| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૧૦. નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના
10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
૨૦૦. દસમે નિસ્સરન્તીતિ નિસ્સરણીયાતિ વત્તબ્બે દીઘં કત્વા નિદ્દેસો. કત્તરિ હેસ અનીય-સદ્દો યથા ‘‘નિય્યાનિયા’’તિ. તેનાહ ‘‘નિસ્સટા’’તિ. કુતો પન નિસ્સટા? યથાસકં પટિપક્ખતો. નિજ્જીવટ્ઠેન ધાતુયોતિ આહ ‘‘અત્તસુઞ્ઞસભાવા’’તિ. અત્થતો પન ધમ્મધાતુમનોવિઞ્ઞાણધાતુવિસેસો . તાદિસસ્સ ભિક્ખુનો કિલેસવસેન કામેસુ મનસિકારો નત્થીતિ આહ ‘‘વીમંસનત્થ’’ન્તિ, ‘‘નેક્ખમ્મનિયતં ઇદાનિ મે ચિત્તં, કિં નુ ખો કામવિતક્કોપિ ઉપ્પજ્જિસ્સતી’’તિ વીમંસન્તસ્સાતિ અત્થો. પક્ખન્દનં નામ અનુપ્પવેસો. સો પન તત્થ નત્થીતિ આહ ‘‘નપ્પવિસતી’’તિ. પસીદનં નામ અભિરુચિ. સન્તિટ્ઠનં પતિટ્ઠાનં. વિમુચ્ચનં અધિમુચ્ચનન્તિ. તં સબ્બં પટિક્ખિપન્તો વદતિ ‘‘પસાદં નાપજ્જતી’’તિઆદિ. એવંભૂતં પનસ્સ ચિત્તં તસ્સ કથં તિટ્ઠતીતિ આહ ‘‘યથા’’તિઆદિ.
200. Dasame nissarantīti nissaraṇīyāti vattabbe dīghaṃ katvā niddeso. Kattari hesa anīya-saddo yathā ‘‘niyyāniyā’’ti. Tenāha ‘‘nissaṭā’’ti. Kuto pana nissaṭā? Yathāsakaṃ paṭipakkhato. Nijjīvaṭṭhena dhātuyoti āha ‘‘attasuññasabhāvā’’ti. Atthato pana dhammadhātumanoviññāṇadhātuviseso . Tādisassa bhikkhuno kilesavasena kāmesu manasikāro natthīti āha ‘‘vīmaṃsanattha’’nti, ‘‘nekkhammaniyataṃ idāni me cittaṃ, kiṃ nu kho kāmavitakkopi uppajjissatī’’ti vīmaṃsantassāti attho. Pakkhandanaṃ nāma anuppaveso. So pana tattha natthīti āha ‘‘nappavisatī’’ti. Pasīdanaṃ nāma abhiruci. Santiṭṭhanaṃ patiṭṭhānaṃ. Vimuccanaṃ adhimuccananti. Taṃ sabbaṃ paṭikkhipanto vadati ‘‘pasādaṃ nāpajjatī’’tiādi. Evaṃbhūtaṃ panassa cittaṃ tassa kathaṃ tiṭṭhatīti āha ‘‘yathā’’tiādi.
તન્તિ પઠમજ્ઝાનં. અસ્સાતિ ભિક્ખુનો. ચિત્તં પક્ખન્દતીતિ પરિકમ્મચિત્તેન સદ્ધિં ઝાનચિત્તં એકત્તવસેન એકજ્ઝં કત્વા વદતિ. ગોચરે ગતત્તાતિ અત્તનો આરમ્મણે એવ પવત્તત્તા. અહાનભાગિયત્તાતિ ઠિતિભાગિયત્તા. સુટ્ઠુ વિમુત્તન્તિ વિક્ખમ્ભનવિમુત્તિયા સમ્મદેવ વિમુત્તં. ચિત્તસ્સ ચ કાયસ્સ ચ વિહનનતો વિઘાતો. દુક્ખં પરિદહનતો પરિળાહો. કામવેદનં ન વેદિયતિ અનુપ્પજ્જનતો. નિસ્સરન્તિ તતોતિ નિસ્સરણં. કે નિસ્સરન્તિ? કામા. એવઞ્ચ કામાનન્તિ કત્તુસામિવચનં સુટ્ઠુ યુજ્જતિ. યદગ્ગેન કામા તતો નિસ્સટાતિ વુચ્ચન્તિ, તદગ્ગેન ઝાનમ્પિ કામતો નિસ્સટન્તિ વત્તબ્બતં લભતીતિ વુત્તં ‘‘કામેહિ નિસ્સટત્તા’’તિ. એવં વિક્ખમ્ભનવસેન કામનિસ્સરણં વત્વા ઇદાનિ સમુચ્છેદવસેન અચ્ચન્તતો નિસ્સરણં દસ્સેતું ‘‘યો પના’’તિઆદિ વુત્તં. સેસપદેસૂતિ સેસકોટ્ઠાસેસુ.
Tanti paṭhamajjhānaṃ. Assāti bhikkhuno. Cittaṃ pakkhandatīti parikammacittena saddhiṃ jhānacittaṃ ekattavasena ekajjhaṃ katvā vadati. Gocare gatattāti attano ārammaṇe eva pavattattā. Ahānabhāgiyattāti ṭhitibhāgiyattā. Suṭṭhu vimuttanti vikkhambhanavimuttiyā sammadeva vimuttaṃ. Cittassa ca kāyassa ca vihananato vighāto. Dukkhaṃ paridahanato pariḷāho. Kāmavedanaṃ na vediyati anuppajjanato. Nissaranti tatoti nissaraṇaṃ. Ke nissaranti? Kāmā. Evañca kāmānanti kattusāmivacanaṃ suṭṭhu yujjati. Yadaggena kāmā tato nissaṭāti vuccanti, tadaggena jhānampi kāmato nissaṭanti vattabbataṃ labhatīti vuttaṃ ‘‘kāmehi nissaṭattā’’ti. Evaṃ vikkhambhanavasena kāmanissaraṇaṃ vatvā idāni samucchedavasena accantato nissaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘yo panā’’tiādi vuttaṃ. Sesapadesūti sesakoṭṭhāsesu.
અયં પન વિસેસોતિ વિસેસં વદન્તેન તં ઝાનં પાદકં કત્વાતિઆદિકો અવિસેસોતિ કત્વા દુતિયતતિયવારેસુ સબ્બસો અનામટ્ઠો, ચતુત્થવારે પન અયમ્પિ વિસેસોતિ દસ્સેતું ‘‘અચ્ચન્તનિસ્સરણઞ્ચેત્થ અરહત્તફલં યોજેતબ્બ’’ન્તિ વુત્તં. યસ્મા અરૂપજ્ઝાનં પાદકં કત્વા અગ્ગમગ્ગં અધિગન્ત્વા અરહત્તે ઠિતસ્સ ચિત્તં સબ્બસો રૂપેહિ નિસ્સટં નામ હોતિ. તસ્સ હિ ફલસમાપત્તિતો વુટ્ઠાય વીમંસનત્થં રૂપાભિમુખં ચિત્તં પેસેન્તસ્સ. ઇદમક્ખાતન્તિ સમથયાનિકાનં વસેન હેટ્ઠા ચત્તારો વારા ગહિતા. ઇદં પન સુક્ખવિપસ્સકસ્સ વસેનાતિ આહ ‘‘સુદ્ધસઙ્ખારે’’તિઆદિ. ‘‘પુન સક્કાયો નત્થી’’તિ ઉપ્પન્નન્તિ ‘‘ઇદાનિ મે સક્કાયપ્પબન્ધો નત્થી’’તિ વીમંસન્તસ્સ ઉપ્પન્નં.
Ayaṃ pana visesoti visesaṃ vadantena taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvātiādiko avisesoti katvā dutiyatatiyavāresu sabbaso anāmaṭṭho, catutthavāre pana ayampi visesoti dassetuṃ ‘‘accantanissaraṇañcettha arahattaphalaṃ yojetabba’’nti vuttaṃ. Yasmā arūpajjhānaṃ pādakaṃ katvā aggamaggaṃ adhigantvā arahatte ṭhitassa cittaṃ sabbaso rūpehi nissaṭaṃ nāma hoti. Tassa hi phalasamāpattito vuṭṭhāya vīmaṃsanatthaṃ rūpābhimukhaṃ cittaṃ pesentassa. Idamakkhātanti samathayānikānaṃ vasena heṭṭhā cattāro vārā gahitā. Idaṃ pana sukkhavipassakassa vasenāti āha ‘‘suddhasaṅkhāre’’tiādi. ‘‘Puna sakkāyo natthī’’ti uppannanti ‘‘idāni me sakkāyappabandho natthī’’ti vīmaṃsantassa uppannaṃ.
નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
બ્રાહ્મણવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ચતુત્થપણ્ણાસકં નિટ્ઠિતં.
Catutthapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧૦. નિસ્સારણીયસુત્તં • 10. Nissāraṇīyasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના • 10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
