Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    પહાતબ્બનિદ્દેસવણ્ણના

    Pahātabbaniddesavaṇṇanā

    ૨૩. પહાતબ્બનિદ્દેસે અસ્મિમાનોતિ રૂપાદીસુ પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ અસ્મીતિ માનો. તસ્મિઞ્હિ પહીને અરહત્તં પત્તં હોતિ. રૂપરાગાદીસુ વિજ્જમાનેસુપિ સેસાનિ અવત્વા અસ્મિમાનસ્સેવ વચનં દિટ્ઠિપતિરૂપકત્તેન તસ્સ ઓળારિકત્તાતિ વેદિતબ્બં. અવિજ્જાતિ સુત્તન્તપરિયાયેન દુક્ખાદીસુ ચતૂસુ ઠાનેસુ અઞ્ઞાણં, અભિધમ્મપરિયાયેન પુબ્બન્તાદીહિ સદ્ધિં અટ્ઠસુ. વુત્તઞ્હેતં –

    23. Pahātabbaniddese asmimānoti rūpādīsu pañcasu upādānakkhandhesu asmīti māno. Tasmiñhi pahīne arahattaṃ pattaṃ hoti. Rūparāgādīsu vijjamānesupi sesāni avatvā asmimānasseva vacanaṃ diṭṭhipatirūpakattena tassa oḷārikattāti veditabbaṃ. Avijjāti suttantapariyāyena dukkhādīsu catūsu ṭhānesu aññāṇaṃ, abhidhammapariyāyena pubbantādīhi saddhiṃ aṭṭhasu. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘તત્થ કતમા અવિજ્જા? દુક્ખે અઞ્ઞાણં, દુક્ખસમુદયે અઞ્ઞાણં, દુક્ખનિરોધે અઞ્ઞાણં, દુક્ખનિરોધગામિનિયા પટિપદાય અઞ્ઞાણં, પુબ્બન્તે અઞ્ઞાણં, અપરન્તે અઞ્ઞાણં, પુબ્બન્તાપરન્તે અઞ્ઞાણં, ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પન્નેસુ ધમ્મેસુ અઞ્ઞાણ’’ન્તિ (ધ॰ સ॰ ૧૧૦૬; વિભ॰ ૨૨૬).

    ‘‘Tattha katamā avijjā? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇa’’nti (dha. sa. 1106; vibha. 226).

    ભવતણ્હાતિ કામભવાદીસુ ભવેસુ પત્થના. યથાહ –

    Bhavataṇhāti kāmabhavādīsu bhavesu patthanā. Yathāha –

    ‘‘તત્થ કતમા ભવતણ્હા? યો ભવેસુ ભવચ્છન્દો ભવરાગો ભવનન્દી ભવતણ્હા ભવસિનેહો ભવપરિળાહો ભવમુચ્છા ભવજ્ઝોસાન’’ન્તિ (વિભ॰ ૮૯૫).

    ‘‘Tattha katamā bhavataṇhā? Yo bhavesu bhavacchando bhavarāgo bhavanandī bhavataṇhā bhavasineho bhavapariḷāho bhavamucchā bhavajjhosāna’’nti (vibha. 895).

    તિસ્સો તણ્હાતિ કામતણ્હા, ભવતણ્હા, વિભવતણ્હા. તાસં અભિધમ્મે એવં નિદ્દેસો કતો – તત્થ કતમા ભવતણ્હા? ભવદિટ્ઠિસહગતો રાગો…પે॰… ચિત્તસ્સ સારાગો, અયં વુચ્ચતિ ભવતણ્હા. તત્થ કતમા વિભવતણ્હા? ઉચ્છેદદિટ્ઠિસહગતો રાગો…પે॰… ચિત્તસ્સ સારાગો, અયં વુચ્ચતિ વિભવતણ્હા. અવસેસા તણ્હા કામતણ્હા. તત્થ કતમા કામતણ્હા? કામધાતુપટિસંયુત્તો રાગો…પે॰… ચિત્તસ્સ સારાગો, અયં વુચ્ચતિ કામતણ્હા. તત્થ કતમા ભવતણ્હા? રૂપધાતુઅરૂપધાતુપટિસંયુત્તો રાગો…પે॰… તત્થ કતમા વિભવતણ્હા? ઉચ્છેદદિટ્ઠિસહગતો રાગો…પે॰… (વિભ॰ ૯૧૬).

    Tisso taṇhāti kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā. Tāsaṃ abhidhamme evaṃ niddeso kato – tattha katamā bhavataṇhā? Bhavadiṭṭhisahagato rāgo…pe… cittassa sārāgo, ayaṃ vuccati bhavataṇhā. Tattha katamā vibhavataṇhā? Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo…pe… cittassa sārāgo, ayaṃ vuccati vibhavataṇhā. Avasesā taṇhā kāmataṇhā. Tattha katamā kāmataṇhā? Kāmadhātupaṭisaṃyutto rāgo…pe… cittassa sārāgo, ayaṃ vuccati kāmataṇhā. Tattha katamā bhavataṇhā? Rūpadhātuarūpadhātupaṭisaṃyutto rāgo…pe… tattha katamā vibhavataṇhā? Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo…pe… (vibha. 916).

    અટ્ઠકથાયં પન ‘‘પઞ્ચકામગુણિકો રાગો કામતણ્હા, રૂપારૂપભવેસુ રાગો ઝાનનિકન્તિસસ્સતદિટ્ઠિસહગતો રાગો ભવવસેન પત્થના ભવતણ્હા, ઉચ્છેદદિટ્ઠિસહગતો રાગો વિભવતણ્હા’’તિ વુત્તં. અયં દસુત્તરસુત્તપરિયાયેન યોજના. સઙ્ગીતિપરિયાયેન પન અભિધમ્મપરિયાયેન ચ ‘‘અપરાપિ તિસ્સો તણ્હા કામતણ્હા રૂપતણ્હા અરૂપતણ્હા. અપરાપિ તિસ્સો તણ્હા રૂપતણ્હા અરૂપતણ્હા નિરોધતણ્હા’’તિ (દી॰ નિ॰ ૩.૩૦૫; વિભ॰ ૯૧૭-૯૧૮) વુત્તા તણ્હાપિ એત્થ યુજ્જન્તિ. તાસુ પઞ્ચ કામધાતુરૂપધાતુઅરૂપધાતુપટિસંયુત્તા, અન્તિમા ઉચ્છેદદિટ્ઠિસહગતા.

    Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘pañcakāmaguṇiko rāgo kāmataṇhā, rūpārūpabhavesu rāgo jhānanikantisassatadiṭṭhisahagato rāgo bhavavasena patthanā bhavataṇhā, ucchedadiṭṭhisahagato rāgo vibhavataṇhā’’ti vuttaṃ. Ayaṃ dasuttarasuttapariyāyena yojanā. Saṅgītipariyāyena pana abhidhammapariyāyena ca ‘‘aparāpi tisso taṇhā kāmataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā. Aparāpi tisso taṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā’’ti (dī. ni. 3.305; vibha. 917-918) vuttā taṇhāpi ettha yujjanti. Tāsu pañca kāmadhāturūpadhātuarūpadhātupaṭisaṃyuttā, antimā ucchedadiṭṭhisahagatā.

    ચત્તારો ઓઘાતિ કામોઘો, ભવોઘો, દિટ્ઠોઘો, અવિજ્જોઘો. યસ્સ સંવિજ્જન્તિ, તં વટ્ટસ્મિં ઓહનન્તિ ઓસીદાપેન્તીતિ ઓઘા. બલવકિલેસા એતે. કામગુણસઙ્ખાતે કામે ઓઘો કામોઘો. કામતણ્હાયેતં નામં. રૂપારૂપસઙ્ખાતે કમ્મતો ચ ઉપપત્તિતો ચ દુવિધેપિ ભવે ઓઘો ભવોઘો. ભવતણ્હાયેતં નામં. દિટ્ઠિ એવ ઓઘો દિટ્ઠોઘો. ‘‘સસ્સતો લોકો’’તિઆદિકાય દિટ્ઠિયા એતં નામં. અવિજ્જા એવ ઓઘો અવિજ્જોઘો, દુક્ખાદીસુ અઞ્ઞાણસ્સેતં નામં.

    Cattāro oghāti kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho. Yassa saṃvijjanti, taṃ vaṭṭasmiṃ ohananti osīdāpentīti oghā. Balavakilesā ete. Kāmaguṇasaṅkhāte kāme ogho kāmogho. Kāmataṇhāyetaṃ nāmaṃ. Rūpārūpasaṅkhāte kammato ca upapattito ca duvidhepi bhave ogho bhavogho. Bhavataṇhāyetaṃ nāmaṃ. Diṭṭhi eva ogho diṭṭhogho. ‘‘Sassato loko’’tiādikāya diṭṭhiyā etaṃ nāmaṃ. Avijjā eva ogho avijjogho, dukkhādīsu aññāṇassetaṃ nāmaṃ.

    પઞ્ચ નીવરણાનીતિ કામચ્છન્દનીવરણં બ્યાપાદનીવરણં થિનમિદ્ધનીવરણં ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચનીવરણં વિચિકિચ્છાનીવરણં. ચિત્તં નીવરન્તિ પરિયોનન્ધન્તીતિ નીવરણાનિ. કામીયન્તીતિ કામા. પઞ્ચ કામગુણા. કામેસુ છન્દો કામચ્છન્દો. કામયતીતિ વા કામો, કામો એવ છન્દો, ન કત્તુકમ્યતાછન્દો ન ધમ્મચ્છન્દોતિ કામચ્છન્દો. કામતણ્હાયેતં નામં. બ્યાપજ્જતિ તેન ચિત્તં પૂતિભાવં ગચ્છતિ, બ્યાપાદયતિ વા વિનયાચારરૂપસમ્પત્તિહિતસુખાનીતિ બ્યાપાદો. દોસસ્સેતં નામં. થિનનતા થિનં, મિદ્ધનતા મિદ્ધં, અનુસ્સાહસંહનનતા અસત્તિવિઘાતો ચાતિ અત્થો. ચિત્તસ્સ અનુસ્સાહો થિનં, ચેતસિકાનં અકમ્મઞ્ઞતા મિદ્ધં, થિનઞ્ચ મિદ્ધઞ્ચ થિનમિદ્ધં. ઉદ્ધતસ્સ ભાવો ઉદ્ધચ્ચં, અવૂપસમોતિ અત્થો. વિક્ખેપસ્સેતં નામં. કુચ્છિતં કતં કુકતં, કુકતસ્સ ભાવો કુક્કુચ્ચં, ગરહિતકિરિયભાવોતિ અત્થો. પચ્છાનુતાપસ્સેતં નામં. વિગતા ચિકિચ્છાતિ વિચિકિચ્છા, વિગતપઞ્ઞાતિ અત્થો. સભાવં વા વિચિનન્તો એતાય કિચ્છતિ કિલમતીતિ વિચિકિચ્છા. બુદ્ધાદીસુ સંસયસ્સેતં નામં. કામચ્છન્દો એવ નીવરણં કામચ્છન્દનીવરણં. એવં સેસેસુપિ.

    Pañca nīvaraṇānīti kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ. Cittaṃ nīvaranti pariyonandhantīti nīvaraṇāni. Kāmīyantīti kāmā. Pañca kāmaguṇā. Kāmesu chando kāmacchando. Kāmayatīti vā kāmo, kāmo eva chando, na kattukamyatāchando na dhammacchandoti kāmacchando. Kāmataṇhāyetaṃ nāmaṃ. Byāpajjati tena cittaṃ pūtibhāvaṃ gacchati, byāpādayati vā vinayācārarūpasampattihitasukhānīti byāpādo. Dosassetaṃ nāmaṃ. Thinanatā thinaṃ, middhanatā middhaṃ, anussāhasaṃhananatā asattivighāto cāti attho. Cittassa anussāho thinaṃ, cetasikānaṃ akammaññatā middhaṃ, thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Uddhatassa bhāvo uddhaccaṃ, avūpasamoti attho. Vikkhepassetaṃ nāmaṃ. Kucchitaṃ kataṃ kukataṃ, kukatassa bhāvo kukkuccaṃ, garahitakiriyabhāvoti attho. Pacchānutāpassetaṃ nāmaṃ. Vigatā cikicchāti vicikicchā, vigatapaññāti attho. Sabhāvaṃ vā vicinanto etāya kicchati kilamatīti vicikicchā. Buddhādīsu saṃsayassetaṃ nāmaṃ. Kāmacchando eva nīvaraṇaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Evaṃ sesesupi.

    છ ધમ્મા, છદ્ધમ્માતિ વા પાઠો. છ તણ્હાકાયાતિ રૂપતણ્હા સદ્દતણ્હા ગન્ધતણ્હા રસતણ્હા ફોટ્ઠબ્બતણ્હા ધમ્મતણ્હા. રૂપે તણ્હા રૂપતણ્હા. સા એવ કામતણ્હાદિભેદેન અનેકભેદત્તા રાસટ્ઠેન કાયોતિ વુત્તા. એવં સેસેસુપિ.

    Cha dhammā, chaddhammāti vā pāṭho. Cha taṇhākāyāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Rūpe taṇhā rūpataṇhā. Sā eva kāmataṇhādibhedena anekabhedattā rāsaṭṭhena kāyoti vuttā. Evaṃ sesesupi.

    સત્તાનુસયાતિ કામરાગાનુસયો પટિઘાનુસયો માનાનુસયો દિટ્ઠાનુસયો વિચિકિચ્છાનુસયો ભવરાગાનુસયો અવિજ્જાનુસયો. અપ્પહીનટ્ઠેન અનુસેન્તીતિ અનુસયા. કામેસુ રાગો કામરાગો, કામો એવ વા રાગોતિ કામરાગો. આરમ્મણસ્મિં પટિહઞ્ઞતીતિ પટિઘં. અયાથાવદસ્સનટ્ઠેન દિટ્ઠિ. સેય્યાદિવસેન મઞ્ઞતીતિ માનો. ભવેસુ રાગો ભવરાગો. થામગતો કામરાગો કામરાગાનુસયો. એવં સેસેસુપિ.

    Sattānusayāti kāmarāgānusayo paṭighānusayo mānānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo. Appahīnaṭṭhena anusentīti anusayā. Kāmesu rāgo kāmarāgo, kāmo eva vā rāgoti kāmarāgo. Ārammaṇasmiṃ paṭihaññatīti paṭighaṃ. Ayāthāvadassanaṭṭhena diṭṭhi. Seyyādivasena maññatīti māno. Bhavesu rāgo bhavarāgo. Thāmagato kāmarāgo kāmarāgānusayo. Evaṃ sesesupi.

    અટ્ઠ મિચ્છત્તાતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો મિચ્છાવાચા મિચ્છાકમ્મન્તો મિચ્છાઆજીવો મિચ્છાવાયામો મિચ્છાસતિ મિચ્છાસમાધિ. ‘‘હિતસુખાવહા મે ભવિસ્સન્તી’’તિ એવં આસીસિતાપિ તથાઅભાવતો અસુભાદીસુયેવ સુભન્તિઆદિવિપરીતપ્પવત્તિતો ચ મિચ્છાસભાવાતિ મિચ્છત્તા. મિચ્છા પસ્સતિ, મિચ્છા વા એતાય પસ્સન્તીતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. અથ વા વિપરીતા દિટ્ઠીતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ, અયાથાવદિટ્ઠીતિ વા મિચ્છાદિટ્ઠિ, વિરજ્ઝિત્વા ગહણતો વા વિતથા દિટ્ઠીતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ, અનત્તાવહત્તા પણ્ડિતેહિ કુચ્છિતા દિટ્ઠીતિ વામિચ્છાદિટ્ઠિ. મિચ્છાસઙ્કપ્પાદીસુપિ એસેવ નયો. મિચ્છાદિટ્ઠીતિ સસ્સતુચ્છેદાભિનિવેસો. મિચ્છાસઙ્કપ્પોતિ કામવિતક્કાદિતિવિધો વિતક્કો. મિચ્છાવાચાતિ મુસાવાદાદિચતુબ્બિધા ચેતના. મિચ્છાકમ્મન્તોતિ પાણાતિપાતાદિતિવિધા ચેતના. મિચ્છાઆજીવોતિ મિચ્છાજીવપયોગસમુટ્ઠાપિકા ચેતના. મિચ્છાવાયામોતિ અકુસલચિત્તસમ્પયુત્તં વીરિયં. મિચ્છાસતીતિ સતિપટિપક્ખભૂતો અકુસલચિત્તુપ્પાદો. મિચ્છાસમાધીતિ અકુસલસમાધિ.

    Aṭṭha micchattāti micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi. ‘‘Hitasukhāvahā me bhavissantī’’ti evaṃ āsīsitāpi tathāabhāvato asubhādīsuyeva subhantiādiviparītappavattito ca micchāsabhāvāti micchattā. Micchā passati, micchā vā etāya passantīti micchādiṭṭhi. Atha vā viparītā diṭṭhīti micchādiṭṭhi, ayāthāvadiṭṭhīti vā micchādiṭṭhi, virajjhitvā gahaṇato vā vitathā diṭṭhīti micchādiṭṭhi, anattāvahattā paṇḍitehi kucchitā diṭṭhīti vāmicchādiṭṭhi. Micchāsaṅkappādīsupi eseva nayo. Micchādiṭṭhīti sassatucchedābhiniveso. Micchāsaṅkappoti kāmavitakkāditividho vitakko. Micchāvācāti musāvādādicatubbidhā cetanā. Micchākammantoti pāṇātipātāditividhā cetanā. Micchāājīvoti micchājīvapayogasamuṭṭhāpikā cetanā. Micchāvāyāmoti akusalacittasampayuttaṃ vīriyaṃ. Micchāsatīti satipaṭipakkhabhūto akusalacittuppādo. Micchāsamādhīti akusalasamādhi.

    નવ તણ્હામૂલકાતિ (દી॰ નિ॰ ૨.૧૦૩; ૩.૩૫૯) તણ્હં પટિચ્ચ પરિયેસના, પરિયેસનં પટિચ્ચ લાભો, લાભં પટિચ્ચ વિનિચ્છયો, વિનિચ્છયં પટિચ્ચ છન્દરાગો, છન્દરાગં પટિચ્ચ અજ્ઝોસાનં, અજ્ઝોસાનં પટિચ્ચ પરિગ્ગહો, પરિગ્ગહં પટિચ્ચ મચ્છરિયં, મચ્છરિયં પટિચ્ચ આરક્ખો, આરક્ખાધિકરણં દણ્ડાદાનસત્થાદાનકલહવિગ્ગહવિવાદતુવંતુવંપેસુઞ્ઞમુસાવાદા અનેકે પાપકા અકુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૧૦૪; ૩.૩૫૯). ઇમે નવ તણ્હામૂલકા ધમ્મા. તણ્હા મૂલં એતેસન્તિ તણ્હામૂલકા. પરિયેસનાદયો અકુસલા એવ. તણ્હં, પટિચ્ચાતિ તણ્હં નિસ્સાય. પરિયેસનાતિ રૂપાદિઆરમ્મણપરિયેસના. સા હિ તણ્હાય સતિ હોતિ. લાભોતિ રૂપાદિઆરમ્મણપટિલાભો, સો હિ પરિયેસનાય સતિ હોતિ. વિનિચ્છયો પન ઞાણતણ્હાદિટ્ઠિવિતક્કવસેન ચતુબ્બિધો. તત્થ ‘‘સુખવિનિચ્છયં જઞ્ઞા, સુખવિનિચ્છયં ઞત્વા અજ્ઝત્તં સુખમનુયુઞ્જેય્યા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૩૨૩) અયં ઞાણવિનિચ્છયો. ‘‘વિનિચ્છયોતિ દ્વે વિનિચ્છયા તણ્હાવિનિચ્છયો ચ દિટ્ઠિવિનિચ્છયો ચા’’તિ (મહાનિ॰ ૧૦૨) એવં આગતાનિ અટ્ઠસતતણ્હાવિચરિતાનિ તણ્હાવિનિચ્છયો . દ્વાસટ્ઠિ દિટ્ઠિયો દિટ્ઠિવિનિચ્છયો. ‘‘છન્દો ખો, દેવાનમિન્દ, વિતક્કનિદાનો’’તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૩૫૮) ઇમસ્મિં પન સુત્તે ઇધ વિનિચ્છયોતિ વુત્તો વિતક્કોયેવ આગતો. લાભં લભિત્વા હિ ઇટ્ઠાનિટ્ઠં સુન્દરાસુન્દરઞ્ચ વિતક્કેનેવ વિનિચ્છિનાતિ ‘‘એત્તકં મે રૂપારમ્મણત્થાય ભવિસ્સતિ, એત્તકં સદ્દાદિઆરમ્મણત્થાય, એત્તકં મય્હં ભવિસ્સતિ, એત્તકં પરસ્સ, એત્તકં પરિભુઞ્જિસ્સામિ, એત્તકં નિદહિસ્સામી’’તિ. તેન વુત્તં – ‘‘લાભં પટિચ્ચ વિનિચ્છયો’’તિ. છન્દરાગોતિ એવં અકુસલવિતક્કેન વિતક્કિતે વત્થુસ્મિં દુબ્બલરાગો ચ બલવરાગો ચ ઉપ્પજ્જતિ. છન્દોતિ એત્થ દુબ્બલરાગસ્સાધિવચનં, રાગોતિ બલવરાગસ્સ. અજ્ઝોસાનન્તિ અહં મમાતિ બલવસન્નિટ્ઠાનં. પરિગ્ગહોતિ તણ્હાદિટ્ઠિવસેન પરિગ્ગહકરણં. મચ્છરિયન્તિ પરેહિ સાધારણભાવસ્સ અસહનતા. તેનેવસ્સ પોરાણા એવં વચનત્થં વદન્તિ ‘‘ઇદં અચ્છરિયં મય્હમેવ હોતુ, મા અઞ્ઞસ્સ અચ્છરિયં હોતૂતિ પવત્તત્તા મચ્છરિયન્તિ વુચ્ચતી’’તિ. આરક્ખોતિ દ્વારપિદહનમઞ્જૂસગોપનાદિવસેન સુટ્ઠુ રક્ખણં. અધિકરોતીતિ અધિકરણં. કારણસ્સેતં નામં. આરક્ખાધિકરણન્તિ ભાવનપુંસકં, આરક્ખહેતૂતિ અત્થો. દણ્ડાદાનાદીસુ પરનિસેધનત્થં દણ્ડસ્સ આદાનં દણ્ડાદાનં. એકતોધારાદિના સત્થસ્સ આદાનં સત્થાદાનં. કાયકલહોપિ વાચાકલહોપિ કલહો. પુરિમો પુરિમો વિરોધો વિગ્ગહો. પચ્છિમો પચ્છિમો વિવાદો. તુવંતુવન્તિ અગારવવસેન તુવંતુવંવચનં.

    Nava taṇhāmūlakāti (dī. ni. 2.103; 3.359) taṇhaṃ paṭicca pariyesanā, pariyesanaṃ paṭicca lābho, lābhaṃ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ, ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho, pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ, macchariyaṃ paṭicca ārakkho, ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti (dī. ni. 2.104; 3.359). Ime nava taṇhāmūlakā dhammā. Taṇhā mūlaṃ etesanti taṇhāmūlakā. Pariyesanādayo akusalā eva. Taṇhaṃ, paṭiccāti taṇhaṃ nissāya. Pariyesanāti rūpādiārammaṇapariyesanā. Sā hi taṇhāya sati hoti. Lābhoti rūpādiārammaṇapaṭilābho, so hi pariyesanāya sati hoti. Vinicchayo pana ñāṇataṇhādiṭṭhivitakkavasena catubbidho. Tattha ‘‘sukhavinicchayaṃ jaññā, sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’’ti (ma. ni. 3.323) ayaṃ ñāṇavinicchayo. ‘‘Vinicchayoti dve vinicchayā taṇhāvinicchayo ca diṭṭhivinicchayo cā’’ti (mahāni. 102) evaṃ āgatāni aṭṭhasatataṇhāvicaritāni taṇhāvinicchayo. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhivinicchayo. ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti (dī. ni. 2.358) imasmiṃ pana sutte idha vinicchayoti vutto vitakkoyeva āgato. Lābhaṃ labhitvā hi iṭṭhāniṭṭhaṃ sundarāsundarañca vitakkeneva vinicchināti ‘‘ettakaṃ me rūpārammaṇatthāya bhavissati, ettakaṃ saddādiārammaṇatthāya, ettakaṃ mayhaṃ bhavissati, ettakaṃ parassa, ettakaṃ paribhuñjissāmi, ettakaṃ nidahissāmī’’ti. Tena vuttaṃ – ‘‘lābhaṃ paṭicca vinicchayo’’ti. Chandarāgoti evaṃ akusalavitakkena vitakkite vatthusmiṃ dubbalarāgo ca balavarāgo ca uppajjati. Chandoti ettha dubbalarāgassādhivacanaṃ, rāgoti balavarāgassa. Ajjhosānanti ahaṃ mamāti balavasanniṭṭhānaṃ. Pariggahoti taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇaṃ. Macchariyanti parehi sādhāraṇabhāvassa asahanatā. Tenevassa porāṇā evaṃ vacanatthaṃ vadanti ‘‘idaṃ acchariyaṃ mayhameva hotu, mā aññassa acchariyaṃ hotūti pavattattā macchariyanti vuccatī’’ti. Ārakkhoti dvārapidahanamañjūsagopanādivasena suṭṭhu rakkhaṇaṃ. Adhikarotīti adhikaraṇaṃ. Kāraṇassetaṃ nāmaṃ. Ārakkhādhikaraṇanti bhāvanapuṃsakaṃ, ārakkhahetūti attho. Daṇḍādānādīsu paranisedhanatthaṃ daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ. Ekatodhārādinā satthassa ādānaṃ satthādānaṃ. Kāyakalahopi vācākalahopi kalaho. Purimo purimo virodho viggaho. Pacchimo pacchimo vivādo. Tuvaṃtuvanti agāravavasena tuvaṃtuvaṃvacanaṃ.

    દસ મિચ્છત્તાતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ…પે॰… મિચ્છાસમાધિ મિચ્છાઞાણં મિચ્છાવિમુત્તિ. તત્થ મિચ્છાઞાણન્તિ પાપકિરિયાસુ ઉપાયચિન્તાવસેન પાપં કત્વા સુકતં મયાતિ પચ્ચવેક્ખણાકારેન ચ ઉપ્પન્નો મોહો. મિચ્છાવિમુત્તીતિ અવિમુત્તસ્સેવ સતો વિમુત્તિસઞ્ઞિતા.

    Dasa micchattāti micchādiṭṭhi…pe… micchāsamādhi micchāñāṇaṃ micchāvimutti. Tattha micchāñāṇanti pāpakiriyāsu upāyacintāvasena pāpaṃ katvā sukataṃ mayāti paccavekkhaṇākārena ca uppanno moho. Micchāvimuttīti avimuttasseva sato vimuttisaññitā.

    ૨૪.

    24.

    ઇદાનિ અનેકભેદેન પહાનેન પહાતબ્બે દસ્સેતું દ્વે પહાનાનીતિઆદિ આરદ્ધં. પહાનેસુ હિ વિઞ્ઞાતેસુ તેન તેન પહાતબ્બા ધમ્મા સુવિઞ્ઞેય્યા હોન્તિ. પઞ્ચસુ પહાનેસુ લોકિકાનિ ચ દ્વે પહાનાનિ અપ્પયોગં નિસ્સરણપ્પહાનઞ્ચ ઠપેત્વા અપ્પયોગાનેવ દ્વે લોકુત્તરપહાનાનિ પઠમં વુત્તાનિ. સમ્મા ઉચ્છિજ્જન્તિ એતેન કિલેસાતિ સમુચ્છેદો, પહીયન્તિ એતેન કિલેસાતિ પહાનં. સમુચ્છેદસઙ્ખાતં પહાનં, ન સેસપ્પહાનન્તિ સમુચ્છેદપ્પહાનં. કિલેસાનં પટિપ્પસ્સદ્ધત્તા પટિપ્પસ્સદ્ધિ, પહીનત્તા પહાનં, પટિપ્પસ્સદ્ધિસઙ્ખાતં પહાનં પટિપ્પસ્સદ્ધિપ્પહાનં. લોકં ઉત્તરતીતિ લોકુત્તરો. નિબ્બાનસઙ્ખાતં ખયં ગચ્છતીતિ ખયગામી, ખયગામી ચ સો મગ્ગો ચાતિ ખયગામિમગ્ગો, તં ભાવયતો સો મગ્ગો સમુચ્છેદપ્પહાનન્તિ અત્થો. તથા ફલક્ખણે લોકુત્તરફલમેવ પટિપ્પસ્સદ્ધિપ્પહાનં.

    Idāni anekabhedena pahānena pahātabbe dassetuṃ dve pahānānītiādi āraddhaṃ. Pahānesu hi viññātesu tena tena pahātabbā dhammā suviññeyyā honti. Pañcasu pahānesu lokikāni ca dve pahānāni appayogaṃ nissaraṇappahānañca ṭhapetvā appayogāneva dve lokuttarapahānāni paṭhamaṃ vuttāni. Sammā ucchijjanti etena kilesāti samucchedo, pahīyanti etena kilesāti pahānaṃ. Samucchedasaṅkhātaṃ pahānaṃ, na sesappahānanti samucchedappahānaṃ. Kilesānaṃ paṭippassaddhattā paṭippassaddhi, pahīnattā pahānaṃ, paṭippassaddhisaṅkhātaṃ pahānaṃ paṭippassaddhippahānaṃ. Lokaṃ uttaratīti lokuttaro. Nibbānasaṅkhātaṃ khayaṃ gacchatīti khayagāmī, khayagāmī ca so maggo cāti khayagāmimaggo, taṃ bhāvayato so maggo samucchedappahānanti attho. Tathā phalakkhaṇe lokuttaraphalameva paṭippassaddhippahānaṃ.

    કામાનમેતં નિસ્સરણન્તિઆદીસુ કામતો રૂપતો સઙ્ખતતો નિસ્સરન્તિ એતેનાતિ નિસ્સરણં, તેહિ વા નિસ્સટત્તા નિસ્સરણં. અસુભજ્ઝાનં. કામેહિ નિક્ખન્તત્તા નેક્ખમ્મં. અનાગામિમગ્ગો વા. અસુભજ્ઝાનઞ્હિ વિક્ખમ્ભનતો કામાનં નિસ્સરણં, તં ઝાનં પાદકં કત્વા ઉપ્પાદિતઅનાગામિમગ્ગો પન સમુચ્છેદતો સબ્બસો કામાનં અચ્ચન્તનિસ્સરણં. રુપ્પતીતિ રૂપં, ન રૂપં અરૂપં મિત્તપટિપક્ખા અમિત્તા વિય, લોભાદિપટિપક્ખા અલોભાદયો વિય ચ રૂપપટિપક્ખોતિ અત્થો. ફલવસેન વા નત્થેત્થ રૂપન્તિ અરૂપં, અરૂપમેવ આરુપ્પં. અરૂપજ્ઝાનાનિ. તાનિ રૂપાનં નિસ્સરણં નામ. અરૂપેહિપિ અરહત્તમગ્ગો પુન ઉપ્પત્તિનિવારણતો સબ્બસો રૂપાનં નિસ્સરણં નામ. ભૂતન્તિ જાતં. સઙ્ખતન્તિ પચ્ચયેહિ સઙ્ગમ્મ કતં. પટિચ્ચસમુપ્પન્નન્તિ તે તે પચ્ચયે પટિચ્ચ સમ્મા સહ ચ ઉપ્પન્નં. પઠમેન સઞ્જાતત્તદીપનેન અનિચ્ચતા, દુતિયેન અનિચ્ચસ્સાપિ સતો પચ્ચયાનુભાવદીપનેન પરાયત્તતા, તતિયેન પરાયત્તસ્સાપિ સતો પચ્ચયાનં અબ્યાપારત્તદીપનેન એવંધમ્મતા દીપિતા હોતિ. નિરોધોતિ નિબ્બાનં. નિબ્બાનઞ્હિ આગમ્મ દુક્ખં નિરુજ્ઝતીતિ નિરોધોતિ વુચ્ચતિ. સો એવ ચ સબ્બસઙ્ખતતો નિસ્સટત્તા તસ્સ સઙ્ખતસ્સ નિસ્સરણં નામ. અટ્ઠકથાયં પન –

    Kāmānametaṃnissaraṇantiādīsu kāmato rūpato saṅkhatato nissaranti etenāti nissaraṇaṃ, tehi vā nissaṭattā nissaraṇaṃ. Asubhajjhānaṃ. Kāmehi nikkhantattā nekkhammaṃ. Anāgāmimaggo vā. Asubhajjhānañhi vikkhambhanato kāmānaṃ nissaraṇaṃ, taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā uppāditaanāgāmimaggo pana samucchedato sabbaso kāmānaṃ accantanissaraṇaṃ. Ruppatīti rūpaṃ, na rūpaṃ arūpaṃ mittapaṭipakkhā amittā viya, lobhādipaṭipakkhā alobhādayo viya ca rūpapaṭipakkhoti attho. Phalavasena vā natthettha rūpanti arūpaṃ, arūpameva āruppaṃ. Arūpajjhānāni. Tāni rūpānaṃ nissaraṇaṃ nāma. Arūpehipi arahattamaggo puna uppattinivāraṇato sabbaso rūpānaṃ nissaraṇaṃ nāma. Bhūtanti jātaṃ. Saṅkhatanti paccayehi saṅgamma kataṃ. Paṭiccasamuppannanti te te paccaye paṭicca sammā saha ca uppannaṃ. Paṭhamena sañjātattadīpanena aniccatā, dutiyena aniccassāpi sato paccayānubhāvadīpanena parāyattatā, tatiyena parāyattassāpi sato paccayānaṃ abyāpārattadīpanena evaṃdhammatā dīpitā hoti. Nirodhoti nibbānaṃ. Nibbānañhi āgamma dukkhaṃ nirujjhatīti nirodhoti vuccati. So eva ca sabbasaṅkhatato nissaṭattā tassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ nāma. Aṭṭhakathāyaṃ pana –

    ‘‘નિરોધો તસ્સ નિસ્સરણન્તિ ઇધ અરહત્તફલં નિરોધોતિ અધિપ્પેતં. અરહત્તફલેન હિ નિબ્બાને દિટ્ઠે પુન આયતિં સબ્બસઙ્ખારા ન હોન્તીતિ અરહત્તસઙ્ખાતસ્સ નિરોધસ્સ પચ્ચયત્તા નિરોધોતિ વુત્ત’’ન્તિ વુત્તં.

    ‘‘Nirodho tassa nissaraṇanti idha arahattaphalaṃ nirodhoti adhippetaṃ. Arahattaphalena hi nibbāne diṭṭhe puna āyatiṃ sabbasaṅkhārā na hontīti arahattasaṅkhātassa nirodhassa paccayattā nirodhoti vutta’’nti vuttaṃ.

    નેક્ખમ્મં પટિલદ્ધસ્સાતિઆદીસુ અસુભજ્ઝાનસ્સ નિસ્સરણત્તે વિક્ખમ્ભનપ્પહાનેન, અનાગામિમગ્ગસ્સ નિસ્સરણત્તે સમુચ્છેદપ્પહાનેન કામા પહીના ચેવ હોન્તિ પરિચ્ચત્તા ચ. અરૂપજ્ઝાનાનં નિસ્સરણત્તે ચ અરહત્તમગ્ગસ્સ નિસ્સરણત્તે ચ એવમેવ રૂપા યોજેતબ્બા. રૂપેસુ હિ છન્દરાગપ્પહાનેન રૂપાનં સમુચ્છેદો હોતિ. રૂપાતિ ચેત્થ લિઙ્ગવિપલ્લાસો કતો. નિબ્બાનસ્સ નિસ્સરણત્તે નિસ્સરણપ્પહાનેન, અરહત્તફલસ્સ નિસ્સરણત્તે પટિપ્પસ્સદ્ધિપ્પહાનેન સઙ્ખારા પહીના ચેવ હોન્તિ પરિચ્ચત્તા ચ. નિબ્બાનસ્સ ચ નિસ્સરણત્તે આરમ્મણકરણવસેન પટિલાભો વેદિતબ્બો.

    Nekkhammaṃ paṭiladdhassātiādīsu asubhajjhānassa nissaraṇatte vikkhambhanappahānena, anāgāmimaggassa nissaraṇatte samucchedappahānena kāmā pahīnā ceva honti pariccattā ca. Arūpajjhānānaṃ nissaraṇatte ca arahattamaggassa nissaraṇatte ca evameva rūpā yojetabbā. Rūpesu hi chandarāgappahānena rūpānaṃ samucchedo hoti. Rūpāti cettha liṅgavipallāso kato. Nibbānassa nissaraṇatte nissaraṇappahānena, arahattaphalassa nissaraṇatte paṭippassaddhippahānena saṅkhārā pahīnā ceva honti pariccattā ca. Nibbānassa ca nissaraṇatte ārammaṇakaraṇavasena paṭilābho veditabbo.

    દુક્ખસચ્ચન્તિઆદીસુ પરિઞ્ઞાપટિવેધન્તિઆદિ ભાવનપુંસકવચનં. પરિઞ્ઞાય પટિવેધો પરિઞ્ઞાપટિવેધો. તં પરિઞ્ઞાપટિવેધં. એસ નયો સેસેસુપિ. પજહાતીતિ તથા તથા પટિવિજ્ઝન્તો પહાતબ્બે કિલેસે પજહતીતિ અત્થો ગહેતબ્બો. લોકિયલોકુત્તરેસુપિ છન્દરાગપ્પહાનેન વા તાનિ પજહતીતિ અત્થો. પજહતીતિપિ પાઠો. યથા નાવા અપુબ્બં અચરિમં એકક્ખણે ચત્તારિ કિચ્ચાનિ કરોતિ, ઓરિમં તીરં પજહતિ, સોતં છિન્દતિ, ભણ્ડં વહતિ, પારિમં તીરં અપ્પેતિ, એવમેવં મગ્ગઞાણં અપુબ્બં અચરિમં એકક્ખણે ચત્તારિ સચ્ચાનિ અભિસમેતિ, દુક્ખં પરિઞ્ઞાભિસમયેન અભિસમેતિ, સમુદયં પહાનાભિસમયેન અભિસમેતિ, મગ્ગં ભાવનાભિસમયેન અભિસમેતિ, નિરોધં સચ્છિકિરિયાભિસમયેન અભિસમેતિ. કિં વુત્તં હોતિ? ‘‘નિરોધં આરમ્મણં કત્વા ચત્તારિ સચ્ચાનિ પાપુણાતિ પસ્સતિ પટિવિજ્ઝતી’’તિ (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૮૩૯) વુત્તત્તા એકક્ખણેપિ વિસું વિસું વિય પહાનાનિ વુત્તાનીતિ વેદિતબ્બાનિ.

    Dukkhasaccantiādīsu pariññāpaṭivedhantiādi bhāvanapuṃsakavacanaṃ. Pariññāya paṭivedho pariññāpaṭivedho. Taṃ pariññāpaṭivedhaṃ. Esa nayo sesesupi. Pajahātīti tathā tathā paṭivijjhanto pahātabbe kilese pajahatīti attho gahetabbo. Lokiyalokuttaresupi chandarāgappahānena vā tāni pajahatīti attho. Pajahatītipi pāṭho. Yathā nāvā apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇe cattāri kiccāni karoti, orimaṃ tīraṃ pajahati, sotaṃ chindati, bhaṇḍaṃ vahati, pārimaṃ tīraṃ appeti, evamevaṃ maggañāṇaṃ apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇe cattāri saccāni abhisameti, dukkhaṃ pariññābhisamayena abhisameti, samudayaṃ pahānābhisamayena abhisameti, maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena abhisameti. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Nirodhaṃ ārammaṇaṃ katvā cattāri saccāni pāpuṇāti passati paṭivijjhatī’’ti (visuddhi. 2.839) vuttattā ekakkhaṇepi visuṃ visuṃ viya pahānāni vuttānīti veditabbāni.

    પઞ્ચસુ પહાનેસુ યં સસેવાલે ઉદકે પક્ખિત્તેન ઘટેન સેવાલસ્સ વિય તેન તેન લોકિયસમાધિના નીવરણાદીનં પચ્ચનીકધમ્માનં વિક્ખમ્ભનં દૂરીકરણં, ઇદં વિક્ખમ્ભનપ્પહાનં નામ. વિક્ખમ્ભનપ્પહાનઞ્ચ નીવરણાનં પઠમં ઝાનં ભાવયતોતિ નીવરણાનંયેવ પહાનં પાકટત્તા વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. નીવરણાનિ હિ ઝાનસ્સ પુબ્બભાગેપિ પચ્છાભાગેપિ ન સહસા ચિત્તં અજ્ઝોત્થરન્તિ, અજ્ઝોત્થટેસુ ચ તેસુ ઝાનં પરિહાયતિ, વિતક્કાદયો પન દુતિયજ્ઝાનાદિતો પુબ્બે પચ્છા ચ અપ્પટિપક્ખા હુત્વા પવત્તન્તિ. તસ્મા નીવરણાનં વિક્ખમ્ભનં પાકટં. યં પન રત્તિભાગે સમુજ્જલિતેન પદીપેન અન્ધકારસ્સ વિય તેન તેન વિપસ્સનાય અવયવભૂતેન ઝાનઙ્ગેન પટિપક્ખવસેનેવ તસ્સ તસ્સ ચ પહાતબ્બધમ્મસ્સ પહાનં, ઇદં તદઙ્ગપ્પહાનં નામ. તદઙ્ગપ્પહાનઞ્ચ દિટ્ઠિગતાનં નિબ્બેધભાગિયં સમાધિં ભાવયતોતિ દિટ્ઠિગતાનંયેવ પહાનં ઓળારિકવસેન વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. દિટ્ઠિગતઞ્હિ ઓળારિકં, નિચ્ચસઞ્ઞાદયો સુખુમા. તત્થ દિટ્ઠિગતાનન્તિ દિટ્ઠિયેવ દિટ્ઠિગતં ‘‘ગૂથગતં મુત્તગત’’ન્તિઆદીનિ (અ॰ નિ॰ ૯.૧૧) વિય. ગન્તબ્બાભાવતો ચદિટ્ઠિયા ગતમત્તમેવેતન્તિપિ દિટ્ઠિગતં, દ્વાસટ્ઠિદિટ્ઠીસુ અન્તોગધત્તા દિટ્ઠીસુ ગતન્તિપિ દિટ્ઠિગતં. બહુવચનેન તેસં દિટ્ઠિગતાનં. નિબ્બેધભાગિયં સમાધિન્તિ વિપસ્સનાસમ્પયુત્તં સમાધિં. યં પન અસનિવિચક્કાભિહતસ્સ (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૮૫૧) રુક્ખસ્સ વિય અરિયમગ્ગઞાણેન સંયોજનાનં ધમ્માનં યથા ન પુન પવત્તતિ, એવં પહાનં, ઇદં સમુચ્છેદપ્પહાનં નામ. નિરોધો નિબ્બાનન્તિ નિરોધસઙ્ખાતં નિબ્બાનં.

    Pañcasu pahānesu yaṃ sasevāle udake pakkhittena ghaṭena sevālassa viya tena tena lokiyasamādhinā nīvaraṇādīnaṃ paccanīkadhammānaṃ vikkhambhanaṃ dūrīkaraṇaṃ, idaṃ vikkhambhanappahānaṃ nāma. Vikkhambhanappahānañca nīvaraṇānaṃ paṭhamaṃjhānaṃ bhāvayatoti nīvaraṇānaṃyeva pahānaṃ pākaṭattā vuttanti veditabbaṃ. Nīvaraṇāni hi jhānassa pubbabhāgepi pacchābhāgepi na sahasā cittaṃ ajjhottharanti, ajjhotthaṭesu ca tesu jhānaṃ parihāyati, vitakkādayo pana dutiyajjhānādito pubbe pacchā ca appaṭipakkhā hutvā pavattanti. Tasmā nīvaraṇānaṃ vikkhambhanaṃ pākaṭaṃ. Yaṃ pana rattibhāge samujjalitena padīpena andhakārassa viya tena tena vipassanāya avayavabhūtena jhānaṅgena paṭipakkhavaseneva tassa tassa ca pahātabbadhammassa pahānaṃ, idaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma. Tadaṅgappahānañca diṭṭhigatānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ samādhiṃ bhāvayatoti diṭṭhigatānaṃyeva pahānaṃ oḷārikavasena vuttanti veditabbaṃ. Diṭṭhigatañhi oḷārikaṃ, niccasaññādayo sukhumā. Tattha diṭṭhigatānanti diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ ‘‘gūthagataṃ muttagata’’ntiādīni (a. ni. 9.11) viya. Gantabbābhāvato cadiṭṭhiyā gatamattamevetantipi diṭṭhigataṃ, dvāsaṭṭhidiṭṭhīsu antogadhattā diṭṭhīsu gatantipi diṭṭhigataṃ. Bahuvacanena tesaṃ diṭṭhigatānaṃ. Nibbedhabhāgiyaṃ samādhinti vipassanāsampayuttaṃ samādhiṃ. Yaṃ pana asanivicakkābhihatassa (visuddhi. 2.851) rukkhassa viya ariyamaggañāṇena saṃyojanānaṃ dhammānaṃ yathā na puna pavattati, evaṃ pahānaṃ, idaṃ samucchedappahānaṃ nāma. Nirodhonibbānanti nirodhasaṅkhātaṃ nibbānaṃ.

    એવં પહાનવસેન પહાતબ્બે ધમ્મે દસ્સેત્વા ઇદાનિ સરૂપેનેવ પુન પહાતબ્બે ધમ્મે દસ્સેતું સબ્બં, ભિક્ખવે, પહાતબ્બન્તિઆદિમાહ. તત્થ ચક્ખાદીનિ છન્દરાગપ્પહાનેન પહાતબ્બાનિ. રૂપં પસ્સન્તો પજહાતીતિઆદીસુ રૂપં અનિચ્ચાદિતો પસ્સન્તો પહાતબ્બે કિલેસે પજહાતિ. ચક્ખું…પે॰… જરામરણં…પે॰… અમતોગધં નિબ્બાનન્તિ પેય્યાલદ્વયે અનઞ્ઞાતઞ્ઞસ્સામીતિન્દ્રિયં ‘‘પસ્સન્તો પજહાતી’’તિઆદીસુ તેસુ લોકુત્તરેસુ અનઞ્ઞાતઞ્ઞસ્સામીતિન્દ્રિયં પસ્સન્તો ઉદિક્ખન્તો અપેક્ખમાનો ઇચ્છમાનો વિપસ્સનાક્ખણેસુ પહાતબ્બે કિલેસે પજહાતીતિ તંતંધમ્માનુરૂપેન યોજેતબ્બં.

    Evaṃ pahānavasena pahātabbe dhamme dassetvā idāni sarūpeneva puna pahātabbe dhamme dassetuṃ sabbaṃ, bhikkhave, pahātabbantiādimāha. Tattha cakkhādīni chandarāgappahānena pahātabbāni. Rūpaṃ passanto pajahātītiādīsu rūpaṃ aniccādito passanto pahātabbe kilese pajahāti. Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānanti peyyāladvaye anaññātaññassāmītindriyaṃ ‘‘passanto pajahātī’’tiādīsu tesu lokuttaresu anaññātaññassāmītindriyaṃ passanto udikkhanto apekkhamāno icchamāno vipassanākkhaṇesu pahātabbe kilese pajahātīti taṃtaṃdhammānurūpena yojetabbaṃ.

    પહાતબ્બનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Pahātabbaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૧. સુતમયઞાણનિદ્દેસો • 1. Sutamayañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact