Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi

    પક્ખિકભત્તાદિકથા

    Pakkhikabhattādikathā

    ન્તિ ભત્તં દિય્યતીતિ સમ્બન્ધો. ચાતુદ્દસીપઞ્ચદ્દસીપઞ્ચમીઅટ્ઠમીતિ અભિલક્ખિતેસૂતિ યોજના. કમ્મપ્પસુતેહીતિ કમ્મૂપચયેહિ. ઇમેહિ પાઠેહિ પક્ખેસુ દાતબ્બં પક્ખિકન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ. ન્તિ પક્ખિકભત્તં. ‘‘હોતી’’તિ પદે વુત્તકત્તા, ‘‘ગાહેત્વા’’તિ પદે ધાતુકમ્મં, ‘‘ભુઞ્જિતબ્બ’’ન્તિ પદે વુત્તકમ્મં. સબ્બેસન્તિ ભિક્ખૂનં. યેસન્તિ ભિક્ખૂનં. મન્દાતિ અપ્પા. ન્તિ સલાકભત્તં. પણીતં દેન્તીતિ પણીતં કત્વા દેન્તિ. લૂખભત્તન્તિ અસિનિદ્ધભત્તં.

    Yanti bhattaṃ diyyatīti sambandho. Cātuddasīpañcaddasīpañcamīaṭṭhamīti abhilakkhitesūti yojanā. Kammappasutehīti kammūpacayehi. Imehi pāṭhehi pakkhesu dātabbaṃ pakkhikanti vacanatthaṃ dasseti. Tanti pakkhikabhattaṃ. ‘‘Hotī’’ti pade vuttakattā, ‘‘gāhetvā’’ti pade dhātukammaṃ, ‘‘bhuñjitabba’’nti pade vuttakammaṃ. Sabbesanti bhikkhūnaṃ. Yesanti bhikkhūnaṃ. Mandāti appā. Tanti salākabhattaṃ. Paṇītaṃ dentīti paṇītaṃ katvā denti. Lūkhabhattanti asiniddhabhattaṃ.

    યં ભત્તં અત્તના ભુઞ્જતિ, તદેવ દિય્યતીતિ યોજના. ઇમિના ઉપોસથે દાતબ્બં ઉપોસથિકન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ. ઉપોસથેતિ ઉપોસથદિવસે. એત્થ ચ પઞ્ચદ્દસિયં સચે દાયકા ‘‘પક્ખિક’’ન્તિ વત્વા દેન્તિ, પક્ખિકં નામ. અથ ‘‘ઉપોસથિક’’ન્તિ વત્વા દેન્તિ, ઉપોસથિકં નામાતિ વિસેસો. પાટિપદેતિ પાટિપદદિવસે. ઉપોસથકમ્મેનાતિ ઉપોસથકમ્મેન હેતુભૂતેન. ‘‘પાટિપદે દિય્યનકદાન’’ન્તિ ઇમિના પાટિપદે દાતબ્બં પાટિપદિકન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ. તમ્પિ ઉભયન્તિ ઉપોસથિકપાટિપદિકવસેન ઉભયમ્પિ તં ભત્તં. ઇતિ ઇમાનીતિ એત્થ ઇમસદ્દેન ઇતિસદ્દસ્સ ઇમસદ્દત્થભાવો દસ્સિતો હોતિ. સત્તપિ ભત્તાનીતિ ઇમસ્મિં સેનાસનક્ખન્ધકે આગતાનિ સઙ્ઘભત્તાદીનિ સત્તપિ ભત્તાનિ.

    Yaṃ bhattaṃ attanā bhuñjati, tadeva diyyatīti yojanā. Iminā uposathe dātabbaṃ uposathikanti vacanatthaṃ dasseti. Uposatheti uposathadivase. Ettha ca pañcaddasiyaṃ sace dāyakā ‘‘pakkhika’’nti vatvā denti, pakkhikaṃ nāma. Atha ‘‘uposathika’’nti vatvā denti, uposathikaṃ nāmāti viseso. Pāṭipadeti pāṭipadadivase. Uposathakammenāti uposathakammena hetubhūtena. ‘‘Pāṭipade diyyanakadāna’’nti iminā pāṭipade dātabbaṃ pāṭipadikanti vacanatthaṃ dasseti. Tampi ubhayanti uposathikapāṭipadikavasena ubhayampi taṃ bhattaṃ. Iti imānīti ettha imasaddena itisaddassa imasaddatthabhāvo dassito hoti. Sattapi bhattānīti imasmiṃ senāsanakkhandhake āgatāni saṅghabhattādīni sattapi bhattāni.

    અપરાનિપિ ચત્તારિ ભત્તાનીતિ સમ્બન્ધો. તત્થાતિ ચતૂસુ ભત્તેસુ. ‘‘આગન્તુકાનં દિન્ન’’ન્તિઆદિના આગન્તુકભત્તન્તિ પદસ્સ ચતુત્થીમજ્ઝેલોપસમાસં દસ્સેતિ. અઞ્ઞત્થ પન ‘‘આગન્તુકસ્સ અત્થાય આભત’’ન્તિઆદિના છટ્ઠીમજ્ઝેલોપસમાસં દસ્સેતિ. એત્થાતિ ચતૂસુ ભત્તેસુ. સબ્બેસન્તિ ભિક્ખૂનં. એકો આગન્તુકો નિસીદતીતિ સમ્બન્ધો. તેનાતિ પઠમઆગન્તુકેન.

    Aparānipi cattāri bhattānīti sambandho. Tatthāti catūsu bhattesu. ‘‘Āgantukānaṃ dinna’’ntiādinā āgantukabhattanti padassa catutthīmajjhelopasamāsaṃ dasseti. Aññattha pana ‘‘āgantukassa atthāya ābhata’’ntiādinā chaṭṭhīmajjhelopasamāsaṃ dasseti. Etthāti catūsu bhattesu. Sabbesanti bhikkhūnaṃ. Eko āgantuko nisīdatīti sambandho. Tenāti paṭhamaāgantukena.

    યોતિ આગન્તુકો. આગન્ત્વાપીતિ પિસદ્દો ગરહત્થો, પચ્છા પન પગેવાતિ અત્થો. તેન ગણ્હિતબ્બન્તિ યોજના. ‘‘આગતદિવસેયેવા’’તિ ઇમિના ન દુતિયદિવસાદીસુ ભુઞ્જિતબ્બન્તિ દસ્સેતિ.

    Yoti āgantuko. Āgantvāpīti pisaddo garahattho, pacchā pana pagevāti attho. Tena gaṇhitabbanti yojanā. ‘‘Āgatadivaseyevā’’ti iminā na dutiyadivasādīsu bhuñjitabbanti dasseti.

    કત્થચીતિ કિઞ્ચિ ઠાનં. ન્તિ આગન્તુકભત્તં. નિબન્ધાપિતન્તિ નિચ્ચં ઠપિતં. અસનસાલાયન્તિ અન્તોગામે અસનસાલાયં. અસતીતિ અસન્તેસુ.

    Katthacīti kiñci ṭhānaṃ. Tanti āgantukabhattaṃ. Nibandhāpitanti niccaṃ ṭhapitaṃ. Asanasālāyanti antogāme asanasālāyaṃ. Asatīti asantesu.

    આવાસિકોપીતિ પિસદ્દો ન ગમિકોયેવાતિ દસ્સેતિ. યથા આગન્તુકભત્તં દ્વે વા તીણિ વા સત્ત વા દિવસાનિ લબ્ભતિ, એવં ઇદં ગમિયભત્તં ન લબ્ભતીતિ યોજના. પન્થન્તિ મગ્ગં. રુન્ધન્તીતિ પિદહન્તિ. ઉદકં વા રુન્ધતીતિ સમ્બન્ધો. એતે ઉપદ્દવેતિ ચોરાદયો એતે ઉપદ્દવે. ઓડ્ડેત્વાતિ ઠપેત્વા.

    Āvāsikopīti pisaddo na gamikoyevāti dasseti. Yathā āgantukabhattaṃ dve vā tīṇi vā satta vā divasāni labbhati, evaṃ idaṃ gamiyabhattaṃ na labbhatīti yojanā. Panthanti maggaṃ. Rundhantīti pidahanti. Udakaṃ vā rundhatīti sambandho. Ete upaddaveti corādayo ete upaddave. Oḍḍetvāti ṭhapetvā.

    એતસ્સાતિ મહાગિલાનસ્સ. પુન એતસ્સાતિ અનાગતસ્સ મહાગિલાનસ્સ. સપ્પાયભોજનન્તિ ગિલાનાનં સપ્પાયભોજનં. મિસ્સકયાગુન્તિ નાનાતણ્ડુલે મિસ્સેત્વા પચિતં યાગું. ન કુપ્પતીતિ ન વિકારં કરોતિ.

    Etassāti mahāgilānassa. Puna etassāti anāgatassa mahāgilānassa. Sappāyabhojananti gilānānaṃ sappāyabhojanaṃ. Missakayāgunti nānātaṇḍule missetvā pacitaṃ yāguṃ. Na kuppatīti na vikāraṃ karoti.

    ઇદમ્પીતિ ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તમ્પિ. તત્થાતિ તસ્મિં કુલે. અસ્સાતિ ગિલાનસ્સ. એવં દિન્નાનીતિ એવં વક્ખમાનનયેન દિન્નાનિ હોન્તિ. પિણ્ડપાતિકાનમ્પિ વટ્ટતીતિ ‘‘ભિક્ખ’’ન્તિ કપ્પિયવોહારેન વુત્તત્તા પિણ્ડપાતિકાનમ્પિ વટ્ટતિ. ન વટ્ટતીતિ ‘‘ભત્ત’’ન્તિ અકપ્પિયવોહારેન વુત્તત્તા ન વટ્ટતિ.

    Idampīti gilānupaṭṭhākabhattampi. Tatthāti tasmiṃ kule. Assāti gilānassa. Evaṃ dinnānīti evaṃ vakkhamānanayena dinnāni honti. Piṇḍapātikānampi vaṭṭatīti ‘‘bhikkha’’nti kappiyavohārena vuttattā piṇḍapātikānampi vaṭṭati. Na vaṭṭatīti ‘‘bhatta’’nti akappiyavohārena vuttattā na vaṭṭati.

    અપરાનિપિ તીણિ ભત્તાનીતિ સમ્બન્ધો. તત્થાતિ તીસુ ભત્તેસુ. ધુરભત્તન્તિ એત્થ ધુરસદ્દસ્સ ધુવસદ્દેન અત્થતો સદિસત્તા નિચ્ચત્થોતિ આહ ‘‘નિચ્ચભત્તં વુચ્ચતી’’તિ. ન્તિ ધુરભત્તં. તત્થાતિ દુવિધેસુ. ‘‘સઙ્ઘિકે’’તિ પાઠસેસો યોજેતબ્બો. પુગ્ગલિકેપીતિ પિસદ્દો ‘‘સઙ્ઘિકે’’તિ પદં અપેક્ખતિ. પચ્છાતિ પઠમં ‘‘ભિક્ખં ગણ્હથા’’તિ વુત્તવચનતો, વુત્તવચનસ્સ વા પરં.

    Aparānipi tīṇi bhattānīti sambandho. Tatthāti tīsu bhattesu. Dhurabhattanti ettha dhurasaddassa dhuvasaddena atthato sadisattā niccatthoti āha ‘‘niccabhattaṃ vuccatī’’ti. Tanti dhurabhattaṃ. Tatthāti duvidhesu. ‘‘Saṅghike’’ti pāṭhaseso yojetabbo. Puggalikepīti pisaddo ‘‘saṅghike’’ti padaṃ apekkhati. Pacchāti paṭhamaṃ ‘‘bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti vuttavacanato, vuttavacanassa vā paraṃ.

    કુટિં કત્વા દાતબ્બં ભત્તં કુટિભત્તન્તિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘કુટિભત્તં નામા’’તિઆદિ. ન્તિ ભત્તં, નિબન્ધાપિતન્તિ સમ્બન્ધો, સેનાસનવાસિનો ભિક્ખૂતિ સમ્બન્ધો. યં પનાતિ ભત્તં પન, દિન્નન્તિ સમ્બન્ધો. તસ્સેવાતિ પુગ્ગલસ્સેવ. તસ્મિન્તિ પુગ્ગલે.

    Kuṭiṃ katvā dātabbaṃ bhattaṃ kuṭibhattanti dassento āha ‘‘kuṭibhattaṃ nāmā’’tiādi. Yanti bhattaṃ, nibandhāpitanti sambandho, senāsanavāsino bhikkhūti sambandho. Yaṃ panāti bhattaṃ pana, dinnanti sambandho. Tassevāti puggalasseva. Tasminti puggale.

    વારેન , વારં ગહેત્વા વા દિન્નં ભત્તં વારભત્તન્તિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘વારભત્તં નામા’’તિઆદિ. તમ્પીતિ વારભત્તમ્પિ. નિગમનવસેન સમ્પિણ્ડેત્વા દસ્સેન્તો આહ ‘‘ઇતિ ઇમાનિ ચા’’તિઆદિ.

    Vārena , vāraṃ gahetvā vā dinnaṃ bhattaṃ vārabhattanti dassento āha ‘‘vārabhattaṃ nāmā’’tiādi. Tampīti vārabhattampi. Nigamanavasena sampiṇḍetvā dassento āha ‘‘iti imāni cā’’tiādi.

    અટ્ઠકથાયન્તિ મહાઅટ્ઠકથાયં, વુત્તાનીતિ સમ્બન્ધો. તત્થાતિ ચતૂસુ ભત્તેસુ. વિહારે ઉપ્પન્નં ભત્તં વિહારભત્તન્તિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘વિહારભત્તં નામા’’તિઆદિ. તત્રુપ્પાદભત્તન્તિ તસ્મિં વિહારે દિન્નખેત્તવત્થુઆદીહિ ઉપ્પાદભત્તં. ન્તિ વિહારભત્તં. યથાતિ યેનાકારેન, પટિગ્ગહિયમાનેતિ સમ્બન્ધો. અટ્ઠન્નં સમૂહો, અટ્ઠ પરિમાણાનિ યસ્સાતિ વા અટ્ઠકો, તસ્સ દિન્નં ભત્તં અટ્ઠકભત્તં. એવં ચતુક્કભત્તન્તિ એત્થાપિ. તમેવત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘અટ્ઠન્નં ભિક્ખૂનં દેમા’’તિઆદિ. મહાભિસઙ્ખારિકેનાતિ સબ્બિનોનીતાદીહિ મહન્તો અભિસઙ્ખારો મહાભિસઙ્ખારો, સો એતસ્સ અત્થીતિ મહાભિસઙ્ખારિકો, તેન અતિરસકપૂવેન પત્તે પક્ખિપિત્વાતિ સમ્બન્ધો. ‘‘થકેત્વા દિન્ન’’ન્તિ ઇમિના ગૂહિત્વા દાતબ્બં ગુળ્હકં, તમેવ ભત્તં ગુળ્હકભત્તન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ.

    Aṭṭhakathāyanti mahāaṭṭhakathāyaṃ, vuttānīti sambandho. Tatthāti catūsu bhattesu. Vihāre uppannaṃ bhattaṃ vihārabhattanti dassento āha ‘‘vihārabhattaṃ nāmā’’tiādi. Tatruppādabhattanti tasmiṃ vihāre dinnakhettavatthuādīhi uppādabhattaṃ. Tanti vihārabhattaṃ. Yathāti yenākārena, paṭiggahiyamāneti sambandho. Aṭṭhannaṃ samūho, aṭṭha parimāṇāni yassāti vā aṭṭhako, tassa dinnaṃ bhattaṃ aṭṭhakabhattaṃ. Evaṃ catukkabhattanti etthāpi. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhannaṃ bhikkhūnaṃ demā’’tiādi. Mahābhisaṅkhārikenāti sabbinonītādīhi mahanto abhisaṅkhāro mahābhisaṅkhāro, so etassa atthīti mahābhisaṅkhāriko, tena atirasakapūvena patte pakkhipitvāti sambandho. ‘‘Thaketvā dinna’’nti iminā gūhitvā dātabbaṃ guḷhakaṃ, tameva bhattaṃ guḷhakabhattanti vacanatthaṃ dasseti.

    ઇધાતિ ઇમસ્મિં લોકે. એકચ્ચે મનુસ્સા દેન્તીતિ સમ્બન્ધો. ‘‘ભિક્ખુપરિચ્છેદજાનનત્થં ગુળકે દેન્તી’’તિ ઇમિના ગુળકેન ભિક્ખૂ ગણેત્વા દાતબ્બં ભત્તં ગુળકભત્તન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ. એત્થ ચ પુરિમનયે ળકારે હકારસંયોગો અત્થિ, પચ્છિમનયે નત્થીતિ દટ્ઠબ્બં. ગુળપિણ્ડગણનાય ભિક્ખુગણનં જાનાતિ. ઇતીતિઆદિ નિગમનં. ચીવરભાજનીયં વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો.

    Idhāti imasmiṃ loke. Ekacce manussā dentīti sambandho. ‘‘Bhikkhuparicchedajānanatthaṃ guḷake dentī’’ti iminā guḷakena bhikkhū gaṇetvā dātabbaṃ bhattaṃ guḷakabhattanti vacanatthaṃ dasseti. Ettha ca purimanaye ḷakāre hakārasaṃyogo atthi, pacchimanaye natthīti daṭṭhabbaṃ. Guḷapiṇḍagaṇanāya bhikkhugaṇanaṃ jānāti. Itītiādi nigamanaṃ. Cīvarabhājanīyaṃ vuttanti sambandho.

    સબ્બિઆદીસુ ભેસજ્જેસૂતિ નિદ્ધારણે ભુમ્મં, ‘‘સબ્બિસ્સા’’તિ પદં ‘‘કુમ્ભસતમ્પી’’તિ પદે નિસ્સિતસમ્બન્ધો.

    Sabbiādīsu bhesajjesūti niddhāraṇe bhummaṃ, ‘‘sabbissā’’ti padaṃ ‘‘kumbhasatampī’’ti pade nissitasambandho.

    પચ્છા આગતાનં દાતબ્બમેવાતિ દુતિયભાગે અદાતબ્બેયેવ પચ્છા આગતાનં દાતબ્બમેવ. સબ્બસન્નિપાતટ્ઠાનેયેવાતિ સબ્બેસં ભિક્ખૂનં સન્નિપાતટ્ઠાનેવ. ભાજનીયભણ્ડં નામ ભાજનટ્ઠાનં સમ્પત્તસ્સેવ પાપુણાતિ, ન અસમ્પત્તસ્સ. સબ્બસન્નિપાતટ્ઠાને ચ યેભુય્યેન સમ્પત્તો હોતિ, તેન વુત્તં ‘‘સબ્બસન્નિપાતટ્ઠાનેયેવા’’તિ.

    Pacchāāgatānaṃ dātabbamevāti dutiyabhāge adātabbeyeva pacchā āgatānaṃ dātabbameva. Sabbasannipātaṭṭhāneyevāti sabbesaṃ bhikkhūnaṃ sannipātaṭṭhāneva. Bhājanīyabhaṇḍaṃ nāma bhājanaṭṭhānaṃ sampattasseva pāpuṇāti, na asampattassa. Sabbasannipātaṭṭhāne ca yebhuyyena sampatto hoti, tena vuttaṃ ‘‘sabbasannipātaṭṭhāneyevā’’ti.

    યથાઠિતંયેવાતિ કિઞ્ચિ અભાજેત્વા યથાઠિતંયેવ. ‘‘દુગ્ગહિત’’ન્તિ વત્વા તદત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘તં ગતગતટ્ઠાને સઙ્ઘિકમેવ હોતી’’તિ. આવજ્જેત્વાતિ પરિણામેત્વા. તમ્પીતિ થાલકે પક્ખિત્તં સબ્બિમ્પિ. થિનન્તિ ઘનભાવેન તિટ્ઠતીતિ થિનં, ઘનન્તિ વુત્તં હોતિ. વુત્તપરિચ્છેદતોતિ ‘‘દસ ભિક્ખૂ, દસેવ ચ સબ્બિકુમ્ભા’’તિ વુત્તપરિચ્છેદતો.

    Yathāṭhitaṃyevāti kiñci abhājetvā yathāṭhitaṃyeva. ‘‘Duggahita’’nti vatvā tadatthaṃ dassento āha ‘‘taṃ gatagataṭṭhāne saṅghikameva hotī’’ti. Āvajjetvāti pariṇāmetvā. Tampīti thālake pakkhittaṃ sabbimpi. Thinanti ghanabhāvena tiṭṭhatīti thinaṃ, ghananti vuttaṃ hoti. Vuttaparicchedatoti ‘‘dasa bhikkhū, daseva ca sabbikumbhā’’ti vuttaparicchedato.

    ગાથાયં પાળિન્તિ વિનયપાળિં. અટ્ઠકથઞ્ચેવાતિ તસ્સા અટ્ઠકથઞ્ચેવ. વિચક્ખણોતિ વિવિધં અત્થં ચક્ખતિ પસ્સતીતિ વિચક્ખણો. એવન્તિ યથાવુત્તનયેન. તત્રાયં યોજના – એવં વિચક્ખણો ભિક્ખુ પાળિં, અટ્ઠકથઞ્ચેવ ઓલોકેત્વા અપ્પમત્તોવ હુત્વા સઙ્ઘિકે પચ્ચયે ભાજયેતિ.

    Gāthāyaṃ pāḷinti vinayapāḷiṃ. Aṭṭhakathañcevāti tassā aṭṭhakathañceva. Vicakkhaṇoti vividhaṃ atthaṃ cakkhati passatīti vicakkhaṇo. Evanti yathāvuttanayena. Tatrāyaṃ yojanā – evaṃ vicakkhaṇo bhikkhu pāḷiṃ, aṭṭhakathañceva oloketvā appamattova hutvā saṅghike paccaye bhājayeti.

    ઇતિ પચ્ચયભાજનીયકથાય યોજના સમત્તા.

    Iti paccayabhājanīyakathāya yojanā samattā.

    ઉપડ્ઢભાગોતિ ભિક્ખૂનં લદ્ધભાગતો ઉપડ્ઢો ભાગો. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Upaḍḍhabhāgoti bhikkhūnaṃ laddhabhāgato upaḍḍho bhāgo. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ઇતિ સેનાસનક્ખન્ધકવણ્ણનાય યોજના સમત્તા.

    Iti senāsanakkhandhakavaṇṇanāya yojanā samattā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact