Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi |
૫૩૫. સુધાભોજનજાતકં (૩)
535. Sudhābhojanajātakaṃ (3)
૧૯૨.
192.
‘‘નેવ કિણામિ નપિ વિક્કિણામિ, ન ચાપિ મે સન્નિચયો ચ અત્થિ 1;
‘‘Neva kiṇāmi napi vikkiṇāmi, na cāpi me sannicayo ca atthi 2;
સુકિચ્છરૂપં વતિદં પરિત્તં, પત્થોદનો નાલમયં દુવિન્નં’’.
Sukiccharūpaṃ vatidaṃ parittaṃ, patthodano nālamayaṃ duvinnaṃ’’.
૧૯૩.
193.
‘‘અપ્પમ્હા અપ્પકં દજ્જા, અનુમજ્ઝતો મજ્ઝકં;
‘‘Appamhā appakaṃ dajjā, anumajjhato majjhakaṃ;
૧૯૪.
194.
‘‘તં તં વદામિ કોસિય, દેહિ દાનાનિ ભુઞ્જ ચ;
‘‘Taṃ taṃ vadāmi kosiya, dehi dānāni bhuñja ca;
૧૯૫.
195.
‘‘મોઘઞ્ચસ્સ હુતં હોતિ, મોઘઞ્ચાપિ સમીહિતં;
‘‘Moghañcassa hutaṃ hoti, moghañcāpi samīhitaṃ;
અતિથિસ્મિં યો નિસિન્નસ્મિં, એકો ભુઞ્જતિ ભોજનં.
Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ, eko bhuñjati bhojanaṃ.
૧૯૬.
196.
‘‘તં તં વદામિ કોસિય, દેહિ દાનાનિ ભુઞ્જ ચ;
‘‘Taṃ taṃ vadāmi kosiya, dehi dānāni bhuñja ca;
અરિયમગ્ગં સમારૂહ, નેકાસી લભતે સુખં’’.
Ariyamaggaṃ samārūha, nekāsī labhate sukhaṃ’’.
૧૯૭.
197.
‘‘સચ્ચઞ્ચસ્સ હુતં હોતિ, સચ્ચઞ્ચાપિ સમીહિતં;
‘‘Saccañcassa hutaṃ hoti, saccañcāpi samīhitaṃ;
અતિથિસ્મિં યો નિસિન્નસ્મિં, નેકો ભુઞ્જતિ ભોજનં.
Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ, neko bhuñjati bhojanaṃ.
૧૯૮.
198.
‘‘તં તં વદામિ કોસિય, દેહિ દાનાનિ ભુઞ્જ ચ;
‘‘Taṃ taṃ vadāmi kosiya, dehi dānāni bhuñja ca;
અરિયમગ્ગં સમારૂહ, નેકાસી લભતે સુખં’’.
Ariyamaggaṃ samārūha, nekāsī labhate sukhaṃ’’.
૧૯૯.
199.
‘‘સરઞ્ચ જુહતિ પોસો, બહુકાય ગયાય ચ;
‘‘Sarañca juhati poso, bahukāya gayāya ca;
દોણે તિમ્બરુતિત્થસ્મિં, સીઘસોતે મહાવહે.
Doṇe timbarutitthasmiṃ, sīghasote mahāvahe.
૨૦૦.
200.
‘‘અત્ર ચસ્સ હુતં હોતિ, અત્ર ચસ્સ સમીહિતં;
‘‘Atra cassa hutaṃ hoti, atra cassa samīhitaṃ;
અતિથિસ્મિં યો નિસિન્નસ્મિં, નેકો ભુઞ્જતિ ભોજનં.
Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ, neko bhuñjati bhojanaṃ.
૨૦૧.
201.
‘‘તં તં વદામિ કોસિય, દેહિ દાનાનિ ભુઞ્જ ચ;
‘‘Taṃ taṃ vadāmi kosiya, dehi dānāni bhuñja ca;
અરિયમગ્ગં સમારૂહ, નેકાસી લભતે સુખં’’.
Ariyamaggaṃ samārūha, nekāsī labhate sukhaṃ’’.
૨૦૨.
202.
અતિથિસ્મિં યો નિસિન્નસ્મિં, એકો ભુઞ્જતિ ભોજનં.
Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ, eko bhuñjati bhojanaṃ.
૨૦૩.
203.
‘‘તં તં વદામિ કોસિય, દેહિ દાનાનિ ભુઞ્જ ચ;
‘‘Taṃ taṃ vadāmi kosiya, dehi dānāni bhuñja ca;
અરિયમગ્ગં સમારૂહ, નેકાસી લભતે સુખં’’.
Ariyamaggaṃ samārūha, nekāsī labhate sukhaṃ’’.
૨૦૪.
204.
‘‘ઉળારવણ્ણા વત બ્રાહ્મણા ઇમે, અયઞ્ચ વો સુનખો કિસ્સ હેતુ;
‘‘Uḷāravaṇṇā vata brāhmaṇā ime, ayañca vo sunakho kissa hetu;
ઉચ્ચાવચં વણ્ણનિભં વિકુબ્બતિ, અક્ખાથ નો બ્રાહ્મણા કે નુ તુમ્હે’’.
Uccāvacaṃ vaṇṇanibhaṃ vikubbati, akkhātha no brāhmaṇā ke nu tumhe’’.
૨૦૫.
205.
‘‘ચન્દો ચ સૂરિયો ચ 9 ઉભો ઇધાગતા, અયં પન માતલિ દેવસારથિ;
‘‘Cando ca sūriyo ca 10 ubho idhāgatā, ayaṃ pana mātali devasārathi;
સક્કોહમસ્મિ તિદસાનમિન્દો, એસો ચ ખો પઞ્ચસિખોતિ વુચ્ચતિ.
Sakkohamasmi tidasānamindo, eso ca kho pañcasikhoti vuccati.
૨૦૬.
206.
સુત્તમેનં પબોધેન્તિ, પટિબુદ્ધો ચ નન્દતિ’’.
Suttamenaṃ pabodhenti, paṭibuddho ca nandati’’.
૨૦૭.
207.
‘‘યે કેચિમે મચ્છરિનો કદરિયા, પરિભાસકા સમણબ્રાહ્મણાનં;
‘‘Ye kecime maccharino kadariyā, paribhāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ;
ઇધેવ નિક્ખિપ્પ સરીરદેહં, કાયસ્સ ભેદા નિરયં વજન્તિ’’.
Idheva nikkhippa sarīradehaṃ, kāyassa bhedā nirayaṃ vajanti’’.
૨૦૮.
208.
‘‘યે કેચિમે સુગ્ગતિમાસમાના 13, ધમ્મે ઠિતા સંયમે સંવિભાગે;
‘‘Ye kecime suggatimāsamānā 14, dhamme ṭhitā saṃyame saṃvibhāge;
ઇધેવ નિક્ખિપ્પ સરીરદેહં, કાયસ્સ ભેદા સુગતિં વજન્તિ’’.
Idheva nikkhippa sarīradehaṃ, kāyassa bhedā sugatiṃ vajanti’’.
૨૦૯.
209.
‘‘ત્વં નોસિ ઞાતિ પુરિમાસુ જાતિસુ, સો મચ્છરી રોસકો 15 પાપધમ્મો;
‘‘Tvaṃ nosi ñāti purimāsu jātisu, so maccharī rosako 16 pāpadhammo;
તવેવ અત્થાય ઇધાગતમ્હા, મા પાપધમ્મો નિરયં ગમિત્થ’’ 17.
Taveva atthāya idhāgatamhā, mā pāpadhammo nirayaṃ gamittha’’ 18.
૨૧૦.
210.
‘‘અદ્ધા હિ મં વો હિતકામા, યં મં સમનુસાસથ;
‘‘Addhā hi maṃ vo hitakāmā, yaṃ maṃ samanusāsatha;
સોહં તથા કરિસ્સામિ, સબ્બં વુત્તં હિતેસિભિ.
Sohaṃ tathā karissāmi, sabbaṃ vuttaṃ hitesibhi.
૨૧૧.
211.
‘‘એસાહમજ્જેવ ઉપારમામિ, ન ચાપિહં 19 કિઞ્ચિ કરેય્ય પાપં;
‘‘Esāhamajjeva upāramāmi, na cāpihaṃ 20 kiñci kareyya pāpaṃ;
ન ચાપિ મે કિઞ્ચિ અદેય્યમત્થિ, ન ચાપિદત્વા ઉદકં પિવામિ 21.
Na cāpi me kiñci adeyyamatthi, na cāpidatvā udakaṃ pivāmi 22.
૨૧૨.
212.
‘‘એવઞ્ચ મે દદતો સબ્બકાલં 23, ભોગા ઇમે વાસવ ખીયિસ્સન્તિ;
‘‘Evañca me dadato sabbakālaṃ 24, bhogā ime vāsava khīyissanti;
તતો અહં પબ્બજિસ્સામિ સક્ક, હિત્વાન કામાનિ યથોધિકાનિ’’.
Tato ahaṃ pabbajissāmi sakka, hitvāna kāmāni yathodhikāni’’.
૨૧૩.
213.
‘‘નગુત્તમે ગિરિવરે ગન્ધમાદને, મોદન્તિ તા દેવવરાભિપાલિતા;
‘‘Naguttame girivare gandhamādane, modanti tā devavarābhipālitā;
અથાગમા ઇસિવરો સબ્બલોકગૂ, સુપુપ્ફિતં દુમવરસાખમાદિય.
Athāgamā isivaro sabbalokagū, supupphitaṃ dumavarasākhamādiya.
૨૧૪.
214.
‘‘સુચિં સુગન્ધં તિદસેહિ સક્કતં, પુપ્ફુત્તમં અમરવરેહિ સેવિતં;
‘‘Suciṃ sugandhaṃ tidasehi sakkataṃ, pupphuttamaṃ amaravarehi sevitaṃ;
અલદ્ધ મચ્ચેહિ વ દાનવેહિ વા, અઞ્ઞત્ર દેવેહિ તદારહં હિદં 25.
Aladdha maccehi va dānavehi vā, aññatra devehi tadārahaṃ hidaṃ 26.
૨૧૫.
215.
‘‘તતો ચતસ્સો કનકત્તચૂપમા, ઉટ્ઠાય નારિયો પમદાધિપા મુનિં;
‘‘Tato catasso kanakattacūpamā, uṭṭhāya nāriyo pamadādhipā muniṃ;
આસા ચ સદ્ધા ચ સિરી તતો હિરી, ઇચ્ચબ્રવું નારદદેવ બ્રાહ્મણં.
Āsā ca saddhā ca sirī tato hirī, iccabravuṃ nāradadeva brāhmaṇaṃ.
૨૧૬.
216.
‘‘સચે અનુદ્દિટ્ઠં તયા મહામુનિ, પુપ્ફં ઇમં પારિછત્તસ્સ બ્રહ્મે;
‘‘Sace anuddiṭṭhaṃ tayā mahāmuni, pupphaṃ imaṃ pārichattassa brahme;
દદાહિ નો સબ્બા ગતિ તે ઇજ્ઝતુ, તુવમ્પિ નો હોહિ યથેવ વાસવો.
Dadāhi no sabbā gati te ijjhatu, tuvampi no hohi yatheva vāsavo.
૨૧૭.
217.
‘‘તં યાચમાનાભિસમેક્ખ નારદો, ઇચ્ચબ્રવી સંકલહં ઉદીરયિ;
‘‘Taṃ yācamānābhisamekkha nārado, iccabravī saṃkalahaṃ udīrayi;
ન મય્હમત્થત્થિ ઇમેહિ કોચિ નં, યાયેવ વો સેય્યસિ સા પિળન્ધથ’’ 27.
Na mayhamatthatthi imehi koci naṃ, yāyeva vo seyyasi sā piḷandhatha’’ 28.
૨૧૮.
218.
‘‘ત્વં નોત્તમેવાભિસમેક્ખ નારદ, યસ્સિચ્છસિ તસ્સા અનુપ્પવેચ્છસુ;
‘‘Tvaṃ nottamevābhisamekkha nārada, yassicchasi tassā anuppavecchasu;
યસ્સા હિ નો નારદ ત્વં પદસ્સસિ, સાયેવ નો હેહિતિ સેટ્ઠસમ્મતા’’.
Yassā hi no nārada tvaṃ padassasi, sāyeva no hehiti seṭṭhasammatā’’.
૨૧૯.
219.
‘‘અકલ્લમેતં વચનં સુગત્તે, કો બ્રાહ્મણો સંકલહં ઉદીરયે;
‘‘Akallametaṃ vacanaṃ sugatte, ko brāhmaṇo saṃkalahaṃ udīraye;
ગન્ત્વાન ભૂતાધિપમેવ પુચ્છથ, સચે ન જાનાથ ઇધુત્તમાધમં’’.
Gantvāna bhūtādhipameva pucchatha, sace na jānātha idhuttamādhamaṃ’’.
૨૨૦.
220.
‘‘તા નારદેન પરમપ્પકોપિતા, ઉદીરિતા વણ્ણમદેન મત્તા;
‘‘Tā nāradena paramappakopitā, udīritā vaṇṇamadena mattā;
સકાસે 29 ગન્ત્વાન સહસ્સચક્ખુનો, પુચ્છિંસુ ભૂતાધિપં કા નુ સેય્યસિ’’.
Sakāse 30 gantvāna sahassacakkhuno, pucchiṃsu bhūtādhipaṃ kā nu seyyasi’’.
૨૨૧.
221.
‘‘તા દિસ્વા આયત્તમના પુરિન્દદો, ઇચ્ચબ્રવી દેવવરો કતઞ્જલી;
‘‘Tā disvā āyattamanā purindado, iccabravī devavaro katañjalī;
સબ્બાવ વો હોથ સુગત્તે સાદિસી, કો નેવ ભદ્દે કલહં ઉદીરયિ’’.
Sabbāva vo hotha sugatte sādisī, ko neva bhadde kalahaṃ udīrayi’’.
૨૨૨.
222.
સો નોબ્રવિ 35 ગિરિવરે ગન્ધમાદને, ગન્ત્વાન ભૂતાધિપમેવ પુચ્છથ;
So nobravi 36 girivare gandhamādane, gantvāna bhūtādhipameva pucchatha;
સચે ન જાનાથ ઇધુત્તમાધમં’’.
Sace na jānātha idhuttamādhamaṃ’’.
૨૨૩.
223.
‘‘અસુ 37 બ્રહારઞ્ઞચરો મહામુનિ, નાદત્વા ભત્તં વરગત્તે ભુઞ્જતિ;
‘‘Asu 38 brahāraññacaro mahāmuni, nādatvā bhattaṃ varagatte bhuñjati;
વિચેય્ય દાનાનિ દદાતિ કોસિયો, યસ્સા હિ સો દસ્સતિ સાવ સેય્યસિ’’.
Viceyya dānāni dadāti kosiyo, yassā hi so dassati sāva seyyasi’’.
૨૨૪.
224.
‘‘અસૂ હિ યો સમ્મતિ દક્ખિણં દિસં, ગઙ્ગાય તીરે હિમવન્તપસ્સનિ 39;
‘‘Asū hi yo sammati dakkhiṇaṃ disaṃ, gaṅgāya tīre himavantapassani 40;
સ કોસિયો દુલ્લભપાનભોજનો, તસ્સ સુધં પાપય દેવસારથિ’’.
Sa kosiyo dullabhapānabhojano, tassa sudhaṃ pāpaya devasārathi’’.
૨૨૫.
225.
‘‘સ 41 માતલી દેવવરેન પેસિતો, સહસ્સયુત્તં અભિરુય્હ સન્દનં;
‘‘Sa 42 mātalī devavarena pesito, sahassayuttaṃ abhiruyha sandanaṃ;
સુખિપ્પમેવ 43 ઉપગમ્મ અસ્સમં, અદિસ્સમાનો મુનિનો સુધં અદા’’.
Sukhippameva 44 upagamma assamaṃ, adissamāno munino sudhaṃ adā’’.
૨૨૬.
226.
‘‘ઉદગ્ગિહુત્તં ઉપતિટ્ઠતો હિ મે, પભઙ્કરં લોકતમોનુદુત્તમં;
‘‘Udaggihuttaṃ upatiṭṭhato hi me, pabhaṅkaraṃ lokatamonuduttamaṃ;
સબ્બાનિ ભૂતાનિ અધિચ્ચ 45 વાસવો, કો નેવ મે પાણિસુ કિં સુધોદહિ.
Sabbāni bhūtāni adhicca 46 vāsavo, ko neva me pāṇisu kiṃ sudhodahi.
૨૨૭.
227.
‘‘સઙ્ખૂપમં સેતમતુલ્યદસ્સનં, સુચિં સુગન્ધં પિયરૂપમબ્ભુતં;
‘‘Saṅkhūpamaṃ setamatulyadassanaṃ, suciṃ sugandhaṃ piyarūpamabbhutaṃ;
અદિટ્ઠપુબ્બં મમ જાતુ ચક્ખુભિ 47, કા દેવતા પાણિસુ કિં સુધોદહિ’’.
Adiṭṭhapubbaṃ mama jātu cakkhubhi 48, kā devatā pāṇisu kiṃ sudhodahi’’.
૨૨૮.
228.
‘‘અહં મહિન્દેન મહેસિ પેસિતો, સુધાભિહાસિં તુરિતો મહામુનિ;
‘‘Ahaṃ mahindena mahesi pesito, sudhābhihāsiṃ turito mahāmuni;
જાનાસિ મં માતલિ દેવસારથિ, ભુઞ્જસ્સુ ભત્તુત્તમ માભિવારયિ 49.
Jānāsi maṃ mātali devasārathi, bhuñjassu bhattuttama mābhivārayi 50.
૨૨૯.
229.
‘‘ભુત્તા ચ સા દ્વાદસ હન્તિ પાપકે, ખુદં પિપાસં અરતિં દરક્લમં 51;
‘‘Bhuttā ca sā dvādasa hanti pāpake, khudaṃ pipāsaṃ aratiṃ daraklamaṃ 52;
કોધૂપનાહઞ્ચ વિવાદપેસુણં, સીતુણ્હતન્દિઞ્ચ રસુત્તમં ઇદં’’.
Kodhūpanāhañca vivādapesuṇaṃ, sītuṇhatandiñca rasuttamaṃ idaṃ’’.
૨૩૦.
230.
‘‘ન કપ્પતી માતલિ મય્હ ભુઞ્જિતું, પુબ્બે અદત્વા ઇતિ મે વતુત્તમં;
‘‘Na kappatī mātali mayha bhuñjituṃ, pubbe adatvā iti me vatuttamaṃ;
ન ચાપિ એકાસ્નમરીયપૂજિતં 53, અસંવિભાગી ચ સુખં ન વિન્દતિ’’.
Na cāpi ekāsnamarīyapūjitaṃ 54, asaṃvibhāgī ca sukhaṃ na vindati’’.
૨૩૧.
231.
‘‘થીઘાતકા યે ચિમે પારદારિકા, મિત્તદ્દુનો યે ચ સપન્તિ સુબ્બતે;
‘‘Thīghātakā ye cime pāradārikā, mittadduno ye ca sapanti subbate;
સબ્બે ચ તે મચ્છરિપઞ્ચમાધમા, તસ્મા અદત્વા ઉદકમ્પિ નાસ્નિયે 55.
Sabbe ca te maccharipañcamādhamā, tasmā adatvā udakampi nāsniye 56.
૨૩૨.
232.
‘‘સો હિત્થિયા વા પુરિસસ્સ વા પન, દસ્સામિ દાનં વિદુસમ્પવણ્ણિતં;
‘‘So hitthiyā vā purisassa vā pana, dassāmi dānaṃ vidusampavaṇṇitaṃ;
સદ્ધા વદઞ્ઞૂ ઇધ વીતમચ્છરા, ભવન્તિ હેતે સુચિસચ્ચસમ્મતા’’ 57.
Saddhā vadaññū idha vītamaccharā, bhavanti hete sucisaccasammatā’’ 58.
૨૩૩.
233.
‘‘અતો મતા 59 દેવવરેન પેસિતા, કઞ્ઞા ચતસ્સો કનકત્તચૂપમા;
‘‘Ato matā 60 devavarena pesitā, kaññā catasso kanakattacūpamā;
૨૩૪.
234.
‘‘તા દિસ્વા સબ્બો પરમપ્પમોદિતો 65, સુભેન વણ્ણેન સિખારિવગ્ગિનો;
‘‘Tā disvā sabbo paramappamodito 66, subhena vaṇṇena sikhārivaggino;
કઞ્ઞા ચતસ્સો ચતુરો ચતુદ્દિસા, ઇચ્ચબ્રવી માતલિનો ચ સમ્મુખા.
Kaññā catasso caturo catuddisā, iccabravī mātalino ca sammukhā.
૨૩૫.
235.
‘‘પુરિમં દિસં કા ત્વં પભાસિ દેવતે, અલઙ્કતા તારવરાવ ઓસધી;
‘‘Purimaṃ disaṃ kā tvaṃ pabhāsi devate, alaṅkatā tāravarāva osadhī;
પુચ્છામિ તં કઞ્ચનવેલ્લિવિગ્ગહે, આચિક્ખ મે ત્વં કતમાસિ દેવતા.
Pucchāmi taṃ kañcanavelliviggahe, ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā.
૨૩૬.
236.
‘‘સિરાહ દેવીમનુજેભિ 67 પૂજિતા, અપાપસત્તૂપનિસેવિની સદા;
‘‘Sirāha devīmanujebhi 68 pūjitā, apāpasattūpanisevinī sadā;
સુધાવિવાદેન તવન્તિમાગતા, તં મં સુધાય વરપઞ્ઞ ભાજય.
Sudhāvivādena tavantimāgatā, taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya.
૨૩૭.
237.
સિરીતિ મં જાનહિ જૂહતુત્તમ, તં મં સુધાય વરપઞ્ઞ ભાજય’’.
Sirīti maṃ jānahi jūhatuttama, taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya’’.
૨૩૮.
238.
‘‘સિપ્પેન વિજ્જાચરણેન બુદ્ધિયા, નરા ઉપેતા પગુણા સકમ્મુના 73;
‘‘Sippena vijjācaraṇena buddhiyā, narā upetā paguṇā sakammunā 74;
તયા વિહીના ન લભન્તિ કિઞ્ચનં 75, તયિદં ન સાધુ યદિદં તયા કતં.
Tayā vihīnā na labhanti kiñcanaṃ 76, tayidaṃ na sādhu yadidaṃ tayā kataṃ.
૨૩૯.
239.
‘‘પસ્સામિ પોસં અલસં મહગ્ઘસં, સુદુક્કુલીનમ્પિ અરૂપિમં નરં;
‘‘Passāmi posaṃ alasaṃ mahagghasaṃ, sudukkulīnampi arūpimaṃ naraṃ;
તયાનુગુત્તો સિરિ જાતિમામપિ 77, પેસેતિ દાસં વિય ભોગવા સુખી.
Tayānugutto siri jātimāmapi 78, peseti dāsaṃ viya bhogavā sukhī.
૨૪૦.
240.
‘‘તં તં અસચ્ચં અવિભજ્જસેવિનિં, જાનામિ મૂળ્હં વિદુરાનુપાતિનિં;
‘‘Taṃ taṃ asaccaṃ avibhajjaseviniṃ, jānāmi mūḷhaṃ vidurānupātiniṃ;
ન તાદિસી અરહતિ આસનૂદકં, કુતો સુધા ગચ્છ ન મય્હ રુચ્ચસિ’’.
Na tādisī arahati āsanūdakaṃ, kuto sudhā gaccha na mayha ruccasi’’.
૨૪૧.
241.
‘‘કા સુક્કદાઠા પટિમુક્કકુણ્ડલા, ચિત્તઙ્ગદા કમ્બુવિમટ્ઠધારિની;
‘‘Kā sukkadāṭhā paṭimukkakuṇḍalā, cittaṅgadā kambuvimaṭṭhadhārinī;
ઓસિત્તવણ્ણં પરિદય્હ સોભસિ, કુસગ્ગિરત્તં અપિળય્હ મઞ્જરિં.
Osittavaṇṇaṃ paridayha sobhasi, kusaggirattaṃ apiḷayha mañjariṃ.
૨૪૨.
242.
‘‘મિગીવ ભન્તા સરચાપધારિના, વિરાધિતા મન્દમિવ ઉદિક્ખસિ;
‘‘Migīva bhantā saracāpadhārinā, virādhitā mandamiva udikkhasi;
કો તે દુતીયો ઇધ મન્દલોચને, ન ભાયસિ એકિકા કાનને વને’’.
Ko te dutīyo idha mandalocane, na bhāyasi ekikā kānane vane’’.
૨૪૩.
243.
‘‘ન મે દુતીયો ઇધ મત્થિ કોસિય, મસક્કસારપ્પભવમ્હિ દેવતા;
‘‘Na me dutīyo idha matthi kosiya, masakkasārappabhavamhi devatā;
આસા સુધાસાય તવન્તિમાગતા, તં મં સુધાય વરપઞ્ઞ ભાજય’’.
Āsā sudhāsāya tavantimāgatā, taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya’’.
૨૪૪.
244.
‘‘આસાય યન્તિ વાણિજા ધનેસિનો, નાવં સમારુય્હ પરેન્તિ અણ્ણવે;
‘‘Āsāya yanti vāṇijā dhanesino, nāvaṃ samāruyha parenti aṇṇave;
તે તત્થ સીદન્તિ અથોપિ એકદા, જીનાધના એન્તિ વિનટ્ઠપાભતા.
Te tattha sīdanti athopi ekadā, jīnādhanā enti vinaṭṭhapābhatā.
૨૪૫.
245.
‘‘આસાય ખેત્તાનિ કસન્તિ કસ્સકા, વપન્તિ બીજાનિ કરોન્તુપાયસો;
‘‘Āsāya khettāni kasanti kassakā, vapanti bījāni karontupāyaso;
ઈતીનિપાતેન અવુટ્ઠિતાય 79 વા, ન કિઞ્ચિ વિન્દન્તિ તતો ફલાગમં.
Ītīnipātena avuṭṭhitāya 80 vā, na kiñci vindanti tato phalāgamaṃ.
૨૪૬.
246.
‘‘અથત્તકારાનિ કરોન્તિ ભત્તુસુ, આસં પુરક્ખત્વા નરા સુખેસિનો;
‘‘Athattakārāni karonti bhattusu, āsaṃ purakkhatvā narā sukhesino;
તે ભત્તુરત્થા અતિગાળ્હિતા પુન, દિસા પનસ્સન્તિ અલદ્ધ કિઞ્ચનં.
Te bhatturatthā atigāḷhitā puna, disā panassanti aladdha kiñcanaṃ.
૨૪૭.
247.
‘‘હિત્વાન 81 ધઞ્ઞઞ્ચ ધનઞ્ચ ઞાતકે, આસાય સગ્ગાધિમના સુખેસિનો;
‘‘Hitvāna 82 dhaññañca dhanañca ñātake, āsāya saggādhimanā sukhesino;
તપન્તિ લૂખમ્પિ તપં ચિરન્તરં, કુમગ્ગમારુય્હ 83 પરેન્તિ દુગ્ગતિં.
Tapanti lūkhampi tapaṃ cirantaraṃ, kumaggamāruyha 84 parenti duggatiṃ.
૨૪૮.
248.
‘‘આસા વિસંવાદિકસમ્મતા ઇમે, આસે સુધાસં 85 વિનયસ્સુ અત્તનિ;
‘‘Āsā visaṃvādikasammatā ime, āse sudhāsaṃ 86 vinayassu attani;
ન તાદિસી અરહતિ આસનૂદકં, કુતો સુધા ગચ્છ ન મય્હ રુચ્ચસિ’’.
Na tādisī arahati āsanūdakaṃ, kuto sudhā gaccha na mayha ruccasi’’.
૨૪૯.
249.
‘‘દદ્દલ્લમાના યસસા યસસ્સિની, જિઘઞ્ઞનામવ્હયનં દિસં પતિ;
‘‘Daddallamānā yasasā yasassinī, jighaññanāmavhayanaṃ disaṃ pati;
પુચ્છામિ તં કઞ્ચનવેલ્લિવિગ્ગહે, આચિક્ખ મે ત્વં કતમાસિ દેવતા’’.
Pucchāmi taṃ kañcanavelliviggahe, ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā’’.
૨૫૦.
250.
‘‘સદ્ધાહ દેવીમનુજેહિ 87 પૂજિતા, અપાપસત્તૂપનિસેવિની સદા;
‘‘Saddhāha devīmanujehi 88 pūjitā, apāpasattūpanisevinī sadā;
સુધાવિવાદેન તવન્તિમાગતા, તં મં સુધાય વરપઞ્ઞ ભાજય’’.
Sudhāvivādena tavantimāgatā, taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya’’.
૨૫૧.
251.
‘‘દાનં દમં ચાગમથોપિ સંયમં, આદાય સદ્ધાય કરોન્તિ હેકદા;
‘‘Dānaṃ damaṃ cāgamathopi saṃyamaṃ, ādāya saddhāya karonti hekadā;
થેય્યં મુસા કૂટમથોપિ પેસુણં, કરોન્તિ હેકે પુન વિચ્ચુતા તયા.
Theyyaṃ musā kūṭamathopi pesuṇaṃ, karonti heke puna viccutā tayā.
૨૫૨.
252.
‘‘ભરિયાસુ પોસો સદિસીસુ પેક્ખવા 89, સીલૂપપન્નાસુ પતિબ્બતાસુપિ;
‘‘Bhariyāsu poso sadisīsu pekkhavā 90, sīlūpapannāsu patibbatāsupi;
૨૫૩.
253.
‘‘ત્વમેવ સદ્ધે પરદારસેવિની, પાપં કરોસિ કુસલમ્પિ રિઞ્ચસિ;
‘‘Tvameva saddhe paradārasevinī, pāpaṃ karosi kusalampi riñcasi;
ન તાદિસી અરહતિ આસનૂદકં, કુતો સુધા ગચ્છ ન મય્હ રુચ્ચસિ’’.
Na tādisī arahati āsanūdakaṃ, kuto sudhā gaccha na mayha ruccasi’’.
૨૫૪.
254.
‘‘જિઘઞ્ઞરત્તિં અરુણસ્મિમૂહતે, યા દિસ્સતિ ઉત્તમરૂપવણ્ણિની;
‘‘Jighaññarattiṃ aruṇasmimūhate, yā dissati uttamarūpavaṇṇinī;
તથૂપમા મં પટિભાસિ દેવતે, આચિક્ખ મે ત્વં કતમાસિ અચ્છરા.
Tathūpamā maṃ paṭibhāsi devate, ācikkha me tvaṃ katamāsi accharā.
૨૫૫.
255.
‘‘કાલા નિદાઘેરિવ અગ્ગિજારિવ 97, અનિલેરિતા લોહિતપત્તમાલિની;
‘‘Kālā nidāgheriva aggijāriva 98, anileritā lohitapattamālinī;
કા તિટ્ઠસિ મન્દમિગાવલોકયં 99, ભાસેસમાનાવ ગિરં ન મુઞ્ચસિ’’.
Kā tiṭṭhasi mandamigāvalokayaṃ 100, bhāsesamānāva giraṃ na muñcasi’’.
૨૫૬.
256.
‘‘હિરાહ દેવીમનુજેહિ પૂજિતા, અપાપસત્તૂપનિસેવિની સદા;
‘‘Hirāha devīmanujehi pūjitā, apāpasattūpanisevinī sadā;
સુધાવિવાદેન તવન્તિમાગતા, સાહં ન સક્કોમિ સુધમ્પિ યાચિતું;
Sudhāvivādena tavantimāgatā, sāhaṃ na sakkomi sudhampi yācituṃ;
કોપીનરૂપા વિય યાચનિત્થિયા’’.
Kopīnarūpā viya yācanitthiyā’’.
૨૫૭.
257.
‘‘ધમ્મેન ઞાયેન સુગત્તે લચ્છસિ, એસો હિ ધમ્મો ન હિ યાચના સુધા;
‘‘Dhammena ñāyena sugatte lacchasi, eso hi dhammo na hi yācanā sudhā;
તં તં અયાચન્તિમહં નિમન્તયે, સુધાય યઞ્ચિચ્છસિ તમ્પિ દમ્મિ તે.
Taṃ taṃ ayācantimahaṃ nimantaye, sudhāya yañcicchasi tampi dammi te.
૨૫૮.
258.
‘‘સા ત્વં મયા અજ્જ સકમ્હિ અસ્સમે, નિમન્તિતા કઞ્ચનવેલ્લિવિગ્ગહે;
‘‘Sā tvaṃ mayā ajja sakamhi assame, nimantitā kañcanavelliviggahe;
તુવઞ્હિ મે સબ્બરસેહિ પૂજિયા, તં પૂજયિત્વાન સુધમ્પિ અસ્નિયે’’.
Tuvañhi me sabbarasehi pūjiyā, taṃ pūjayitvāna sudhampi asniye’’.
૨૫૯.
259.
‘‘સા કોસિયેનાનુમતા જુતીમતા, અદ્ધા હિરિ રમ્મં પાવિસિ યસ્સમં;
‘‘Sā kosiyenānumatā jutīmatā, addhā hiri rammaṃ pāvisi yassamaṃ;
ઉદકવન્તં 101 ફલમરિયપૂજિતં, અપાપસત્તૂપનિસેવિતં સદા.
Udakavantaṃ 102 phalamariyapūjitaṃ, apāpasattūpanisevitaṃ sadā.
૨૬૦.
260.
‘‘રુક્ખગ્ગહાના બહુકેત્થ પુપ્ફિતા, અમ્બા પિયાલા પનસા ચ કિંસુકા;
‘‘Rukkhaggahānā bahukettha pupphitā, ambā piyālā panasā ca kiṃsukā;
સોભઞ્જના લોદ્દમથોપિ પદ્મકા, કેકા ચ ભઙ્ગા તિલકા સુપુપ્ફિતા.
Sobhañjanā loddamathopi padmakā, kekā ca bhaṅgā tilakā supupphitā.
૨૬૧.
261.
‘‘સાલા કરેરી બહુકેત્થ જમ્બુયો, અસ્સત્થનિગ્રોધમધુકવેતસા 103;
‘‘Sālā karerī bahukettha jambuyo, assatthanigrodhamadhukavetasā 104;
ઉદ્દાલકા પાટલિ સિન્દુવારકા 105, મનુઞ્ઞગન્ધા મુચલિન્દકેતકા.
Uddālakā pāṭali sinduvārakā 106, manuññagandhā mucalindaketakā.
૨૬૨.
262.
‘‘હરેણુકા વેળુકા કેણુ 107 તિન્દુકા, સામાકનીવારમથોપિ ચીનકા;
‘‘Hareṇukā veḷukā keṇu 108 tindukā, sāmākanīvāramathopi cīnakā;
મોચા કદલી બહુકેત્થ સાલિયો, પવીહયો આભૂજિનો ચ 109 તણ્ડુલા.
Mocā kadalī bahukettha sāliyo, pavīhayo ābhūjino ca 110 taṇḍulā.
૨૬૩.
263.
અકક્કસા અપબ્ભારા, સાધુ અપ્પટિગન્ધિકા.
Akakkasā apabbhārā, sādhu appaṭigandhikā.
૨૬૪.
264.
‘‘તત્થ મચ્છા સન્નિરતા, ખેમિનો બહુભોજના;
‘‘Tattha macchā sanniratā, khemino bahubhojanā;
આળિગગ્ગરકાકિણ્ણા, પાઠીના કાકમચ્છકા.
Āḷigaggarakākiṇṇā, pāṭhīnā kākamacchakā.
૨૬૫.
265.
‘‘તત્થ પક્ખી સન્નિરતા, ખેમિનો બહુભોજના;
‘‘Tattha pakkhī sanniratā, khemino bahubhojanā;
હંસા કોઞ્ચા મયૂરા ચ, ચક્કવાકા ચ કુક્કુહા;
Haṃsā koñcā mayūrā ca, cakkavākā ca kukkuhā;
કુણાલકા બહૂ ચિત્રા, સિખણ્ડી જીવજીવકા.
Kuṇālakā bahū citrā, sikhaṇḍī jīvajīvakā.
૨૬૬.
266.
‘‘તત્થ પાનાય માયન્તિ, નાના મિગગણા બહૂ;
‘‘Tattha pānāya māyanti, nānā migagaṇā bahū;
સીહા બ્યગ્ઘા વરાહા ચ, અચ્છકોકતરચ્છયો.
Sīhā byagghā varāhā ca, acchakokataracchayo.
૨૬૭.
267.
એણેય્યા ચ વરાહા ચ, ગણિનો નીકસૂકરા;
Eṇeyyā ca varāhā ca, gaṇino nīkasūkarā;
૨૬૮.
268.
‘‘છમાગિરી પુપ્ફવિચિત્રસન્થતા, દિજાભિઘુટ્ઠા દિજસઙ્ઘસેવિતા’’.
‘‘Chamāgirī pupphavicitrasanthatā, dijābhighuṭṭhā dijasaṅghasevitā’’.
૨૬૯.
269.
‘‘સા સુત્તચા નીલદુમાભિલમ્બિતા, વિજ્જુ મહામેઘરિવાનુપજ્જથ;
‘‘Sā suttacā nīladumābhilambitā, vijju mahāmegharivānupajjatha;
તસ્સા સુસમ્બન્ધસિરં કુસામયં, સુચિં સુગન્ધં અજિનૂપસેવિતં;
Tassā susambandhasiraṃ kusāmayaṃ, suciṃ sugandhaṃ ajinūpasevitaṃ;
અત્રિચ્ચ 119 કોચ્છં હિરિમેતદબ્રવિ, ‘નિસીદ કલ્યાણિ સુખયિદમાસનં’.
Atricca 120 kocchaṃ hirimetadabravi, ‘nisīda kalyāṇi sukhayidamāsanaṃ’.
૨૭૦.
270.
‘‘તસ્સા તદા કોચ્છગતાય કોસિયો, યદિચ્છમાનાય જટાજિનન્ધરો 121;
‘‘Tassā tadā kocchagatāya kosiyo, yadicchamānāya jaṭājinandharo 122;
નવેહિ પત્તેહિ સયં સહૂદકં, સુધાભિહાસી તુરિતો મહામુનિ.
Navehi pattehi sayaṃ sahūdakaṃ, sudhābhihāsī turito mahāmuni.
૨૭૧.
271.
‘‘સા તં પટિગ્ગય્હ ઉભોહિ પાણિભિ, ઇચ્ચબ્રવિ અત્તમના જટાધરં;
‘‘Sā taṃ paṭiggayha ubhohi pāṇibhi, iccabravi attamanā jaṭādharaṃ;
‘હન્દાહં એતરહિ પૂજિતા તયા, ગચ્છેય્યં બ્રહ્મે તિદિવં જિતાવિની’.
‘Handāhaṃ etarahi pūjitā tayā, gaccheyyaṃ brahme tidivaṃ jitāvinī’.
૨૭૨.
272.
‘‘સા કોસિયેનાનુમતા જુતીમતા, ઉદીરિતા 123 વણ્ણમદેન મત્તા;
‘‘Sā kosiyenānumatā jutīmatā, udīritā 124 vaṇṇamadena mattā;
સકાસે ગન્ત્વાન સહસ્સચક્ખુનો, અયં સુધા વાસવ દેહિ મે જયં.
Sakāse gantvāna sahassacakkhuno, ayaṃ sudhā vāsava dehi me jayaṃ.
૨૭૩.
273.
સા પઞ્જલી દેવમનુસ્સપૂજિતા, નવમ્હિ કોચ્છમ્હિ યદા ઉપાવિસિ’’.
Sā pañjalī devamanussapūjitā, navamhi kocchamhi yadā upāvisi’’.
૨૭૪.
274.
‘‘તમેવ સંસી 129 પુનદેવ માતલિં, સહસ્સનેત્તો તિદસાનમિન્દો;
‘‘Tameva saṃsī 130 punadeva mātaliṃ, sahassanetto tidasānamindo;
ગન્ત્વાન વાક્યં મમ બ્રૂહિ કોસિયં, આસાય સદ્ધા 131 સિરિયા ચ કોસિય;
Gantvāna vākyaṃ mama brūhi kosiyaṃ, āsāya saddhā 132 siriyā ca kosiya;
હિરી સુધં કેન મલત્થ હેતુના.
Hirī sudhaṃ kena malattha hetunā.
૨૭૫.
275.
‘‘તં સુ વત્થં ઉદતારયી રથં, દદ્દલ્લમાનં ઉપકારિયસાદિસં 133.
‘‘Taṃ su vatthaṃ udatārayī rathaṃ, daddallamānaṃ upakāriyasādisaṃ 134.
જમ્બોનદીસં તપનેય્યસન્નિભં 135, અલઙ્કતં કઞ્ચનચિત્તસન્નિભં.
Jambonadīsaṃ tapaneyyasannibhaṃ 136, alaṅkataṃ kañcanacittasannibhaṃ.
૨૭૬.
276.
‘‘સુવણ્ણચન્દેત્થ બહૂ નિપાતિતા, હત્થી ગવસ્સા કિકિબ્યગ્ઘદીપિયો 137;
‘‘Suvaṇṇacandettha bahū nipātitā, hatthī gavassā kikibyagghadīpiyo 138;
એણેય્યકા લઙ્ઘમયેત્થ પક્ખિનો 139, મિગેત્થ વેળુરિયમયા યુધા યુતા.
Eṇeyyakā laṅghamayettha pakkhino 140, migettha veḷuriyamayā yudhā yutā.
૨૭૭.
277.
‘‘તત્થસ્સરાજહરયો અયોજયું, દસસતાનિ સુસુનાગસાદિસે;
‘‘Tatthassarājaharayo ayojayuṃ, dasasatāni susunāgasādise;
અલઙ્કતે કઞ્ચનજાલુરચ્છદે, આવેળિને સદ્દગમે અસઙ્ગિતે.
Alaṅkate kañcanajāluracchade, āveḷine saddagame asaṅgite.
૨૭૮.
278.
‘‘તં યાનસેટ્ઠં અભિરુય્હ માતલિ, દિસા ઇમાયો 141 અભિનાદયિત્થ;
‘‘Taṃ yānaseṭṭhaṃ abhiruyha mātali, disā imāyo 142 abhinādayittha;
૨૭૯.
279.
‘‘સ ખિપ્પમેવ ઉપગમ્મ અસ્સમં, પાવારમેકંસકતો કતઞ્જલી;
‘‘Sa khippameva upagamma assamaṃ, pāvāramekaṃsakato katañjalī;
બહુસ્સુતં વુદ્ધં વિનીતવન્તં, ઇચ્ચબ્રવી માતલિ દેવબ્રાહ્મણં.
Bahussutaṃ vuddhaṃ vinītavantaṃ, iccabravī mātali devabrāhmaṇaṃ.
૨૮૦.
280.
‘‘ઇન્દસ્સ વાક્યં નિસામેહિ કોસિય, દૂતો અહં પુચ્છતિ તં પુરિન્દદો;
‘‘Indassa vākyaṃ nisāmehi kosiya, dūto ahaṃ pucchati taṃ purindado;
આસાય સદ્ધા સિરિયા ચ કોસિય, હિરી સુધં કેન મલત્થ હેતુના’’.
Āsāya saddhā siriyā ca kosiya, hirī sudhaṃ kena malattha hetunā’’.
૨૮૧.
281.
‘‘અન્ધા સિરી મં પટિભાતિ માતલિ, સદ્ધા અનિચ્ચા પન દેવસારથિ;
‘‘Andhā sirī maṃ paṭibhāti mātali, saddhā aniccā pana devasārathi;
આસા વિસંવાદિકસમ્મતા હિ મે, હિરી ચ અરિયમ્હિ ગુણે પતિટ્ઠિતા’’.
Āsā visaṃvādikasammatā hi me, hirī ca ariyamhi guṇe patiṭṭhitā’’.
૨૮૨.
282.
‘‘કુમારિયો યાચિમા ગોત્તરક્ખિતા, જિણ્ણા ચ યા યા ચ સભત્તુઇત્થિયો;
‘‘Kumāriyo yācimā gottarakkhitā, jiṇṇā ca yā yā ca sabhattuitthiyo;
તા છન્દરાગં પુરિસેસુ ઉગ્ગતં, હિરિયા નિવારેન્તિ સચિત્તમત્તનો.
Tā chandarāgaṃ purisesu uggataṃ, hiriyā nivārenti sacittamattano.
૨૮૩.
283.
‘‘સઙ્ગામસીસે સરસત્તિસંયુતે, પરાજિતાનં પતતં પલાયિનં;
‘‘Saṅgāmasīse sarasattisaṃyute, parājitānaṃ patataṃ palāyinaṃ;
હિરિયા નિવત્તન્તિ જહિત્વ 147 જીવિતં, તે સમ્પટિચ્છન્તિ પુના હિરીમના.
Hiriyā nivattanti jahitva 148 jīvitaṃ, te sampaṭicchanti punā hirīmanā.
૨૮૪.
284.
‘‘વેલા યથા સાગરવેગવારિની, હિરાય હિ પાપજનં નિવારિની;
‘‘Velā yathā sāgaravegavārinī, hirāya hi pāpajanaṃ nivārinī;
તં સબ્બલોકે હિરિમરિયપૂજિતં, ઇન્દસ્સ તં વેદય દેવસારથિ’’.
Taṃ sabbaloke hirimariyapūjitaṃ, indassa taṃ vedaya devasārathi’’.
૨૮૫.
285.
‘‘કો તે ઇમં કોસિય દિટ્ઠિમોદહિ, બ્રહ્મા મહિન્દો અથ વા પજાપતિ;
‘‘Ko te imaṃ kosiya diṭṭhimodahi, brahmā mahindo atha vā pajāpati;
હિરાય દેવેસુ હિ સેટ્ઠસમ્મતા, ધીતા મહિન્દસ્સ મહેસિ જાયથ’’.
Hirāya devesu hi seṭṭhasammatā, dhītā mahindassa mahesi jāyatha’’.
૨૮૬.
286.
ઇન્દો ચ તં ઇન્દસગોત્ત કઙ્ખતિ, અજ્જેવ ત્વં ઇન્દસહબ્યતં વજ’’.
Indo ca taṃ indasagotta kaṅkhati, ajjeva tvaṃ indasahabyataṃ vaja’’.
૨૮૭.
287.
‘‘એવં વિસુજ્ઝન્તિ 153 અપાપકમ્મિનો, અથો સુચિણ્ણસ્સ ફલં ન નસ્સતિ;
‘‘Evaṃ visujjhanti 154 apāpakammino, atho suciṇṇassa phalaṃ na nassati;
યે કેચિ મદ્દક્ખુ સુધાય ભોજનં, સબ્બેવ તે ઇન્દસહબ્યતં ગતા’’.
Ye keci maddakkhu sudhāya bhojanaṃ, sabbeva te indasahabyataṃ gatā’’.
૨૮૮.
288.
‘‘હિરી ઉપ્પલવણ્ણાસિ, કોસિયો દાનપતિ ભિક્ખુ;
‘‘Hirī uppalavaṇṇāsi, kosiyo dānapati bhikkhu;
અનુરુદ્ધો પઞ્ચસિખો, આનન્દો આસિ માતલિ.
Anuruddho pañcasikho, ānando āsi mātali.
૨૮૯.
289.
‘‘સૂરિયો કસ્સપો ભિક્ખુ, મોગ્ગલ્લાનોસિ ચન્દિમા;
‘‘Sūriyo kassapo bhikkhu, moggallānosi candimā;
નારદો સારિપુત્તોસિ, સમ્બુદ્ધો આસિ વાસવો’’તિ.
Nārado sāriputtosi, sambuddho āsi vāsavo’’ti.
સુધાભોજનજાતકં તતિયં.
Sudhābhojanajātakaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā / [૫૩૫] ૩. સુધાભોજનજાતકવણ્ણના • [535] 3. Sudhābhojanajātakavaṇṇanā