Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi

    ૨૦૫. રાજગહસેટ્ઠિવત્થુ

    205. Rājagahaseṭṭhivatthu

    ૩૩૨. તેન ખો પન સમયેન રાજગહકસ્સ સેટ્ઠિસ્સ સત્તવસ્સિકો સીસાબાધો હોતિ. બહૂ મહન્તા મહન્તા દિસાપામોક્ખા વેજ્જા આગન્ત્વા નાસક્ખિંસુ અરોગં કાતું. બહું હિરઞ્ઞં આદાય અગમંસુ. અપિ ચ, વેજ્જેહિ પચ્ચક્ખાતો હોતિ. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – ‘‘પઞ્ચમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતી’’તિ. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – ‘‘સત્તમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતી’’તિ. અથ ખો રાજગહકસ્સ નેગમસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અયં ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ બહૂપકારો રઞ્ઞો ચેવ નેગમસ્સ ચ. અપિ ચ, વેજ્જેહિ પચ્ચક્ખાતો. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – ‘પઞ્ચમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતી’તિ. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – ‘સત્તમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતી’તિ. અયઞ્ચ રઞ્ઞો જીવકો વેજ્જો તરુણો ભદ્રકો. યંનૂન મયં રાજાનં જીવકં વેજ્જં યાચેય્યામ સેટ્ઠિં ગહપતિં તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ. અથ ખો રાજગહકો નેગમો યેન રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, સેટ્ઠિ ગહપતિ બહૂપકારો દેવસ્સ ચેવ નેગમસ્સ ચ; અપિ ચ, વેજ્જેહિ પચ્ચક્ખાતો. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – પઞ્ચમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતીતિ. એકચ્ચે વેજ્જા એવમાહંસુ – સત્તમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતીતિ. સાધુ દેવો જીવકં વેજ્જં આણાપેતુ સેટ્ઠિં ગહપતિં તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ .

    332. Tena kho pana samayena rājagahakassa seṭṭhissa sattavassiko sīsābādho hoti. Bahū mahantā mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu arogaṃ kātuṃ. Bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. Api ca, vejjehi paccakkhāto hoti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘‘pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’’ti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘‘sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’’ti. Atha kho rājagahakassa negamassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho seṭṭhi gahapati bahūpakāro rañño ceva negamassa ca. Api ca, vejjehi paccakkhāto. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’ti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’ti. Ayañca rañño jīvako vejjo taruṇo bhadrako. Yaṃnūna mayaṃ rājānaṃ jīvakaṃ vejjaṃ yāceyyāma seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchitu’’nti. Atha kho rājagahako negamo yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, seṭṭhi gahapati bahūpakāro devassa ceva negamassa ca; api ca, vejjehi paccakkhāto. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti. Sādhu devo jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpetu seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchitu’’nti .

    અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો જીવકં કોમારભચ્ચં આણાપેસિ – ‘‘ગચ્છ, ભણે જીવક, સેટ્ઠિં ગહપતિં તિકિચ્છાહી’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન સેટ્ઠિ ગહપતિ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ વિકારં સલ્લક્ખેત્વા સેટ્ઠિં ગહપતિં એતદવોચ – ‘‘સચે ત્વં, ગહપતિ, અરોગો ભવેય્યાસિ 1 કિં મે અસ્સ દેય્યધમ્મો’’તિ? ‘‘સબ્બં સાપતેય્યઞ્ચ તે, આચરિય, હોતુ, અહઞ્ચ તે દાસો’’તિ. ‘‘સક્ખિસ્સસિ પન ત્વં, ગહપતિ, એકેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સક્કોમહં, આચરિય, એકેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘સક્ખિસ્સસિ પન ત્વં, ગહપતિ, દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સક્કોમહં, આચરિય, દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ . ‘‘સક્ખિસ્સસિ પન ત્વં, ગહપતિ, ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સક્કોમહં, આચરિય, ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ.

    Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro jīvakaṃ komārabhaccaṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhaṇe jīvaka, seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissutvā yena seṭṭhi gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā seṭṭhissa gahapatissa vikāraṃ sallakkhetvā seṭṭhiṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sace tvaṃ, gahapati, arogo bhaveyyāsi 2 kiṃ me assa deyyadhammo’’ti? ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso’’ti. ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti . ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti.

    અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો સેટ્ઠિં ગહપતિં મઞ્ચકે નિપાતેત્વા 3 મઞ્ચકે 4 સમ્બન્ધિત્વા સીસચ્છવિં ઉપ્પાટેત્વા 5 સિબ્બિનિં વિનામેત્વા દ્વે પાણકે નીહરિત્વા મહાજનસ્સ દસ્સેસિ – ‘‘પસ્સથય્યે 6, ઇમે દ્વે પાણકે, એકં ખુદ્દકં એકં મહલ્લકં. યે તે આચરિયા એવમાહંસુ – પઞ્ચમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતીતિ – તેહાયં મહલ્લકો પાણકો દિટ્ઠો. પઞ્ચમં દિવસં સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ મત્થલુઙ્ગં પરિયાદિયિસ્સતિ. મત્થલુઙ્ગસ્સ પરિયાદાના સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતિ. સુદિટ્ઠો તેહિ આચરિયેહિ. યે તે આચરિયા એવમાહંસુ – સત્તમં દિવસં સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતીતિ – તેહાયં ખુદ્દકો પાણકો દિટ્ઠો. સત્તમં દિવસં સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ મત્થલુઙ્ગં પરિયાદિયિસ્સતિ. મત્થલુઙ્ગસ્સ પરિયાદાના સેટ્ઠિ ગહપતિ કાલં કરિસ્સતિ. સુદિટ્ઠો તેહિ આચરિયેહી’’તિ. સિબ્બિનિં સમ્પટિપાટેત્વા સીસચ્છવિં સિબ્બિત્વા આલેપં અદાસિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘નાહં, આચરિય, સક્કોમિ એકેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘નનુ મે ત્વં, ગહપતિ, પટિસ્સુણિ – સક્કોમહં, આચરિય, એકેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સચ્ચાહં, આચરિય, પટિસ્સુણિં, અપાહં મરિસ્સામિ, નાહં સક્કોમિ એકેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ ત્વં, ગહપતિ, દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જાહી’’તિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘નાહં, આચરિય, સક્કોમિ દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘નનુ મે ત્વં, ગહપતિ, પટિસ્સુણિ – સક્કોમહં, આચરિય, દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સચ્ચાહં, આચરિય, પટિસ્સુણિં, અપાહં મરિસ્સામિ, નાહં, આચરિય, સક્કોમિ દુતિયેન પસ્સેન સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ ત્વં, ગહપતિ, ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જાહી’’તિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘નાહં, આચરિય, સક્કોમિ ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘નનુ મે ત્વં, ગહપતિ, પટિસ્સુણિ – સક્કોમહં, આચરિય, ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ? ‘‘સચ્ચાહં, આચરિય, પટિસ્સુણિં, અપાહં મરિસ્સામિ, નાહં સક્કોમિ ઉત્તાનો સત્તમાસે નિપજ્જિતુ’’ન્તિ. ‘‘અહં ચે તં, ગહપતિ, ન વદેય્યં, એત્તકમ્પિ ત્વં ન નિપજ્જેય્યાસિ, અપિ ચ પટિકચ્ચેવ મયા ઞાતો – તીહિ સત્તાહેહિ સેટ્ઠિ ગહપતિ અરોગો ભવિસ્સતીતિ. ઉટ્ઠેહિ , ગહપતિ, અરોગોસિ. જાનાસિ કિં મે દેય્યધમ્મો’’તિ? ‘‘સબ્બં સાપતેય્યઞ્ચ તે, આચરિય, હોતુ, અહઞ્ચ તે દાસો’’તિ. ‘‘અલં, ગહપતિ, મા મે ત્વં સબ્બં સાપતેય્યં અદાસિ, મા ચ મે દાસો. રઞ્ઞો સતસહસ્સં દેહિ, મય્હં સતસહસ્સ’’ન્તિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ અરોગો સમાનો રઞ્ઞો સતસહસ્સં અદાસિ, જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ સતસહસ્સં.

    Atha kho jīvako komārabhacco seṭṭhiṃ gahapatiṃ mañcake nipātetvā 7 mañcake 8 sambandhitvā sīsacchaviṃ uppāṭetvā 9 sibbiniṃ vināmetvā dve pāṇake nīharitvā mahājanassa dassesi – ‘‘passathayye 10, ime dve pāṇake, ekaṃ khuddakaṃ ekaṃ mahallakaṃ. Ye te ācariyā evamāhaṃsu – pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti – tehāyaṃ mahallako pāṇako diṭṭho. Pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati. Matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati. Sudiṭṭho tehi ācariyehi. Ye te ācariyā evamāhaṃsu – sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti – tehāyaṃ khuddako pāṇako diṭṭho. Sattamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati. Matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati. Sudiṭṭho tehi ācariyehī’’ti. Sibbiniṃ sampaṭipāṭetvā sīsacchaviṃ sibbitvā ālepaṃ adāsi. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, gahapati, dutiyena passena sattamāse nipajjāhī’’ti. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ, ācariya, sakkomi dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, gahapati, uttāno sattamāse nipajjāhī’’ti. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi uttāno sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi uttāno sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Ahaṃ ce taṃ, gahapati, na vadeyyaṃ, ettakampi tvaṃ na nipajjeyyāsi, api ca paṭikacceva mayā ñāto – tīhi sattāhehi seṭṭhi gahapati arogo bhavissatīti. Uṭṭhehi , gahapati, arogosi. Jānāsi kiṃ me deyyadhammo’’ti? ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, mā me tvaṃ sabbaṃ sāpateyyaṃ adāsi, mā ca me dāso. Rañño satasahassaṃ dehi, mayhaṃ satasahassa’’nti. Atha kho seṭṭhi gahapati arogo samāno rañño satasahassaṃ adāsi, jīvakassa komārabhaccassa satasahassaṃ.

    રાજગહસેટ્ઠિવત્થુ નિટ્ઠિતં.

    Rājagahaseṭṭhivatthu niṭṭhitaṃ.







    Footnotes:
    1. સચાહં તં ગહપતિ અરોગાપેય્યં (સી॰), સચાહં તં ગહપતિ અરોગં કરેય્યં (સ્યા॰)
    2. sacāhaṃ taṃ gahapati arogāpeyyaṃ (sī.), sacāhaṃ taṃ gahapati arogaṃ kareyyaṃ (syā.)
    3. નિપજ્જાપેત્વા (સી॰ સ્યા॰)
    4. મઞ્ચકેન (સી॰)
    5. ફાલેત્વા (સી॰)
    6. પસ્સેસ્યાથ (સી॰), પસ્સથ (સ્યા॰), પસ્સથય્યો (ક॰)
    7. nipajjāpetvā (sī. syā.)
    8. mañcakena (sī.)
    9. phāletvā (sī.)
    10. passesyātha (sī.), passatha (syā.), passathayyo (ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / રાજગહસેટ્ઠિવત્થુકથા • Rājagahaseṭṭhivatthukathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૦૫. રાજગહસેટ્ઠિવત્થુકથા • 205. Rājagahaseṭṭhivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact