Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૩. મોહનસિક્ખાપદં
3. Mohanasikkhāpadaṃ
૪૪૪. તતિયે અનુસદ્દો પટિપાટિઅત્થં અન્તોકત્વા વિચ્છત્થવાચકોતિ આહ ‘‘અનુપટિપાટિયા અદ્ધમાસે અદ્ધમાસે’’તિ. સોતિ પાતિમોક્ખો. ઉપોસથે ઉપોસથે ઉદ્દિસિતબ્બન્તિ અનુપોસથિકં. એત્થાપિ હિ અનુસદ્દો વિચ્છત્થવાચકો. સોતિ પાતિમોક્ખો. ઉદ્દિસિયમાનો નામ હોતીતિ યોજના. ‘‘તસ્મિં અનાચારે’’તિ પદેન ‘‘તત્થા’’તિ પદસ્સત્થં દસ્સેતિ. ‘‘યં આપત્તિ’’ન્તિ પદેન યંસદ્દસ્સ વિસયં દસ્સેતિ. યથાધમ્મોતિ એત્થ ધમ્મસદ્દેન ધમ્મો ચ વિનયો ચ અધિપ્પેતોતિ આહ ‘‘ધમ્મો ચ વિનયો ચા’’તિ. યથાતિ યેનાકારેન. સાધુસદ્દો સુન્દરત્થો, કસદ્દો પદપૂરણોતિ આહ ‘‘સુટ્ઠૂ’’તિ. અટ્ઠિન્તિ ચ ‘‘કત્વા’’તિ ચ દ્વે પદાનિ દટ્ઠબ્બાનિ. ‘‘અટ્ઠિકત્વા’’તિ વા એકં પદં. તત્થ પુબ્બનયે અત્થો યસ્સત્થીતિ અટ્ઠિ ત્થકારસ્સ ટ્ઠકારં કત્વા, તં અટ્ઠિં. કત્વાતિ ત્વાપચ્ચયન્તઉત્તરપદેન સમાસો ન હોતિ. અટ્ઠિકભાવન્તિ એત્થ ઇકસદ્દેન ‘‘અટ્ઠી’’તિ એત્થ ઈપચ્ચયં દસ્સેતિ. ‘‘ભાવ’’ન્તિપદેન ભાવપચ્ચયેન વિના ભાવત્થસ્સ ઞાપેતબ્બતં દસ્સેતિ. અત્થો પનેવં દટ્ઠબ્બો – અટ્ઠિભાવં કત્વાતિ. પચ્છિમનયે અત્થો યસ્સત્થીતિ અટ્ઠિકો પુરિમનયેનેવ ત્થકારસ્સ ટ્ઠકારં કત્વા. અત્થયિતબ્બો ઇચ્છિતબ્બોતિ વા અટ્ઠિકો, અટ્ઠિકઇતિ નામસદ્દતો ત્વાપચ્ચયો કાતબ્બો. ‘‘અટ્ઠિકત્વા’’તિ ઇદં પદં કિરિયાવિસેસનં. કિરિયાવિસેસને વત્તમાને કરધાતુ વા ભૂધાતુ વા યોજેતબ્બાતિ દસ્સેભું વુત્તં ‘‘કત્વા હુત્વા’’તિ. તં સબ્બં દસ્સેન્તો આહ ‘‘અટ્ઠિકત્વાતિ અટ્ઠિકભાવં કત્વા, અટ્ઠિકો હુત્વા’’તિ. તતિયં.
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti. Soti pātimokkho. Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ. Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako. Soti pātimokkho. Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā. ‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti. Yathāti yenākārena. Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti. Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ. Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ. Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti. Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti. ‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti. Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti. Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā. Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ. Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti. Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti. Tatiyaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૮. સહધમ્મિકવગ્ગો • 8. Sahadhammikavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૩. મોહનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૩. મોહનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૩. મોહનસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā