Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    પઠમચતુક્કકથાવણ્ણના

    Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā

    ૫૭. અસ્સાતિ આખ્યાતિકપદન્તિ તસ્સ અત્થં દસ્સેન્તો ‘‘હોતી’’તિ આહ. ગણ્ઠિપદેસુ પન ‘‘અસ્સાતિ પુગ્ગલં પરામસિત્વા હોતીતિ વચનસેસો દસ્સિતો’’તિપિ અત્થવિકપ્પો દસ્સિતો, ન સો સુન્દરતરો. યદિ હિ વચનસેસો અધિપ્પેતો સિયા, ‘‘હોતી’’તિ વત્તબ્બં, તેનેવ અઞ્ઞસ્મિં અત્થવિકપ્પે હોતીતિ વચનસેસો કતો.

    57.Assāti ākhyātikapadanti tassa atthaṃ dassento ‘‘hotī’’ti āha. Gaṇṭhipadesu pana ‘‘assāti puggalaṃ parāmasitvā hotīti vacanaseso dassito’’tipi atthavikappo dassito, na so sundarataro. Yadi hi vacanaseso adhippeto siyā, ‘‘hotī’’ti vattabbaṃ, teneva aññasmiṃ atthavikappe hotīti vacanaseso kato.

    ૫૮. સાદિયન્તસ્સેવાતિ એત્થ સાદિયનં નામ સેવેતુકામતાચિત્તસ્સ ઉપટ્ઠાપનન્તિ આહ ‘‘પટિસેવનચિત્તસમઙ્ગિસ્સા’’તિ. ‘‘પટિપક્ખં અત્થયન્તીતિ સિક્ખાકામાનં ભિક્ખૂનં પટિપક્ખં દુસ્સીલભાવં અત્થયન્તી’’તિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તં. અત્તનો વેરિપુગ્ગલસ્સ પન પટિપક્ખભૂતં કઞ્ચિ અમિત્તં અત્થયન્તિ ગવેસન્તીતિ એવમેત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો. પચ્ચત્થિકા હિ અત્તનો વેરિં નાસેતુકામા તસ્સ પટિપક્ખભૂતં કઞ્ચિ અમિત્તં અત્તનો સહાયભાવમુપગચ્છન્તં ઇચ્છન્તિ. રાજપચ્ચત્થિકાદીનં ઉપરિ વક્ખમાનત્તા તદનુરૂપવસેન અત્થં દસ્સેન્તો ‘‘ભિક્ખૂ એવ પચ્ચત્થિકા ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા’’તિ આહ. ‘‘ભિક્ખુસ્સ પચ્ચત્થિકા ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા’’તિ એવં પન વુચ્ચમાને ભિક્ખુસ્સ પચ્ચત્થિકા રાજાદયોપિ એત્થેવ સઙ્ગય્હન્તીતિ રાજપચ્ચત્થિકાદયો વિસું ન વત્તબ્બા સિયું, અઞ્ઞત્થ પન ભિક્ખુસ્સ પચ્ચત્થિકા ભિક્ખુપચ્ચત્થિકાતિ અયમત્થો લબ્ભતેવ ‘‘સાસનપચ્ચત્થિકા’’તિ યથા. ઇસ્સાપકતાતિ પરેસં લાભસક્કારાદિઅસહનલક્ખણાય ઇસ્સાય અભિભૂતા. નિપ્પરિપ્ફન્દન્તિ પરિપ્ફન્દવિરહિતં, યથા ચલિતું પરિવત્તિતું ન સક્કોતિ, તથા ગહેત્વાતિ અત્થો. સમ્પયોજેન્તીતિ વચ્ચમગ્ગેન સદ્ધિં યોજેન્તિ.

    58.Sādiyantassevāti ettha sādiyanaṃ nāma sevetukāmatācittassa upaṭṭhāpananti āha ‘‘paṭisevanacittasamaṅgissā’’ti. ‘‘Paṭipakkhaṃ atthayantīti sikkhākāmānaṃ bhikkhūnaṃ paṭipakkhaṃ dussīlabhāvaṃ atthayantī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Attano veripuggalassa pana paṭipakkhabhūtaṃ kañci amittaṃ atthayanti gavesantīti evamettha attho daṭṭhabbo. Paccatthikā hi attano veriṃ nāsetukāmā tassa paṭipakkhabhūtaṃ kañci amittaṃ attano sahāyabhāvamupagacchantaṃ icchanti. Rājapaccatthikādīnaṃ upari vakkhamānattā tadanurūpavasena atthaṃ dassento ‘‘bhikkhū eva paccatthikā bhikkhupaccatthikā’’ti āha. ‘‘Bhikkhussa paccatthikā bhikkhupaccatthikā’’ti evaṃ pana vuccamāne bhikkhussa paccatthikā rājādayopi ettheva saṅgayhantīti rājapaccatthikādayo visuṃ na vattabbā siyuṃ, aññattha pana bhikkhussa paccatthikā bhikkhupaccatthikāti ayamattho labbhateva ‘‘sāsanapaccatthikā’’ti yathā. Issāpakatāti paresaṃ lābhasakkārādiasahanalakkhaṇāya issāya abhibhūtā. Nipparipphandanti paripphandavirahitaṃ, yathā calituṃ parivattituṃ na sakkoti, tathā gahetvāti attho. Sampayojentīti vaccamaggena saddhiṃ yojenti.

    તસ્મિં ખણેતિ તસ્મિં પવેસનક્ખણે, અગ્ગતો યાવ મૂલા પવેસનકાલો ‘‘પવેસનક્ખણો’’તિ વુચ્ચતિ. સાદિયનં નામ સેવનચિત્તસ્સ ઉપ્પાદનન્તિ આહ ‘‘સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠાપેતી’’તિ. પવિટ્ઠકાલેતિ અઙ્ગજાતસ્સ યત્તકં ઠાનં પવેસનારહં, તત્તકં અનવસેસતો પવિટ્ઠકાલે. એવં પવિટ્ઠસ્સ ઉદ્ધરણારમ્ભતો અન્તરા ઠિતકાલો ઠિતં નામ. અટ્ઠકથાયં પન માતુગામસ્સ સુક્કવિસ્સટ્ઠિં પત્વા સબ્બથા વાયમતો ઓરમિત્વા ઠિતકાલં સન્ધાય ‘‘સુક્કવિસ્સટ્ઠિસમયે’’તિ વુત્તં. ઉદ્ધરણં નામ યાવ અગ્ગા નીહરણકાલોતિ આહ – ‘‘નીહરણકાલે પટિસેવનચિત્તં ઉપટ્ઠાપેતી’’તિ. અઙ્ગારકાસુન્તિ અઙ્ગારરાસિં. એવરૂપે કાલે અસાદિયનં નામ ન સબ્બેસં વિસયોતિ આહ ‘‘ઇમઞ્હિ એવરૂપં આરદ્ધવિપસ્સક’’ન્તિઆદિ . એકાદસહિ અગ્ગીહીતિ રાગદોસમોહજાતિજરામરણસોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસસઙ્ખાતેહિ એકાદસહિ અગ્ગીહિ. રાગાદયો હિ અનુડહનટ્ઠેન ‘‘અગ્ગી’’તિ વુચ્ચન્તિ. તે હિ યસ્સ સન્તિ , તં નિડહન્તિ, મહાપરિળાહા ચ હોન્તિ દુન્નિબ્બાપયા ચ. ભગવતા ચ દુમ્મઙ્કૂનં પુગ્ગલાનં નિગ્ગહો ઇચ્છિતોયેવાતિ આહ – ‘‘પચ્ચત્થિકાનઞ્ચસ્સ મનોરથવિઘાતં કરોન્તો’’તિ. અસ્સાતિ અસાદિયન્તસ્સ યથાવુત્તગુણસમઙ્ગિસ્સ.

    Tasmiṃ khaṇeti tasmiṃ pavesanakkhaṇe, aggato yāva mūlā pavesanakālo ‘‘pavesanakkhaṇo’’ti vuccati. Sādiyanaṃ nāma sevanacittassa uppādananti āha ‘‘sevanacittaṃ upaṭṭhāpetī’’ti. Paviṭṭhakāleti aṅgajātassa yattakaṃ ṭhānaṃ pavesanārahaṃ, tattakaṃ anavasesato paviṭṭhakāle. Evaṃ paviṭṭhassa uddharaṇārambhato antarā ṭhitakālo ṭhitaṃ nāma. Aṭṭhakathāyaṃ pana mātugāmassa sukkavissaṭṭhiṃ patvā sabbathā vāyamato oramitvā ṭhitakālaṃ sandhāya ‘‘sukkavissaṭṭhisamaye’’ti vuttaṃ. Uddharaṇaṃ nāma yāva aggā nīharaṇakāloti āha – ‘‘nīharaṇakāle paṭisevanacittaṃ upaṭṭhāpetī’’ti. Aṅgārakāsunti aṅgārarāsiṃ. Evarūpe kāle asādiyanaṃ nāma na sabbesaṃ visayoti āha ‘‘imañhi evarūpaṃ āraddhavipassaka’’ntiādi . Ekādasahi aggīhīti rāgadosamohajātijarāmaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṅkhātehi ekādasahi aggīhi. Rāgādayo hi anuḍahanaṭṭhena ‘‘aggī’’ti vuccanti. Te hi yassa santi , taṃ niḍahanti, mahāpariḷāhā ca honti dunnibbāpayā ca. Bhagavatā ca dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho icchitoyevāti āha – ‘‘paccatthikānañcassa manorathavighātaṃ karonto’’ti. Assāti asādiyantassa yathāvuttaguṇasamaṅgissa.

    પઠમચતુક્કકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૧. પઠમપારાજિકં • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧. પઠમપારાજિકં • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / પઠમચતુક્કકથાવણ્ણના • Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પઠમચતુક્કવણ્ણના • Paṭhamacatukkavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact