Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૭. સંવિધાનસિક્ખાપદં
7. Saṃvidhānasikkhāpadaṃ
૧૮૧. સત્તમે ‘‘તાસં ભિક્ખુનીનં પચ્છા ગચ્છન્તીન’’ન્તિ પદાનિ ‘‘પત્તચીવર’’ન્તિ પાઠસેસેન યોજેતબ્બાનીતિ આહ ‘‘પચ્છા ગચ્છન્તીનં પત્તચીવર’’ન્તિ. તા ભિક્ખુનિયો પચ્છા ગચ્છન્તિયોતિ વિભત્તિવિપલ્લાસં કત્વા ‘‘દૂસેસુ’’ન્તિપદેન યોજેતબ્બાનીતિ આહ ‘‘તા ભિક્ખુનિયો ચોરા દૂસયિંસૂ’’તિ. અથ વા વિભત્તિવિપલ્લાસમકત્વા ‘‘અચ્છિન્દિંસૂ’’તિ પદે ‘‘પત્તચીવર’’ન્તિપદં અજ્ઝાહરિત્વા ‘‘દૂસેસુ’’ન્તિપદે ‘‘સીલ’’ન્તિ પાઠં અજ્ઝાહરિત્વા યોજેતબ્બન્તિ દટ્ઠબ્બં.
181. Sattame ‘‘tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pacchā gacchantīna’’nti padāni ‘‘pattacīvara’’nti pāṭhasesena yojetabbānīti āha ‘‘pacchā gacchantīnaṃ pattacīvara’’nti. Tā bhikkhuniyo pacchā gacchantiyoti vibhattivipallāsaṃ katvā ‘‘dūsesu’’ntipadena yojetabbānīti āha ‘‘tā bhikkhuniyo corā dūsayiṃsū’’ti. Atha vā vibhattivipallāsamakatvā ‘‘acchindiṃsū’’ti pade ‘‘pattacīvara’’ntipadaṃ ajjhāharitvā ‘‘dūsesu’’ntipade ‘‘sīla’’nti pāṭhaṃ ajjhāharitvā yojetabbanti daṭṭhabbaṃ.
૧૮૨-૩. સંપુબ્બો, વિપુબ્બો ચ ધાધાતુ ત્વાપચ્ચયો હોતીતિ આહ ‘‘સંવિદહિત્વા’’તિ. કુક્કુટોતિ તમ્બચૂળો. સો હિ કુકતિ આહારત્થં પાણકાદયો આદદાતીતિ કુક્કુટો. અયન્તિ ગામો. અધિકરણે ણોતિ આહ ‘‘સમ્પદન્તિ એત્થા’’તિ. એત્થાતિ ચ એતસ્મિં ગામે. ઉત્તરપદસ્સ અધિકરણત્થત્તા પુબ્બપદેન છટ્ઠીસમાસોતિ આહ ‘‘કુક્કુટાન’’ન્તિઆદિ. એવં ણસદ્દસ્સ અધિકરણત્થં, પુબ્બપદેન છટ્ઠીસમાસઞ્ચ દસ્સેત્વા ઇદાનિ ણસદ્દસ્સ ભાવત્થં, પુબ્બપદેન બાહિરત્થસમાસઞ્ચ દસ્સેતું વુત્તં ‘‘અથ વા’’તિ. તત્થાતિ પચ્છિમપાઠે. ઉપ્પતિત્વાતિ ઉડ્ડિત્વા ઉદ્ધં આકાસં લઙ્ગિત્વાતિ અત્થો. એત્થાતિ પચ્છિમપાઠે. દ્વિધાતિ પદગમનપક્ખગમનવસેન દ્વિપકારેન. ‘‘ઉપચારો ન લબ્ભતી’’તિઇમિના ગામન્તરો ન હોતિ, એકગામોયેવ પન હોતિ, તસ્મા આપત્તિપિ એકાયેવ હોતીતિ દસ્સેતિ. પચ્ચૂસેતિ પભાતે. સો હિ પટિવિરુદ્ધં તિમિરં ઉસેતિ નાસેતીતિ પચ્ચૂસોતિ વુચ્ચતિ. વસ્સન્તસ્સાતિ રવન્તસ્સ. ‘‘વચનતો’’તિપદં ‘‘આપત્તિયેવા’’તિપદે ઞાપકહેતુ. રતનમત્તન્તરોતિ કુક્કુપમાણેન બ્યવધાનો.
182-3. Saṃpubbo, vipubbo ca dhādhātu tvāpaccayo hotīti āha ‘‘saṃvidahitvā’’ti. Kukkuṭoti tambacūḷo. So hi kukati āhāratthaṃ pāṇakādayo ādadātīti kukkuṭo. Ayanti gāmo. Adhikaraṇe ṇoti āha ‘‘sampadanti etthā’’ti. Etthāti ca etasmiṃ gāme. Uttarapadassa adhikaraṇatthattā pubbapadena chaṭṭhīsamāsoti āha ‘‘kukkuṭāna’’ntiādi. Evaṃ ṇasaddassa adhikaraṇatthaṃ, pubbapadena chaṭṭhīsamāsañca dassetvā idāni ṇasaddassa bhāvatthaṃ, pubbapadena bāhiratthasamāsañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘atha vā’’ti. Tatthāti pacchimapāṭhe. Uppatitvāti uḍḍitvā uddhaṃ ākāsaṃ laṅgitvāti attho. Etthāti pacchimapāṭhe. Dvidhāti padagamanapakkhagamanavasena dvipakārena. ‘‘Upacāro na labbhatī’’tiiminā gāmantaro na hoti, ekagāmoyeva pana hoti, tasmā āpattipi ekāyeva hotīti dasseti. Paccūseti pabhāte. So hi paṭiviruddhaṃ timiraṃ useti nāsetīti paccūsoti vuccati. Vassantassāti ravantassa. ‘‘Vacanato’’tipadaṃ ‘‘āpattiyevā’’tipade ñāpakahetu. Ratanamattantaroti kukkupamāṇena byavadhāno.
તત્રાતિ ‘‘ગામન્તરે ગામન્તરે’’તિ વચને. હીતિ વિત્થારો. ઉભોપીતિ ભિક્ખુભિક્ખુનિયોપિ સંવિદહન્તીતિ સમ્બન્ધો. ન વદન્તીતિ અટ્ઠકથાચરિયા ન કથયન્તિ. ચતુન્નં મગ્ગાનં સમાગમટ્ઠાનં ચતુક્કં, દ્વિન્નં, તિણ્ણં, ચતુક્કતો અતિરેકાનં વા મગ્ગાનં સમ્બદ્ધટ્ઠાનં સિઙ્ઘાટકં. તત્રાપીતિ ઉપચારોક્કમનેપિ. ગામતોતિ અત્તનો ગામતો. યાવ ન ઓક્કમન્તિ, તાવાતિ યોજના. સન્ધાયાતિ આરબ્ભ. અથાતિ તસ્મિં નિક્ખમનકાલે. દ્વેપીતિ ભિક્ખુભિક્ખુનિયોપિ ગચ્છન્તીતિ સમ્બન્ધો. તન્તિ વચનં.
Tatrāti ‘‘gāmantare gāmantare’’ti vacane. Hīti vitthāro. Ubhopīti bhikkhubhikkhuniyopi saṃvidahantīti sambandho. Na vadantīti aṭṭhakathācariyā na kathayanti. Catunnaṃ maggānaṃ samāgamaṭṭhānaṃ catukkaṃ, dvinnaṃ, tiṇṇaṃ, catukkato atirekānaṃ vā maggānaṃ sambaddhaṭṭhānaṃ siṅghāṭakaṃ. Tatrāpīti upacārokkamanepi. Gāmatoti attano gāmato. Yāva na okkamanti, tāvāti yojanā. Sandhāyāti ārabbha. Athāti tasmiṃ nikkhamanakāle. Dvepīti bhikkhubhikkhuniyopi gacchantīti sambandho. Tanti vacanaṃ.
હીતિ વિસેસો. ‘‘ગામન્તરે ગામન્તરે’’તિ પુરિમસ્મિં નયે અતિક્કમે અનાપત્તિ, ઓક્કમને આપત્તીતિ અયં વિસેસો.
Hīti viseso. ‘‘Gāmantare gāmantare’’ti purimasmiṃ naye atikkame anāpatti, okkamane āpattīti ayaṃ viseso.
૧૮૪. ગતપુબ્બત્થાતિ ગતપુબ્બા અત્થ ભવથાતિ અત્થો. એહિ ગચ્છામાતિ વા આગચ્છેય્યાસીતિ વા વદતીતિ યોજના. ચેતિયવન્દનત્થન્તિ થૂપસ્સ વન્દિતું.
184.Gatapubbatthāti gatapubbā attha bhavathāti attho. Ehi gacchāmāti vā āgaccheyyāsīti vā vadatīti yojanā. Cetiyavandanatthanti thūpassa vandituṃ.
૧૮૫. વિસઙ્કેતેનાતિ એત્થ કાલવિસઙ્કેતો, દ્વારવિસઙ્કેતો, મગ્ગવિસઙ્કેતોતિ તિવિધો. તત્થ કાલવિસઙ્કેતેનેવ અનાપત્તિં સન્ધાય ‘‘વિસઙ્કેતેન ગચ્છન્તિ, અનાપત્તી’’તિ આહ. દ્વારવિસઙ્કેતેન વા મગ્ગવિસઙ્કેતેન વા આપત્તિમોક્ખો નત્થિ. તમત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘પુરેભત્ત’’ન્તિઆદિ. ચક્કસમારુળ્હાતિ ઇરિયાપથચક્કં વા સકટચક્કં વા સમ્મા આરુળ્હા. જનપદાતિ જનકોટ્ઠાસા. પરિયાયન્તીતિ પરિ પુનપ્પુનં યન્તિ ચ આયન્તિ ચાતિ. સત્તમં.
185.Visaṅketenāti ettha kālavisaṅketo, dvāravisaṅketo, maggavisaṅketoti tividho. Tattha kālavisaṅketeneva anāpattiṃ sandhāya ‘‘visaṅketena gacchanti, anāpattī’’ti āha. Dvāravisaṅketena vā maggavisaṅketena vā āpattimokkho natthi. Tamatthaṃ dassento āha ‘‘purebhatta’’ntiādi. Cakkasamāruḷhāti iriyāpathacakkaṃ vā sakaṭacakkaṃ vā sammā āruḷhā. Janapadāti janakoṭṭhāsā. Pariyāyantīti pari punappunaṃ yanti ca āyanti cāti. Sattamaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૩. ઓવાદવગ્ગો • 3. Ovādavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૭. સંવિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૭. સંવિદહનસિક્ખાપદવણ્ણના • 7. Saṃvidahanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૭. સંવિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૭. સંવિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā