Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
૩૫. પરિનિબ્બાનઞાણનિદ્દેસવણ્ણના
35. Parinibbānañāṇaniddesavaṇṇanā
૮૬. પરિનિબ્બાનઞાણનિદ્દેસે ઇધાતિ ઇમસ્મિં સાસને. સમ્પજાનોતિ સાત્થકસમ્પજઞ્ઞં, સપ્પાયસમ્પજઞ્ઞં, ગોચરસમ્પજઞ્ઞં, અસમ્મોહસમ્પજઞ્ઞન્તિ ઇમેહિ ચતૂહિ સમ્પજઞ્ઞેહિ સમ્પજાનો. પવત્તન્તિ સબ્બત્થ યથાનુરૂપં પરિયુટ્ઠાનપવત્તઞ્ચ અનુસયપ્પવત્તઞ્ચ. પરિયાદિયતીતિ ઉપચારપ્પનાવસેન વુત્તેસુ વિક્ખમ્ભનવસેન, વિપસ્સનાવસેન વુત્તેસુ તદઙ્ગવસેન, મગ્ગવસેન વુત્તેસુ સમુચ્છેદવસેન ખેપેતિ અપ્પવત્તં કરોતિ. પેય્યાલમુખેન હિ દુતિયાદિઝાનસમાપત્તિમહાવિપસ્સનામગ્ગા સંખિત્તા. યસ્મા એતં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ પવત્તં ઞાણં પરિનિબ્બાને ઞાણં નામ હોતિ, તસ્મા વિક્ખમ્ભનપરિનિબ્બાનં તદઙ્ગપરિનિબ્બાનં સમુચ્છેદપરિનિબ્બાનન્તિપિ વુત્તમેવ હોતિ. એતેહિ કિલેસપરિનિબ્બાનપચ્ચવેક્ખણઞાણં વુત્તં. અથ વા પનાતિઆદીહિ ખન્ધપરિનિબ્બાનપચ્ચવેક્ખણઞાણં નિદ્દિસતિ. અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયાતિ દુવિધા હિ નિબ્બાનધાતુ સઉપાદિસેસા ચ અનુપાદિસેસા ચ. તત્થ ઉપાદીયતે ‘‘અહં મમા’’તિ ભુસં ગણ્હીયતીતિ ઉપાદિ, ખન્ધપઞ્ચકસ્સેતં અધિવચનં. ઉપાદિયેવ સેસો અવસિટ્ઠોતિ ઉપાદિસેસો, સહ ઉપાદિસેસેન વત્તતીતિ સઉપાદિસેસા. નત્થેત્થ ઉપાદિસેસોતિ અનુપાદિસેસા. સઉપાદિસેસા પઠમં વુત્તા. અયં પન અનુપાદિસેસા. તાય અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયા. ચક્ખુપવત્તન્તિ ચક્ખુપવત્તિ ચક્ખુસમુદાચારો. પરિયાદિયતીતિ ખેપીયતિ મદ્દીયતીતિ. એસ નયો સેસેસુ.
86. Parinibbānañāṇaniddese idhāti imasmiṃ sāsane. Sampajānoti sātthakasampajaññaṃ, sappāyasampajaññaṃ, gocarasampajaññaṃ, asammohasampajaññanti imehi catūhi sampajaññehi sampajāno. Pavattanti sabbattha yathānurūpaṃ pariyuṭṭhānapavattañca anusayappavattañca. Pariyādiyatīti upacārappanāvasena vuttesu vikkhambhanavasena, vipassanāvasena vuttesu tadaṅgavasena, maggavasena vuttesu samucchedavasena khepeti appavattaṃ karoti. Peyyālamukhena hi dutiyādijhānasamāpattimahāvipassanāmaggā saṃkhittā. Yasmā etaṃ paccavekkhantassa pavattaṃ ñāṇaṃ parinibbāne ñāṇaṃ nāma hoti, tasmā vikkhambhanaparinibbānaṃ tadaṅgaparinibbānaṃ samucchedaparinibbānantipi vuttameva hoti. Etehi kilesaparinibbānapaccavekkhaṇañāṇaṃ vuttaṃ. Atha vā panātiādīhi khandhaparinibbānapaccavekkhaṇañāṇaṃ niddisati. Anupādisesāya nibbānadhātuyāti duvidhā hi nibbānadhātu saupādisesā ca anupādisesā ca. Tattha upādīyate ‘‘ahaṃ mamā’’ti bhusaṃ gaṇhīyatīti upādi, khandhapañcakassetaṃ adhivacanaṃ. Upādiyeva seso avasiṭṭhoti upādiseso, saha upādisesena vattatīti saupādisesā. Natthettha upādisesoti anupādisesā. Saupādisesā paṭhamaṃ vuttā. Ayaṃ pana anupādisesā. Tāya anupādisesāya nibbānadhātuyā. Cakkhupavattanti cakkhupavatti cakkhusamudācāro. Pariyādiyatīti khepīyati maddīyatīti. Esa nayo sesesu.
પરિનિબ્બાનઞાણનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Parinibbānañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૩૫. પરિનિબ્બાનઞાણનિદ્દેસો • 35. Parinibbānañāṇaniddeso