| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૭. સઙ્ખતલક્ખણસુત્તવણ્ણના
7. Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā
૪૭. સત્તમે સમેચ્ચ સમ્ભૂય પચ્ચયેહિ કતં સઙ્ખતં. નિમિત્તાનીતિ સઞ્જાનનસ્સ નિમિત્તાનિ. હેતુપચ્ચયસમવાયે ઉપ્પજ્જનં ઉપ્પાદો, અત્તલાભો. વયોતિ ભઙ્ગો. ઠિતસ્સાતિ ઉપ્પાદક્ખણતો ઉદ્ધં ઠિતિક્ખણપત્તસ્સ. સા પનસ્સ અવત્થા ઉપ્પાદાવત્થાય ભિન્નાતિ કત્વા અઞ્ઞથત્તં જરાતિ ચ વુત્તા. યસ્મા ધમ્મો ઉપ્પજ્જમાનો એવ ભિજ્જતિ, તથા સતિ ઉપ્પાદભઙ્ગા સમાનક્ખણા સિયું, ન ચ તં યુજ્જતિ, તસ્મા ઉપ્પાદાવત્થાય ભિન્ના ભઙ્ગાભિમુખાવત્થા જરાતિ વેદિતબ્બા. યે પન ‘‘સઙ્ખારાનં ઠિતિ નત્થી’’તિ વદન્તિ, તેસં તં મિચ્છા. યથા હિ તસ્સેવ ધમ્મસ્સ ઉપ્પાદાવત્થાય ભિન્ના ભઙ્ગાવત્થા ઇચ્છિતા, અઞ્ઞથા ‘‘અઞ્ઞં ઉપ્પજ્જતિ, અઞ્ઞં નિરુજ્ઝતી’’તિ આપજ્જતિ, એવં ઉપ્પજ્જમાનસ્સ ભઙ્ગાભિમુખા ધમ્મા ઇચ્છિતબ્બા. સા ચ ઠિતિક્ખણો. ન હિ ઉપ્પજ્જમાનો ભિજ્જતીતિ સક્કા વિઞ્ઞાતુન્તિ.
47. Sattame samecca sambhūya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ. Nimittānīti sañjānanassa nimittāni. Hetupaccayasamavāye uppajjanaṃ uppādo, attalābho. Vayoti bhaṅgo. Ṭhitassāti uppādakkhaṇato uddhaṃ ṭhitikkhaṇapattassa. Sā panassa avatthā uppādāvatthāya bhinnāti katvā aññathattaṃ jarāti ca vuttā. Yasmā dhammo uppajjamāno eva bhijjati, tathā sati uppādabhaṅgā samānakkhaṇā siyuṃ, na ca taṃ yujjati, tasmā uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgābhimukhāvatthā jarāti veditabbā. Ye pana ‘‘saṅkhārānaṃ ṭhiti natthī’’ti vadanti, tesaṃ taṃ micchā. Yathā hi tasseva dhammassa uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgāvatthā icchitā, aññathā ‘‘aññaṃ uppajjati, aññaṃ nirujjhatī’’ti āpajjati, evaṃ uppajjamānassa bhaṅgābhimukhā dhammā icchitabbā. Sā ca ṭhitikkhaṇo. Na hi uppajjamāno bhijjatīti sakkā viññātunti.
સઙ્ખતન્તિ તેભૂમકા ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નત્તા. યદિ એવં મગ્ગફલધમ્મા કથન્તિ આહ ‘‘મગ્ગફલાનિ પના’’તિઆદિ. લક્ખણકથા હિ યાવદેવ સમ્મસનત્થા. ઉપ્પાદક્ખણે ઉપ્પાદો, ન ઠાનભઙ્ગક્ખણેસુ. કસ્મા? ઉપ્પાદઉપ્પાદક્ખણાનં અઞ્ઞમઞ્ઞં પરિચ્છિન્નત્તા. યથા હિ ઉપ્પાદસઙ્ખાતેન વિકારેન ઉપ્પાદક્ખણો પરિચ્છિન્નો, એવં ઉપ્પાદક્ખણેનપિ ઉપ્પાદો પરિચ્છિન્નો. સેસદ્વયેપિ એસેવ નયો. ધમ્મપ્પવત્તિમત્તતાયપિ કાલસ્સ લોકસમઞ્ઞાવસેનેવ વુત્તં. લક્ખણં ન સઙ્ખતં, સઙ્ખતં ન લક્ખણન્તિ નેસં ભેદદસ્સનં. અવત્થાવતો હિ અવત્થા ભિન્નાવાતિ . પરિચ્છિન્નન્તિ એત્થ ઉપ્પાદવયેહિ તાવ સઙ્ખતં પરિચ્છિન્નં હોતુ, જરાય પન તં કથં પરિચ્છિન્નન્તિ વુચ્ચતિ? ન વુચ્ચતિ પરિચ્છેદો પુબ્બન્તાપરન્તમત્તેન, અથ ખો સભાવભેદેનાતિ નાયં દોસો. સઙ્ખતં ધમ્મજાતં પરિચ્છિન્નં તબ્બન્તં ધમ્મજાતં સઙ્ખતન્તિ પઞ્ઞાયતિ એવં તેસં અભાવેન નિબ્બાનમેતન્તિ લક્ખિતબ્બતો સઞ્જાનિતબ્બતો. ઇદાનિ ‘‘યથા હી’’તિઆદિના યથાવુત્તમત્તં ઉપમાહિ વિભાવેતિ.
Saṅkhatanti tebhūmakā dhammā paccayasamuppannattā. Yadi evaṃ maggaphaladhammā kathanti āha ‘‘maggaphalāni panā’’tiādi. Lakkhaṇakathā hi yāvadeva sammasanatthā. Uppādakkhaṇe uppādo, na ṭhānabhaṅgakkhaṇesu. Kasmā? Uppādauppādakkhaṇānaṃ aññamaññaṃ paricchinnattā. Yathā hi uppādasaṅkhātena vikārena uppādakkhaṇo paricchinno, evaṃ uppādakkhaṇenapi uppādo paricchinno. Sesadvayepi eseva nayo. Dhammappavattimattatāyapi kālassa lokasamaññāvaseneva vuttaṃ. Lakkhaṇaṃ na saṅkhataṃ, saṅkhataṃ na lakkhaṇanti nesaṃ bhedadassanaṃ. Avatthāvato hi avatthā bhinnāvāti . Paricchinnanti ettha uppādavayehi tāva saṅkhataṃ paricchinnaṃ hotu, jarāya pana taṃ kathaṃ paricchinnanti vuccati? Na vuccati paricchedo pubbantāparantamattena, atha kho sabhāvabhedenāti nāyaṃ doso. Saṅkhataṃ dhammajātaṃ paricchinnaṃ tabbantaṃ dhammajātaṃ saṅkhatanti paññāyati evaṃ tesaṃ abhāvena nibbānametanti lakkhitabbato sañjānitabbato. Idāni ‘‘yathā hī’’tiādinā yathāvuttamattaṃ upamāhi vibhāveti.
સઙ્ખતલક્ખણસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૭. સઙ્ખતલક્ખણસુત્તં • 7. Saṅkhatalakkhaṇasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૭. સઙ્ખતલક્ખણસુત્તવણ્ણના • 7. Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā
