| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
૩. સારિપુત્તસુત્તવણ્ણના
3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
૩૩. તતિયે સંખિત્તેનાતિ માતિકાઠપનેન. વિત્થારેનાતિ ઠપિતમાતિકાવિભજનેન. સંખિત્તવિત્થારેનાતિ કાલે સંખિત્તેન કાલે વિત્થારેન. અઞ્ઞાતારો ચ દુલ્લભાતિ પટિવિજ્ઝનકપુગ્ગલા પન દુલ્લભા. ઇદં ભગવા ‘‘સારિપુત્તત્થેરસ્સ ઞાણં ઘટ્ટેમી’’તિ અધિપ્પાયેન કથેસિ. તં સુત્વા થેરો કિઞ્ચાપિ ‘‘અહં, ભન્તે, આજાનિસ્સામી’’તિ ન વદતિ, અધિપ્પાયેન પન ‘‘વિસ્સત્થા તુમ્હે, ભન્તે, દેસેથ, અહં તુમ્હેહિ દેસિતં ધમ્મં નયસતેન નયસહસ્સેન પટિવિજ્ઝિસ્સામિ, મમેસ ભારો હોતૂ’’તિ સત્થારં દેસનાય ઉસ્સાહેન્તો એતસ્સ ભગવા કાલોતિઆદિમાહ.
33. Tatiye saṃkhittenāti mātikāṭhapanena. Vitthārenāti ṭhapitamātikāvibhajanena. Saṃkhittavitthārenāti kāle saṃkhittena kāle vitthārena. Aññātāro ca dullabhāti paṭivijjhanakapuggalā pana dullabhā. Idaṃ bhagavā ‘‘sāriputtattherassa ñāṇaṃ ghaṭṭemī’’ti adhippāyena kathesi. Taṃ sutvā thero kiñcāpi ‘‘ahaṃ, bhante, ājānissāmī’’ti na vadati, adhippāyena pana ‘‘vissatthā tumhe, bhante, desetha, ahaṃ tumhehi desitaṃ dhammaṃ nayasatena nayasahassena paṭivijjhissāmi, mamesa bhāro hotū’’ti satthāraṃ desanāya ussāhento etassa bhagavā kālotiādimāha.
અથસ્સ સત્થા તસ્માતિહાતિ દેસનં આરભિ. તત્થ ઇમસ્મિઞ્ચ સવિઞ્ઞાણકેતિઆદિ વુત્તનયમેવ. અચ્છેચ્છિ તણ્હન્તિ મગ્ગઞાણસત્થેન તણ્હં છિન્દિ. વિવત્તયિ સંયોજનન્તિ દસવિધમ્પિ સંયોજનં સમૂલકં ઉબ્બત્તેત્વા છડ્ડેસિ. સમ્મા માનાભિસમયા અન્તમકાસિ દુક્ખસ્સાતિ સમ્મા ઉપાયેન સમ્મા પટિપત્તિયા નવવિધસ્સ માનસ્સ પહાનાભિસમયેન વટ્ટદુક્ખસ્સ અન્તમકાસિ. ઇદઞ્ચ પન મેતં, સારિપુત્ત, સન્ધાય ભાસિતન્તિ, સારિપુત્ત, મયા પારાયને ઉદયપઞ્હે ઇદં ફલસમાપત્તિમેવ સન્ધાય એતં ભાસિતં.
Athassa satthā tasmātihāti desanaṃ ārabhi. Tattha imasmiñca saviññāṇaketiādi vuttanayameva. Acchecchitaṇhanti maggañāṇasatthena taṇhaṃ chindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ samūlakaṃ ubbattetvā chaḍḍesi. Sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti sammā upāyena sammā paṭipattiyā navavidhassa mānassa pahānābhisamayena vaṭṭadukkhassa antamakāsi. Idañca pana metaṃ, sāriputta, sandhāya bhāsitanti, sāriputta, mayā pārāyane udayapañhe idaṃ phalasamāpattimeva sandhāya etaṃ bhāsitaṃ.
ઇદાનિ યં તં ભગવતા ભાસિતં, તં દસ્સેન્તો પહાનં કામસઞ્ઞાનન્તિઆદિ આરદ્ધં. ઉદયપઞ્હે ચ એતં પદં ‘‘પહાનં કામચ્છન્દાન’’ન્તિ (સુ॰ નિ॰ ૧૧૧૨; ચૂળનિ॰ ઉદયમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો ૭૫) આગતં, ઇધ પન અઙ્ગુત્તરભાણકેહિ ‘‘કામસઞ્ઞાન’’ન્તિ આરોપિતં. તત્થ બ્યઞ્જનમેવ નાનં, અત્થો પન એકોયેવ. કામસઞ્ઞાનન્તિ કામે આરબ્ભ ઉપ્પન્નસઞ્ઞાનં, અટ્ઠહિ વા લોભસહગતચિત્તેહિ સહજાતસઞ્ઞાનં. દોમનસ્સાન ચૂભયન્તિ એતાસઞ્ચ કામસઞ્ઞાનં ચેતસિકદોમનસ્સાનઞ્ચાતિ ઉભિન્નમ્પિ પહાનં પટિપ્પસ્સદ્ધિપહાનસઙ્ખાતં અરહત્તફલં અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમીતિ અત્થો. નિદ્દેસે પન ‘‘કામચ્છન્દસ્સ ચ દોમનસ્સસ્સ ચ ઉભિન્નં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાન’’ન્તિ (ચૂળનિ॰ ઉદયમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો ૭૫) વુત્તં, તં અત્થુદ્ધારવસેન વુત્તં. પહાનન્તિ હિ ખીણાકારસઙ્ખાતો વૂપસમોપિ વુચ્ચતિ, કિલેસે પટિનિસ્સજ્જન્તો મગ્ગોપિ, કિલેસપટિપ્પસ્સદ્ધિસઙ્ખાતં ફલમ્પિ , યં આગમ્મ કિલેસા પહીયન્તિ, તં અમતં નિબ્બાનમ્પિ. તસ્મા તત્થ તાનિ પદાનિ આગતાનિ. ‘‘અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમી’’તિ વચનતો પન અરહત્તફલમેવ અધિપ્પેતં. થિનસ્સ ચ પનૂદનન્તિપિ થિનસ્સ ચ પનૂદનન્તે ઉપ્પન્નત્તા અરહત્તફલમેવ અધિપ્પેતં . કુક્કુચ્ચાનં નિવારણન્તિ કુક્કુચ્ચનિવારણસ્સ મગ્ગસ્સ અનન્તરં ઉપ્પન્નત્તા ફલમેવ અધિપ્પેતં.
Idāni yaṃ taṃ bhagavatā bhāsitaṃ, taṃ dassento pahānaṃ kāmasaññānantiādi āraddhaṃ. Udayapañhe ca etaṃ padaṃ ‘‘pahānaṃ kāmacchandāna’’nti (su. ni. 1112; cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) āgataṃ, idha pana aṅguttarabhāṇakehi ‘‘kāmasaññāna’’nti āropitaṃ. Tattha byañjanameva nānaṃ, attho pana ekoyeva. Kāmasaññānanti kāme ārabbha uppannasaññānaṃ, aṭṭhahi vā lobhasahagatacittehi sahajātasaññānaṃ. Domanassāna cūbhayanti etāsañca kāmasaññānaṃ cetasikadomanassānañcāti ubhinnampi pahānaṃ paṭippassaddhipahānasaṅkhātaṃ arahattaphalaṃ aññāvimokkhaṃ pabrūmīti attho. Niddese pana ‘‘kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbāna’’nti (cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) vuttaṃ, taṃ atthuddhāravasena vuttaṃ. Pahānanti hi khīṇākārasaṅkhāto vūpasamopi vuccati, kilese paṭinissajjanto maggopi, kilesapaṭippassaddhisaṅkhātaṃ phalampi , yaṃ āgamma kilesā pahīyanti, taṃ amataṃ nibbānampi. Tasmā tattha tāni padāni āgatāni. ‘‘Aññāvimokkhaṃ pabrūmī’’ti vacanato pana arahattaphalameva adhippetaṃ. Thinassaca panūdanantipi thinassa ca panūdanante uppannattā arahattaphalameva adhippetaṃ . Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccanivāraṇassa maggassa anantaraṃ uppannattā phalameva adhippetaṃ.
ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધન્તિ ચતુત્થજ્ઝાનિકે ફલે ઉપ્પન્નાય ઉપેક્ખાય ચ સતિયા ચ સંસુદ્ધં. ધમ્મતક્કપુરેજવન્તિ ધમ્મતક્કો વુચ્ચતિ સમ્માસઙ્કપ્પો, સો આદિતો હોતિ, પુરતો હોતિ, પુબ્બઙ્ગમો હોતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખસ્સાતિ ધમ્મતક્કપુરેજવો. તં ધમ્મતક્કપુરેજવં. અઞ્ઞાવિમોક્ખન્તિ અઞ્ઞિન્દ્રિયપરિયોસાને ઉપ્પન્નં વિમોક્ખં, અઞ્ઞાય વા વિમોક્ખં અઞ્ઞાવિમોક્ખં, પઞ્ઞાવિમુત્તન્તિ અત્થો. અવિજ્જાય પભેદનન્તિ અવિજ્જાય પભેદનન્તે ઉપ્પન્નત્તા, અવિજ્જાય પભેદનસઙ્ખાતં વા નિબ્બાનં આરબ્ભ ઉપ્પન્નત્તા એવંલદ્ધનામં અરહત્તફલમેવ. ઇતિ સબ્બેહિપિ ઇમેહિ પહાનન્તિઆદીહિ પદેહિ અરહત્તફલમેવ પકાસિતન્તિ વેદિતબ્બં.
Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānike phale uppannāya upekkhāya ca satiyā ca saṃsuddhaṃ. Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo, so ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti dhammatakkapurejavo. Taṃ dhammatakkapurejavaṃ. Aññāvimokkhanti aññindriyapariyosāne uppannaṃ vimokkhaṃ, aññāya vā vimokkhaṃ aññāvimokkhaṃ, paññāvimuttanti attho. Avijjāya pabhedananti avijjāya pabhedanante uppannattā, avijjāya pabhedanasaṅkhātaṃ vā nibbānaṃ ārabbha uppannattā evaṃladdhanāmaṃ arahattaphalameva. Iti sabbehipi imehi pahānantiādīhi padehi arahattaphalameva pakāsitanti veditabbaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. સારિપુત્તસુત્તં • 3. Sāriputtasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૩. સારિપુત્તસુત્તવણ્ણના • 3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
