Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi

    ૧૮૩. રોજમલ્લવત્થુ

    183. Rojamallavatthu

    ૩૦૧. અથ ખો ભગવા આપણે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન કુસિનારા તેન ચારિકં પક્કામિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં અડ્ઢતેલસેહિ ભિક્ખુસતેહિ. અસ્સોસું ખો કોસિનારકા મલ્લા – ‘‘ભગવા કિર કુસિનારં આગચ્છતિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં અડ્ઢતેલસેહિ ભિક્ખુસતેહી’’તિ. તે સઙ્ગરં 1 અકંસુ – ‘‘યો ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં ન કરિસ્સતિ, પઞ્ચસતાનિસ્સ દણ્ડો’’તિ. તેન ખો પન સમયેન રોજો મલ્લો આયસ્મતો આનન્દસ્સ સહાયો હોતિ. અથ ખો ભગવા અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન કુસિનારા તદવસરિ. અથ ખો કોસિનારકા મલ્લા ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં અકંસુ. અથ ખો રોજો મલ્લો ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં કરિત્વા યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતં ખો રોજં મલ્લં આયસ્મા આનન્દો એતદવોચ – ‘‘ઉળારં ખો તે ઇદં, આવુસો રોજ, યં ત્વં ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં અકાસી’’તિ. ‘‘નાહં, ભન્તે આનન્દ, બહુકતો બુદ્ધે વા ધમ્મે વા સઙ્ઘે વા; અપિ ચ ઞાતીહિ સઙ્ગરો કતો – ‘યો ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં ન કરિસ્સતિ, પઞ્ચસતાનિસ્સ દણ્ડો’’’તિ; સો ખો અહં, ભન્તે આનન્દ, ઞાતીનં દણ્ડભયા એવાહં ભગવતો પચ્ચુગ્ગમનં અકાસિન્તિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો અનત્તમનો અહોસિ’ કથઞ્હિ નામ રોજો મલ્લો એવં વક્ખતી’તિ? અથ ખો આયસ્મા આનન્દો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, ભન્તે, રોજો મલ્લો અભિઞ્ઞાતો ઞાતમનુસ્સો. મહત્થિકો ખો પન એવરૂપાનં ઞાતમનુસ્સાનં ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસાદો. સાધુ, ભન્તે, ભગવા તથા કરોતુ, યથા રોજો મલ્લો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસીદેય્યા’’તિ. ‘‘ન ખો તં, આનન્દ, દુક્કરં તથાગતેન, યથા રોજો મલ્લો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસીદેય્યા’’તિ.

    301. Atha kho bhagavā āpaṇe yathābhirantaṃ viharitvā yena kusinārā tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Assosuṃ kho kosinārakā mallā – ‘‘bhagavā kira kusināraṃ āgacchati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehī’’ti. Te saṅgaraṃ 2 akaṃsu – ‘‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’ti. Tena kho pana samayena rojo mallo āyasmato ānandassa sahāyo hoti. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena kusinārā tadavasari. Atha kho kosinārakā mallā bhagavato paccuggamanaṃ akaṃsu. Atha kho rojo mallo bhagavato paccuggamanaṃ karitvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho rojaṃ mallaṃ āyasmā ānando etadavoca – ‘‘uḷāraṃ kho te idaṃ, āvuso roja, yaṃ tvaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhante ānanda, bahukato buddhe vā dhamme vā saṅghe vā; api ca ñātīhi saṅgaro kato – ‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’’ti; so kho ahaṃ, bhante ānanda, ñātīnaṃ daṇḍabhayā evāhaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsinti. Atha kho āyasmā ānando anattamano ahosi’ kathañhi nāma rojo mallo evaṃ vakkhatī’ti? Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, rojo mallo abhiññāto ñātamanusso. Mahatthiko kho pana evarūpānaṃ ñātamanussānaṃ imasmiṃ dhammavinaye pasādo. Sādhu, bhante, bhagavā tathā karotu, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti. ‘‘Na kho taṃ, ānanda, dukkaraṃ tathāgatena, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti.

    અથ ખો ભગવા રોજં મલ્લં મેત્તેન ચિત્તેન ફરિત્વા ઉટ્ઠાયાસના વિહારં પાવિસિ. અથ ખો રોજો મલ્લો ભગવતો મેત્તેન ચિત્તેન ફુટ્ઠો, સેય્યથાપિ નામ ગાવિં તરુણવચ્છો, એવમેવ, વિહારેન વિહારં પરિવેણેન પરિવેણં ઉપસઙ્કમિત્વા ભિક્ખૂ પુચ્છતિ – ‘‘કહં નુ ખો, ભન્તે, એતરહિ સો ભગવા વિહરતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો, દસ્સનકામા હિ મયં તં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધ’’ન્તિ. ‘‘એસાવુસો રોજ, વિહારો સંવુતદ્વારો, તેન અપ્પસદ્દો ઉપસઙ્કમિત્વા અતરમાનો આળિન્દં પવિસિત્વા ઉક્કાસિત્વા અગ્ગળં આકોટેહિ, વિવરિસ્સતિ તે ભગવા દ્વાર’’ન્તિ. અથ ખો રોજો મલ્લો યેન સો વિહારો સંવુતદ્વારો, તેન અપ્પસદ્દો ઉપસઙ્કમિત્વા અતરમાનો આળિન્દં પવિસિત્વા ઉક્કાસિત્વા અગ્ગળં આકોટેસિ. વિવરિ ભગવા દ્વારં. અથ ખો રોજો મલ્લો વિહારં પવિસિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નસ્સ ખો રોજસ્સ મલ્લસ્સ ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં…પે॰… અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સાધુ, ભન્તે, અય્યા મમઞ્ઞેવ પટિગ્ગણ્હેય્યું ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં, નો અઞ્ઞેસ’’ન્તિ. ‘‘યેસં ખો, રોજ, સેક્ખેન ઞાણેન સેક્ખેન દસ્સનેન ધમ્મો દિટ્ઠો સેય્યથાપિ તયા, તેસમ્પિ એવં હોતિ – ‘અહો નૂન અય્યા અમ્હાકઞ્ઞેવ પટિગ્ગણ્હેય્યું ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં, નો અઞ્ઞેસ’ન્તિ. તેન હિ, રોજ, તવ ચેવ પટિગ્ગહિસ્સન્તિ અઞ્ઞેસઞ્ચા’’તિ.

    Atha kho bhagavā rojaṃ mallaṃ mettena cittena pharitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Atha kho rojo mallo bhagavato mettena cittena phuṭṭho, seyyathāpi nāma gāviṃ taruṇavaccho, evameva, vihārena vihāraṃ pariveṇena pariveṇaṃ upasaṅkamitvā bhikkhū pucchati – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Esāvuso roja, vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi, vivarissati te bhagavā dvāra’’nti. Atha kho rojo mallo yena so vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rojo mallo vihāraṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rojassa mallassa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, ayyā mamaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’’nti. ‘‘Yesaṃ kho, roja, sekkhena ñāṇena sekkhena dassanena dhammo diṭṭho seyyathāpi tayā, tesampi evaṃ hoti – ‘aho nūna ayyā amhākaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’nti. Tena hi, roja, tava ceva paṭiggahissanti aññesañcā’’ti.

    ૩૦૨. તેન ખો પન સમયેન કુસિનારાયં પણીતાનં ભત્તાનં ભત્તપટિપાટિ અટ્ઠિતા હોતિ. અથ ખો રોજસ્સ મલ્લસ્સ પટિપાટિં અલભન્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહં ભત્તગ્ગં ઓલોકેય્યં, યં ભત્તગ્ગે નાસ્સ, તં પટિયાદેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો રોજો મલ્લો ભત્તગ્ગં ઓલોકેન્તો દ્વે નાદ્દસ – ડાકઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીયઞ્ચ. અથ ખો રોજો મલ્લો યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘ઇધ મે, ભન્તે આનન્દ, પટિપાટિં અલભન્તસ્સ એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં ભત્તગ્ગં ઓલોકેય્યં, યં ભત્તગ્ગે નાસ્સ, તં પટિયાદેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, ભન્તે આનન્દ, ભત્તગ્ગં ઓલોકેન્તો દ્વે નાદ્દસં – ડાકઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીયઞ્ચ. સચાહં, ભન્તે આનન્દ, પટિયાદેય્યં ડાકઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીયઞ્ચ, પટિગ્ગણ્હેય્ય મે ભગવા’’તિ? ‘‘તેન હિ, રોજ, ભગવન્તં પટિપુચ્છિસ્સામી’’તિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘તેન હાનન્દ, પટિયાદેતૂ’’તિ. ‘‘તેન હિ, રોજ, પટિયાદેહી’’તિ. અથ ખો રોજો મલ્લો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન પહૂતં ડાકઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીયઞ્ચ પટિયાદાપેત્વા ભગવતો ઉપનામેસિ ‘‘પટિગ્ગણ્હાતુ મે, ભન્તે, ભગવા ડાકઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીયઞ્ચા’’તિ. ‘‘તેન હિ, રોજ, ભિક્ખૂનં દેહી’’તિ. અથ ખો રોજો મલ્લો ભિક્ખૂનં દેતિ. ભિક્ખૂ કુક્કુચ્ચાયન્તા ન પટિગ્ગણ્હન્તિ . ‘‘પટિગ્ગણ્હથ, ભિક્ખવે, પરિભુઞ્જથા’’તિ. અથ ખો રોજો મલ્લો બુદ્ધપ્પમુખં ભિક્ખુસઙ્ઘં પહૂતેહિ ડાકેહિ ચ પિટ્ઠખાદનીયેહિ ચ સહત્થા સન્તપ્પેત્વા સમ્પવારેત્વા ભગવન્તં ધોતહત્થં ઓનીતપત્તપાણિં એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો રોજં મલ્લં ભગવા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સબ્બઞ્ચ ડાકં સબ્બઞ્ચ પિટ્ઠખાદનીય’’ન્તિ.

    302. Tena kho pana samayena kusinārāyaṃ paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā hoti. Atha kho rojassa mallassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho rojo mallo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Atha kho rojo mallo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bhante ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bhante ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Sacāhaṃ, bhante ānanda, paṭiyādeyyaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca, paṭiggaṇheyya me bhagavā’’ti? ‘‘Tena hi, roja, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Tena hānanda, paṭiyādetū’’ti. ‘‘Tena hi, roja, paṭiyādehī’’ti. Atha kho rojo mallo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā ḍākañca piṭṭhakhādanīyañcā’’ti. ‘‘Tena hi, roja, bhikkhūnaṃ dehī’’ti. Atha kho rojo mallo bhikkhūnaṃ deti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti . ‘‘Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathā’’ti. Atha kho rojo mallo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtehi ḍākehi ca piṭṭhakhādanīyehi ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rojaṃ mallaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sabbañca ḍākaṃ sabbañca piṭṭhakhādanīya’’nti.

    રોજમલ્લવત્થુ નિટ્ઠિતં.

    Rojamallavatthu niṭṭhitaṃ.







    Footnotes:
    1. સઙ્કરં (ક॰)
    2. saṅkaraṃ (ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / રોજમલ્લાદિવત્થુકથા • Rojamallādivatthukathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / રોજમલ્લવત્થુકથાવણ્ણના • Rojamallavatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / રોજમલ્લાદિવત્થુકથાવણ્ણના • Rojamallādivatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૧૮૩. રોજમલ્લાદિવત્થુકથા • 183. Rojamallādivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact