(3) Pācittiyādipañhāvaṇṇanā

481. Salākaṃ dentassa assa bhikkhussa chejjaṃ hotīti yojanā. ‘‘Pārājikaṃ hotī’’ti iminā hotichejjanti padassa atthaṃ dasseti.

Suppatiṭṭhitanigrodhasadisaṃ rukkhamūlaṃ, tameva vā gahetabbaṃ.

Tissitthiyoti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ, paccattavacanaṃ vāti āha ‘‘tāsupī’’ti. ‘‘Yaṃ taṃ methunaṃ nāma ta’’nti iminā ‘‘methunaṃ yaṃ ta’’nti padānaṃ samānādhikaraṇabhāvaṃ dasseti. ‘‘Na sevatī’’ti iminā na seveti ettha tikārassa ekārādesabhāvaṃ (jā. aṭṭha. 4.11.76 putto vā pitaraṃ yāce viya) dasseti. Tayo puriseti ettha ‘‘upagantvā’’ti padaṃ ajjhāharitvā sambandhitabbanti dassento āha‘‘tayo purisepi upagantvā’’ti. Iminā tayo puriseti ettha upayogatthe upayogavacananti dasseti. Purimanayaṃ gahetvā etthāpi ‘‘tīsu purisesū’’ti bhummatthe upayogavacananti atthopi yujjateva. Imaṃ nayaṃ gahetvā purimapadepi tissitthiyo upagantvāti upayogatthe upayogavacananti atthopi yujjateva. Tasmā te dve nayā aññamaññopadesadāyakanayā nāmāti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Ubhatobyañjanasaṅkhāte’’ti iminā anariyasaddena ubhatobyañjanova idha gahetabboti dasseti. ‘‘Nācaratī’’ti iminā na cācareti etthāpi tisaddassa ekārādesabhāvameva dasseti. Methunadhammassa pubbabhāgaṃ kāyasaṃsaggaṃ āpajjituṃ vāyamantiyā tassā bhikkhuniyāti yojanā.

Assāti gāthāya, titthiyo ārādhako hotīti yojanā. Tatthevāti titthiyavatte eva. Assāti titthiyassa. Tamevāti titthiyavattameva.

Saṅghādisesantiādigāthā vuttāti sambandho. Tanti ajjhoharaṇaṃ.

Ākāsagataṃ sāmaṇeranti sambandho. Saṅghenapīti pisaddo na kammārahenevāti dasseti. ‘‘Na kātabba’’nti iminā saṅghopi kammārahopi bhūmigatova vaṭṭatīti dasseti.

Assāti gāthāya vinicchayoti sambandho.

‘‘Na deti, na paṭiggaṇhātī’’ti kiriyāpadānaṃ kattāraṃ dassento āha ‘‘nāpi uyyojikā’’tiādi. Tassāti avassutapurisassa. ‘‘Kāraṇenā’’ti iminā tenāti padassa kāraṇatthaṃ dasseti. Evasaddo pana sambhavavasena yojito, na aññena kāraṇenāti attho, avassutassa purisassāti sambandho. Gahaṇeti uyyojitāya gahaṇe. Tañca paribhogapaccayāti ettha tasaddassa visayaṃ, paribhogassa ca sambandhaṃ dassento āha ‘‘tañca panā’’tiādi. Tattha ‘‘āpatti’’nti iminā tasaddassa visayaṃ dasseti. ‘‘Tassā uyyojitāyā’’ti iminā paribhogassa sambandhaṃ dasseti. Tassāti uyyojitāya.

Sattarasakesu saṅghādisesesūti sambandho. Vajjaṃ na phusatīti padassa atthaṃ dassento āha ‘‘aññaṃ navaṃ āpatti’’nti.

Iti sedamocikagāthāvaṇṇanāya yojanā samattā.