. Mahāsayanaṃ ahosīti sirisayanaṃ ahosi. Ohitoti ṭhapito. So pana na udakasmiṃyeva ṭhapito ahosi, atha kho pācīnasamuddassa uparūparibhāgena gantvā pācīnacakkavāḷamatthake ṭhapito ahosīti veditabbo. Pacchime samudde dakkhiṇe samuddeti etesupi eseva nayo. Tiriyā nāma tiṇajātīti dabbatiṇaṃ vuccati. Nābhiyā uggantvā nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosīti naṅgalamattena rattadaṇḍena nābhito uggantvā passantassa passantasseva vidatthimattaṃ ratanamattaṃ byāmamattaṃ yaṭṭhimattaṃ gāvutamattaṃ aḍḍhayojanamattaṃ yojanamattanti evaṃ uggantvā uggantvā anekayojanasahassaṃ nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosi. Pādehi ussakkitvāti agganakhato paṭṭhāya pādehi abhiruhitvā. Nānāvaṇṇāti eko nīlavaṇṇo, eko pītavaṇṇo, eko lohitavaṇṇo, eko paṇḍupalāsavaṇṇoti evaṃ nānāvaṇṇā. Setāti paṇḍarā parisuddhā. Mahato mīḷhapabbatassāti tiyojanubbedhassa gūthapabbatassa. Uparūparicaṅkamatīti matthakamatthake caṅkamati . Dīghāyukabuddhā pana tiyojanike mīḷhapabbate anupavisitvā nisinnā viya honti.

    એવં એત્તકેન ઠાનેન પુબ્બનિમિત્તાનિ દસ્સેત્વા ઇદાનિ સહ પુબ્બનિમિત્તેહિ પટિલાભં દસ્સેતું યમ્પિ, ભિક્ખવેતિઆદિમાહ. તત્થ સબ્બગુણદાયકત્તા બુદ્ધાનં અરહત્તમગ્ગો અનુત્તરા સમ્માસમ્બોધિ નામ. તસ્મા યં સો ચક્કવાળમહાપથવિં સિરિસયનભૂતં અદ્દસ, તં બુદ્ધભાવસ્સ પુબ્બનિમિત્તં. યં હિમવન્તપબ્બતરાજાનં બિમ્બોહનં અદ્દસ, તં સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણબિમ્બોહનસ્સ પુબ્બનિમિત્તં. યં ચત્તારો હત્થપાદે ચક્કવાળમત્થકે ઠિતે અદ્દસ, તં ધમ્મચક્કસ્સ અપ્પટિવત્તિયભાવે પુબ્બનિમિત્તં. યં અત્તાનં ઉત્તાનકં નિપન્નં અદ્દસ, તં તીસુ ભવેસુ અવકુજ્જાનં સત્તાનં ઉત્તાનમુખભાવસ્સ પુબ્બનિમિત્તં. યં અક્ખીનિ ઉમ્મીલેત્વા પસ્સન્તો વિય અહોસિ, તં દિબ્બચક્ખુપટિલાભસ્સ પુબ્બનિમિત્તં. યં યાવ ભવગ્ગા એકાલોકં અહોસિ, તં અનાવરણઞાણસ્સ પુબ્બનિમિત્તં. સેસં પાળિવસેનેવ વેદિતબ્બન્તિ.

    Evaṃ ettakena ṭhānena pubbanimittāni dassetvā idāni saha pubbanimittehi paṭilābhaṃ dassetuṃ yampi, bhikkhavetiādimāha. Tattha sabbaguṇadāyakattā buddhānaṃ arahattamaggo anuttarā sammāsambodhi nāma. Tasmā yaṃ so cakkavāḷamahāpathaviṃ sirisayanabhūtaṃ addasa, taṃ buddhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ himavantapabbatarājānaṃ bimbohanaṃ addasa, taṃ sabbaññutaññāṇabimbohanassa pubbanimittaṃ. Yaṃ cattāro hatthapāde cakkavāḷamatthake ṭhite addasa, taṃ dhammacakkassa appaṭivattiyabhāve pubbanimittaṃ. Yaṃ attānaṃ uttānakaṃ nipannaṃ addasa, taṃ tīsu bhavesu avakujjānaṃ sattānaṃ uttānamukhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ akkhīni ummīletvā passanto viya ahosi, taṃ dibbacakkhupaṭilābhassa pubbanimittaṃ. Yaṃ yāva bhavaggā ekālokaṃ ahosi, taṃ anāvaraṇañāṇassa pubbanimittaṃ. Sesaṃ pāḷivaseneva veditabbanti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૬. મહાસુપિનસુત્તં • 6. Mahāsupinasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૬. મહાસુપિનસુત્તવણ્ણના • 6. Mahāsupinasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact